Cumhuriyet Dönemi (1923-929)

Milli mücadelenin yanında (ulusal ve siyasal bağımsızlık) ekonomik bağımsızlığa da önem verir. İzmir iktisat Kongresi (17 Şubat 1923) Devletin ekonomik yapısı belirlenmeye çalışılmış. Kongreye tüccar, çiftçi, işçi, işveren temsilcileri katılmıştır. Milli ekonomik canlandırılması için ekonomik bağımsızlığın elde edilmesine dair kararlar alınmıştır.

• Kongrenin Temel Esasları
• Kalkınmayı sağlamak için gerçek iktisadi politika benimsenmiştir.
• Yerli ve yabancı sermaye teşvik edilmelidir. Yabancılara sağlanacak ayrıcalıklar ve kapitülasyonlar kaldırılmalıdır.
• Tarım destek tarımdan alınan vergi kaldırılmalı ve çiftçilere düşük kredi imkânı sunulmalı ve aşar vergisi kaldırılmalıdır.
• Üretimde sübvansiyonlarla artırılmalı. Sanayi genişletilerek yabancılarla rekabet edebilir hale getirilmiştir.
• Tekeller kaldırılmalı, ticaret odaları kurulmuştur.
• Deniz tic. Koruma altına alınmalı ve canlandırılmalıdır.
• Devlet desteğiyle ticarethanelere ve işletmelere kredi sağlanmalı banka kurulmalı. (iş bankası)
• Demiryolu devletleştirilmeli finansmanı için yol vergisi konulmalı.
• Alkol, tütün, tuz gibi malların satışı devlet tarafından yapılmalı.
• Kambiyo ve borsa işlem düzen.
• Gerekli altyapı ve hizmet devlet tarafından ivedilikle sağlanmalı.
• Bilimsen ve teknik gelişim yaygınlaşmalı.
• Doğal kaynaklar etkin kul.
• Nüfus artışı sağlanmalıdır.
• Lozan Barışı Anlaşmasında Üzerinde Durulan Ekonomik Konular

Kapitülasyon kaldırılır.

 Yabancılara verilen ayrıcalıklar sorunu.

Osmanlı borçları.

Gümrük düzenlemeleri.

Savaş zarar. Nüfus değişikliği. Musul sorunu.

Dış borçlar Lozan ile Duyun_u Umumiye son verildi. 86.500 00 olan borcu taksit ödemeler 1933 yılında başlamış ve Mayıs 1954 yılında bitmiştir. Toplam ödenen miktar 8 milyon altın lira.

• Teşvik-i Sanayi Kanunu (1927)

Özel girişimcilere destek vermek ve onları kalkındırmak amacıyla çıkan kanun (önemli madde)

Uygun görülen girişimciye 10 hektar toprak verildi. Girişimciler kazanç ve gümrük vergisinden muaf tutuldu. Haberleşme ve motor gücü devlet tarafından karşılıksız sağlandı. Demir ve deniz yolu %30 indirimle taşıyacaklar. Kamusal tekel maddeleri ind. Verilecek.

EKONOMİK SEKTÖRLER

Tarım

Hızlı bir gelişim gösterdi. Aşar vergisi 17 Şubat 1925 te kaldırıldı.

Toprakta özel mülkiyet sağlandı. Topraksız köylere toprak verildi.

 Ziraat bankasının tarımsal kredileri yeniden düzenlendi. 1927 yılında ilk kez toprak ve nüfus sayımı yapıldı.

Sanayi

Sanayi ve maddi bankası kuruldu.

 Teşvik-i sanayi kanunu kabul edildi

İhracata yönelik kullanımda Ara mallarda vergide indirim yapıldı.

Dış Ticaret

Devletin gümrük üz düzen yani gümrük vergileri %15 ten %40 a yükseltilmiştir. Uygulanan tarife ve kotolar yeniden düzenlendi.

Bankacılık

• Sanayi ve Maadin bankası

1925 yılında özel sektöre kredi sağlamak amacıyla kuruldu. 1932 ye kadar devam etti. Büyük Buhran’dan sonra Türkiye sanayi ve Kredi bankası adını almış. 1933 te Sümerbank a devredilmiştir. T.C. de görülen ilk KİT’ tir.

• İş Bankası

26 Ağustos 1924’ de kalkınmada devlete yardımcı olma ve vatandaşın kredi ihtiyacını karşılama için M. Kemal tarafından ve ilk genel müdür Celal Bayar olan İş Bankası kuruldu.

İnşaat yapılacak yerlerde arsa sahiplerine ipotek karşılığında borç vermek ve insanları konut sahibi yapmak için emlak ve eytam bankası (1926) kuruldu.

Ekonomik Buhrana Karşı Alınan Önlemler

• İthal ikamesi izlenmiştir
• Türk parası korunacaktır.

İlgili Kategoriler

İktisat Ders Notları Tarih Ders Notları