OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ XV.YY

• FATİH SULTAN MEHMET
• İstanbulun fethinin nedenleri
• İstanbul un Anadolu ve Rumeli toprak bütünlüğünü bozması
• Bizansın Anadolu beylikleri ile işbirliği içinde olması
• Peygamber efendimizn Hadis-i Şerifi
• Bizansın Avrupalı devletlerden yardım isteyerek haçlı seferlerine neden olması
• İpek yolu ve boğazlara sahip olması
• Bizansın Osmanlı şehzadelerini devlete karşı kışkırtma
• Fetih için yapılan hazırlıklar
• 400 parçalık donanma hazırlandı
• Rumeli hisarı yaptırıldı(boğazkesen)
• Şahi toplarının döktürülmesi
• Anadolu beylikleriyle saldırmazlık (Karamanoğulları ile) antlaşmaları imzalanması
• Hareketli kuleler ve mancınlık sisteminin oluşturulması(Silivri ve vize kaleleri alındı.
• Bizansın aldığı önlemler
• Grejuva ateşini çoğaltmaları
• Haliçe zincir çekildi
• Avrupadan yardım istendi

**Bizans savaş sırasında komple Katolik oldu ve bu Katolikliğe bir tek kişi karşı çıktı (Bizanslı yüksek devlet memuru olan NOTARAS)

• İstanbul 29 Mayıs 1453 de fethedildi.Fetihin sonuçları şunlardır;
• MEHMET FATİH ünvanını aldı
• İstanbul başkent yapıldı
• Ortaçağ kapandı Yeniçağ başladı
• İpek yolu ve boğazlar Osmanlının denetimine girdi.Bunun üzerine Avrupalı devletler ispanya ve portekizin önderliğinde 1492 yılında coğrafi keşifler başladı
• Ateşli silahların surları yıkabileceğinin anlaşılması üzerine feodelite rejimi sona ermiştir
• Osmanlının kuruluş dönemi sona erdi yükselme dönemi başladı
• İstanbuldan kaçan bilginler İtalyaya giderek Rönesansın başlamasına neden oldular

Not (kpss):

**Fatih döneminde ilk defa Osmanlı Memlük ilişkileri Hicaz su yolları probleminden dolayı bozulmuştur.

**bu dönemde Venedik ile yapılan savaş sonucu 1479 yılında ilk defa Osmanlı devleti kapitilasyon vermiştir.

DİĞER FETİHLER

• ANADOLUDA;
• Candaroğullarından Sinop ve Samsun
• Karamanoğllarından Konya ve Karaman
• Trabzon –Rum imparatorluğuna son verildi
• Cenevizlilerden Amasra alındı
• 1473 Otlukbeli Savaşıyla Osmanlı-Akkoyunlar doğu Anadolu alındı.
• BALKANLARDA;
• Sırbistan (belgrad hariç)
• Arnavutluk
• Bosna-hersek
• Eflak(Romanya)
• Boğdan (Moldova)
• Mora yarımadası
• EGE ADALARI
• Ege adaları
• Yunan adaları
• Bozcada
• Gökçeada
• Kırım alındı (karadeniz Türk gölü haline geldi)
• Rodos kuşatıldı fakat alınamadı

Not:bizanstan kaçan şehzadeler Mora yarımadası ve Trabzon Rum imparatorluğuna gitöişlerdir.Fatihin bu 2 yeri fethetmesi Bizansın tekrar dirilme umutlarını sona erdirmiştir.

Not:kanuni belgrad,Rodos ve akdenizi alarak  fatihi tamamlayacak

FATİH DÖNEMİ DİĞER GELİŞMLER

• Topkapı sarayı yapıldı
• İlk defa altın para basıldı(sikke-i hasene)
• İlk defa istanbulda medrese açıldı (sıhne seman medresesi (ilahiyat fakültesi)
• Sancağa çıkma usulü yasalaştı
• Cülus bahşişi vermek gelenekselleşti
• İltizam sistemihyle müsadere usulü ilk defa uygulandı
• Kanunname-i ali osman-i ;yani örfi hukuk kuralları yazılı hale getirildi(padişahın mutlak otaritesi için kardeş katlni getirmiştir)
• Enderun faalyete geçti
• Veraset sisteminde değişikler yapılarak Kardeşine karşı önlem alabilirsin hükmü eklendi
• Fatihle beraber divana sadrazamlar başkanlık etmeye başladı.(xv.yy kadar divan-ı humaymaa padişah başkanlık ediyordu)

II.BEYAZIT DÖNEMİ

II.Beyazıt taht kavgasına giriştiği cemi mağlup etti.bunun üzerine Cem önce Karamanoğullarına (bunun üzerine Beyazıt  Karamanoğullarına tamamen son verdi) sonra sırasıyla dulkadiroğulları,memlükler(bunun üzerine memlüklerle15 yıl savaşıldı),ordanda Rodos şövalyelerine ve en sonunda papaya teslim edildi.Bir iç sorunken dış sorun haline geldi.Yine bu dönemde Antalya da çıkan Şahkulu isyanı bastırıldı.Bayezıt dönemine yükselmenin içinde duraklama dönemi denir

YAVUZ SULTAN SELİM

• 1514-ÇALDIRMA ZAFERİ(OSM-SAFEVİ):doğu anadoluda şii tehlikesi bir süreliğine engellendi
• 1515-TURNADĞ SAVAŞI (OSM-DULKADİR):ATSB kesin olarak sağlandı
• 1516:MERCİBADIK SAVAŞI (OSM-MEMLÜK):Suriye ele geçirildi
• 1517-RİDANİYE SAVAŞI (OSM.MEMLÜK)
• Memlükler yıkıldı
• Halifelik osmanlıya geçti(teokratik yönetim güçlendi)
• Kutsalemanetler Topkapı Sarayı na nakledildi
• Baharat yolu Osmanlı devletinin eline geçti
• Mısır hazinesi ,istanbula getirildi(yavuzun vasiyeti)

Not:Y.S.S Ridaniye savaşını yaparken avrupada eş gelişme Reform hareketidir

Not:İlk defa CELALİ İSYANI Yazvuz Sultan Selim zamanında ekonomik nedenlerden dolayı çıkmıştır.Celali isyanını ilk başlatan BOZOKLU CELAL dir.

• Kuzey afrikada ilk fetihler Y.S.S zamanında gerçekleşti
• S.S döneminde mısırın fethi ile Baharat yolu ele geçirildi Doğu akdeniz egemenlik altına alınmıştır.

 

NOT:

• ULEMA:devlet adamı
• Sekban:tımar sistemi bozulunca alınan ücretli asker
• Yeniçeri ve kaptanı derya XVI.yy dan itibaren divan toplantılarına katılmıştır(yükselme)
• Rumeli Beylerbeyliği:1.Murat (manastır)
• Anadolu Beylerbeyliği:1.Beyazıt(yıldırım)(Kütahya)
• Mütesellim:beylerbeyliği ve sancak beylerinin görev yerlerine gitmeyerek yerlerine gönderdikleri vekillere denir.
• Muhassı:taşrada vergi toplayan memur
• Babıali:hükümet kapısı
• Müstensih:kitap çoğaltanlara verilen isim
• Duraklama dönemi başlangıç-sokullunun ölmesi,bitiş-karlofça anlaşması
• Gerileme dönemi başlangıç-karlofça –prut antlaşması bitiş-yaş antlaşması

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN

Tahta çıktığı ilk günlerde Baba Zünnun,Kalenderoğlu ve Ahmet Paşa gibi isyanları bastırdıktan sonra 1521 de Belgratı 1526 da Mohaç Meydan Muharebesiyle (2 saatte kazanıldı) Avusturya nın elindeki Macaristanı aldı.

1529 da ise ilk defa viyana kuşatıldı.ancak olumsuz kış şartlarından dolayı ordu İstanbal a geri döndü .Avusturyanın Osmanlıya ait Macaristan a saldırması sonucu Osmanlı Ferdinana imtiyaz veren Roma germen imparatoru Şarklerin üzerine  Alman seferine çıktı.Ancak karşısına ordu çıkmadı.Bunun üzerine Şarklerin elindeki Fransa kralı Fransuva serbest bırakıldı.Ayrıca Avusturya ile de 1533 yılında İstanbul antlaşması imzalandı.

Bu antlaşmaya göre ;Avusturya arşüdükü Osmanlı devletinde sadrazama denk gelmiştir.Bu olay sonucunda orta Avrupanın Siyasi üstünlüğü Osmanlı devletinin eline geçmiştir.1535 yılında ise Akdeniz ticaretini canlandırmak ve Fransa Avrupa Hristiyan birliğinden (haçlı)koparmak için Kapatilasyon Antlaşması imzalandı.(geniş anlamda ayrıcalık hukiki siyasi ayrıca mali.)(ilk venediğe vermiştik)

1555 yılında ise iran la ilk defa Amasya Antlaşması imzaladı.

Kanuninin son seferi ise Zigatvardır.

DİĞER GELİŞMELER

• Trablusgarp,Tunus ,Cezayir ve Fas fethedilerek Kuzey afrikanın fethi tamamlandı.Osmanlının Kuzey afrikadaki egemenliğini pekiştiren olay ise 1560 yılında Haçlılarla yapılan Cerbe Deniz Savaşı nın kazanılmasıdır.Sakız Rodos fethedildi.
• Akdenizi birTürk Gölü haline getiren savaş PREVEZE DENİZ SAVAŞI nı Barboros Hayrettin Paşa (Hızır Reis) kazandı Kaptan-ı Deryalık verildi günümüzde bu olay (Preveze) donanma gölü olarak kutlanır.
• Ayrıca Kanuni döneminde Rodos alınmıştır ve Hint denizine bölgedeki Müslüman Sultanların Portekizliler karşısında yardım istemesi üzerine 4 defa sefer yapılmıştır.Bu seferlere Piri Reis ve Seydi Ali Reisde katılmıştır.Piri Reis başarısız olmasından dolayı idam edilmiştir.Seydi Ali Reis ise Seferlerde gördüklerini “ MİRATÜL MEMALİK” adlı eserinde toplamıştır.

**Seferlerin başarısız olmasının nedenleri şunlardır;

• Gücerat sultanlarının bize yardım yardım etmemesi
• Seferlere gereken önemin verilmemesi
• Okyanusa dayanıklı gemilerimizin olmaması

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ

• Kanuninin son iki senesi II. Selim ve III.Murat döneminde sadrazamlık yapmıştır
• Kendisinin döneminde KIBRIS fethedilmiştir.
• Kıbrısın alınmasına tepki duyan Haçlılar İnebahtı da gemilerimizi yaktı.(Osmanlının tarih de 4 kere donanması yakılmıştır.bunlar ;

**1571 İnebahtı (Haçlılar)

**1770 Çeşme (Ruslar)

**1827 Novarin (İngiltere-fransa-rusya)

**1853 SİNOP (RUSYA) (sıralamayı bil)

SOKULLUNUN PROJELERİ;

• Don ve volga ırmaklarını birleştirme projesi
• Rusların güneye inmesini engellemek
• Kırımı korumak,iranı kontrol altında tutmak (iran savaşlarında donanmadan yararlanma)
• Karadenşz güvenliğini sağlayarak ipek yolu ticaretini canlandırma
• Don volga kanal projesiyle Karadeniz ile Hazar gölü arasında bağlantı kurmak
• Süveş Kanalı projesi:KızıldeniziAkdeniz ile birleştirerek Baharat yoluna işlerlik kazandırmak amaçlanmıştır.1869 ingiltere ve fransa açmıştır.
• Marmara Karadeniz Pojesi:İstanbul un güvenliğinin sağlanması için bu proje oluşturuldu,amaç Marmarada bir kanal daha açarak Marmara denizini Karadenize bağlamak

17.yy da OSMANLI DEVLETİ(DURAKLAMA DÖNEMİ 1579-1699 devlet engeniş sınırlarına ulaşmıştır)

• NEDENLERİ
• Küçük yaştaki çocukların tahta geçmesi
• Sancak sisteminin kaldırılıp kafes sistemine geçilmesi.Bununda deneyimsiz padişahların başa geçmesine neden olması
• Saray kadınlarının devlet yöenetimine katılması
• Devlet içinde rüşvet ve iltimasin (torpil) artması
• Savaşların uzaması ve ganimet gelirlerinin azalması
• Yeniçer ocağına usulsüz askeralınması ve “ocak devlet içindir anlayışının devlet ocak içindir anlayışıyla değişmesi(yeniçeri ocağı 3.murattan itibaren bozulmaya başlamıştır)
• Doğal sınırlara ulaşılması (dağ,okyanus)
• Avrupanın bilimsel ve teknolojik açıdan ilerlemesi
• Caoğra keşifler sonucu İPEK ve BAHARAT yolunun öneminin kaybetmesi.Bununda gümrük vergilerinin azalmasına neden olması
• Medeselerden pozitif bilimlerin çkarılması
• Beşik ulemalığı sisteminin getirilmesi(hocanın oğlu hocadır)
• Tımar sisteminin bozulması
• KApitilasyonların olumsuz etkilerinin görülmeye başlanması

İlgili Kategoriler

Tarih Ders Notları