17.YY OSMANLI DEVLETİ
DURAKLAMA DÖNEMİ
ISLAHATLARI
|
III. MEHMET |
Sancağa çıkan son padişahtır.
Kanuniden sonra ordunun başında sefere çıkan ilk padişahtır. Şehzadeler sarayın Şimşirlik bölümünde tutulmuştur.
|
| I . AHMET | Ekber ve Erşad sistemi getirilmiştir. |
|
Kuyucu Murat Paşa |
I. Ahmet döneminde sadrazamlık yapmıştır. Celali ayaklanmalarını bastırmak amacıyla baskı ve şiddet kullanmıştır.
|
|
GENÇ OSMAN |
İlk defa saray dışında evlenen padişahtır. Bu durumla sarayı halka açmıştır. Yeniçeri ocağını kaldırmayı düşünmüştür. Yeniçeriler tarafından öldürülmüştür. Şeyhülislamın yetkilerini kısıtlamıştır. Kadı ve Müderrislerin fazla ödeneklerini kısmıştır. Türk kökenli yöneticileri saraya almıştır.
|
|
IV. MURAT |
İçki ve tütünü yasaklamıştır. Anadolu’daki Celali isyanlarını bastırmıştır. Maliyeyi düzeltmek için Koçi Bey’e rapor hazırlatmıştır. Risale: Din, bilim ve siyaset alanında yazılan küçük kitaplardır. Baskı ve şiddet kullanmıştır. İstanbul’un güvenliği sağlanmıştır. Kahvehaneler kapatıldı. Gece sokağa çıkma yasağı getirilmiştir. Saray kadınlarının yönetime müdahalesini önlemiştir.
|
| IV. MEHMET | |
|
Tarhuncu Ahmet Paşa |
IV. Mehmet zamanında sadrazam olmuştur. Mali alanda ıslahat yapmıştır. İlk bütçeyi hazırlayan kişidir. Bütçeyi denkleştirmek için saray harcamalarını kısmıştır. Çıkarları elden giden çevreler tarafından öldürülmüştür.
Çınar Vakası ( Vakayı Vakvakiye )
IV. Mehmet zamanında İstanbul’da çıkan ayaklanmadır. 30 devlet adamı ve İstanbul ağası bu isyan sırasında öldürülmüştür.
|
|
Köprüllü Mehmet Paşa |
IV. Mehmet zamanında sadrazamlık yapmıştır. İlk şartlı sadrazamdır. Merkezi idarenin bozulduğunun göstergesidir. Erdel beyi Rokaçi İsyanını bastırmıştır. Ulemalar arasındaki dini tartışmaları ortadan kaldırmıştır.
|
|
Köprüllü Fazıl Ahmet Paşa |
Girit ve Podolya’yı almıştır. Vasvar anlaşmasını imzalamıştır. Erdel ve Uyvar kaleleri Osmanlıya bağlanmıştır. Bucaş anlaşması imzalanmıştır. Osmanlının toprak kazandığı son anlaşmadır. Batıda en geniş sınırlara ulaşılmıştır.
|
| Merzifonlu Kara Mustafa Paşa | Viyana bozgunu yaşandı.
|
- MUSTAFA DÖNEMİ
Karlofça anlaşması ( 1699 )
- Osmanlı Devletinin toprak kaybettiği ilk anlaşmadır.
- Mora yarımadası ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere
- Podolya ve Ukrayna Lehistan’a
- Erdel ve Macaristan Avusturya’ya bırakılmıştır.
İstanbul Anlaşması ( 1700 )
- Ruslarla imzalanmıştır.
- Azak Kalesi Ruslara bırakılmıştır.
- Ruslar İstanbul’da devamlı elçi bulundurabilecekti
17.YY ISLAHATLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Duraklamaya çözüm getirmemiştir. Baskı ve şiddet kullanılmıştır.
- Avrupa’nın etkisi olmamıştır. Şahıslara bağlı kalmıştır.
- Sorunların nedenine inilmemiştir. Halk desteği olmamıştır.
- Islahat yapanların uzun süre iş başında kalmamaları etkili olmuştur.
- Çıkarları elden giden çevreler tepki göstermiştir.
İSYANLAR
İSTANBUL İSYANLARI
- Askerler tarafından çıkartılmıştır. Ulema ve din adamları da katılmıştır.
- Temelinde ekonomik nedenler yatmaktadır.
- Ayaklanmalar yönetime karşı değil baştaki kişilere karşıdır.
- En önemlisi II. Osman’ın tahttan indirilerek öldürülmesi ve IV. Mehmet zamanında meydana gelen Çınar Vakasıdır.
CELALİ İSYANLARI
- Anadolu’da çıkan isyanladır.
- Yavuz sultan Selim döneminde Bozok’lu Celal tarafından başlatılmıştır.
- Yeniçerilerin halka zulmetmesi, dirlik sisteminin bozulması
- Anadolu’da tarım, ticaret, sanayi hayatının gerilemesi
- Devlet yönetiminin bozulması etkili olmuştur.
- Köyden kente göç hızlandı. ( Yatay hareketlilik. )
En Önemlileri
- Karayazıcı / Deli Hasan / Canpolatoğlu / Kalenderoğlu
- Gürcü Nebi / Katırcıoğlu / Kör Mahmut / Tavil Ahmet
EYALET İSYANLARI
- Eyaletler bağımsızlık için ayaklanmışlardır. Milliyetçilik düşüncesi yoktur.
- Eflak – Boğdan ve Erdel’de isyanlar çıkmıştır.
- Abaza Mehmet paşa – Vardar Ali Paşa
Notlar
| Haçova Meydan Savaşı | Batıda kazanılan son meydan savaşıdır. |
| Zitvatoruk anlaşması | Osmanlı devleti Avusturya üzerindeki üstünlüğünü kaybetti. |
| Vasvar anlaşması | Osmanlı devleti Avusturya’dan son kez savaş tazminatı aldı |
| Ferhat Paşa anlaşması | Osmanlı devleti Doğuda en geniş sınırlara ulaştı. |
| Nasuh Paşa anlaşması | Osmanlı devleri Ferhat Paşa anlaşmasıyla kaybettiği yerleri geri aldı. |
| Kasrı şirin | Bugünkü Türkiye – İran sınırı çizildi. |
| Bucaş anlaşması | Osmanlı Devleti Batıda en geniş sınırlara ulaştı.
|