1. Mahmut Dönemi

1808–1839

*Bu dönemde Askerlik, Yönetim, Ekonomi, Eğitim, Hukuk ve İdari alanlarda ıslahat yapılmıştır.

Yönetim Alanındaki Islahatlar

— Divanı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar (Bakanlık) kuruldu

— Müsadere usulü kaldırıldı.

Müsadere: Padişahın devlet adamlarının mallarına el koymasıdır. Böylece Özel Mülkiyet korunmuş oldu.

— Köy ve mahalle idari örgütleri kuruldu, muhtarlar atandı

— İller merkeze bağlandı, merkezden valiler atandı.

— Danışma Meclisleri açıldı.

— Tımar Sistemi kaldırıldı

*Dar-ı Şura-ı Askeri: Askerlik işleri için

*Dar-ı Şura-ı Bab-ı Ali: İdari işler için

*Meclis-i Valay-ı Ahkâm-ı Adliye: Hukuk işleri için. Aynı zamanda üst düzey devlet yetkililerini de yargılama görevi yapmıştır.

— Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.

—Eğitim alanındaki Islahatlar

— İlköğretim zorunlu oldu.

— Mızıkay-ı Hümayun açıldı. (Bando Okulu)

— İlk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi.

— Devlet Memuru yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Maarif açıldı.

— Takvim-i Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.

— Rüştiye ve Mekteb-i Ulumu Edebiye adlı orta dereceli okullar açıldı.

Toplumsal Alanda Yapılan Islahatlar

— Devlet dairelerine resmini astırdı.

— Memura Fes, Ceket ve Pantolon giyme zorunluluğu getirildi.

— Devlet memurları maaşa bağlandı.

— Polis, Posta ve Karantina örgütleri kuruldu

— Avrupa’yı tarzda müzik serbest bırakıldı

— İlk kez Pasaport uygulaması başlatıldı

Askeri alandaki Islahatlar

— Alemdar Mustafa Paşa tarafından Sekban-ı Cedid adlı Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu. Yeniçeri isyanıyla kapatıldı.

— Eşkinci ocağı adıyla Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu fakat Yeniçeri baskısıyla kapatıldı.

— Mekteb-i Harbiye ve Mekteb-i Tıbbiye açıldı

— Vakayı Hayriye denilen olay ile Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.

1826

Böylece

• Yeniliklerin önündeki engel kaldırıldı
• Padişah yönetimdeki ve Ordudaki otoritesini yeniden artırdı

— Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni bir ordu kuruldu.

Uyarı Yeniçerilerle varlığını bir süre devam ettiren ordular:

Sekban-ı Cedid

Nizam-ı Cedid ve

Eşkinci ocağıdır.

Ekonomi Alanında Yapılan Islahatlar

— Ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla Rumi Takvim yapıldı

— Çuha (Kumaş) fabrikası kuruldu

— Gümrükte indirime gidildi

— Yerli malı kullanımı özendirildi

Senedi İttifak 1808

— II. Mahmut ile Ayanlar arasında yapılan sözleşmedir.

Ayan: Merkezi otoritenin bozulmasıyla ortaya çıkan zengin ve etraflı kimselerdir.

— Osmanlı tarihinde padişahın otoritesi ilk defa sınırlanmıştır.

— İmzalanmasında kendiside Rusçuk Ayanı olan Alemdar Mustafa Paşa etkili olmuştur.

— Ayanlar hukuki statü kazandılar

Uyarı Senedi İttifak ile Sadrazam yönetime katılmıştır. Bu durum Senedi İttifakı Demokratik yapan özelliğidir. Fakat Senedi İttifak zengin bir kesimi koruyacağı için ve Halk için yapılan bir şey olmadığından Anayasal Belge sayılmaz.

Uyarı Senedi İttifakın imzalanmasında Avrupalı devletlerin etkisi yoktur.

Uyarı Padişahın yetkilerinin kısıtlanmasından dolayı İngiltere’de 1215 yılında imzalanan Magna Carta’ya benzer.

Abdülmecit Dönemi

1839–1861

*II. Mahmut’tan sonra tahta çıkan Abdülmecit’in ilk işi babasının ölümü nedeniyle yayınlayamadığı Tanzimat Fermanı’nı Mustafa Reşit Paşa’nın yardımıyla yayınlamak olmuştur.

Tanzimat Fermanı 1839

*Temel amaç Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır.

*Mısır sorunun çözümünde İngiltere ve Fransa’nın desteğini sağlamak amaçlanmıştır.

*1839 yılından başlamak üzere I. Meşrutiyet’e (1876) kadar olan döneme Tanzimat Dönemi denilir.

Esasları:

• Müslüman-Hristiyan bütün halkın Can, Mal ve Namus güvenlikleri korunacak.

Uyarı ilk defa Müslüman-Hristiyan eşitliği sağlandı

• Vergiler herkesin gelirine göre alınacak. (Eşitlik)
• Herkes mal mülk sahibi olabilecek. (Özel Mülkiyet)
• Rüşvet ve iltimas yasaklandı
• Mahkemeler açık olacak, kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak. (Nizamiye Mahkemeleri kuruldu)
• Askerlik vatan görevi sayılacak gayri Müslimlerde asker olacak

Uyarı Tanzimat fermanı kanun üstünlüğüne dayanır. Bu yönüyle tam bir anayasa olmasa da ilk anayasal hareket olarak bilinir.

Uyarı Padişah kanunlara uyacağına söz vermiştir. Bu durum hukuk devleti olma yolunda önemli bir adımdır

Islahat Fermanı 1856

*Temel amaç yine Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır.

*Paris konferansında Avrupalılara hoş görünmek amacıyla yayınlanmıştır.

*İlanında Avrupalı devletlerin baskısı vardır.

*Azınlıklara çok geniş haklar veren bir belgedir.

Uyarı Islahat fermanının uygulanmaması demek Avrupalı devletlerce bir savaş nedeni olarak görülmüştür.

Esasları:

• Din ve Mezhep özgürlüğü getirildi
• Karma mahkemeler açıldı. Herkesin kendi dinine göre yemin etmesi kuralı getirildi.
• Azınlıklar için bedelli askerlik yani nakdi bedel uygulaması getirildi.
• Gayri Müslimleri küçük düşürücü söz söylenmesi yasaklandı
• İşkence ve angarya yasaklandı
• Azınlıklara istediği okulda okuma ve devlet memuru olma hakkı tanındı
• Azınlık okulları açılması serbest bırakıldı
• Azınlıklara şirket ve banka kurma hakkı tanındı
• İltizam usulü kaldırıldı. (fakat bir süre sonra tekrar uygulamaya kondu)
• Cizye vergisi kaldırıldı
• Gayri Müslimler il Genel Meclislerine üye olabilecekler

Uyarı Islahat fermanı Avrupalıların iç işlerimize karışmasını önleme amacıyla yayınlanmış olmasına rağmen, Islahat Fermanıyla Avrupalılar iç işlerimize daha fazla müdahale etmeye başlamışlardır.

Abdülmecit Zamanındaki Diğer Islahatlar

Ve

Tanzimat Dönemi Yenilikleri

*1839 ile 1861 yılları arası yeniliklerine Tanzimat yenilikleri denir. Bu dönemde:

— Nizamiye mahkemeleri açıldı

— Demiryolu yapımına başlandı

— Kırım savaşı sırasında ilk dış borç alındı 1854

— İstanbul Darul Fünunu açıldı

— Bankı Dersadet adıyla ilk Osmanlı Bankası kuruldu. 

— Meclisi Maarifi Umumiye (MEB) açıldı

— Askerlik 5 yıl ile sınırlandırıldı

— Askeri Baytar Okulu açıldı

— Ordunun isimi Asakiri Şahane oldu

— İlk kâğıt para Kaime basıldı

— Mülkiye Mektebi açıldı

— Kız Rüştiyeleri açıldı

— Darul Muallim açıldı. (Erkek öğretmen okulu açıldı)

— Mecidiye piyasaya sürüldü.

— Vilayet Nizamnamesi hazırlandı

Uyarı Tanzimat Döneminde Eğitim, Yargı ve Maliyede ikililik (Çok Başlılık) vardır.

Abdülaziz Dönemi

1861–1876

Eğitim alanındaki Islahatlar

— İlk Askeri Rüştiyeler açıldı

— Sanat okulları açıldı

— Darüşşafaka Lisesi açıldı

— Maarifi Umumiye Nizamnamesi yayınlanarak, Eğitim basamakları Sübyan-Rüştiye-İdadi-Sultani ve Darul Fünun olarak belirlendi.

Ekonomi Alanındaki Islahatlar

— Osmanlı Bankası, Merkez Bankası Hüviyeti kazandı.

— Devlet İflas ettiğini açıkladı 1875

— İlk Demiryolu hatları açıldı.

İlk hat Köstence-Boğazköy

Anadolu’daki ilk hat İzmir-Aydın hattıdır.

İdari ve Hukuk alanındaki Islahatlar

— Mecelle Hazırlandı.

*Osmanlı Devletinin Medeni hukukudur.

*Ahmet Cevdet Paşa tarafından hazırlandı.

*1926 yılına kadar devam edecek

*Mecelle Abdülaziz döneminde hazırlanmasına rağmen,

1. Abdülhamit zamanında uygulamaya konulacaktır.

— Avrupa’ya ilk gezi Abdülaziz zamanında düzenlenecektir.

1. Abdülhamit Dönemi

1876–1909

Dönemin Islahatları

— I. ve II. Meşrutiyet ilan edilerek Parlamenter sisteme geçildi

— Duyuni Umumiye idaresi kuruldu 1881

*Genel Borçlar idaresidir.

*Avrupalılar borçlarını tahsil etmek amacıyla Osmanlı Devletinin ekonomisine el koydular

*Muharrem Kararnamesiyle kurulmuştur.

— Hukuk Mektebi açıldı

— Sanayi Nefise ve Ticaret Mektebi açıldı

— Bağdat-Berlin demiryolu yapıldı

—Ziraat Bankası açıldı 1881

1. Meşrutiyet 1876

(Kanuni Esasi)

— İlanındaki en büyük etken Osmanlıcılık görüşüdür.

— Genç Osmanlılar (Jön Türkler) tarafından ilan ettirildi

— Osmanlı Devletinin ilk Anayasasıdır.

— İlk Osmanlı Meclisi Umumisi Dolmabahçe Sarayında açıldı

— Osmanlı Halkı sınırlıda olsa seçme ve seçilme hakkı elde etti

— Azınlıkları yönetime katarak milliyetçilik ve Panslavizm çabaları engellenmeye çalışıldı.

— Padişaha, Meclisi açma, kapatma yetkisi verildi.

— Yasama görevi Ayan Meclisine ve Mebusan Meclisine aittir.

*Ayan Meclisini padişah seçer ve ömür boyu bu görevlerinde kalabilirlerdi

*Mebusan meclisini sadece zengin erkekler 4 yılda bir yapılan seçimlerle seçebilirlerdi

—Yürütme yetkisi padişahın başkanlığındaki Heyeti Vükela’ya aitti

— Padişahın sürgün yetkisi vardı

—Meclis Padişaha karşı sorumludur

İstibdat Dönemi

1878–1908

*Padişah 1877–1878 Osmanlı-Rus savaşını (93 Harbi) bahane ederek meclisi kapattı

*30 yıl süren baskı ve şiddet dönemidir

*Halifelik bu dönemde yasal bir araç olarak kullanılmıştır

*Bu dönemde birçok gizli örgüt kuruldu. İttihadı Osman (İttihat Ve Terakki Partisi) en önemlisidir.

İlgili Kategoriler

Tarih Ders Notları