TOPLUM
Toplum Felsefesi :
• Toplumun bilimsel yöntemler ve araştırmalarla değil, salt soyut ve varsayımsal özelliklerine göre sadece akıl yoluyla açıklanmasını öngören felsefedir.
Bütüncü ( Holistik ) Yaklaşım:
• Her varlığın içinde bulunduğu ortamla veya kendini oluşturan unsurlarla bütünlüğü içinde açıklanması .
Platon :
• Toplumsal düzenin birliğini vurgular .Toplumu, iş bölümü ve toplumsal eşitsizlik etrafında yapılanmış, birleşik bir sistem olarak ele alır.
Aristoteles :
• Ayrı unsurların hem bütüne katkıda bulundukları hem de ondan bağımsız olarak kaldıkları, farklılaşmış bir yapı olarak görür.
• Karmaşık farklılaşmış bir yapı olan toplumsal bütünün, yani toplumun bireylerden değil gruplardan oluştuğuna inanır.
Toplumsal Sözleşme Teorileri ve Toplum
Toplumsal Sözleşme :
• İnsanların asosyal bir durumdan çıkmak için aralarında farklı nedenlerle sözleşme yaptıkları ve kendilerini bağlayan sözleşmedir.
Doğa Durumu :
• İnsanların toplum hayatına geçmeden önce doğayla uyumlu daha çok fizyolojik ve biyolojik varlıklar olarak yaşadıkları bir dönemin bulunduğu görüşüdür.
Kaba Materyalizm :
• Materyaliz , her şeyin kaynağının maddeden olduğunu veya maddenin farklı biçim kazanmış halleri olduğunu öne sürerken, kaba materyalizm her şeyin salt maddi oluşumlarla veya onların basit yansımaları olarak açıklanabileceğini öne sürer .
İndirgemecilik :
• Evrende, doğada veya toplumdaki belirli oluşumlar veya süreçleri sadece belirli bir faktöre dayandırarak açıklama eğilimine denir.
Thomas Hobbes :
• Kaba materyalist ve İndirgemeci yaklaşımından hareketle olayların nedeni olan nesnenin hareket yasalarının insan davranışları alanında olduğu kadar toplumsal olaylar alanında da geçerli olduğunu belirtir.
• Birey açısından asıl olana kendi çıkarlarıdır, ve toplum bireysel çıkarların gerçekleştirilme aracıdır.
John Locke :
• Toplumsal çatışmanın ve uzlaşmaz çıkarların kaynağı özel mülkiyet ve toplumsal eşitsizliğin artmasıdır.Ona göre insanlar hazza, mutluluğa yönelip elemden kaçtıkları için herkesin kendi zevkleri ve mutluluğu yönünde davranmasının sağlanması gerekir. Doğa durumu, insanın; insanın kurdu olduğu, herkesin herkesle savaş içinde olduğu bir durum değildir. O, doğa durumunun insanların kimseden izin almadan ve başkasının iradesine tabi olmadan doğa yasasının sınırları içinde davranışlarını düzenlemek konusunda mükemmel bir özgürlük ve eşitlik içinde oldukları bir durum olduğunu düşünür.
Jean Jacgues Rousseau :
• İnsanların fiziksel ihtiyaçlara sahip oldukları toplum öncesi bir doğa durumundan söz eder
• Bu doğa durumunda tüm evrende insanların arzuladıkları şeylerin sadece besin, cinsellik vs yani doğal dürtüler olduğunu ifade eder.
• İnsanların karşılıklı ilişkilerinin oldukça sınırlı olduğunu ve birbirlerine fazla ihtiyaçları olmadıklarını belirtir.
• Toplum tarımın keşfi metalürjinin gelişimi ve diğer olaylar sonucunda ortaya çıkmıştır.
Muhafazakar Tepki ve Toplum
• Muhafazakar Felsefenin en önemli temsilcilerinden biri Louis de Bonald tır.
Louis de Bonald :
• Bireyi değil toplumu doğrudan tanrının yarattığı toplumu esas alır.
• Bireyin toplumu değil, toplumun bireyi biçimlendirdiğini kabul eder.
• Toplumsal hayatın temel amacı bireysel özgürlük değil, otorite olmalıdır.
• Birey kendi başına çaresizdir, hiçbir katkıda bulunamaz .
Hegel :
• Devleti en üste yerleştirir, Toplumu kendine özgü kanunlara sahip bir yapıdır.
• Toplumun yapısal kanunu, bireylerin satıcı ve alıcı, işçi ve işveren arz eden ve talep eden olarak belirli çıkarlarla karşılaşması esasına dayanır.
İç Dinamikler : Toplumun yapısı, işleyişi ve değişiminde etkili olan içsel faktördür.
Sosyal Fizyoloji :
• Saint Simon un toplumun bir organizmaya benzediğini ve onun gibi incelenebileceğini belirtmek için geliştirdiği kavramdır.
Organizmacılık : Toplumun canlı bir organizmaya benzediği ve onun gibi işlediği düşüncedir .
Sosyal Sınıf :
• Meslekleri, çalışma koşulları, gelir ve yaşam düzeyleri tüketim alışkanlıkları ve genel düşünce tarzları bakımından birbirine benzer koşullar ve özelliklere sahip insan topluluğudur.
Sosyal Statik :
• Comte göre sosyolojinin toplumun düzenli, istikrarlı kalıcı uzun süreli özelliklerini yani onun nasıl belirli bir düzen içinde ve düzenli olarak işlediğini araştıran kısmı.
Sosyal Dinamik :
• Comte göre, sosyolojinin toplumun nasıl ve hangi süreçlere göre ve hangi ilkeler temelinde değiştiğini ve evrimleştiğini araştıran kısım.
Sosyolojik Toplum Teorisinin Temelleri :
Saint Simon :
• Toplumsal gerçekliği açıklayıcı unsurların bu gerçekliğin, yani toplumun oluşumunda bulunduğunu öne sürer.
• Toplumun iç dinamiklerinin önemini vurgular.
• Bir toplumdaki yapılar kurumlar ve inançlar tarihsel süreç içerisinde sürekli dönüşüm halindedir.
• Sosyolojinin onun deyimiyle Sosyal Fizyolojinin temel görevi, toplumu hareket ve dönüşüm halinde incelemektir.
• Toplumun evrimine yön veren güçlerin toplumsal gruplar veya sosyal sınıflar arasındaki çatışmalar olduğunu düşünür.

Comte :
• Toplumun statik ve dinamik yanları olduğunu öne sürer. Fizyoloji yerine sosyal fizik kavramını kullanır.
• Bütün toplumların ortak bir evrim çizgisinden geçmeleri gerektiğini düşünür. Devrimci değişmez önermez, sürece yardımcı olarak reformların gerekli olduğunu belirtir.
Saint Simon :
• Toplumun bilimini sosyol fizyoloji olarak niteler.
Bir Organizma Olarak Toplum
Spencer :
• Organizmacı toplumun örnek temsilcisi olarak görülür.
• Toplumların belirli temel yasalara göre geliştiğini öne sürer.
• Biyolojik organizmalar gibi toplumların da basit yapılardan karmaşık yapılar doğru geliştiklerini belirtir.
• İnsan topluluklarının yalın ve homojen ilkel kabile gruplarından gelişmiş ve farklılaşmış modern sosyal sistemlere doğru evrimleştiklerini öne sürer.
• Toplumsal düzen ve istikrar tıpkı doğadaki gibi doğal bir denge gerektirir.
• Toplumsal evrimin temel dinamiği olarak özellikle nüfus gelişiminin yarattığı baskıları görür.
• Liberal Kapitalist bir toplum anlayışını savunur.

KLASİK DÖNEM TOPLUM TEORİLERİ
• Marx – Durkheim : Yapısalcı
• Weber ve Simmel : Bireysel Eylem Temelli
Karl Marx :
• Toplumu bir organizmadan daha çok kompleks bir düzenleme olarak görür.
• İlk olarak Toplumu bir sosyal yapı ve sistem, sınıfları toplumsal kurumlar kültürel değerler vs gibi karşılıklı ilişkili parçalara sahip şeyler olarak görür
Emile Durkheim :
• Pozitivist bir yaklaşıma sahiptir. İşlevsel bir toplum teorisi geliştirir
• Toplum bağımsız bir parçalar sisteminden oluşan diğer organizmalar gibi işler
• Toplum kavramını toplumsal olgular kavramı üzerinde tanımlayan ve çoğu kez iki kavramı aynı anlamda kullanır. Sosyolojinin felsefeden bağımsız ayrı bir bilim kimliği kazanması için konusunu toplumsal olgularla sınırlandırması gerektiğini düşünür.
• Tpolumsal olguyu ( toplumu ) bireye dışsal olan ve onu kontrol altında tutan zorlayıcı güce sahip eylem, düşünme ve hissetme biçimleri olarak tanımlar.
• İnsanın istekleri sınırsız ve doyurulması imkansız olduğu için, bir toplumsal düzen veya uygarlık biçimi var olabilmek için bunları kontrol altına almak zorundadır.
• Devlet görevlilerinin rolü doktorunkine benzetmesi vardır.
• Durkheimin toplum anlayışında 3 ilkeye rastlanır. Bunlar işlevselci ilke , Organizmacı ilke, Evrimci İlke dir.
Max Weber :
• Sanayi toplumlarının temel özelliklerini rasyonelleşme eğilimi yani mantıklı rasyonel ve hesaplı düşünce eylem ve planlama biçimlerini gelişimi olduğunu öne sürer.
• Modern toplumun temelini hukuki otorite oluşturur.
• Özgürlükçü demokrasiye inanır fakat doğrudan demokrasi yi veya halk iradesi düşüncesini tamamen reddeder.
• Modern toplumu geçmişteki toplumlardan ayıran temel dinamik ve temel bir özellikli rasyonalitedir.
• Birey ve toplum ilişkisinin açıklanmasında beklenmedik sonuçlar kavramı büyük bir öneme sahiptir.
Georg Simmel
• Sosyoloji disiplini için tek uygun konunun temel ve genel etkileşim biçimleri olduğunu öne sürer.
• Toplumu açıklamak için geometriden esinlenerek biçim ve içerik ayrımını geliştirmiştir.
• Duyguları ruhu gündelik hayat ve ilişkilerin ayrıntılarını yakalayan bir saf sosyoloji oluşturmaya çalışır.
• Bilinen her toplumda bizi bir adara tutan yani sosyalleştiren birçok farklı form vardır. Hiçbir formun olmadığı düşünüldüğünde toplum var olmayacaktır.

MODERN TOPLUM TEORİLERİ
Yapısalcılık :
• Yapısalcılığın en önemli temsilcilerinde biri Levi Straus dur.
Levi Straus :
• Bütün insan toplumlarında insan zihninin biyolojik ve kimyasal doğası gereği yanı ilkeler temelinde işlendiğini öne sürer. Toplum sistematik özelliklere sahiptir. Yani hiçbir bütün diğerleri etkilemeden değişemeyecek bazı unsurlardan oluşur.
Saussure :
• Konuşmanın öznel konuşmayı mümkün kılan bir kurallar sistemi olan Dil in nesnel olduğunu bir sistem olarak dilin artzamanlı yani tarihsel değil , eşzamanlı yani belirli bir zamanda karşılıklı ilişkileri içinde kavranabileceğini ileri sürer.
İşlevselcilik :
• Bu hareketin öncüleri Genel toplumsal ihtiyaçlar kavramını kullanmışlardır.
• Erken dönem işlevselcilerden Malinowski toplumun psikolojik ve biyolojik özelliklere sahip bireylerden oluştuğunu kabul eder.
• Bir diğer Erken dönem işlevselcilerinden olan Raddiffle –Brown toplumun indirgenemez bir karmaşıklığa sahip olduğu onun alt düzeyde işleyen mekanizmalarla veya biyolojik mekanizmalarla değil, toplumsal mekanizmalarla açıklanabileceğini ve psikolojik olgular toplamı olarak görülemeyeceğini öne sürer.
Yapısalcı işlevselcilik :
• Bu kuramın temel savunucu Talcott Parsons dur.
• Bir sistemin hangi düzeyde olursa olsun, varlığını sürdürebilmesi için dört temel ihtiyacı karşılanması gerektiği düşüncesini kodlarla açıklamıştır.
• AGIL ( A : Adaptasyon G : Amaca ulaşma I : Bütünleşme L : Varlığını sürdürme olarak açıklanır.
Çatışma Teorisi :
• Bu teorisin kurucularından olan Ralf Dahrendorf , Toplumun konsessüs ve çatışma olmak üzere iki yüzü olduğunu vurgular.İşlevselciliğin toplumun bir yanıyla meşgul olduğu için toplumun eksik bir resmini sunduğunu belirtir. Sosyoloji yani çatışma ve konsessüs teorisi olarak iki kısım ayrılması gerektiğini öne sürer.
• Sosyal sistemlerin devamlılığında çatışmanın olumlu işlevlerini vurgulayan isim Lewis Coser dir.

MİKRO VEYA BİREYSEL ETKİLEŞİM TEMELLİ TOPLUM ANLAYIŞLARI
Herbert Mead :
• Sembolik etkileşimciliğin fikri ve bilimse temellerini attı.
• Toplum için zihin ve benliğin içinde oluştuğu toplumsal organizasyondan daha fazla bir şeyi ifade eder.
Herbert Blumer :
• Sembolik etkileşimcilik okulunun isim babasıdır.
Alfred Schutz :
• Fenemenolojik Sosyolojinin kurucusudur.
• Kendine, amaç olarak öznel yönelimlerin nesnel yapısının betimlemesini alır.
Harold Garfinkel :
• Etnometodoljinin Kurucusudur. Toplumsal dünyayı süregiden pratik bir icraat olarak görür. İnsanların rasyonel olduklarını ancak kendi hayatlarını sürdürmek için pratik aklı yürütmeler e başvurduklarını düşünür. Ona göre toplumsal gerçeklik özneler arası bir meseledir.
Ünite değerlendirmesi
• Bütün Toplumsal Sözleşmelerin ortak özelliği Bir doğa durumu varsayımına dayanmasıdır.

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF AÖF Ders Notları