ALANYAZIN TARAMASI
*Alanyazın; bir konu hakkında üretilmiş kaynakların kullanımıdır.
*Alanyazın taraması; bir konuyla ilgili daha önceden üretilmiş olan bilgileri amaçlı biçimde incelemek ve değerlendirmektir.
*Alanyazın taraması; belirli bir konuyla ilgili olarak akademik açıdan güvenilir ya da yetkin kişiler tarafından yayınlanmış olan çalışmaların incelenmesidir.
*Alanyazın taramasının temel nedeni;
okuyucuya konu hakkında kuramsal tartışmalar, uygulamalar ve araştırma bulgularından haberdar ederek var olan çalışmaların aydınlattığı ve eksik bıraktığı yönleri ortaya koymaktır.
*Alanyazın taraması literatür taraması olarak da bilinir.
*Alanyazın taraması bir yandan var olan araştırmaları inceler, bir yandan da yeni araştırma gereksinimlerini belirginleştirir. .
*Başarılı ve başarısız alanyazın taramasının karakteristik özellikleri.
Başarılı alanyazın taraması;
*Sentezlenmiş bilgi *Eleştirel değerlendirme
*Geniş ve derin * Özlü ve anlaşılır
*Kurallı, ciddi ve tutarlı *Bütünleşik bir bölüm
Başarısız alanyazın taraması;
*Açıklamalı kaynakça *Sınırlı betimleme
*Dar ve yüzeysel *Karışık ve uzatılmış
*Rastgele, keyfi ve düzensiz *Elektrik bir metin
*Alanyazın taramasında kaynaklar; >yazılı > sözlü > görüntülü olabilir.
Genelde yazılı kaynaklar kullanılmaktadır. Bu belgeler kuramsal, araştırmaya dayalı, eleştirel, analitik ya da yöntemsel nitelikli çalışmalara dayanabilir.
* Alanyazın taramasında bazı sorulara yanıt verilmiş olur;
>Önemli kaynaklar nelerdir?
>Konu hakkındaki temel sorunlar ve tartışmalar nelerdir?
>Konuya ilişkin bakış açıları nelerdir?
>Sorunun kökenleri ve tanımları nelerdir?
>Önemli kuramlar, kavramlar, görüşler nelerdir?
>Çalışma alanının epistemolojik ve ontolojik tabanı nedir?
> Konu hakkında bilgi nasıl yapılandırılmış ve düzenlenmiştir?
>Bugüne kadar araştırılmamış sorular ve sorunlar nelerdir?
*ALANYAZIN TARAMASININ AMAÇLARI
>Kavramsal çerçeve oluşturmak > Sorunu sınırlamak
>Yeni yaklaşımlar bulmak > Olanaksızlıkla uğraşmayı önlemek
>Alandaki güncel tartışmaları saptamak >Sorular ve denenceler geliştirmek
>Önemli Çalışmaları ve kişileri öğrenmek >Elde edilen sonuçları karşılaştırmak
>Toplu değerlendirmeler yapmak > Alandaki boşlukları görmek
*ALANYAZIN TARAMA SÜRECİNİN AŞAMALARI
>Konuyu seçmek >Anahtar sözcükleri listeleme
>İlgili kaynakları toplama >Kaynakları okuma
>Yazma ve düzeltme >Kaynakçayı hazırlama
*ALANYAZINA İLİŞKİN TOPLU BİLGİ KAYNAKLARI
>Veri Hazırlama >Özler ve dizinler
>Kaynakça >Akademik incelemeler
>Tezler >Referans kaynaklar
>Bilgisayar taramaları
KAYNAK TÜRLERİ è 1)Birincil Kaynaklar 2) İkincil Kaynaklar
1)Birincil Kaynaklar
Doğrudan kaynaklarda denilmektedir. Bu tür kaynaklar kendi bulgularını rapor eder. Birincil kaynaklara doğrudan kaynak denmesinin nedeni; söz konusu kaynağın kendi sonuçlarını raporlama ve bizim o sonuçları başkalarından yada aracılık eden kaynaklardan öğrenmiyor olmamızdır. Bu yüzden de daha güvenilir kaynaklar olarak adlandırılır.
2)İkincil Kaynaklar
Dolaylı kaynaklarda denilmektedir. Bu tür kaynaklar bizi daha önce yapılmış çalışmaların başka çalışmaların sonuçlarından haberdar eder. İkincil kaynakların temel işlevi; aracılık etmektir. Bu kaynakta bilgiler bize sunulan kişi tarafından incelenir, ne kadarının alınacağına karar verilir, işevuruk olarak değerlendirilir ve özümsendiği biçimiyle aktarılır.
ALANYAZIN YOĞUNLUĞU è 1-Derin Alanyazın 2-Yüzeysel Alanyazın
1)Derin Alanyazın
Araştırılacak konu hakkında çok sayıda kaynak bulunabiliyorsa yada incelemek ve yararlanmak amacıyla oluşturduğumuz liste uzunsa o konuyla ilgili olarak derin bir alanyazın var demektir.
Alanyazın derin ise güncel ve doğrudan kaynaklara ağırlık verilmelidir.
2)Yüzeysel Alanyazın
Araştırılan konu hakkında daha önce yayınlanmış ve bizim yararlanabileceğimiz kaynakların sayısı çok az lise o konuda yüzeysel ya da sığ bir alanyazın var demektir. Konuyla ilgili kaynak bulmanın zor olduğu durumlarda alanyazın yüzeyseldir.
ALANYAZIN TARAMA TEKNİKLERİ
1-Geleneksel Tarama 2-Oy Sayma
3-Meta Fizik 4-En iyi Kanıt
1)Geleneksel Kaynaklar
Konuyla ilgili olan kaynaklar okunur, uygun yerlerinden notlar alınır ve ulaşılan sonuçlar belli bir mantık örüntüsü içinde sunulur. Bunu yaparken yazar tıpkı öykü anlatır gibi davranır. Bu teknik kullanıldığında çoğunlukla iyi çalışmalar ön plana çıkar.
2)Oy Sayma
Özellikle deneysel ve yarı deneysel araştırmaları incelerken kullanılan tekniklerdir. Bu teknik uygulandığında aynı anda yapılan çalışmalar üç kümede toplanır. Bağımlı değişken üzerinde etkisi araştırılan bağımsız değişkenin sonuçları ne yönde ise kaynak buna uygun bir kategoriye yerleştirilir. Bağımsız değişken sonucu olumlu yönde etkiliyorsa (+), olumsuz yönde etkiliyorsa (-), anlamlı bir fark yaratmıyorsa (0) işareti kullanılır. Sonra da araştırmaların çoğunun hangi kategoride yer aldığına bakılır.
3) Meta Analiz
Deneysel ve yarı deneysel araştırmaların ortak istatistiksel sonucu üzerinde odaklanır. Meta analiz yapabilmek için aynı konudaki araştırmalar dikkatle incelendikten sonra taramayı yapan kişinin koyduğu ölçütleri karşılayan çalışmalar seçilir. Meta analiz sonucunda ulaşılan değer istatistiksel bir değerdir ve etki büyüklüğü olarak adlandırılır. Etki büyüklüğünü hesaplayabilmek için her araştırmadaki deney ve kontrol gruplarının ortalama puanını ve standart sapmasını bilmek gerekir.
4)En İyi Kanıt
Meta analizin bir uzantısı olarak görülür. Burada da bir seçim vardır ama bu teknikteki seçim biraz amaçlı ve özel bir seçimdir. En iyi kanıt tekniğinde alanyazın taraması yapan araştırmacı saptadığı çalışmaları bağlam, içerik, etki, yöntem vb. açılardan inceledikten sonra bunlardan bazıları üzerinde odaklanır.
ALANYAZIN TARAMA ÖLÇÜTLERİ :
1-Kapsamlılık 2-Eleştirellik
3-Özümseyicilik 4-Güncellik
5-Sistemlilik
Alanyazın taramasına ilişkin bölümü yazarken araştırmacı bazı kurallara yada ilkelere dikkat etmelidir. Bunlar;
• Seçici olmak.
• Alıntıları çok sık kullanmamak.
• Özetleme ve sentezleme dengesini iyi kurmak.
• Kendi sesini duyurmalıdır.
• Yeniden ifade etmede dikkatli olmalı.
• Yazılanlar birkaç kez düzeltmelidir.
ALANYAZIN TARAMA RAPORUNU YAZMA
1-GİRİŞ 2-GELİŞME 3-SONUÇ
1-Giriş
Öncelikle konu ya da sorun ortaya konulur. Konunun doğası, neleri kapsayıp neleri kapsamadığı ve alanyazın da ki kaynakları seçme ölçütleri bu bölümde belirlenir.
Giriş kısmı yazılırken şunlara dikkat edilmelidir;
*Konu ya da sorunu tanımlayarak tarama için uygun bir bağlam oluşturulur.
*Konu hakkında yayınlanmış çalışmaların ortaya konduğu genel eğilimleri belirleme; kuram,yöntem, bulgu ve yargılardaki çelişkileri yada boşlukları saptama
* Alanyazın taramasının yapılmasına ilişkin nedeni belirleme; alanyazınla ilgili çözümleme ve karşılaştırmalarda kullanılan ölçütleri açıklama; alanyazının kapsamını belirttikten sonra gerekliyse bazı çalışmaların niçin kapsanmadığı hakkında gerekçe sunma.