ARAŞTIRMA SORUNUNUN BELİRLENMESİ
SORUN: Türk dil kurumu’na göre teoremler ve kurallar yardımıyla çözülmesi istenen soru, güçlük, mesele olarak tanımlanan kavramdır.
TEOREM: Kanıtlanabilen bilimsel önermeye Teorem denir.
ARAŞTIRMA SORUNU SEÇME ÖLÇÜTLERİ
1-GENEL ÖLÇÜTLER
Araştırma sorununun kendisi ve içeriği ile ilgili ölçütlerdir.
– ÇÖZÜLEBİLİRLİK: Araştırmanın sorunu olarak seçilecek konunun gerçekten çözülebilir bir konu olması gerekmektedir. Örnğ; inançlarla ilgili konular.
– ÖNEMLİLİK: Seçilen araştırma sorununun bir önem arz etmesi gerekmektedir. Bu önem, hem bireysel hem de toplumsal açıdan bir yarar sağlamalıdır. Araştırmanın sonunda ‘’bu araştırma neden yapılmış’’ topluma ve bireye ne faydası var gibi soruları barındırmamalarıdır.
– YENİLİK: Araştırma için seçilen konunun yeni ve daha önce çözülmemiş bir sorun olması önerilir. Araştırmacı daha önce çözülmüş bir sorun konusunda da araştırma yapabilir ancak sorunu farklı boyutlarıyla incelerse bilime daha çok katkıda bulunmuş olur.
– ETİK KURALLARA UYGUNLUK: Çözüm için seçilen konu ve izlenecek yol araştırmada etik kurallara uymayı gerektirir, araştırma için veri toplanacak birey ya da bireylerden izin alınması ve araştırmaya başlamadan önce araştırmanın ne olduğu konusunda kendilerinin bilgilendirilmesi önemlidir.
2-ÖZEL ÖLÇÜTLER
Araştırmacının özel durumu ile ilgili ölçütlerdir. Araştırmacının araştırmaya başlamadan kendisinde bazı bilgi ve becerilerin bulunması, yapılacak araştırmanın bilimselliği açısından önemlidir.
– ARAŞTIRMACININ YETERLİLİĞİ: Araştırmacının araştırma yapacağı konuda yeterli olması gerekir. Bazı araştırmacılar merak ettikleri ve daha derinlemesine bilgi sahibi olmak istediği konularda araştırma seçebilirler. Araştırma sürecinde sorun tanımından bulguları değerlendirme ve yorumlama sürecine kadar araştırmacının seçtiği konuda o güne kadar yapılan araştırmaları incelemiş olması gerekir.
– ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİNDE YETERLİLİK
Bir başka konuda araştırmacının bilimsel araştırma yöntem ve ilkeleri konusunda yeterli olması gerekir. Araştırmacı belirli bir yönteme göre yapabilir. Araştırmacı araştırmaya başlamadan önce yöntem ve teknikler konusunda iyi yetişmesi gerekir. Bu gereken yardımı arkadaşlarından ve danışmandan alabilir.
– VERİ TOPLAMA İZNİ: Genel ölçülerin etik kurallarında sözü edilen doğru ve geçerli veriyi toplamak araştırmanın gerçekleşmesi için yaşamsal önem taşımaktadır. Araştırmacının araştırmaya başlamadan önce gerekli resmi izinleri alması önemlidir. Araştırmacının yeterlilikleri açısından önemlidir.izin alınmadan yapılan araştırmalarda sona yaklaştıkça büyük güçlüklerle karşılaşılabilir.
– ZAMAN VE OLANAKLAR: Araştırmanın zamanında yapılması ve tamamlanması bir başka yeterlilik konusudur. Araştırmacının zamanı ve elindeki olanakları önceden hesaplaması önemlidir. Araştırmacının planını önceden ve dikkatli yapması gerekir. Bir başka konuda araştırmacının acemiliğidir. Acemi araştırmacılar yapacakları araştırmaları çok geniş tutmalarıdır. Daha sonra zaman kaybından dolayı hayal kırıklığına uğramaktadırlar. Bunun için araştırmacının araştırmayı sınırlandırmaları çok önemlidir.
– ARAŞTIRMACININ İLGİSİ: Öğrenmek ve uzmanlaşmak istediği konu ya da konular üzerinde çalışmak araştırmacının ilgisini çalışmanın sonuna kadar canlı tutar.
BÜTÜNLEŞTİRME: Sorun alanının bir bütün olarak ele alınması ve birbirleriyle ilişkili parçalara ayrılarak dilimler halinde tanımlanması aşamasına denir.
SINIRLANDIRMA: Bütün içinden incelenecek olan bölümün alınarak ayrıntılı biçimde tanıtılması aşamasına sınırlandırma denir.
TANIMLAMA: Sınırlandırılan bölüm yada konunun ayrıntılı biçimde açıkladığı sorun durumunu etkilediği yada oluşturduğu düşünülen değişkenler ve aralarındaki ilişkinin tanımlandığı aşamadır.
GİRİŞ: Araştırma sorunun tanımlanmasında bütünleştirme aşaması bir yazının bölümleriyle ilişkilendirildiğinde Giriş bölümüdür.
GELİŞME: Araştırma sorunun tanımlanmasında sınırlandırma aşaması bir yazının bölümleriyle ilişkilendirildiğinde gelişme bölümüne karşılık gelir.
SONUÇ: Araştırma sorunun tanımlanmasında tanımlama aşaması bir yazının bölümleriyle ilişkilendirildiğinde sonuç bölümüne karşılık gelir.
NİTEL ARAŞTIRMA (Süreksiz Değişken): Niçin? Nasıl? Ne şekilde sorularına yanıt arar.Cinsiyet değişkeni nitel değişkendir.
NİCEL ARAŞTIRMA(Sürekli Değişken): Ne kadar? Ne miktarda? Hangi sıklıkla? Ne kadar yaygın? Gibi sorulara yanıt arar ve sonuçları sayılarla ifade eder. Belirli sınırlamalar arasında farklı ya da herhangi bir değer alabilen tamsayılar arasında kesirli ya da ondalıklı sayıları da alabilen değişkenlere nicel değişkenler denir.
BAĞIMLI DEĞİŞKEN: Araştırmacının sonuçlarını değiştirmek istediği araştırma sonunda açıklamak istediği durum olarak tanımlanan değişken bağımlı değişkendir.Araştırmanın çıktısı veya sonucu olarak da düşünülebilir.Bilgisayar destekli öğretimin öğrencilerin ders başarılarına etkileri örneğinde öğrenciler bağımlı değişkendir.
BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN: Bağımlı değişkenin üzerinde etkileri olan ve araştırmacı tarafından bağımlı değişken üzerindeki etkileri doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol edilen değişken türü bağımsız değişkendir.Petrol fiyatlarındaki artışın enflasyon üzerindeki etkileri konusunda araştırma yapan bir araştırmacı için petrol fiyatları bağımsız değişkendir.
FAKTÖRYEL DESEN: Birden çok bağımsız değişkenin kullanıldığı ve araştırmacının tüm değişkenleri manipüle edebildiği araştırmalara denir.
BLOK DESEN: Bağımsız değişkenlerden en az bir araştırmacı tarafından manipüle edilemiyorsa o tür araştırmalara denir.
KONTROL DEĞİŞKEN: Araştırma sonuçlarına bağımsız değişkenler gibi doğrudan olmasa da dolaylı yoldan etki eden değişkenlere kontrol değişken denir. Öğrencilerin okuma hızı ile okuduklarını anlama arasındaki ilişkinin araştırıldığı bir araştırmada zeka kontrol değişkendir.
KONU DIŞI DEĞİŞKEN: Araştırmanın sonucuna yani bağımlı değişkene önceden tahmin edilemeyen bir biçimde etkisi olan değişken türüne konu dışı değişken denir.Televizyon izlemenin başarı üzerine etkisi konul bir araştırmada izlenen program türü konu dışı değişkendir.
MODERATÖR DEĞİŞKEN: Aralarındaki ilişki araştırılan bağımlı ve bağımsız değişkeni etkileyebilen ve bunlar arasındaki ilişkiyi görmemizi engelleyebilen değişken türüdür.
Hipotez: Doğruluğu sınanan yargıya hipotez denir.
ARAŞTIRMA HİPOTEZİ: Alternatif hipotez ya da karşıtı hipotez olarak da bilinen hipotez araştırma hipotezidir.
İSTATİSTİKSEL HİPOTEZ: Farksızlık hipotezi ya da ifade edilen hipotez istatistiksel hipotez denir. Araştırmadaki değişkenler arasında fark yoktur önermesine dayanan hipotezdir.
İYİ İFADE EDİLMİŞ HİPOTEZİN ÖZELLİKLERİ:
– Açık net ve güçlü bir biçimde ifade edilebilir.
– Değişkenler arasında beklenen ilişkiyi ifade eder
– Bağlı olduğu kuramı ya da alan yazını yansıtmalıdır.
– Kısa, öz ve konuya odaklı olmalıdır.
TUTUM ÖLÇEĞİ: Bireyin tutumlarını sayısal olarak ölçmek üzere geliştirilmiş araçlara tutum ölçeği denir.
ALANYAZIN: Herhangi bir bilim dalında yazılmış yapıtların tümüne alınyazın denir.
Alanyazın da yer alan bilimsel kaynaklar üç düzeyde sınıflandırılır. Bunlar genel kaynaklar, ikincil kaynaklar ve birincil kaynaklardır..
GENEL KAYNAKLAR: Günlük gazete ve dergiler, popüler dergiler, kitaplar, magazinler ve dizinler Alanyazın taramasında genel kaynaklar kapsamındadır. Konu hakkında genel bilgi verip ayrıntılı kaynaklara yönlendiren bilgi kaynakları genel kaynak dır.
İKİNCİ DÜZEY KAYNAKLAR: Özgün araştırmaların özetlerini ve sonuçlarını veren kaynaklar ikinci düzey kaynaklardır. Araştırma özetleri ve belirli konularda yayınlanmış makaleler ve kitaplar ikinci düzey kaynaklara örnektir.
BİRİNCİ DÜZEY KAYNAKLAR: Özgün araştırma makaleleri, raporları ve benzeri çalışmalar birinci düzey kaynaklardır.
TARTIŞMA: Alanyazın taramasında bulunan çalışmaların özetlendiği raporda araştırma bulguları ile başka araştırmaların karşılaştırıldığı bölüm tartışma bölümüdür.
ÇALIŞMANIN BAŞLIĞI: Alanyazın taramasında bulunan çalışmaların özetlendiği raporda
Çalışmanın konusu ile ilgili bilgi veren bölüm çalışmanın başlığı bölümüdür.
GELİŞME: Bütün içinde incelenecek olan bölümün alınarak ayrıntılı biçime tanıtıldığı ve sorunu sınırlandırma aşaması olarak da ifade edilen gelişme bölümüdür.
SONUÇ: Sorun durumunun etkilendiği yada oluşturduğu düşünülen değişkenler tanımlanıp aralarındaki ilişkinin tanımlandığı bölümdür. Sınırlandırılan bölüm yâda konunun ayrıntılı biçimde açıklandığı bölüm sonuç bölümüdür.