İDARE HUKUKU
BAKAN:Başbakan tarafından CB’na önerilen ve CBnca atanan hükümetin sorumlu kanadını oluşturan bakanlar kurulu üyesidir.YETKİLERİ:
-devlet tüzel kişiliğini temsil etme
-hiyerarşik amir olma,yönetmelik çıkarma,harcama yapma,idari vesayet makamı olarak denetim yapma
BELEDİYE ENCÜMENİ:stratejik plan ve yıllık çalışma programıyla bütçe ve kesin hesabı inceleyipbelediye meclisine görüş bildirmek
-öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek
-kanunda öngörülen cezaları vermek
-umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek
BELEDİYE MECLİSİ:bütçe ve kesin hesabı kabul etmek
-borçlanmaya karar vermek
-şartlı bağışları kabul etmek
Belediye adına imtiyaz vermek
-fahri hemşerilik payesi ve beratı vermek
*belediye başkanı meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine 10 gün içinde idari yargıya başvurabilir.
DESANTRALİZASYON:Yönetim,yetki ve sorumlulukların belli ölçüde merkezi yönetimden yerel yönetimlere bırakılmasıdır.
DEVLET MEMURU DİSİPLİN CEZALARI:
Uyarma cezası:memura görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olmasının yazı ile bildirilmesi
Kınama cezası:memura görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesi
Aylıktan kesme cezası:aylığının brüt tutarı üzerinden 1/8 ve 1/30 oranında kesinti yapılmasıdır.(toplu şikayet,devlete ait araçları menfaatine kullanma)
Kademe ilerlemesini durdurma cezası:kademe ilerlemesinin 1-3 yıl arası durdurulması(görevde içki içmek,mazeretsiz 3-9 gün gelmemek)
Memurluktan men cezası:mazeretsiz 1 yılda 20 gün gelmemek,siyasi partiye girmek)
DEVLET MEMURLARI YASAKLARI:
Başka görev alma yasağı,ticaretle uğraşma yasağı,siyasi faaliyette bulunma yasağı,toplu hareket etme yasağı,hediye ve çıkar sağlama yasağı,grev yasağı,gizli bilgileri açıklama yasağı,ayrıldığı kuruma karşı görev alma yasağı
DEVLET MEMURU YÜKÜMLÜLÜKLERİ:
Anayasa ve kanunlara saygılı olma,hizmeti bireysel olarak ve kesintisiz yürütme,hizmeti yürütürken tarafsız olma,hiyerarşik amire bağlılık,mal bildiriminde bulunma,işbaşında bilfiil bulunma,kıyafet yönetmeliğine uyma,görev mahalinde ikamet etme,resmi araç ve gereçleri teslim etme
GEÇİCİ İŞGAL:bir bayındırlık hizmetinin görülmesi aşamasında kum,çakıl vb maddelerin hazırlanması veya korunması amacıyla özel mülkiyette bulunan bir taşınmaza idare tarafından geçici el konulmasıdır.
GÖREV GASPI:idarenin görev alanına girmeyen bir konuda karar almasıdır.
İDARİ KARARLARDA SAKATLIK YAPTIRIMLARI:
İDARİ KARARLARDA GERİ ALMA:sakat bir idari kararın askıda geçerliliğine son veren bir uygulamadır.Sakat bir idari kararın,idarenin alacağı başka bir idari kararla hükümsüz hale getirilmesidir.Böylece önceki karar sonraki kararın alındığı tarihten itibaren hukuk aleminden silinmiş olur.
İDARİ KARARLARDA İPTAL:sakat bir idari kararın askıda geçerliliğine son veren bir uygulamadır.Sakat bir idari karar bu karar neticesinde menfaati ihlal edilen kişiler tarafından açılacak bir iptal davası ile görevli yargı organı tarafından iptal edilmek süretiyle hükümsüz sayılacaktır.
İDARİ KARARLARDA YOKLUK HALİ:yoklukla malul olmuş bir idari karar,herhangi bir süreye bağlı olmaksızın her zaman yargı mercilerince saptanabilir ve idare de her zaman böyle bir kararı geri alabilir.
*İDARİ KARARLARIN SONA ERMESİ geri alma,kaldırma,değiştirme,düzeltme,hukuki ve fiili nedenler veya zamanaşımı gibi sebeplerle sona erer.
İDARİ VESAYET:idari ve mali konularla ilgili olarak merkezi yönetimin yerel yönetim kuruluşları üzerindeki gözetim ve denetim hakkı(bu yetki söz konusu kararları uygun bulma,erteleme yada iptal etme şeklinde kullanılabilmektedir.
İSTİMVAL:olağanüstü durumların varlığı halinde idarenin kamu gücünü kullanarak taşınır malları elde etme yetkisi.
KAMU HİZMETİ GÖRÜLME USULLERİ:
MALİ İLTİZAM USULLERİ:idarece kurulmuş bir hizmetin önceden kararlaştırılan bir bedel karşılığında özel bir kişi tarafından yürütülmesidir.
EMANET USULU: kamu hizmetinin kamu kesiminde yer alan tüzel kişilere gördürülme usuludur.
MÜŞTEREK EMANET USULÜ:idare tarafından kurulmuş bulunan bir hizmetin özel kişilere gördürülme usuludur.
İMTİYAZ USULÜ:idarenin özel kişiyle yaptığı sözleşme uyarınca belli bir kamu hizmetinin masrafları,kar ve zararı özel kişiye ait olmak üzere özel bir kişi tarafından işletilmesi.
RUHSAT USULÜ:idarenin tek yanlı olarak vereceği izinle belli bir kamu hizmetini özel bir kişiye gördürme usuludur.
YAP-İŞLET USULÜ
KAMU HİZMETİNİN TEMEL İLKELERİ:süreklilik vedüzenlilik,uyarlanma,bedelsizlik,nesnellik ve eşitlik
KAMULAŞTIRMA:devlet ve kamu tüzel kişilerinin kamu yararının gerektiği hallerde karşılıklarını peşin ödemek şartıyla özel mülkiyette bulunan taşımaz mallara zorla el koyması.
-köy lehine kamulaştırmada=köy ihtiyar meclisi
-belediye lehine kamulaştırmada=belediye encümeni
-il özel idare lehine kamulaştırmada=il daimi encümeni
-devlet lehne kamulaştırmada=il idare kurulu
-birden fazla ili içine alıyorsa=bakanlar kurulu
KANUNSUZ EMİR:kamu hizmetinde herhangi bir sıfat veya suretle çalışmakta olan kimsenin üstünden almış olduğu emrin anayasa,kanun,tüzük veya yönetmelik hükümlerine aykırı olması halinde bu aykırılığı emri verene bildirmesi ve verilen emri yerine getirmemesini ifade eder.
KUSURSUZ SORUMLULUK:idare kendi işlem ve eylemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.2 kısımda değerlendirilir.Tehlike ve fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi
Tehlike ilkesinde;(sebebi belli olmaksızın patlayan cephanelikten kaynaklanan sorumluluk,paraşütle atlama sırasında uçağın çarpmasıyla ölen askerin durumu
Fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesinde;(köprü yapımı nedeniyle yol düzeyinin altında kalan bina sahibine tazminat ödenmesi)
LİYAKAT:memurluğa girmede sınıflar arası ilerlemede yetenek esasına dayanarak memurların güvenceye sahip olmaları.
TAHSİS:devletin özel mülkiyetindeki bir malın orta malı veya hizmet malı haline getirilmesi veya bir kamusal malın ,bir kamusal mal kümesinden diğerine geçirilmesi işlemidir.
VALİ:il idaresinin başı olan vali;ilde devletin ,hükümetin ve ayrı ayrı tüm bakanlıkların temsilcisidir.Valiler içişleri bakanının önerisi,bakanlar kurulu kararı ve CB onayıyla atanırlar ve aynı usulle de geri alınabilirler.
YEREL YÖNETİM:idari hizmetlerin özerk yapıya sahip yerel organlara bırakıldığı yönetim sistemidir.
YETKİ GASPI:idare adına irade açıklamaya yetkisi olmadığı halde ,idare içinde yer alıp işlem yapan bir kişinin yaptığı işlem.
YETKİ GENİŞLİĞİ:merkezi idarenin taşra örgütünde görevli amirlerine belli konularda merkeze danışmadan ,merkez adına karar alabilme yetkisi veren uygulamadır.
YETKİ TECAVÜZÜ:bir idari mercii veya kamu görevlisinin idare adına irade açıklamaya ve işlem tesis etmeye yetkili olmakla birlikte başka bir idari mercii veya kamu görevlisinin görev alanına giren bir konuda karar alması durumunda ortaya çıkar.
YETKİ PARALELLİĞİ:bir idari işlemi yapmış ya da bir idari kararı almış olan idare makamı veya organı aksine bir hüküm bulunmadıkça o idari işlemi ya da kararı değiştirmeye ve kaldırmaya da yetkilidir.
DANIŞTAY:idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.Davaları görmek,başbakan ve bakanlar kurulunca gönderilen kanun tasarıları hakkında görüş bildirmek,tüzük tasarılarını incelemek gibi görevleri vardır.
DERDESTLİK:tarafları,konusu ve nedeni aynı olan 2 davanın ayrı mahkemelerde açılması durumunda mahkemelerin vermiş olduğu kararlar.
İDARİ DAVA AÇMA SÜRESİ:danıştay ve idari mahkemelerde 60 gün,vergi mahkemelernde 30 gündür.
İPTAL-TAM YARGI DAVASI KARŞILAŞTIRILMASI:
-Tam yargı davası açılabilmesi için hakkın ihlali şarttır;ancak iptal davasında ilişkinin varlığı yeterlidir.
-Tam yargı davasının sonucundan davanın tarafları yararlanırken ,iptal davasının sonuçlarından kararla ilgisi olan herkes yararlanır.
-Tam yargı davasının konusu idari işlem,eylem ve sözleşmelerden oluştuğu halde,iptal davasına sadece idari işlemler konu olabilir.
-Tam yargı davasında bir hakkın yerine getirilmesi,saldırının durdurulması veya zararın giderilmesi istenebilirken;iptal davasında yalnızca idari işlemin iptali istenebilir.
-Tam yargı davasında hak ihlalinden dolayı idarenin bir edimde bulunması gerekip gerekmediğine karar verilirken iptal davasında hukuka aykırı işlemin varlığı tespit edilir.
İTİRAZ:idare ve vergi mahkemelerinin tek hakimle verdikleri nihai kararlara karşı mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine başvuru.
KARARIN BOZULMASI:temyiz incelemesi sonunda danıştay;görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,hukuka aykırı karar verilmesi,usul hükümlerine uyulmamış olunması sebeplerinden dolayı incelenen kararı bozar.
TAM YARGI DAVASI: idari işlem ve eylemlerinden dolayı hakları ihlal edilenlerin açtıkları ve idari sözleşmelerden doğan davalardır.
TEMYİZ:danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin kurul halinde vermiş oldukları nihai kararlarına karşı Danıştay’a yapılan başvurudur.
*yargılamanın yenilenmesi süresi genel anlamda 60 gündür.
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI:danıştay veya idari mahkemeler ,idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek YD’NA karar verebilir.Yürütmenin durdurulması kararları genel olarak teminat karşılığı verilir.