Çocuklarda Kişilik Gelişimi :
Kişilik kavramını iyice ifade edebilmek için şöyle bir formül ileri sürebiliriz:
KİŞİLİK = Güven duygusu+ruh sağlığı
(sevgi+şefkat+kararlılık+ahenkli aile ilişkile ri)+genetik+sosyal çevrenin getirdiği davranış biçimi.
İşte, kişiliği oluşturan bu faktörleri çocuğuna dengeli bir şekilde verebilen bir aile, azımsanamayacak bir yol almış demektir. Bu faktörleri sırasıyla şöyle açıklayabiliriz;
Güven duygusu : Çocuğun kendisine güvenebilmesi, kendisini sevebilmesi demektir. Çocuk, ailesinin önemli bir üyesi olduğunu bilmeli, görmelidir. Annebaba bu hissi çocuğa vermelidir.
Ruh sağlığı : Bu faktörün olabilmesi için sevgi, şefkat, kararlılık ve ahenkli aile ilişkileri olmalıdır. Burada kararlılıktan kasıt, anne babanın çocuk terbiyesinde aynı paralelde olmasıdır. Anne ile babanın çocuğun menfaatinde birleşmesidir. Ahenkli aile ilişkileri ise: Annebabanın birbirini sevmesi, sayması, evde mutluluğun hakim olması; geçimsizlik, kavga ve huzursuzluğun olmamasıdır.
Genetik : Genetikten kasıt, “ırsiyet” yani “soyaçekim”dir. Kişiler ırsiyetten de bazı özellikler getirirler. Kişiliğin oluşumunda bu kalıtımsal özellikler etkili olur. Ruh hastalıklarının kalıtımla geçebilme oranı %20’dir. Yani, ruh hastası anne veya babadan bu hastalığın çocuğa geçme ihtimali % 20’dir; başka bir deyişle bu çocuk %80 sağlıklı olur.
Sosyal çevrenin getirdiği davranış biçimi:
Çocuğun sosyal çevresi, komşular, akrabalar, okul arkadaşları, öğretmenleri yani annebabanın dışında kalan ilgili biriylerdir. Bu bireylerin çocuk üzerindeki etkileri fevkalade büyüktür. Çocuk, akrabalarının mesela amcasının tavırlarını taklit eder veya öğretmenine benzemek ister. Çevresel faktörler çocuğun kişiliğine olumlu veya olumsuz etki yapar. Bu nedenle annebaba, çocuğun etrafında olumlu bir çevre hazırlamakla yükümlüdür.
Fazla Şefkat ve Bağımsız Kişilik
Fazla şefkat gösterilen kişiler, bir süre sonra kendi yapmaları gereken işleri başkalarının yapmasını ister hale gelebilirler. Aşırı şefkat, kişinin bağımlı olmasına yol açar. Şefkat kavramının içinde hem sevgi, hem de koruma duygusu vardır. Çocuk eğitiminde temel unsurlardan birisi de şefkat duygusudur. Şefkatin inkar edilemeyecek bir ağırlığı vardır. Çocuk, ailesi tarafından korunduğu ve sevildiği hissine sahip olmalıdır. Bu, çocuğun psi kososyal gelişimi için çok önemlidir. Şefkat noksanlığı, türlü psikososyal uyumsuzlukların kaynağıdır. Demek ki; dozunda verilecek bir şefkat duygusu, çocuğun sağlıklı bir ruhsal gelişim göstermesinin en önemli etkenlerinden birisi olacaktır.
İçe Dönüklük, Dışa Dönüklük
Çocuklukta psikolojik denge çok önemlidir. İçe dönük birey, derdini, tasasını, düşüncelerini dışa vurmayan bireydir. Dış dünya onun için çirkindir. O, dış dünyanın çirkinliklerinden kaçmış, kendi iç dünyasına ki onu çok güzel bulmaktadır dönmüştür. Dışa dönük birey ise, içindeki karmaşadan ürkmekte ve bu olumsuz dünyadan, güzel bulduğu dış dünyaya kaçmaktadır. Arkadaşlarıyla gülüp eğlenmekten, gezip tozmaktan hoş lanmakta ama kendisini dinlemekten zevk almamaktadır. Dengenin önemi burada ortaya çıkmaktadır.
Bireyin biraz içe dönük olması şarttır. En güzeli insanın iç dünyasını da dış dünyasını da sevmesidir; her iki dünyasını da güzel bulmasıdır.