SOSYOLOJİYE GİRİŞ
Saint Simon :
Sanayi toplumu kavramı
İlk sosyolog,ilk sosyalist
Pozitivist
Evrimci
Muhafazakar
Feodal , askeri , sanayi toplumları
Sosyal fizik
Auguste Comte :
Sosyolojinin isim babası
Pozitivist
Evrimci
Toplumsal statik – toplumsal dinamik
Tarihsellik
Teolojik aşama : insan düşüncesi her şeyi doğaüstü güçlerle açıklar
Metafizik aşama : soyut düşüncelerle açıklar
Pozitif aşama : biimsel ( evrensel yasalara dayalı ) açıklar
Toplumsal değişme = toplumsal dinamik
Herbert Spencer :
Sosyal darwizim
Evrimci
Evrimi biyolojik organizmalar gibi görür
Karl Marx :
tarihsel materyalizm
eleştirel
toplumsal üretim ilişkileri
üretim araçları
sınıf
alt yapı – üst yapı
çatışma toplumun temel özelliği
değişimde etkili olan üretim güçleri yani ekonomidir
sınıf çatışması = toplumsal değişme
tarih anlayışı : diyalektik materyalizm
Ekonomi alttadır
ATÜT ü kullanmıştır (Asya Tipi Üretim Tarzı)
Emilie Durkheim :
İşlevselci – fonksiyonalist
Yapısal işlevselcilik
Mekanik dayanışma
Organik dayanışma
Anomi
İşbölümü
Toplum bireylerden üstündür
Biyolojik organizma
Mekanik – organik dayanışma
Organik dayanışma : yüzyüze değildir, 1.dereceden yakın değildir.
Toplumsal dayanışma
Max Weber :
Yorumlayıcı
Eleştirel
Anlayıcı sosyoloji
İdeal tip
Karizmatik Otorite
Demir kafes = bürokrasi
Rasyonelleşme örgütü : bürokrasi
Toplumsal eylem
Çoğulcu (plüralist)
Diyalektik yöntem
Toplumsal değişme = bir toplum biçiminden diğerine geçiş
Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin ruhu
İşlevselcilik : Durkheim, Parsons , Metron
Talcoltt Parsons : yapısal işlevselcilik
Metron : bozuk işlev-olumsuz işlev,makro boy teori
Louis Althusser : yapısalcı Marxizm (Althusser : ekonomik, siyasal, ideolojik toplumsal yapı)
Frankfurt Okulu : eleştirel teori
Ralf Dahrendorf : Çatışma teorisi
Sembolik Etkileşimcilik : C.H. Cooley, W.I.Thomas, Mead
Kurucusu : Mead / Blumer
Sembolik etkileşimcilik : mikro sosyolojik yönelimli
Erving Goffman : Dramaturji teorisi : (tiyatro)
Alfred Schutz : Sosyolojik Fenomenoloji : (gündelik yaşam)
Harold Garfinkel : Etnometodoloji Yaklaşımı : gündelik yaşamın gerçekliği
Feminist ve Postmodern yaklaşımlar ; diğer yaklaşımlara eleştirel bakar
Patriarki : erkekler
Postmodern : 18.yy da çıkan, aydınlanmada ortaya çıkan modernizme karşıdır
Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler
-Fiziki çevre
-Kültürel faktörler
-Teknoloji
-Demografik
Antony Giddens :
Toplumları sınıflandırması
1.dünya toplumları ( gelişmiş ülkeler ) : 18.yy dan günümüze gelen politik topluluklar ve ulus-devletlerdir
Sanayi üretimi – serbest girişim
Japonya, Avustralya,yeni zelenda
2.dünya toplumları : 1917 rus devriminden sonra 1990ların başına dek.
Merkezi planlama-sanayi üretimi
Önemli sınıfsal eşitsizlikler
3.dünya toplumları : (gelişmekte olan toplumlar ) 18.yy dan günümüze gelen.sömürgeleştirilmiş bölgelerde bulunan toplumlar
Çin, Hindistan, Afrika ve Güney Amerika
Yeni Sanayileşen Ülkeler : Türkiye,Güney Kore, Hong Kong, Tayvan,Singapur,Brezilya,Meksika
Evrimci Yaklaşım : 19.yyda hakim olan
Etnosantrik-Avrupa Merkezci
Modernleşme okulu :1960larda.
Azgelişmişliğin nedenini az gelişmiş ülkelerde arar.
Parsons’un yapısalcı işlevselci yaklaşımından etkilenerek geliştirildi.
Modern toplum-geleneksel toplum ikiliği
Walt Whitman Rostow: Modernleşme okulu teorisyeni
Ekonomik büyüme aşamaları (Rostow)
1-Geleneksel toplum:ilkel teknoloji-tarıma dayalı sınırlı üretim- toprak sahiplerinin gücü
2-Ekonomik kalkınmanın ön koşulları :18.yy başlarında Batı Avrupa ve İngilterede ortaya çıktı. Bilimsel keşifler, yeni üretim fonksiyonları
3-Kalkış:İlk gerçekleştiren İngiltere. Endüstriyel faaliyetler arttı
4- Olgunluk: Teknoloji-yeterli bilgi : Modern teknoloji bütün endüstride kullanıldı
5-Yaygın tüketim: Hizmet sektörü. Gelişmiş dayanıklı tüketim malzemeleri. ABD 1.dünya savaşı sonrası bu aşamaya geçen ilk ülke
Modernleşme okulu: 1960 larda Latin Amerikada
Merkezlerden biri ABD
Andre Gunder Frank
Modernleşme okulunu eleştirmek için ortaya çıktı
Geleneksel-modern toplum ikiliği yerine ; Merkez-çevre / Metropol-uydu
Kapitalist üretimin güçlü merkez ülkeler ve onlara bağımlı oldukları için azgelişmiş çevre ülkeler yarattığını iddia eder.
Frankfurt Okulu: Horkheimer, Marcuse, Adorno, Habermas
Walt whitman Rostow: evrenel modeller (kalkış,olgunluk,yaygın tüketim)
Dahrendorf: post-kapitalist (dahrendorf, klasik sosyoloji içinde yer almaz )
E.Goffman : Dramaturji teorisi
Garfinkel: etnometodoloji
A.Giddens:
1.dünya toplumları (gelişmiş ülkeler)
2.dünya toplumları (Sovyetler,doğu avupa)
3.3.dünya toplumları: (gelişmekte olan toplumlar)
4.Yeni sanayileşen ülkeler (brezilya,Türkiye…)
Evrimci Yaklaşım
Etnosantrik-Avrupa Merkezci
Etnosantrik : kendi kültürel değerlerini üstün görür. Kendi kültürel değerleri ile başka toplumları inceler
Avrupa merkezci:Avrupanın ideal bir model olarak ele alınması.Avrupa dışı toplumların bu bakışa göre analizi.
Teolojik : Mitolojik öğeler
Metafizik : felsefi düşünceler
Pozitif: Bilimsellik
Dünya Sistemi Yaklaşımı : İmmanuel Wallerstein tarafından Bağımlılık okuluna tarihsellik katmak için.
Merkez-gelişmiş ülkeler
Çevre-az gelişmiş
Yarı çevre-yarı gelişmiş
Küreselleşme
Kuşkucular:Küreselleşme yeni değildir der
Aşırı küreselleşmeciler: ulus-devlet zayftır der
Dönüşümcüler: İki yaklaşımada mesafelidir.Ulus-devletler varlıklarını korur der
SOSYOLOJİK DÜŞÜNMENİN BİREYE SAĞLAYACAĞI ÖZELLİKLER
– Toplumsal sorunları görebilme
– Daha farklı bir dünya olabileceğini görmek.
– Bildiklerimizi yeniden inceleme
– Kesin doğruları çözümleme ve sorgulama alışkanlığı kazanma …
*Toplumsal Yapı : Toplumu oluşturan temel gruplardan ve toplumsal kurumlardan meydana gelen kalıcı, sürekli ve örgütlü ilişkilere denir
*Statü : Diğer insanların bizim hakkımızdaki düşüncelerini ve bize karşı davranışlarını belirleyen şey statümüzdür. Verilmiş ve edinilmiş statüler vardır.
*Toplumsal Rol : Toplum her statüdeki insanın belirli bir şekilde davranmasını bekler ve bu davranışlar ROL olarak adlandırılır. Bireyin rollerinden biri yada bazıları diğer yollarla uyuşmadığı zaman ROL ÇATIŞMASI olur.
*Norm : Normlar belirli durumlarda insanların nasıl davranması gerektiğini konusunda yaptırımı olan beklentilerdir. Normlar değerlere dayalı olarak geliştirilen kurallardır.
*Toplum : Toplum bireylerin toplamı demek değil belirli bir kültürü ve bir takım toplumsal kurumları paylaşan insanlar arasındaki ilişkilerdir. Toplum ve ulus birbirinden farklı kavramlardır. Ulus resmi olarak tanınmayı içeren ve varsayılan bir birlikteliktir.
*TOPLUM TİPLERİ
– Avcı ve Toplayıcı toplumlar
– Tarım toplumları
– Kırsal toplumlar
– Modern toplumlar
– Bilgi toplumu
– Modernlik öncesi toplumlar
*Toplumsal değişme : Toplumun kültürel yapısal ekolojik veya demografik özelliklerindeki değişmeyi ifade eder.
*Toplumsal Kurum : Toplumun yapısı ve temel değerlerinin korunması bakımından nispeten sürekli kurallar topluluğudur. Kurum ve toplumsal kurum farklı şeylerdir örneğin sağlık ocağı hastaneler birer kurumdur sağlıkla ilgili kurumların bütünü ise bir toplumsal kurum olan sağlık kurumudur.
*Toplumsal Olgu : Bireyin dışında bulunan ve sahip oldukları zorlama gücü sayesinde kendilerini bireye kabul ettiren davranış düşünme ve hissetme biçimleridir.
*Değer : Toplum yada sosyal bir grup tarafından önemli görülen inanç ve ideallerdir.
*Toplumsallaşma : Toplumun kültürünü öğrendikleri etkileşim sürecidir.
*C.Wright Mills tarafından geliştirilen sosyolojik imgelem hem tarihi hem biyografiyi hem de toplumun bunlar içindeki ilişkilerini kavramaktadır.
*Sosyoloji makro düzeyde toplumsal kurumların yada toplumların yapısını, Mikro düzeyde grupları gruplar arasındaki etkileşimi ve toplumsal rolleri inceler
*Mikrososyoloji : Yüz yüze etkileşim halindeki gündelik davranışların incelenmesine mikrososyoloji denir.
*Makrososyoloji : Siyasal sistem yada ekonomik düzen gibi büyük ölçekli toplumsal düzenlerin çözümlenmesine ise makrososyoloji denir.
SOSYOLOJİNİN DOĞUŞU
Bilim olarak sosyoloji yaklaşık 200 yıl önce ortaya çıkmıştır. Fransız devrimi ve Endüstri devrimi sonrasında büyük değişimler meydana gelmiştir. Sosyolojinin ortaya çıkmasındaki en büyük etken bu değişimlerdir.
İlk sosyolojik analizler nelerin neden değiştiğini ortaya koyma ve gelecekte toplum yapısının nasıl olacağını tahmin eden analizlerdir.
Auguste COMTE toplumun bilimsel olarak incelenmesini sosyoloji olarak adlandıran ilk kişidir(sosyolojinin isim babasıdır)
SOSYOLOJİNİN DİĞER SOSYAL BİLİM DİSİPLİNLERİYLE İLİŞKİSİ
Disiplin bilim dallarının alt kategorilerine verilen isimdir. Sosyoloji hem bir bilim hem bir disiplindir. Doğa bilimlerinin kullandığı yöntemlerle cevap bulma çabası sosyolojiyi doğurmuştur.
Psikoloji: Bireysel davranışı incelediği için
Antropoloji : Sadece kültür üzerinde durduğu için
Ekonomi ve Siyaset : Sadece toplumsal kurumu inceledikleri için
Tarih : Olguların belirli dönemdeki hallerini incelediği için …
Sosyolojiden farklıdır. Sosyoloji diğer disiplin alanlarından diğer disiplin alanları da sosyolojiden faydalanır ilişki içindedirler .
BİLİM VE YÖNTEM
Bilimsel araştırmanın aşamaları
– Araştırma konusunun seçilmesi ve problemin belirlenmesi
– Araştırma için uygun araştırma tipi ve yöntemin belirlenmesi
– Araştırma evrenin belirlenmesi ve örneklem seçimi
– Veri toplama
– Veri analizi
– Bulguların yorumlanması ve rapor yazımı.
*Bilim olması gerekeni değil olanı araştırır,Bir toplumsal kurumdur,sistemli ve organize edilmiş bilgiler bütünüdür, bilgi üretmenin sistemli bir yoludur hem emprik (gözleme ve deneye dayalı) hem rasyoneldir, değerlerden mümkün olduğunca uzak kalmaya bakar.
DOĞA BİLİMLERİ VE SOSYAL BİLİMLER
ARALARINDAKİ FARKLAR
– Doğa bilimlerde kesin bilgilere gitmek sosyal bilimlere göre daha kolaydır
– Doğa bilimlerde ölçüm yapmak daha kolaydır
– Doğa yasaları daha kesindir.
– Doğa bilimlerde gelecekle ilgili tahmin yürütmek daha kolaydır.
– Doğa bilime daha kolay deney yapılır
– Doğa bilimde olayların neden sonuç ilişkisini daha kolay ortaya koyar.
SOSYOLOJİK ARAŞTIRMALARDA YÖNTEM VE TEKNİKLER
Sosyal bilimlerde temel yaklaşım
POZİTİVİST YAKLAŞIM: -Emprik, Sistematik , Teorik
– Tek bir bilimsel yöntem vardır bütün bilimler bu yöntemi kullanır sadece konuları değişiktir.
– Gerçekliğin insanlardan bağımsız olduğunu ve keşfedilmeyi beklediğini savunur.
– Toplumsal dünyayı incelemek için doğa bilimlerinde kullanılan yöntemlerin kullanılmasını gerektiğini savunur
– Sadece görünen olguları ve ilişkileri sosyolojinin konusu yapar
– Toplumsal gerçeklik bilinebilir
– Yöntem olarak nicel yöntem kullanılır.
– Toplumsal gerçekliği fiziksel gerçeklikler gibi bireylerin öznelikler dışında var olanlarla sınırlı tutarlar
– Sadece ileriye yönelik kestirmeler yapabilirler.
– İnsanların rasyonel hareket ettiklerini düşünürler.
– Kökleri Auguste Comte ve Durkheim e dayanır.
– Bilimselliğin temelini hipotezlere dayatır.
YORUMLAYICI YAKLAŞIM: -Emprik, Sistematik , Teorik
– Toplumsal gerçekliği bireylerin ona verdiği anlamda aramaya çalışır
– Araştırmadaki amacı toplumsal eylemi anlatmaktır
– İncelenen toplumsal eylemin bağlamına bakılır
– Nitel araştırma yöntemini kullanır
– Nedensel açıklamayı değil derinlemesine betimlemeyi anlamayı ve yorumlamayı amaçlar
– Kökleri Alman Dilth ye ve Max Weber‘e dayanır
ELEŞTİREL YAKLAŞIM -Emprik, Sistematik , Teorik
– Toplumsal gerçekliği görünür toplumsal ilişkilerin arkasında saklı olduğunu düşünür.
– Toplumsal ilişkiyi dönüştürmeyi amaçlar
– İnsanların düzen tarafından aldatıldıklarını değişime uğradıklarını savunur
– Kökleri Karl Marx ve Sigmun Frued’a dayanır.
FEMİNİST YAKLAŞIM
Feminist araştırmacıların amacı :
– Toplumsal ilişkilerdeki cinsiyetçi iktidar yapısını dönüştürmeyi amaçlar
– Ataerkil toplumsal yapı içinde güçsüz olan kadını güçlendirmek
– Pozitivizmi eleştirir
– Toplumdaki cinsiyete dayalı ilişkilerin varlığını göstermek
KIRSAL KADININ ÖZELLİKLERİ
– Kırsal kadın tamamen mülksüzdür
– Yeniden üretim sürecinde sermayesizdir
– Kadının tarımsal alandaki emek üzerindeki kontrolü çok düşüktür
– Türkiye’nin tarımında kadınsallaşma yaşanmaktadır.
NİCEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
– Pozitivist yaklaşıma dayanan araştırma yöntemidir
– Araştırmaların başına yapılmış olan hipotezlerin sınanmasına dayalı yapılır
– Araştırmacılar nesneldir
– Tümden gelim
– Sosyal olgular arasında neden sonuç ilişkisi ortaya konmaya çalışır
– Standartlaştırılmış teknikler kullanılır
– Kavramlar kesin ölçülebilir değişkenler haline dönüştürülebilir.
NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİl
– Tümevarım ilkesi benimsenmiştir
– Hipotezle başlamaz
– Sosyal olguları içinde bulundukları sosyal bağlam içinde değerlendiren yöntemdir.
– Keşfedicidirler, küçük örneklem gruplardan veri toplarlar
– Standartlaştırılmış veri toplama araçları kullanılmaz.
– Veriler yapılandırılmamış görüşme, odak grup görüşmesi yapılandırılmamış ve yarı yapılandırılmış gözlem yaşam öyküsü örnek olay ve doküman incelenmesi gibi veri toplama yöntemleriyle elde edilir.
YÖNTEMSEL ÇOĞULCULUK
Nitel ve Nicel yöntemin bir arada kullanılabileceği görüşünün temel düşüncesidir.
SOSYOLOJİDE TEMEL YAKLAŞIMLAR SOSYOLOJİNİN GELİŞİMİ
Sosyoloji biliminin gelişiminde katkıda bulunan bir çok yaklaşım bulunmaktadır.En etkili olanları Marx, Durkheim, Weber, İşlevselcilik marxizm, çatışma teorisi, sembolojik etkileşimcilik.
SAİNT SİMON(1760-1825)
– Sanayi toplum kavramını ilk ortaya atan kişi
– Pozitivisttir aynı zamanda feodal ve askeri toplumlardan sanayi toplumlarına doğru gelişme gösterdiğini belirtmesi üzerine evrimcidir de .
– Hem sosyolist hem muhafazakar bakış açısına sahiptir
– İlk sosyolist ilk sosyolog
– Toplumsal değişmedeki problemlerin muhatabının sosyal fizik olduğunu söyler.
AUGUSTE COMTE (1798-1857)
– Evrimci ve pozitivisttir
– Sosyoloji bilimini icat etmiş be pozitif sosyoloji geleneğinin öncüsü olmuştur.
– Sosyolojinin isim babasıdır.
– İnsan düşüncesi ve toplumsal evrim için söz konusu ettiği üç aşama vardır.. bunlar sırasıyla
*Teolojik aşama , Metafizik ve pozitif dir.
– Başvurduğu kavramlar, toplumsal statik (toplumsal düzen), toplumsal dinamik(toplumsal değişim) tarihsellik, pozitif aşamadır.
HERBERT SPENCER(1820-1903)
– Pozitivist
– Charles Darwinin evrim teorisindeki ilkeler çerçevesinde ele alan evrimci bir sistem yaklaşımında geliştirilmiştir.
– Toplumsal değişme Darwinci anlamda güçlü olanların ayakta kaldığı zayıf olanların yok olduğu tezine yani doğal seleksiyon yasalarına göre işlemektedir.
– Sosyal Darwinist
KLASİK SOSYOLOJİ(MARX,WEBER,DURKHEİM)
KARL MARX(1818-1883)
– Toplumları tarihsel süreç içerisinde komünal köleci feodel kapitalist ve sosyolist olarak ayırmış
üretim ilişkilerine dikkati çekmiş modern çağda doğu toplumlarının farklılıklarında Asya Tipi Üretim Tarzı (ATÜT) ile açıklamaya gitmiştir
– Tarihsel maddecidir.
– Modern toplumun farklılıklara ve sınıflara dayandığını düşününr-
– Diyalektiği yöntem olarak kullanır
– Toplumsal emek ve üretim ilişkileri önemli kavramları arasındadır.
– Toplum analizlerinde alt yapı ve üst yapı olmak üzere iki ayırıma gider
– Eleştirel
– İşlevselci
– Kapitalist üretim sistemi emeğin yabancılaşmasına neden olmaktadır
– Kapitalist sistem eşitsizlikleri üretim sürecinde yaratmaktadır.
– Kapitalizmde toplumsal eşitsizliği yaratan en büyük faktör dindir
– Bir üretim tarzında belirleyici olan faktör alt yapıdır
– Toplumsal değişmenin motor gücünün sınıf çatışması olduğunu ifade eder.
*Alt Yapı :Temel ekonomik ilişkilerin etrafında dönen ve toplumsal düzene şeklini veren üst yapıyı şekillendiren ilişkilerdir üretim güçleri ve üretim ilişkileri arasındaki çelişkiye karşılık gelmektedir.
*Üst Yapı: Üretim güçlerini elinde bulunduranların egemenliklerini meşrulaştırmak için kullandıkları araçlardır.
EMİLE DURKHEİM(1858-1917)
– İşlevselci(fonksiyonolist)
– Kullandığı temel kavramlar; Mekanik dayanışma, Organik dayanışma, anomi, iş bölümü
– Toplumsal düzen sembolik etkileşimin bir sonucudur
– Anti hümanist
– Geleneksel ve modern toplum karşılaştırmasını kullanır.
– Toplumsal değişmede en önemli faktörün iş bölümü olduğunu savunur.
– Yapısal işlevselcilik
– Toplum bireylerden üstündür
– Biyolojik organizma
– Toplumsal dayanışma
MAX WEBER(1864-1920)
– Karizmatik otorite
– Toplumsal eylemi anlamaya yöneliktir
– Sosyolojinin çalışma nesnesini toplumsal eylem olarak tanımlar.
– Pozitivizmi eleştirir.
– Toplumsal eylem
– Akılcı/Rasyonel
– 4 toplumsal eylem tipinden söz eder.
– Yorumlayıcı veya anlayıcı sosyoloji
– Otorite ve örgüt tiplerinden söz eder Geleneksel otorite , Karizmatik otorite yasal-ussal otorite
– En ünlü çalışmaları Protestan ahlakı ve Kapitalizmin ruhu dur.
– Tek faktör yerine çoğulcu(plüralist) bir yaklaşım benimser
– Toplumsal eylemi yorumlamak ve açıklamak ile ideal tipler oluşturma çabası olmuştur.
– Bir amaca yöneliktir
– Araçlar kullanır
– Hesaplı ve planlıdır
– Dinsel ahlaksal ve kültürel değerler.
– Toplumsal ilişkileri anlamak için bireyin gerçekleştirdiği eylemin anlamına bakmak gerekir
– Demir kafeslere benzettiği rasyonel örgütleme tipi Bürokrasidir.
İŞLEVSELCİLİK
– Durkheim, A.R Radcliffe-Brown ile Bronislaw Malinawski tarafından geliştirilmiş.Talcott Parsons be Robert K.merton tarafından ilerletilmiştir.
– Evrimci bir anlayışa sahiptir
– Toplumu işlevsel bir bütün olarak görür.
– Toplum öz düzenlemeye sahip bir sistem olarak ele alınır.
– Çevredeki değişime karşı toplumun kendi koruma mekanizmaları yarattığı fikri vardır.
MARXİZM VE ÇATIŞMA TEORİSİ
– Marxın yaklaşımına dayanan çatışma teorisi Marxist teorilerin onun orjinal düşüncelerine sadık kalan geleneksel ve yeni versiyonlarına yaslanır.
– Gramsci toplum analizlerinin sadece alt yapı değil kültür ve ideolojilerinin de önemli olduğunu vurgulamıştır.
– Yapısalcı marxizm olarak bilinen teorinin geliştiricisi Lois bir toplumda belirli ilişkilerden oluşan 3 temel toplumsal yapıyı (ekonomik siyasal ve ideolojik yapılar) belirlemiştir.
– Frankfurt okulu tarafından geliştirilen eleştirel teoride marxizmde önemli yer tutar.
SEMBOLİK ETKİLEŞİMCİLİK
– Toplumu yanlız yapıları açısından değil bireyler açısından da analiz eder
– İnsanlar arasındaki etkileşimcilik mutlaka sembollerle olur
– Bireylerin gündelik yaşamdaki sembolik etkileşimlerinin bir ürünü olarak ele alır
– Gerorge Herbert mead kurucusu, Ch colley, W.thomas ve Herbert Blumer katkıda bulunmuştur
– Adını blumerden almıştır
– Toplumsal düzenin içinde yaşadığımız dünyada şeylere atfettiğimiz anlamlar sonucu ortaya çıktığı savunulur.
– Mikro sosyolojide kalır
– Bireyden bağımsız değil bireyin ona yüklediği anlamdan meydana gelir
FEMİNİST VE POSTMODERN YAKLAŞIMLAR
– Klasik ve modern sosyolojide yer alan bütün yaklaşımlara eleştirel bakarlar
– Eleştirel teoriye benzer
– Nedensellik ilkesine ve akılcı düşünceye dayalı bilim anlayışının iflas ettiğini öne sürerler
– Kültür sanat teknoloji ve bilime kadar pek çok alanda modernizme bir eleştiri olarak doğan postmodernizm gerçekliğin modern çağdaki sosyolojik yaklaşımlarla bilinmeyeceğini ve akılcı düşünme biçimleri tarafından iyileştirilemeyeceğini savunur.
TOPLUMSAL DEĞİŞME
– Toplumsal yapının kurumların toplumsal ilişkiler ağının davranış kalıplarının toplumsal norm ve değerlerinin zaman içimde olumlu veya olumsuz değişimini ifade eder.
– Nötr bir kavramdır
– Gelişme ve ilerleme kavramlarıyla ilgilidir
TOPLUMSAL DEĞİŞMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
– Fiziki çevre -Kültürel faktörler
– Teknoloji faktörü -Demografik faktör
TOPLUMSAL DEĞİŞME İLE İLGİLİ TEMEL YAKLAŞIMLAR
– A Giddens modern dünya gelişme seviyelerine göre
– Birinci Dünya toplumları (gelişmiş ülkeler)
– İkinci ” ” (Sovyetler Birliği, Doğu Avrupa)
– Üçüncü ” ” (Gelişmekte olan toplumlar)
– Yeni sanayileşen ülkeler (Brezilya, Türkiye)
EVRİMCİ YAKLAŞIM
– Evrim süreklidir ani değişmeler yoktur
– Evrim bütün toplumlarda görülür
– Evrimin belirli bir yönü vardır
– Doğal bir süreçtir
– Herhangi bir birim için kendi potansiyellerini gerçekleştirme sürecidir
– Zorunlu ve kaçınılmazdır
– Durağan ve düzenli toplum anlayışına sahiptir
– Amacı toplumsal aşamaların kanunlarını bulmaktır
– Avrupa toplumunu diğer toplumlara göre en üst ve model alması eleştirilmesine neden olmuştr
– Etnosantrik ve Avrupa merkezci bir bakışa sahiptir
– Comte evrimci yaklaşımın önde gelen isimlerindendir.
MODERNLEŞME OKULU
– Azgelişmişliğin nedenini az gelişmiş ülkelerde arar
– Walt Whitman Rostow toplumsal değişme açısından bu kuramda yer alır
– Görüşleri: Çevre ülkelerin az gelişmişlik nedeni kapitalist ülkelerdir
-Kapitalizm uluslar arası düzeyle örgütlenmektedir
-Merkez, çevre ve yarı çevre olmak üzere üç iş bölümü vardır.
-Evrimci yaklaşımı benimsemiştir
-İdeal model olarak ABD yi ele almaktadır
-Parons, Bert Hozelist, Walt withman Rastow
BAĞIMLILIK OKULU
– 1960 larda Andre Gunder Frank tarafından geliştirilmiştir
– Azgelişmişliğin sürekliliği
– Merkez-çevre ayrımından yola çıkarak çevrenin gelişememişliğinin yada azgelişmişkliğin nedenlerini açıklamaya çalışmıştır.
– Bağımlılık ilişkisi devam ettiği sürece çevre için var olan tek seçenek az gelişmişliğin sürekliliğidir
– Modernleşme okuluna karşı geliştirilmiştir.
DÜNYA SİSTEMİ YAKLAŞIMI
Immanuel Wallerstein tarafından bağımlılık okuluna tarihsellik katmak amacıyla oluşturulmuştur
KÜRESELLEŞME
– Kuşkucular, aşırı küreselleşmeciler, dönüşümcüler olmak üzere 3 temel yaklaşım vardır
– Robertson 15. yy kadar tarihsel sürece yayarak incelemiştir
1-Oluşum aşaması= Yeni ulusların ortaya çıkışı bireyselcilik ve hümanizmin yükselişi
2-Başlangıç aşaması= Uluslar arası ilişkilerin formelleşmesi yurttaşlık ve insanlık kavramlarının belirginleşmesi
3-Kalkınma aşaması = Ulus devlet kavramının yerleşmesi
4-Hegemonya mücadele aşaması = Küresel düzeyde savaşlar.
5-Belirsizlik aşaması =Kitle iletişim araçlarının yaygınlığı, insan hakları ırk ve toplumsal cinsiyete dayalı kimliklerin ön plana çıkması
EKONOMİK DÜZEYDE KÜRSELLEŞME
– Refah devleti: Eğitim, sağlık barınma ve asgari düzeyde gelir gibi temel insani ihtiyaçlara yönelik
hizmetlerin ve yardımların sosyal güvenceler aracılığı ile devlet tarafından sağlanmasıdır.
– Fordizm: 2. dünya savaşından 1970 lerin sonuna kadar hakim olan sermaye birikim modeli ve üretim örgütlenme biçimidir. Kitlesel üretimi(bant tipi) esas alır.
– PostFordizm 1980 lerden sonra görünen sermaye ve örgütlenme biçimidir. Piyasa koşullarının gerektirdiği her türlü esnekliüe dayanır.
SİYASET
– Hükümet sanatı, kamusal hayat, uzlaşma, uyum/çatışma, gücün ve kaynakların dağıtımı çeşitli içeriklere sahiptir.
– Ülke devlet ve insan yönetimi demektir
SİYASET BİLİMİ-SOSYOLOJİSİ
Siyaset bilimi: yönetim aygıtları ,kamu yönetim mekanizmaları ile seçimler, kamoyu, baskı grupları ve siyasal davranışlarla ilgilenirler..
Siyaset Sosyolojisi: Siyasal olguların sosyolojik analizi ve daha çok siyaset, toplumsal yapılar, ideolojiler ve kültürlerle ilgilenir.
İKTİDAR-OTORİTE-PATERNALİZM-MEŞRUİYET
İktidar: Bir kişinin yada bir grubun diğerlerinin karşı koyma durumunda bile kontrol etmesini ifade eden toplumsal ilişkidir.
Paternalizm: Baba ile çocuk arasında varsayılan çocuğun kendi kendisine bakamazmış gibi babanın sahip çıkmasına göndermede bulunan ve iktidarın vatandaşın iyliği için hareket etme olarak tanımlar
Otorite: İtaat yoluyla istikrarın sağlanabildiği hiyerarşik bir ilişkidir
Meşruiyet: Bir hükümetin otoritesine boyun eğenlerin bunlara razı gibi gösterilmesi
OTORİTE TİPLERİ
– Weber 3 çeşit otorite tipi belirlemiştir
1-Geleneksel Otorite= Toplumdaki meşruiyetlerini gelenekten göreneklerden ve inançlardan alır
2-Karizmatik Otorite= Meşruiyetini liderin olağanüstü olduğuna inanılan otorite
3-Yasal-Akılcı Otorite= Rasyonel aklın belirlediği yasalarla yetkileri sınırlandırılmış
LAİKLİK-DEVLET-DEMOKRASİ
– Laiklik: Farklı dinden ve inançlardan insanların eşit koşullarla aynı kurallara uymak durumunda bulundukları toplum düzenini ifade eder
– Devlet Belirli bir toprak parçası üzerinde egemen olan siyasal bir araçtır. Toplumun en üst organizasyonudur.
– Demokrosi: Halkın kendi kendini yönetmesi günümüzde farklı biçimleri vardır
1-Katılımcı demokrasi
2-Temsilci yada liberal demokrasi
Totaliter Devlet: Toplumdaki tüm baskı şiddet ve zor ile kurumları denetim altına alan ve toplumsal meşruiyetten yoksundurlar