GÖKTÜRK DEVLETİ (552 – 630)
Orta Asya’da kurulan ikinci büyük Türk devleti, Göktürk Devleti’dir. Türk adını ilk defa bir devlet adı olarak kullanan Göktürklerdir.
Kurucusu Bumin Kağan’dır. Başkentleri Ötüken‘dir. Bumin Kağan Türk devlet geleneğine uygun olarak devleti doğu -batı olarak ikiye böldü ve batı bölgelerinin yönetimini kardeşi İstemi Yabgu‘ya verdi.
İstemi Yabgu, Akhun Türk Devleti’ni yönetimine alarak tarihi İpek Yolu’nu ele geçirdi. Bizans’la siyasi ilişkiler kurdu, İpek Yolu’nun açılması için Sasanilere karşı Göktürk – Bizans ittifakı yapıldı.
Not: Ekonomik bakımdan büyük önem taşıyan İpek Yolu hâkimiyeti, Göktürkler, Sasaniler ve Bizans arasında devamlı bir rekabet konusu olmuştur. Bizans, Sasanileri sıkıştırırken Göktürkler de sınırlarını Harezm, Buhara ve Taşkent’e kadar genişlettiler. Böylece, Bizans saldırıları ile zayıflayan Sasani Devleti’nin, bir süre sonra Müslüman Arap orduları tarafından kolayca yıkılmaları sağlandı.
Çin’in içişlerine karışması sonucu Göktürk Devleti Doğu Göktürkler ve Batı Göktürkler olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Göktürkleri 630 yılında, Batı Göktürkleri ise 659 yılında Çin egemenliğine girerek yıkılmışlardır.
Not: Tarihte bütün Türklerin tek bir bayrak altında toplandıkları ikinci dönem Göktürkler dönemidir. Türklerin tek bayrak altında toplandığı iki dönem vardır. Bunlar;
- Büyük Hun imparatorluğu (MÖ 220 – MS 216)
- Göktürk Devleti (552 – 630)
** Göktürklerde ulusçu devlet anlayışını gösteren en önemli göstergelerden biri “Türk” adıyla kurulan ilk devlet olmalarıdır. Göktürklerin kendi isimleriyle anılan alfabelerinin olması da onların ulusçu bir devlet anlayışına sahip olduklarının göstergesidir.