UZUN VADELİ SİGORTALAR VE YARDIMLAR
Malullük Sigortası Yaşlılık sigortası
Malullük Aylığı Yaşlılık Aylığı
Ölüm aylığı Evlenme Ödeneği
Toptan Ödeme Cenaze Ödeneği
Malûllük Sigortası
Çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûllük sigortası bakımından malûl sayılır.
NOT: Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malullük sigortasından yararlanamaz.
Malûllük Sigortasından Sağlanan Haklar ve Yararlanma Şartları
Malûllük sigortasından sigortalılara sağlanan hak, malûllük aylığı bağlanmasıdır.
Malûllük Aylığı Bağlanabilmesi İçin Sigortalının
- Malûl sayılması,
- En az 10 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise Sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malülük, yaşlılık ve ölüm si- gortaları primi bildirilmiş olması.
- Kurumdan yazılı istekte bulunması gerekir.
Malûllük Aylığının Hesaplanması
Prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden , 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlanma oranı 10 puan artırılır.
Yaşlılık Aylığından Yararlanma Şartları
İlk defa 5510 sayılı kanuna göre sigortalı sayılanlara;
Kadın 58, Erkek ise 60yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 gün ola- rak uygulanır. Belirtilen yaş sınırı 2036’dan başlayarak 2048’e kadar kademeli olarak artırılacak ve 65’e çıkarıla- caktır.
Aylıktan Yararlanmada Özel Düzenlemeler
Bunlar arasında ileri yaşta bulunanlar, ilk defa çalışmaya başladığı anda var olan özrü sebebiyle Malullük aylı- ğından yararlanamayanlar, ileri düzeyde özürlüler, maden işyerlerinde çalışanlar ve erken yaşlananlar yer almaktadır.
Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yer altı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için yaş şartı 55 olarak uygulanır.
Yaşlılık Aylığının Hesaplanması
Yaşlılık aylığı, sigortalının, ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır.
Aylık Bağlanma Oranı
Sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam pirim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır. Ancak aylık bağlama oranı % 90 ‘ı geçemez.
Sosyal Güvenlik Destek Primi
5510 sayılı kanun kapsamında kendi nam ve hesabına bağımsız (4/b sigortalıları) çalışanlardan, almakta oldukları aylıklarının % 15 i tutarında sosyal güvenlik destek primi kesilmek şartıyla aylıklarının ödenmesine devam edilecektir. Ölüm Sigortası
Ölüm Sigortasından Sağlanan Haklar
Ölüm Aylığı Toptan Ödeme Evlenme Ödeneği Cenaze Ödeneği
Ölüm Aylığından Yararlanma Koşuları
En az 1800 gün veya 5 yıl sigortalı 900 gün
Ölüm Aylığının Hak Sahiplerine Paylaştırılması
ü Dul Eş: % 50’dir.
ü Aylık almayan ve çocuğu olmayan, dul eşin payı % 75
ü Kız Çocukları : Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla birlikte sonradan boşanan veya dul kalan kız çocuklarının payı % 25’dir.
ü Erkek Çocukların gelir alabilmesi yaş ve eğitim şartına bağlıdır.Normal koşullarda 18 ,Ortaöğrenime devam ediyorsa 20 Yükseköğrenime devam ediyorsa 25 yaşına kadar erkek çocuklara aylık ödenmeye devam edilir.Çalışma gücünün en az % 60’ını yitirmiş malul olan erkek çocuklarına yaş koşuluna bakılmaksızın ge- lir ödenmeye devam edilir.Erkek çocuklara bağlanacak gelir oranı % 25’dir.
ü Anasız Ve Babasız kalan çocuklara % 50 ‘dir
ü Anne ve Baba: Sigortalının ölümü halinde anne ve babasına gelir bağlanabilmesi için;diğer hak sahiplerin- den arta kalan bir tutarın bulunması ve ölen sigortalının bakımına muhtaç olmaları gerekir. Anne babaya bağlanacak gelir oranı % 25’dir.Anne ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde artan hisseye bakılmak- sızın % 25 oranında aylık bağlanır.
Evlenme Ödeneği: Evlenmeleri nedeniyle aylıkları kesilecek olan kız çocuklarına bir defaya mahsus olmak üzere gelir veya aylıklarının 2 yıllık tutarı evlenme ödeneği olarak verilir.
Cenaze Ödeneği:İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli is göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken kendisi için en az 360 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir.
Toptan Ödeme
Ölen sigortalının hak sahiplerine aylık bağlanamaması durumunda ölüm tarihi esas alınmak şartıyla ödenen primler toptan ödeme şeklinde geri verilir.
Aylık ve Gelirlerin Birleşmesi
Uzun Vadeli Sigorta Kollarından
5510 sayılı Kanunun 54. maddesine göre uzun vadeli sigorta kollarından;
- Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı,
- Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her 2 aylığı,
- Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı,
- Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkân veren ilk 2 dosyadan yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı,
- Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığı,
- Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylık bağlanır.
- Sürekli iş göremezlik geliriyle birlikte ölen eşinden dolayı da gelire hak kazanan eşe her iki geliri, bağlanır.
İŞSİZLİK SİGORTASI(1999 Tarihli 4447 Sayılı Kanun)
İşsizlik sigortası ile görevlendirilen kurumlar Sosyal Güvenlik Kurumu ile Türkiye İş Kurumu’ dur.
İşsizlik Sigortasından Sağlanan Yardımlar
| İşsizlik Ödeneği | Hastalık ve Analık Sigortası Mesleki | Yeni | İşvereni Ödeme Güçlüğüne | Kısa Çalışma Ödene |
| Verilmesi | Priminin Ödenmesi Eğitim İş Bulma | Düşmesi Halinde Ücret Ödeme | Verilmesi |
İşsizlik Ödeneği Alabilmek İçin Gereken Koşullar
- Hizmet (İş) Sözleşmesinin Belirli Nedenlerle Son Bulması: Sigortalının kendi kusuru dışında bir sebeple iş sözleşme-sinin sona ermesi gerekir.
- Belirli Bir Süre Çalışmış Ve Prim Ödemiş Olmak :Son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş ve işten ayrılmadan önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak gerekmektedir.
- Türkiye İş Kurumuna (İş-Kur) Başvuru : Sigortalı işsizin , işverenden alacağı işten ayrılma bildirgesi ile birlikte, hizmet sözleşmesinin son bulduğu tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içinde İş-Kur’a doğrudan başvurma- sıdır.
İşsizlik Ödeneğin Miktarı
İşsizlik ödeneği günlük olarak belirlenir. Sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanacak günlük ortalama brüt kazancın % 40’ı günlük işsizlik ödeneğidir. Bu tutar yürürlükteki 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin brüt tutarının %80‘nini geçemez.
Hizmet sözleşmesinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son 3 yıl içinde;
600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün (6 ay) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün (8ay)
1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün (10 ay) süre ile işsizlik ödeneği verilir.
Hastalık ve Analık Sigortası Priminin Ödenmesi
Primler alt sınır üzerinden hesaplanarak İşsizlik Fonu tarafından sosyal sigortalar kurumuna ödenir.
İşverenin Ödeme Güçlüğüne düşmesi Halinde Ücret Ödeme
İşverenin iflas etmesi halinde işçinin alacağı 3 aylık ücret, Ücret Garanti Fonu tarafından ödenir.
Kısa Çalışma Ödeneğinin Verilmesi
Günlük kısa çalışma ödeneği, sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır.Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı,16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez.İşveren 3 ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.