TÜRKİYE EKONOMİSİ KISA NOTLAR
Türkiye dünyanın 37’ncü büyük ülkesidir
Türkiye 35 derece – 42 derece kuzey paralelleri (enlemleri) ile 25 derece – 44 derece doğu meridyenleri (boylamları) arasında yer alır.
Türkiye Yarı kurak bir iklim özelliğine sahiptir.
Türkiye dünya toplamında maden üretiminde 28’inci ,
üretilen maden çeşitliliği açısından da 10’uncusırada yer almaktadır
Türkiye dünya linyit rezervlerinin yaklaşık % 1,6 sına sahiptir.(Türkiyedeki linyit rezervlerinin yaklaşık % 46 sı Afşin-Elbistanda bulunmaktadır.)
Dünya bor rezervinin % 72 si (3 milyar ton ), doğal taş rezervinin % 40 ı ülkemizde bulunmaktadır. 2010 yılında 629 milyon dolar ihracat geliri sağlanmıştır.
Ülkemizde kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su miktarı 1.519 m küp civarında olup su azlığı yaşayan bir ülke konumundadır
Yurt içinden denize dökülen en uzun nehir Kızılırmak tır.
Karadenize dökülen akarsular : Sakarya, filyos,Kızılırmak,Yeşilırmak,Çoruh
Akdenize dökülen akarsular: asi,Ceyhan,Tarsus,dalaman,
Ege denizine dökülen akarsular: b.menderes, küçük menderes, Gediz,Meriç
Marmaraya dökülen akarsular;sususrluk çayı, Simav çayı,biga çayı ve gönen
Osmanlı döneminde ilk nüfus sayımı 2.Mahmut döneminde 1830-1831 de yapılmıştır. (sayımın amacı devletin asker potansiyelini ve vergi kaynaklarını tespit etmektedir. Bir diğer amaç, ülkede yaşayan Müslüman ve Müslüman olmayan nüfusu ortaya çıkarmaktır).
Osmanlıda modern anlamda ilk nüfus sayımı 1882-1890 döneminde yapılmıştır.Bu sayımla ülkedeki kadın nüfusu da tespit edilmiştir.
Osmanlıda son nüfus sayımı1903-1907 de yapılmıştır.(20,8 milyon kişi)
Türkiye Cumhuriyetinde ilk sayım 1927 de yapılmıştır.(13,7 milyon)
1990 yılından sonra nüfus sayımları 10 yılda bir yapılmıştır.
25 Nisan 2006 da çıkarılan ADNKS (Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi) geçildi
Nüfus artışı 2.dünya savaşından sonra hızlanmıştır. Hızlanmasında teşvikler etkili olmuştur. En az 5 çocuk yapandan yol vergisi alınmaması gibi
1927 nüfus sayımına göre nüfusun % 10,6 sı okuryazar olmasına karşı 1928 de yapılan harf devrimi ile % 10’luk kısım yeni sisteme göre okur yazar olmayan nüfusa dahil edilmiş ve 1928 de okur yazar oranı % sıfır olmuştur.
2011 verilerine göre ülkemizde 17 milyon kişi okula gitmemiş veya zorunlu eğitimini tamamlayamamıştır.
Türkiye İnsani Gelişme raporunda 187 ülke arasında 92.sıradadır.
İnsani Gelişmişlik Raporunun diğer bir adı Beşeri Kalkınma Raporudur.
2011 yılı İnsani Gelişme Raporunda Türkiye İGE değeri 0,699 dur.
2011 yılı İnsani Gelişme Raporunda ilk 5 deki ülkeler: Norveç , Avusturalya, Hollanda, ABD, Yeni Zellanda
Aktif Nüfus : ülke nüfusunun üretici konumunda olan kesimi , 15-64 yaş arası bireylerden oluşmaktadır. Hastalar, yaşlılar, sakatlar, askerler ve mahkumların yanı sıra üniversite yurtları ve yetiştirme yurtlarında kalanlar, üretim sürecine katılma imkanı olmadıklar için aktif nüfus içinde yer almazlar.
İşgücüne Katılma Oranı : Nüfusun işgücü olan kısmının kurumsal olmaya çalışma çağındaki nüfusa ( 15 ve üstü yaş grubuna) oranıdır.
Sosyal Güvenlik kavramı ilk olarak 1935 te ABD’ de görülmüştür.
TC nde modern anlamda sosyal güvenlik sistemi II.Dünya savaşı’ndan sonra oluşturulmuştur. Savaştan sonra sosyal sigorta kolları ile ilgili ilk kanun, 4772 sayılı iş kazaları, meslek hastalıkları ve analık sigortaları kanunudur(1945) . 4772 sayılı kanuna paralel olarak 4792 sayılı İşçi Sigortaları Kurumu Kanunu (1945) çıkarılmıştır
8 Haziran 1949 ‘da kabul edilen ve 1 ocak 1950’de yürürlüğe Emekli Sandığı kurulmuştur.
Mayıs 2006’da SSK , emekli sandığı ve bağ-kur tek çatı altında toplanarak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) oluşturmuştur.
Genel Sağlık Sigortası 31 Mayıs 2006 tarihinde kabul edildi (5510 sy sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu ile 1 Ekim 2008 de yürürlüğe girdi
Bu kanun ile Bağkur, SSK, Emekli sandığıSGK’nın çatısı altında toplanmıştır.
Mart 2012 itibariyle nüfüsun % 86 sı sigortalıdır.
2011 verilerine göre nüfusun % 12 si yeşil kartlıdır.
1942 de hazırlanan Beverdge Raporu yoksulluğu ‘ çağdaş toplumun yüz karası’ olarak nitelemekte.
Türkiyede 1923-1950 döneminde ülke çapında kalkınmaya ağırlık verilmiştir.
Bölgesel kalkınmada Devlet Planlama Teşkilatına önemli görevler verilmiştir.
Türkiyedeki en önemli bölge planı GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİDİR. (GAP)
GAP dışındaki bölge planları : Bartın-Karabük (ZBK),Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP), Doğu Anadolu Projesi (DAP), Yeşilırmak havzası projesi (YHGP)
Hızlı ekonomik büyüme (geniş anlamda kalkınma) için ülkeni daha fazla yatırım dolayısıyla tasarrufa ihtiyacı vardır.
Türkiyede ekonomik büyümeyi hızlandırabilmek için gerekli olan yatırımların arttırılmasında en önemli sıkıntı tasarrufların (yurt içi) arttırılamamasıdır.
Türkiye ekonomisi Şubat 2011 krizinden sonra 2002-2011 döneminde ortalama % 6,5 oranına büyümüştür.
2011 verilerine göre Türkiye nüfus bakımından dünyanın en kalabalık 19. Ülkesidir
Kişi başına düşen su miktarı 2.0 m3 den az ise SU AZDIR.
2011 yılında Türkiye G-20 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen üçüncü ülkedir
İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırılması’nda bölgeler 3 e ayrılır
Sosyal Güvenlik” kavramı ilk olarak 1935’te Amerika Sosyal Güvenlik Kanununda yer almıştır.
Doğal, beşeri ve ekonomik özellikleriyle diğer yerlerden ayrılan ve kendi içinde nispeten benzerlik gösteren alanlara COĞRAFİ BÖLGE denir.
Halkın hastalık, işsizlik, yaşlılık, ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan mahrum kalması durumunda düşeceği fakirliğe karşı tibbi bakımdan dolayı, çocuk sayısının artması ve analık halinde korunmasına yönelik genel tedbirler sistemine Sosyal güvenlik sistemi denir
Ekonomide yatırımlar tasarrufa eşit olmalıdır
Türkiye’nin AB Müktesebatı’na uyum kapsamında birliğin bölgesel politikasının önemli bir unsuru olarak geçtiği bölgesel tanımlama İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasıdır
İşçi Sigortalar Kurumu, Sosyal Sigortalar Kurumu’na 1965 de dönüştürülmüştür
Mayıs 2012 itibariyle işsizlik oranı yüzde 8,2 dir
Türkiye Cumhuriyeti’nde modern anlamda sosyal güvenlik sistemi 2.dünya savaşı sonrasında oluşturulmuştur.
Yüzölçümü büyüklüğüne göre yapılan sıralamada Türkiye dünyanın 34. büyük ülkesidir
“Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” ifadesi 1961 anayasasında yer alır
Türkiye’nin en güney uç noktası Hatay-Yayladağ-Beysun