ORTODOKS EKONOMİ POLİTİKALARI
Ekonomi politikası uygulamalarını yaklaşım biçimi bakımından ikiye ayırmak mümkün: Ortodoks politikalar, heterodoks politikalar.Dinsel anlamlarını bir yana bırakırsak Ortodoks, Yunanca orthos (doğru) ve doxa (inanç, öğreti) sözcüklerinden oluşan doğru inanç anlamına gelen bir sözcüktür. Ekonomi alanında geleneklere, genel kabul görmüş görüşlere bağlı olan uygulamalara denir. Genel kabul görmüş uygulamalardan oluşan ekonomi politikasına da Ortodoks ekonomi politikası adı verilir. Heterodoks, Yunanca heteros (farklı) ve doxa sözcüklerinden türetilmiş ve farklı inanç anlamına gelen bir sözcüktür. Ekonomi alanında geleneksel görüşlerin ve yaklaşımların dışındaki uygulamaları adlandırmak için kullanılır.
Ortodoks ekonomi politikası: (1) Maliye politikası
- Vergi politikası (vergiler yoluyla ekonomik aktiviteyi etkilemek)
- Harcamalar politikası (kamu harcamaları yoluyla talep yaratmak ya da daraltmak.)
- Borçlanma politikası (kamu borçlanması yoluyla ekonomideki likiditeyi etkilemek.)
- Diğer alt politikalar
- Teşvik politikası (vergi teşvikleri vererek yatırımları etkilemek, yönlendirmek.)
(ii) Destekleme politikası (bazı ürünleri kamu kesimi adına satın alarak üreticiye destek vermek. Subvansiyon politikası da deniyor.)
- Dışticaret politikası
- İhracat politikası
- İadeler (ihracat yapanlara vergi iadesi uygulanması.)
- Primler ve destekler (ihracat yapanlara prim ödenmesi.)
- Diğerleri (ucuz girdi desteği gibi.
- İthalat politikası
- Gümrük tarifeleri (gümrük vergilerinin artırılması ya da indirilmesi yoluyla ithalatın denetimi.)
- Kotalar (ithal edilecek mallara miktar sınırlaması konularak ithalatın denetlenmesi.)
- Diğerleri (dengeleyici vergi uygulaması gibi.)
- Para politikası
- Dolaysız politika araçları
- Kredi tavanı (kredilere belirli bir miktar ya da oran tavanı konulması.)
- Faiz tespiti (piyasada uygulanacak faizler için kamu otoritesince belirleme
yapılması.)
- Diğerleri (farklı faiz uygulamaları gibi.)
- Dolaylı para politikası araçları
(i) Açık piyasa işlemleri (merkez bankasının senet alarak ya da satarak piyasaya likidite vermesi ya da piyasadan likidite çekmesi.)
- Faiz politikası (merkez bankasının kendi uyguladığı faiz oranlarını değiştirerek piyasadaki faizleri, etkilemesi.)
- Karşılıklar politikası (merkez bankasının banka kaynaklarının bir bölümünü ihtiyat amacıyla alması.)
- Kur politikası
- Sabit kur (merkez bankası tarafından döviz kurlarının ilan edilmesi ve piyasada bu kurun uygulanması hali.)
- Dalgalı kurda müdahale (kurun piyasada belirlendiği durumda merkez bankasının çeşitli araçlarla kuru yönlendirmesi ve düzeyini belirlemesi hali.)