ÖLÇEĞE GÖRE ARTAN GETİRİLİ EKONOMİLER: Rekabetçi piyasaların başarızlığının bir başka kaynağı, bazı piyasaların yüksek üretim seviyelerinde ölçeğe göre artan getiriye sahip olmasıdır. Ölçeğe göre artan getiriye sahip ekonomiler üretim düzeyi arttıkça maliyetlerin düşmesini ifade etmektedir, yani ölçek arttıkça getiride artmaktadır. Örn. Demir yolu işletmeciliğinde demiryollarının yatırım maliyeti oldukça yüksek olsada üretim düzeyi arttıkça ortalama (birim) …
Ders Notları
DIŞSALLIKLAR Dışsallık nedir? Bir ekonomik birimin üretim veya tüketim faaliyetinin, diğer ekonomik birimleri olumlu yada olumsuz etkilemesi sonucu ortaya çıkan fayda ve maliyetlerdir. Bir birey yada firma yaptığı ekonomik bir faaliyetten sağladığı fayda dışında, diğer birey veya firmalara fayda sağlıyor (dışsal fayda) veya zarar veriyor ise (dışsal zarar) dışsallık oluşmaktadır. Dışsallık; iki ekonomik birimin üretim …
YARI KAMUSAL MALLAR : Kamu malları ile özel mal arasında yer lan bir çok mal çeşidi “yarı kamusal mallar” veya “karma mallar” olarak adlandırılmaktadır. Bunlarda ortak tüketim ve dışlanamama özelliğinin birisi bulunmamaktadır Bu iki özellikten birinde sağma görülmektedir. Bazı kamusal mallarda kısmen rekabet görülür. Belli seviyede kamu malı üretimi varken; bir bireyin bu malı kullanması …
KURUMSAL MALLAR : Piyasa başarısızlığının bir başka kaynağı kamusal malların varlığıdır. Paul Samelson kamu mallarını; “bir bireyin kamusal malı tüketmesi, diğer bireylerin aynı malı tüketmesinde bir azalmaya neden olmamaktadır. ” diye tanımlar. Örneğin; ulusal güvenlik, sokak aydınlatması, şifresiz televizyon yayınları gibi Bu malların özelliğinden dolayı, piyasa mekanizması etkin tahsisi sağlayamamaktadır. Bu aksamaya neden olan iki …
ORTAK MAL KAYNAKLARI : Bazı mallarda hiçbir bireye veya gruba verilmeyebilir. (hava, deniz gibi) Bunların faydasından tüm bireyler kısıtlanmaksızın sınırsız yararlanmaktadır. Serbest olduğu için; bireyler ortak malı aşırı kullanmaktadır. Bunun sonucu ortak mal kaynağın zarar görmesidir. Devletin buradaki görevi ortak malın kullanımının bireyler arasında ve zaman açısından tahsisi sağlamaktır. Devlet bu görevini yerine getirirken zorlatıcı …
PİYASA BAŞARISIZLIĞI Mal ve hizmet üretim miktarları ve bunların fiyatları tüketicilerin serbest (gönüllü) olarak belirledikleri tercihleri ve gelir düzeyleri ile gönüllü değişim maddeleri açıklanmaktadır. Piyasa başarısızlığı ise; piyasaların etkin çalışmasını sağlayan koşulların ya hiç ortaya çıkmamasını sağlayan yada bir biçimde ters yönde çalışmasını ifade etmektedir. Serbest piyasaların aslında başarması gereken kendi başına bırakıldığında etkin çalışması …
MALİYE İLMİNDE MODERN YAKLAŞIM Devletin yeni baştan fonksiyonların gözden geçirilmesi ve buna göre harcama ve finans politikalarının tayini maliye ilminde teknik ve seviyeli klasik yaklaşımın yerini fonksiyonel bir yaklaşıma kamu ekonomisi başlığı altında bırakmıştır. Özetle Jandarma (koruyucu) devletten müdahaleci devler, sosyal devlet, refah devleri deyimleri ile ortaya konan fonksiyonel devlete geçilmesi ile maliye ilminde de …
MALİYE İLMİNDE KLASİK YAKLAŞIM Modern yaklaşıma göre klasik yaklaşım farklı anlayışlara göre değişmemektedir. Klasik yaklaşımda bugün üzerinde tartışılan 2 husus vardır bunlar Kamu harcamalarını sınırlı tutulmasını ve Kamu gelirlerin in ekonomik tarafsızlığı konularıdır. Klasikler devlet fonksiyonlarını yani iç ve dış güvenlik ile diplomatik fonksiyonlarını bir veri olarak ele almış ve şu hususları ortaya koymuştur. ” …
KEYNESYEN GÖRÜŞ 1929 ekonomik buranları üzerindeki gözlemlerinden yeni bir kuram geliştiren Keynes çağdaş ekonomik düşüncenin temelini atmış ekonomik alandaki tarafsızlık politikasını eleştirmiş ve devletin ekonomiye müdahale etmesi gerektiğini savunmuştur. Liberallerin para politikası Keynes le beraber maliye politikasına dönüşmüş ve kamu kesiminin diğer ekonomi içindeki pay artırılmıştır. Ekonomide önemli bir yapısal aksaklığın mevcut olduğunu ve piyasanın …
KLASİK LİBERAL GÖRÜŞ Bu görüşün temelini A.Simit’in “Laissez-faire” benimsediği “Bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler” ifadesini oluşturur. Bunlara göre devlet sadece yasa ve hukuk düzenin devam ettirerek, özel mülkiyet haklarını korumalı ve sözleşmelerin uygulanabilmesi için gerekli ortamı hazırlamalıdır. Böylece devletin ekonomiye müdahalesi minimum düzeyde tutulurken bütün ekonomik etkinlikler piyasa ekonomisi tarafından yerine getirilmelidir. Kısa dönemde maliyetinin karşılanamayıp …
FİZYOKRASİ Fizyokratlar bütün maliyeyi kapsayan genel bir sistem getirmişlerdir. Bu sistem altında mali olayları teorik incelemelerle sonuçlandırarak maliye ilminin doğuşunu da sağlamıştır. 18 yy da Fransa da gelişmiş olan bu akım bir yandan liberal düşünce ve uygulamalara öncülük etmesi diğer yandan A.Simiti büyük ölçüde etkilemiş olması nihayet ekonomik olayları ilk defa sistem içinde açıklaması nedeniyle …
MERKANTİLİZİM Genel ekonomiyi hedef tutan düşüncelerle gelişen devletin ekonomiye müdahalesi 17 yy dan merkantilizmlerden başlar. Merkantilizm de temel düşünce toplumun zenginliğidir onlara göre toplumların zenginliği sahip oldukları altın ve gümüş ile ölçülür. Toplumların zenginleşmesinde dış ticaretin önemli olduğu üzerinde durmuşlardır. Dış Ticareti geliştirmek için milli ekonomiler geliştirmek devlet gerekirse müdahale etmeli ve faydalı gördüğü önlemleri …
MALİYET MUHASEBESİNİN TANİMI VE AMAÇLARI Maliyet muhasebesi, üretilen mal (mamul) veya hizmetlerin maliyetini oluşturan maliyet türlerinin, oluştuğu yerler ve ilgili oldukları mamul ya da hizmet cinsleri bakımından belirlenmesi ve izlenmesine olanak sağlayan bir hesap ve kayıt sistemidir. Maliyet muhasebesinin amaçları nelerdir? 1. Mamullerin maliyetini saptamak 2. Maliyet kontrolüne yardımcı olmak 3. Planlamaya yardımcı olmak 4. …
Muhasebenin sosyal sorumluluk kavramına göre işletme yönetimi ortaklara ve işletme dışındaki bilgi kullanıcılarına işletmesiyle ilgili doğru ve güvenilir bilgi iletmekten sorumludur. Bunun içinde finansal işlemlerin Genel Kabul Görmüş Muhasebe ilkelerine göre kaydedilip mali (finansal) tablolar şeklinde raporlanması ve bağımsız denetim yaptırılıp bilgi kullanıcılarının tablolara olan güvenlerinin artırılması gerekir. Mali analiz denetlenmiş mali tablolar üzeninden yapılır. …
Emek arzını nedir? Bireyin boş zaman ile çalışma tercihi arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.Ücret oranları arttıkça kişiler daha çok çalışmak isteyip emek arz ederler,buraya kadar emek arz eğrisi pozitif eğimlidir ve ikame etkisi gelir etkisinden büyüktür.Ancak bir noktadan sonra ücretler artsa da kişiler artık çalışmayı değil dinlenmeyi tercih ederler,bu noktadan sonra da emek arz eğrisi negatif …
Ekonomik kar nedir ? Toplam gelirden örtülü ve açık maliyetleri de içeren toplam maliyetlerin çıkarılması sonucu oluşan kara denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Ekonomik(iktisadi) birlik nedir ? Birliğe üye olan ülke ekonomilerinin ekonomik ve sosyal politikalar ile tam olarak birleştirilmesidir.Özellikle de tek para sistemi ekonomik birliğin temelini oluşturur. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Edgeworth kutu diyagramını nedir? Dikey ve yatay kenarların,ya farklı malları yada farklı faktörleri simgelediği dikdörtgen şeklinde bir diyagramdır.Dikdörtgenin alanı içinde yer alan noktaların,çeşitli mal yada faktör bileşimlerini gösterdiği ve en etkin tüketim yada üretim bileşimlerinin farksızlık eğrileri yada eş ürün eğrileri aracılığıyla belirlendiği diyagrama denir.Tüketiciler arası denge noktalarını birleştiren eğriye sözleşme eğrisi ; üreticiler arası …
Düşük mal nedir ? Tüketicilerin geliri arttıkça tüketilen mal miktarının azaldığı mallara denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dünya bankasının amaçları nelerdir ? Dünya bankası ve Imf 1944 yılında yapılan Bretton Woods konferansında alınan kararlar sonucu 1946 yılında kurulmuştur.Türkiye ise bu kuruluşlara 1947 yılında üye olmuştur -üye ülkelerin bilançolarındaki dengesizlikleri gidermek -dünya kaynaklarının gelişmesine yardımcı olacak yatırımları yapmak -az gelişmiş ülkelerin sermaye ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olmak -üye ülkelerin ulusal parasının dış değerinde istikrar …
Dul küpü teorisi nedir ? Ücretliler ve sermaye sahiplerinin tasarruf eğilimleri sabit tutulduğunda,gelir içindeki kar payının yatırım-hasılaya oranı ile belirlenmesine denir.Bu durum da ücretlilerin kazandıklarını harcamalarına,sermaye sahiplerinin ise harcadıklarını kazanmalarına neden olur. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Döviz piyasasında geleceğe yönelik işlemler nelerdir ? -swap -opsiyon -future forward -hedging -spekülasyon İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Döviz kuru sistemleri nedir? _sabit döviz kuru,para otoritesi tarafından döviz kurunun sabitlenmesidir. _esnek döviz kuru,para otoritesi kura müdehale edemez ve döviz kuru piyasaya göre belirlenir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dolarizasyon (tam para ikamesi) ne demektir ? Bir ülkenin ulusal parasını tamamen terk edip,yabancı para birimini resmi para birimi olarak kullanmasına dolarizasyon denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Disponibilite oranı nedir ? Merkez bankasının belirlediği miktar dahilinde tüm bankaların halizhazırda bulundurması gereken mevduat oranına denir. Disponibilite oranı para politikası aracı olarak kullanılmaktadır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Differansiyel rant nedir ? Ricardoya göre artan nüfus sonucu az verimli topraklar da tarıma açılır fakat ellerinde verimli toprak olanlar fazla maliyete katlanmadan diğer toprak sahiplerine göre daha çok gelir elde ederler.İşte bu kazança differansiyel rant denir. İlgili Kategoriler Mülakat Kavramları
Dış ticaret politika araçları nelerdir ? -gümrük tarifeleri -tarife dışı araçlar -ithalat kotaları -görünmez engeller -gönüllü ihracat kısıtlamaları İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dış ticaret politika amaçları nelerdir ? -otarşi sağlamak(ekonomik açıdan kendi kendine yeterlilik) -dış rekabetten korunma -ekonomik liberalizasyon -iç piyasaları düzenlemek -iç ekonomik istikrar sağlamak İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dış ticaret açığı nedir ? Dış ticaret açığı mal ithalat ve ihracatı sonucunda,ithalatın ihracattan fazla olması sonucu oluşan açıktır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dışlama etkisini nedir? Kamu harcamalarında meydana gelen artış,para talebini ve faiz oranlarını artırır.Faiz oranlarındaki artış da özel kesim yatırımlarının azalmasına sebep olur.İşte bu duruma dışlama etkisi denir ve LM eğrisinin dikey eksene paralel olduğu klasik bölgede dışlama etkisi tamdır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dezenflasyon nedir ? Fiyatlar genel seviyesindeki artış hızının yavaşlamasına denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Devalüasyon nedir ? Ülkenin milli parasının yabancı paralar karşısında değerinin düşürülmesine denir.Devalüasyon sonucu ihraç mallarının fiyatları ucuzlar ve ihracat artar,böylece döviz girişi artar ve ödemeler bilançosu dengelenir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Depresyon nedir ? Ekonomide iki çeyrek üst üste deflasyon yaşanması,ekonomik büyümenin negatif olması yada üretimin durması durumlarına depresyon denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Değer paradoksu nedir ? Bir malın fiyatını ve değerini belirleyen marjinal faydasıdır.Elmas-su örneğine bakarsak su doğada elmasa göre daha fazladır ve bunun için de marjinal faydası elmasa göre daha düşüktür.Bunun sonucunda da su elmasa göre daha ucuz ve değersizdir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Deflasyonist dönemlerde uygulanması gereken para politikaları nelerdir ? -para arzı artırılır -reeskont oranı azaltılır -zorunlu karşılık oranı azaltılır -disponibilite oranı azaltılır İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Deflasyon nedir ? Fiyatlar genel seviyesinde meydana gelen sürekli azalışa denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dengesiz kalkınma modeli nedir ? Hirschman tarafından geliştirilmiştir.Ekonomide potansiyel kalkınmayı sağlayabilmek için sadece piyasadaki öncü sektörlere yatırım yapılması gerektiğini öngören modeldir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dengeli kalkınma modeli nedir ? Rosenstein ve Rodan tarafından geliştirilmiştir.Piyasada faaliyet gösteren birkaç büyük sektöre değil,tüm sektörlere aynı anda yatırım yapılması gerektiğini öngören modeldir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Damping ne demektir ? İhracat endüstrisindeki bir firmanın,malını dış piyasada iç piyasadakinden daha düşük bir fiyata satmasına denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Çapraz kur nedir ? İki yabancı para ve bu iki paranın her birinin bir üçüncü yabancı para ile arasındaki döviz değişim kuruna denir.Örneğin elimizdeki 100 doları sterline çevirmek istiyorsak,bunu önce tl ye daha sonra sterlin e çevirmeden,direk dolardan sterline çevirebilme imkanı sağlayan kura çapraz kur denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Cournot modeli nedir ? Bu modele göre firmalar arasındaki rekabet miktar rekabetidir.Firmalar karar alırken rakiplerinin üretim miktarını değiştirmeyeceğini düşünerek hareket ederler. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Cobweb(örümcek ağı) teoremini nedir? Tarımsal ürünlerde meydana gelen arz-fiyat değişmesini inceleyen teoremdir.Tarım piyasasındaki üreticilerin ürünlerini üretirken bir önceki yılın fiyatlarını dikkate almaları sonucu oluşan dalgalanmaları inceler.Burada arz talebe bir yıl gecikmeli olarak uygulanmaktadır.Bunun sonucunda da sürekli dalgalanma,dengeye yönelik dalgalanma ve dengeden uzaklaşan dalgalanmalar meydana gelir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Cobb Douglas üretim fonksiyonu nedir ? Negatif eğimli bir eş ürün eğrisi olan ve ikame esnekliği 1 e eşit olan üretim fonksiyonuna denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Coase teoremini açıklayın ? Dışsal ekonomilerde mülkiyet hakkı değişiminde ortaya çıkan iki taraftan,zararı olanın zarar görenle anlaşarak zararı karşılamasını ve bunun sonucunda da ekonomik etkinliğin artmasını öngeren teoreme denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Chamberlin modelini açıklayın ? Bu modele göre firmalar birbirlerinin kararlarından etkilenirler ancak bağımsız hareket ederler.Firmalar hatalarından ders alırlar. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Cari açık nedir ? Cari açık mal ithalat ve ihracatı ile birlikte hizmet ithalat ve ihracatının da göz önüne alınarak hesaplandığı,ithalatın ihracattan fazla vermesi durumudur. Bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin,ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasına denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Bütçe doğrusunu açıklayın ? Tüketicinin gelirinin tamamını harcayarak satın alabileceği mal bileşimlerini gösteren noktaların geometrik yerine denir.Malların fiyatlarında değişiklik yokken tüketicinin geliri artarsa bütçe doğrusu sağa,geliri azalırsa bütçe doğrusu sola kayar. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Borç servis oranı nedir ? Borç servis oranı cari yılda ödenilecek dış borç anapara ve faiz ödemelerinin ihracat gelirlerine oranıdır.Bu oranın yüksek olması devletin borçalarını ödemede yetersiz kaldığının göstergesidir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Beveridge eğrisini açıklayın ? İşsizlik türlerini birbirlerinden ayırmak için geliştirilmiş bir modeldir. Beveridge eğrisi açık iş ile işsizlik arasındaki negatif ilişkiyi gösterir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Bertrand modeli nedir? Bertrand modelinde fiyat seviyesi veri olarak kabul edilir.Firmalar rakiplerinin fiyat seviyesini değiştirmeyeceklerini düşünerek karar alırlar. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları