TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE EŞİTSİZLİK
• Bu kavramların dönüm noktası, 1789 Fransız devrimi ve Kapitalist toplumlardır.
Farklılaşma :
• İnsanlar ve gruplar arasında fiziksel, biyolojik, psikolojik, ekonomik, kültürel ve Sosyal bir çok farklılık bulunmaktadır.
İmtiyaz :
• Toplumda insanların elde etmek istedikleri, herkesin tercih edeceği, özenilen ancak herkesin ulaşamayacağı fırsatları anlatmak için kullanılır.
Tarih İçinde Tabakalaşma : 4 tane toplumsal tabakalaşma Sistemi vardır .
1-Kölelik Sistemi
2-Kast Sistemi
• Din , töre , gelenek ve mesleki ayrımlara dayalı bir tabakalaşma biçimidir. Kast sistemi Hindistan dan başka tüm uzak doğu toplumlarında görülebilen ve Asya nın kolonileşmesinde İspanyol gemicilerin bu toplumsal kuruma verdikleri isimdir.
• Hindu grubu. Din adamları – Askerler- Tüccarlar ve İşçiler olmak üzere 4 temel VARNA grubuna ayrılmıştır.Bunlardan başka bir de kast dışı olanlar bulunur. Bunlar hayvan bakıcılığı ve temiz olmayan işlerde çalışanlardır.
• Her Varna grubuna üyelik doğuştan kazanılır. Kalıtsal statüdür, ve ortak bir soy ve bir atadan gelir.
Srinivas a Göre : Her bir kast grubunun kendi içinde alt kastlara bölünürek toplumu kesitlere ayıran bir mekanizma olarak görür.
Bailey e Göre : Kast üyelerinin ortak bir meslek sosyal ve dinsel yaşam ve ortak kültürü takip etmeleri gerekir.
3-Feodalite de görülen toprak mülkiyetine dayalı Sistem
• Bu sistemde topraklar kral tarafından soylular arasında dağıtılır. Bu sistem içinde 3 temel grup bulunur Bunlar, Soylular – Selfler – din Adamları dır.
• Feodalite Sistem, bu gruplar arasında ‘’ Karşılıklı haklar ve Sorumluluklarına dayanan sistemdir.
4-Sosyal Sınıflar
• Kişinin içinde doğduğu, mevkii statüyü değiştirebilme özelliğine sahip olduğu, bunu da kendi yetenekleri ve kazanımları ile yapabileceği için değişime ve dinamizme en açık sistemdir.
Sosyal Sınıf Kuramları :
• Sosyal sınıflar herhangi bir kanunla veya dinsel bir açıklama ile yapılamaz
• Kazanılmış bir konum olmaya izin verir. Tabakalar arası yukarı ve aşağı dikey ve yatay hareketlik var.
• Maddi kaynakların mülkiyeti ve kontrolü gibi ekonomik temelli farklılıklara dayanır.
• Sosyal Sınıflar daha çok formal bir ilişki içindedirler, Meslekleri açısından farklılık vardır.
Sanayileşmiş ve Ekonomik Olarak Gelişmiş Toplumlarda Sosyal Sınıf – 3 tane
• Üst Yapı : Gayrimenkul ve menkul sahipliği işveren sanayici üst düzey yönetici kesim
• Orta Yapı :Beyaz yakalı olanlardır, Masa başı çalışan , devlet görevlileri, profesyonel çalışanlar
• Alt Yapı : Mavi Yakalı olanlardır, İmalatla çalışanlar, el emeği ile çalışanlardır.

TOPLUMSAL TABAKALAŞMA KURAMLARI
Karl Marx
• Çalışmalarında Sosyal Sınıflar ve Toplumsal Eşitsizlik kavramlarını, kuramlarının bel kemiği olarak kullanmıştır.
• Eşitsizlik toplumda birbiriyle zıt ve çelişkili çıkarlara sahip iki sosyal sınıf arasındaki kutuplaşmaya dayalı olarak oluşur.
• Sosyal sınıflar, sosyal ve ekonomik yapıda iş bölümündeki eşitsizliklere dayalı oluşan Gerçek Sınıflardır.Her sınıfın kendi şartlarında bizzat yaşadığı deneyimleri kastetmektedir.
• Sosyal sınıfların temelini mülkiyet ilişkileri oluştur.
Max Weber
• Ekonomik temeli değil üst yapının etkisini, yani siyasi erkin belirleyici gücünü belirler.
• Sosyal sınıfların çoğunlukla ekonomik temeller üzerinden belirlendiğini kabul etmekte beraber ekonomik faktörlerin sadece üretim araçlarına uzaklık üzerinden değil, vasıflık derecesi, kişiler arasındaki bilgi beceri farklılaşması gibi çok çeşitli faktörlere göre de belirlendiğini söylemektedir
• Sosyal sınıfları tabakalaşmanın bir boyutu olarak görür.
• Toplumsal tabakalaşma kuramı üç boyut olarak tanımlar – Sosyal Sınıf – Statü – Politik Parti
Sosyal Sınıf
• Webere göre Sosyal Sınıf tanımının 3 tane özelliği vardır.
o Ekonomik çıkarlara ve zenginliğe bağlıdır.
o Mal ve emeğin karşılıklı değişiminin yer aldığı Pazar ilişkileri içinde olması
o Bireylerin yaşam fırsatlarını belirler
• iki tür mal sahibi vardır. Gayrimenkul sahipliği ve Müteşebbis di.
• Weber çoklu sınıf anlayışını temsil eder. Sınıf değişkendir ve sınıf çelişkisi yaratacak bir aidiyet içermez.
Sosyal Statü :
• Weber bu kavramı şan şeref unvan gibi prestij faktörlerine göre tanımlamıştır.
• Toplumlarda meslekler arasında da mesleklere verilen değerler arasındaki farklara dayalı olarak statü farklılığı belirler.
Yapısal – İşlevselci Okul – T.Parsons , K.Davis ve W.E.Moore
• Bu okula göre toplum aynen jeolojide olduğu gibi katmanlara ayrılmıştır. Bu katmanlar birbirleri ile etkileşime geçen insan katmanlarıdır. Dinamik değil statik bir bakış açısı söz konusudur.
• Tabakalaşma gelir, eğitim, prestij ve statü gibi kavramları kullanarak alt sınıftan üst sınıfa kadar toplumu bazı katmanlara ayırır
• Bu okulun toplum analizi Toplumun Gereksinimleri kavramından başlar.
Davis ve Moore göre
• İşleyişin düzenli olabilmesi için her türlü bilgi beceri vasıf ve yeteneğe ihtiyaç vardır. Tüm parçalar bütünü tamamlamak için gereklidir.
• Toplumda herkesin farklı yetenekleri bulunur. Bu yeteneklerin öncelikle bir eğitimden geçerek bilgi, beceri ve vasıf niteliğine dönüşmesi gereklidir. Buna liyakat sistemi denir.
• Eğitim ise kişi için bir anlamda uzun süreli ve masraflı bir fedakarlık anlamına gelir.
• Toplumlarda her toplumsal konumun eğitim ve bilgi ve beceri gereksinimine göre ve gerekli fedakarlık ölçüsünde ödüller belirlenebileceği ödüllendirme sistemi olmak zorundadır.
• Bu sistem herkesin farklı olduğu ve herkesin ayın işi yapamayacağı üzerine bir uzlaşma vardır, ve bu durum eşitsizlik olarak değil farklılık ve işlevsel bir tabakalaşma olarak algılanır.
• Ödül mekanizması yoksa o toplumlarda istikrar ve sağlıklı bir toplumsal düzen sürdürülmesi olanaklı değildir.

E.O.Wright :
• Marx ın sınıf analizlerinin bugünün ekonomik ve teknolojik şartlarına uyarlanarak yeniden düşünülmesi gerektiğini savunmuştur.
Toplumsal Hareketlilik :
• Bireylerin babadan oğula olarak tanımlanan, kişinin babasına göre toplumsal konumundaki değişiklikleri açıklamak için kullanılır .
• Toplumsal Hareketlilik ile ilk çalışmalar, 1954 yılında D.V.Glass ın başlattığı ve bir hareketlilik analizi geliştirme amacına yönelik olarak başlayan çalışmalardır .
• Toplumsal hareketlilik kuramında daha çok Weberin Statü, güç ve iktidar kavramları kullanılmıştır.
• Türkiye de toplumsal sınıflar- tabakalaşma konusunda yapılan çalışmalarda daha çok 60-70 yılların özelliğini yansıtan tarihsel ve siyasi gelişmeler ağır basmaktadır .
• Bu çalışmalar öncelikle Türkiyenin İşçi sınıfının tarihini yazmaya yöneliktir.
• Toplumsal hareketlilikte iki olasılık vardır .Bunları
o Nesiller arası olan Yatay Hareketlilik : Bir evvelki nesile göre yukarı hareketlilik yapmaları gerekir.
o Aşağı Hareketlilik : Toplumda ekonomik gelişmenin eksik olduğu, yeni fırsatların oluşturulmadığı ,fırsatların herkes tarafından açık ve ulaşılır olmadığı, demografik, yapı ile var olan toplumsal konular arasında uyumsuzluk olduğu liyakat sisteminin işlemediğinin göstergesi olarak kabul edilir

Toplumsal Tabakalaşma ve Yoksulluk :
Mutlak Yoksulluk :
• Hanelerin veya bireylerin asgari geçim standardının altına düşmesini ve hesaplanmış yoksulluk sınırının altına düşenleri tanımlar.
Göreceli Yoksulluk :
• Kişinin veya grubun yaşam düzeyini, kendisinden daha yüksek yaşam standardına ve fırsatlara sahip bir referans grubu ile karışlaştırması sonucunda ortaya çıkar.
• Mutlak temel ihtiyaçlarını karşılayabilen ancak fırsat eşitsizlikleri yüzünden toplumun refah düzeyine, kaliteli eğitime, insanca bir yaşam düzeyine ve toplumdaki sosyal temsile katılmanın engellenmiş olması durumunu içermektedir.
Yeni Yoksulluk ve Tüketimden Dışlanmışlık
Bauman a Göre :
• İçinde yaşadığımız toplumsal yapıda katı modernlikten daha esnek ve değişken bir moderniteye geçilmiştir. Bu yeni modernite de birey daha özgürdür.
Ünite Değerlendirmesi
• Karl Marx sınıf çelişkisini Toplumsal süreç içinde kalıcı ve çözülemezdir.
• Sosyal Statü kavramı, toplumda şeref şan unvan farklılıkları olarak tanımlanır.
• Toplumsal hareketlilik toplumda bireylerin toplumsal konumlar arasında yukarı aşağı doğru hareketliliğinin ‘ Toplumda liyakat mekanizmasına bağlı olduğuna bağlı olduğunu işaret eder.
• Sosyal Sınıf tartışmalarında 1980 sonrası en önemli gelişme ‘ Sınıf toplumsal cinsiyet ve etkin köken gibi kimlikler arasında kesişme ile ortaya çıkan eşitsizlikler dir.
• Göreceli yoksulluk Genel refah düzeyine ve insanca bir yaşam düzeyine erişmesi engellenmiş olanlara karşılık gelir.

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF AÖF Ders Notları