I ve II. Dünya Savaşları ve Bilgi Teknolojilerinin Doğuşu
Savaş dönemleri özellikle casusluk, veri toplama, karşı haber alma, etkili saldırı, savunma stratejileri ve yüksek tahrip imkânları gibi konuların büyük önem taşıdığı ve bu konulara yönelik çalışmaların hızlandığı periyotlara karşılık gelmektedir. Savaşın tarafları bütün imkânlarını kullanarak düşmanına üstünlük sağlamak gayreti içerisinde olduklarından artık amaç bir buluş yapmanın ötesinde, onu düşmanından önce bulmak şeklinde revize olmaktadır. Dolayısıyla bu maksada yönelik çalışmaların özellikle Dünya Savaşları sırasında ağırlık merkezi teknolojik atılımlar olmak üzere askeri amaçlı birçok buluşa zemin hazırladığı bilinmektedir. Daha sonraları bu askeri buluşlar soğuk savaş ve barış dönemlerinde sivil ve insani ilerlemeyi baz alan amaçlar doğrultusunda geliştirilmiş ve yaygınlaştırılmışlardı.
Hava Fotoğrafları
Özellikle I. Dünya Savaşı arefesinde ve savaşı takip eden yıllarda başlayan önemli atılımlardan söz etmek mümkündür. Bingazi civarının haritalandırılması maksadı ile havadan fotoğrafları çekilmiş, 1915 yılında ise Messter tarafından hava kamerasının yapılması ile hava fotogrametrisine başlanmıştır . 1917’de ilk defa hava fotoğrafları üzerinden izohips eğrileri oluşturulmuş ve seri çekim için hava resim kamerası Zeiss firması tarafından yapılmıştır. Yine aynı dönemde Carl-Zeiss bilimsel bir çalışma grubu ile birlikte doğrultma ve değerlendirme aletlerini yapmıştır. Bu aletler bütün ölçekler için yeterli ölçüde doğruluk sağlayabilmekteydiler. Ardından otomatik yataylama özelliği olan nivelman aleti, bazı teodolitler ve koordinat hesaplama makineleri başta olmak üzere birçok yenilik Coğrafya ve Kartografya alanlarına girmiştir.
20.yüzyılın ikinci yarısında özellikle uzaktan algılama teknolojilerinin de gelişmesiyle birlikte hava fotoğraflarının önemi nispeten azalmış olmakla birlikte büyük ölçekli saha çalışmalarında değişik amaç ve kapsamlarda verileri çeşitlendirmek veya korale etmek üzere kullanılmaya devam etmektedir.
Uzaktan Algılama, Infrared ve Uydu Fotoğrafları
Sürecin devamında II. Dünya Savaşı’yla birlikte 1946 yılında V2 roketleri ile 105 km yükseklikten fotoğraf çekimleri yapılmaya başlanmıştır. Bu ve devamındaki olaylar uzaktan algılamanın kilometre taşları niteliğinde değerlendirilen ilk çalışmalardır. 1955 yılında Viking-12 roketi ile fotoğraf alma yüksekliği 244 km’ye, 1959’da Atlas roketi ile de 1.120 km’ye çıkmıştır.
Sonraki dönemlerde teknolojik gelişmeler çeşitlilik kazanarak hızlanmış ve çok daha kompleks görüntüleme ve algılama yöntemlerinin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Infrared (kızılötesi) teknolojisi bunlardan birisi olup, ışığın dalga boylarına göre daha üst seviyelerdeki hüzmelerin algılanmasına dayanmaktadır. Bu sayede ışığın yansıması sırasında emilen ve yansıtılan ışınlara bağlı olarak sınıflandırma ve ayrıştırma yapmak mümkün olabilmektedir. Bitki örtüsü, maden sahaları, okyanus akıntıları gibi daha birçok coğrafi unsur üzerinde detaylı ve hassas çalışmalar yapılmasının yolu termal ve infrared görüntülemeler sayesinde açılmıştır.
1957’de Sovyetler Birliği’nin Sputnik uydusunu uzaya göndermesiyle birlikte yeni dönem başlamıştır. 1959’da ABD yapımı Explorer-6 ile Dünya’nın otomatik fotoğraf makineleri ile ilk olarak fotoğrafları çekilmiştir. 1960 yılında uzaya ilk jeodezik uydu gönderilmiş, 1974 yılında ise Amerikan Savunma Bakanlığı tarafından ilk GPS tasarlanmış ve projelendirilmiştir.
Bilgisayarlar ve Sayısal Analizler
Veri toplama konusunda bu kadar gelişme yaşanırken meselenin diğer boyutunda da bu verilerin depolanması ve işlenmesi amacıyla çalışmalar hızlandırılmıştır. Elektrikle çalışan ve elektronik veri işleme yeteneğine sahip olan ilk bilgisayar Amerikalı bilim adamları tarafından daha isabetli top ve füze atışları gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla ordunun isteği üzerine 1941’de başlayıp 1945’te biten ancak tam anlamıyla çalışması 1947 yılına denk gelen bir proje ürünü olarak ortaya çıkmıştır. ENIAC adlı bu ilk bilgisayar 167 m² alana sığabilen ve 30 ton ağırlığa sahip bir makine idi . Daha sonraki bilimsel gelişmeler ışığında boyutları, işlevi ve kapasitesi çok daha ileri seviyelere taşınan bilgisayarların yaygınlaşması ile birlikte kullanım alanı da artmıştır. Bu alan ilerleyen yıllar içerisinde Edward Ullman ve Peter Hagget gibi coğrafyacıların büyük katkılarıyla Coğrafya bilimi kapsamındaki analiz ve hesaplamaları da içerisine almıştır.
Coğrafyada Sayısal Analizin Kurucuları
Daha kesin bilgiler ortya akoyabilmek için için sayısal verilere başvurulmuştur. John Playfair (1748-1819), Robert Elmer Horton (1875-1945), Edward Ullman (1912-1976), William Garrison (1924-) ve Peter Haggett (1933-) gibi isimlerin üstün gayret ve katkılarıyla sayısal analizlerin Coğrafya alanındaki kullanım yöntemleri ve kabul edilirlikleri artmıştır.
Edward Ullman
Yüzeysel Etkileşim teorisini ortaya atan Amerikalı bilim adamıdır.iki nokta arasında birbirini tamamlayıcı ilişki bulunmalıdır. Bu teori mekansal ilişkinin analizinde temel oluşturmaktadır.( mekansal ilişkilendirme)
William Garrison
1924 yılında doğan Amerikalı coğrafyacıdır. Quantitative revolution denilen Coğrafyada sayısal devrimin öncüsü sayılmaktadır. Böylelikle Coğrafya modern bilimler arasındaki yerini sağlamlaştırmıştır. Mekansal problemlerin çözümünde bilgisayar teknolojisini, bilimsel metotları ve istatistiği kullanmıştır. İnterpolasyon ve mekansal analizler üzerine yoğunlaşmış, özellikle ulaşım, taşımacılık ve güzergâhlar konusunda çalışmalar yapmıştır.
Peter Haggett
1933 yılında İngiltere’de doğan Haggett, mekânsal analizler ve ağ analizleri konularında çok önemli çalışmalara imza atmıştır (Resim 61). En önemli eserlerinden biri 2001 yılında yayınladığı Geography: a global synthesis isimli çalışmadır. Ayrıca Coğrafyada sayısal yaklaşımlar üzerine Network analysis in geography (1969), Regional forecasting (ed.) (1971), Elements of spatial structure (1975), Locational models (1977) ve Locational methods (1977) gibi çalışmaları da mevcuttur.