KPSS-Çağdaş türk ve dünya tarihi kısa bilgiler

Kpss – ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ HAP BİLGİLER

İki Savaş Arası Dönem (1918-1939)
Milli İstiklal Ayaklanması: Yusuf Akçura ve Gaspıralı İsmail’in Kırımda Rusya’ya karşı başlattığı bağımsızlık hareketidir.
Üç Tarz-ı Siyaset eseri Yusuf Akçura’ya aittir.
Basmacı Hareketi: Türkistan Türklerindir sloganıyla Orta Asya Türklerinin bağımsızlık hareketidir. Enver Paşa bu hareketin liderliğini yapmıştır.
NEP: Lenin’in Rusya’da uyguladığı ekonomik programdır.
Meiji Restorasyonu: Japon imparatoru Mutsuhito’nun başlattığı ülkenin yeniden gelişmesi amacıyla batıya açılma politikasıdır. Bu süreçte batıdan alfabe alınmamıştır.
1929 Krizi (Kara Perşembe): ABD’de başlayan ve bütün dünyayı etkileyen ekonomik krizdir.

Krilling Sistemi: ABD’de kriz sonrası takasla alışveriş sistemidir.
Locarno Sözleşmesi: Almanya ile yapılan silahsızlanma anlaşmasıdır.
Briand Kellog Paktı: ABD ile Fransa öncülüğünde yapılan silahsızlanma anlaşmasıdır. Türkiye 1929’da katılmıştır.
Sürrealizm: Birinci Dünya Savaşı sonrası başlayan sanat akımıdır. En önemli temsilcisi Salvador Dali’dir.*****
John Steinback Gazap Üzümleri eserinde 1929 ekonomik krizini anlatmıştır

Pablo Picasso Guernica eserinde Almanya’nın İspanyayı bombalamasını anlatmıştır.
II. Dünya Savaşı (1939-1945)
İtalya’nın rejimi faşizm, izlediği politikaya Bizim Deniz, askerlerine Kara Gömlekliler denir. Almanya’nın rejimi Nazizm, izlediği politikaya Hayat Sahası, askerlerine Kahverengi gömlekliler denir.
Japonya’nın izlediği politika Pozitif Politika ve Yeni Düzendir.
Berlin – Roma Mihveri: Almanya ve İtalya ittifakıdır.
Anti Komitern Pakt: Almanya ve Japonya ittifakıdır.
Berlin – Roma- Tokyo Mihveri: Almanya, İtalya ve Japonya İttifakıdır.
Mihver Grubu: Almanya, İtalya ve Japonyadır.
Müttefik Grup: İngiltere, Fransa, SSCB ve ABD’dir.
Maginot Hattı: Fransa’nın Almanya’ya karşı oluşturduğu savunma hattıdır
Yıldırım Savaşları: Almanya’nın genel savaş taktiklerine denir.
Barbarossa Harekatı: Almanya’nın SSCB üzerine yaptığı saldırılara denir.
Stalingrad Savaşı: Almanya SSCB’ye yenilerek geri çekilmeye başlamıştır.
Washington Konferansı 1943: Kuzey Afrika cephesi kapandıktan sonra toplanmıştır.
Ödünç Verme Yasası: ABD müttefik devletlere borç vermiştir.
Atlantik Bildirisi 1941: ABD’nin İngiltere ile yaptığı anlaşmadır. Wilson İlkelerine benzer.

Pearl Harbour Baskını: Japonya’nın ABD’nin deniz üslerine saldırısıdır.
Kahire Konferansı 1943: Uzak doğudaki gelişmeleri görüşmek için toplanmıştır. Türkiye’de çağrılmıştır.
Kazablanka Konferansı 1943: ABD resmen savaş girmiş ve İtalya teslim olmuştur.

Quebec Konferansı 1943: Fransa’yı kurtarmak için toplanmış ve Normandiya çıkarması yapılmıştır.
Tahran Konferansı 1943: İran bağımsız olmuştur.
Yalta Konferansı 1945: Savaş sonrası durumu görüşmek için toplanmış, en karlı devlet SSCB olmuştur. BM’nin kurulmasına karar verilmiştir.
San Fransisco Konferansı 1945: BM kurulmuş ve Almanya resmen teslim olmuştur

Postdam Konferansı 1945: Almanya dört bölgeye ayrılmıştır.
ABD, Japonya’daki Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombası atmıştır.

1.Dünya Savaşı’nda Türkiye:

II. Dünya Savaşı boyunca Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’dür.
II. Dünya Savaşı boyunca Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu başbakanlık yapmıştır. Milli Korunma Kanunu çıkarılmıştır.
Köy Enstitüleri kurulmuştur.
Varlık Vergisi alınmaya başlanmıştır.
Ekmek Karnesi uygulaması başlamıştır.
Toprak Mahsulleri Ofisi Vergisi alınmıştır.

Soğuk Savaş Dönemi (1945-1962)
Soğuk Savaş tabirini ilk defa ABD’li Bernard Brauch kullanmıştır.
ABD ve SSCB arasında gergin geçen yıllara denir.
Komünizmin Arap coğrafyasına uyarlanmış şekline Baas Hareketi denir.

Truman Doktrini 1947:
ABD’nin Türkiye ve Yunanistan’a yardım planıdır. Soğuk Savaşın başlangıcıdır.
Cominform 1947:
SSCB öncülüğünde kurulan komünist birliktir.
Marshall Planı 1947:
ABD’nin SSCB’nin yayılmasını önlemek amacıyla uyguladığı yardım planıdır.
Molotof Planı 1947:
SSCB’nin Marshall Planına karşı ortaya çıkan plandır.
Hindistan bağımsızlık hareketinin lideri Mahatma Gandi’dir. (Yüce Ruh)****
Hindistan’ın ilk başbakanı Javaharlal Nehru’dur.
Pakistan’ın kurucusu Muhammed Ali Cinnah’tır.****
Balfour Deklerasyonu 1917:
İngiltere Siyonist Federasyonuna Filistin topraklarında İsrail kurma sözü vermiştir. COMECON 1949:
SSCB öncülüğünde ABD’ye karşı kurulmuştur.
NATO 1949:
ABD öncülüğünde SSCB’ye karşı kurulmuş, Türkiye 1952’de üye olmuştur. Merkezi Brüksel, Genel Sekreteri şu anda Jens Staltenberg’dir.
SEATO 1954:
ABD’nin, Çin ve SSCB’nin yayılmasını önlemek amacıyla kurdurduğu Güneydoğu Asya birliğidir. Kuruluş amaç itibariyle NATO’ya benzer.
Varşova Paktı 1955:
SSCB öncülüğünde ABD ve NATO’ya karşı kurulan en güçlü birliktir.
Bağlantısızlar ve Bandung Konferansı 1955:
İki bloğa da katılmak istemeyen devletler tarafından kurulmuş ve Barış için birlikte yaşama sloganını benimsemişlerdir. 3. Dünya ülkeleri de denir.
Eisenhoover Doktrini 1957:
ABD’nin SSCB’den uzaklaşmaları için araplara para yardımı projesidir.
Avrupa Ekonomik Topluluğu 1957:
AB’nin temelidir. Kömür, demir ve çelik birliğidir. Türkiye 1959’da başvurmuştur. Hala üye değildir.
OPEC 1960: Petrol ihraç eden ülkeler birliğidir. Merkez Viyana’dır. (ilginç değil miJ)
U-2 Olayı 1960:
Türkiye’den kalkan ABD’nin U-2 casus uçakları Rusya’da düşürülünce iki ülke savaşın eşiğine gelmiş ve olay Türkiye’yi de etkilemiştir.

Soğuk Savaş Döneminde Türkiye
ABD bu dönemde Türkiye’yi yanında tutmak için jest olarak Büyükelçi Münir Ertegün’ün cenazesini en büyük savaş gemisi Misori Zırhlısıyla göndermiştir.
Türkiye bu dönemde Avrupa Konseyi, NATO ve Balkan Antantı ve Bağdat Paktı’na katılmıştır.
Bağdat Paktı Irak çekilince dağılmış Ankara’ya taşınarak adı CENTO olmuştur.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan ilk parti Nuri Demirağ’ın Milli Kalkınma Partisi’dir. Rus yanlısı Tan Gazetesi’nin bürosu basılmıştır.
1950-60 arası dönem Demokrat Parti dönemidir.
Demokrat Parti’nin iktidara gelmesine Beyaz Devrim denir.
1950’de ezan Arapçaya çevrilmiştir.
1951’de Atatürk’ü Koruma Kanunu çıkarılmıştır.
10 Kasım 1953’te Atatürk’ün naaşı Etnoğrafya Müzesi’nden Anıtkabir’e taşınmıştır. Anıtkabir’in mimarları Emin Onat ve Orhan Arda’dır.
1954’te Kıbrıs sorunu başlamıştır.
6-7 Eylül Olayları 1955:
Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atıldığı haberi üzerine, İstanbul’da Rumların ev ve iş yerleri tahrip edilmiştir. Sonra bomba atılmadığı ortaya çıkmış ve Kıbrıs meselesinde özellikle hükümetin Yunanistan’a karşı elini zayıflatmıştır.
1958’de İstanbul’da Kıbrıs Türk’tür mitingi yapılmıştır.
27 Mayıs 1960 Darbesi ile DP kapatılmıştır.
Yumuşama (Detant) Dönemi (1962-1991)
Yumuşamanın göstergesi olarak ABD ile SSCB arasında nükleer silahların azaltılması amacıyla yapılan SAT I ve SALT II anlaşmaları kabul edilmektedir.
Küba Krizi 1962:
SSCB’nin Küba’ya ABD’ye karşı füze yerleştirmesi ortaya çıkınca ABD- Rus gerilimi yaşanmış ve kırmızı hat denilen gergin görüşmeler yaşanmıştır.
Anlaşma sağlanınca ABD Türkiye’de konuşlandırdığı Jüpiter Füzelerini sökmüş, Rusya’da Küba’daki füzelerini sökmüştür.
1965’te Hindistan ve Pakistan arasında Keşmir Meselesinden dolayı gerginlik çıkınca SSCB Taşkent Deklarasyonunda araya girmiştir.
İslam İşbirliği Teşkilatı (İslam Konferansı Örgütü) 1969:
Avusturalyalı bir Yahudi Mescidi Aksa’yı kundaklamaya kalkışınca Fas’ın başkenti Rabat’ta 57 Müslüman ülke tarafından kurulmuştur. Merkezi Cidde’dir. Şu an ki genel sekreteri Suudi İyad Bin Emin Madani’dir.
Vietnam Savaşı’na gitmeyi reddettiği için ABD’li boksör Muhammed Ali Clay hapse atılarak unvanı elinden alınmıştır.
Pin Pong Diplomasisi 1972:
1954’te Çin’in komünist olmasıyla ABD, Çin’i tanımayacağını söylemiş ancak 1972’te Çinli bir masa tenisi takımının ABD’ye gitmesiyle ilişkiler yeniden başlamıştır.

Helsinki Konferansı 1975:
Avrupa Güvenlik İşbirliği Konferansı toplanmış (AGİK), ve Avrupa Güvenlik İşbirliği Teşkilatı (AGİT) kurulmuştur. Türkiye kurucu üyedir.
Arap – İsrail Savaşları ve Camp – David Anlaşması: 1948’de İsrail kurulunca ilk savaş çıkmış ve İsrail kazanmıştır.
1956’da Süveyş Krizi de denilen savaşı da İsrail kazanmıştır.
1967 savaşı en meşhurudur. 6 gün savaşları olarak da bilinir. İsrail topraklarını 4 katına çıkarmıştır.
1973 savaşında Araplar İsrail’i destekleyen ülkelere petrol ambargosu uygulamıştır.
1978’de ABD Dış işleri Bakanı Kissinger Planıyla Mekik diplomasisi uygulanmış ve Mısır İsrail’i tanıyan ilk Arap devlet olmuştur.
İrangate Olayı
İran – Irak Savaşı’nda İran, İsrail aracılığıyla ABD’den silah almıştır.
Yumuşama Döneminde Türkiye
Türkiye bu dönemde dış politikada üç önemli mesele ile uğraşmıştır:
Kıbrıs Meselesi:
İngiltere 1954’te Kıbrıs’tan çekildi.
Rumların adayı Yunanistan’a katma fikrine ENOSİS denir.
Bunun için kurdukları örgüte EOKA denir.
Dr. Fazıl Küçük ve Rauf Denktaş Türk Mukavemet Teşkilatını kurdular.
1960’ta Birleşik Kıbrıs Devleti kuruldu.
1963’te Rumlar noeli kutlamak için Türkleri öldürdüler. (Kanlı Noel)
1964’te Türkiye müdahale etti. ABD Başkanı Johnson Mektubu ile Türkiye adadan çekildi. Pilot Cengiz Topel Kıbrıs davasının ilk şehididir.
1974’te Kıbrıs Barış Harekatı yapıldı.
1983’te KKTC kuruldu. İlk Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’tır.
Ege Adaları Meselesi:
Yunanistan’ın Ege’de petrol aramak istemesi üzerine Bern Deklarasyonu ile iki ülkede petrol aramama garantisi verdi.
Ermeni Sorunu:
Ermeni ASALA terör örgütü birçok ülkede Türk Büyükelçiliklerine saldırı düzenleyip Türk diplomatları şehit etmiştir.
27 Mayıs 1960 Darbesini Milli Birlik Komitesi yapmıştır.
Başbakan Adnan Menderes, Dış İşleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan Yassıada da idam edilmişlerdir.
Yassıada’nın adı Demokrasi ve Özgürlükler Adası olarak değiştirilmiştir.*****
1960’ta Türkiye’de ilk bilgisayar Karayolları Genel Müdürlüğü’nde kullanılmıştır.***** 1961’de ilk defa IMF ile Stand- By Anlaşması yapılmıştır.****
1961’de Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu.
1961’de Adalet Partisi ve CHP ilk koalisyon hükümetini kurmuştur.
1962’de TÜBİTAK kuruldu.
1968’de TRT kuruldu.

12 Mart 1971’de muhtıra verilmiş ve partiler üstü Nihat Erim Hükümeti kurulmuştur. 1971’de ilk kadın bakan Türkan Akyol atanmıştır.
12 Eylül 1980 Darbesini Milli Güvenlik Konseyi yapmıştır.
Türkiye 13 sıkıyönetim bölgesine ayrılmıştır.
1981’de ilk renkli TV yayını başladı.
1983 seçimlerine Anavatan Partisi, Milliyetçi Demokrasi Partisi ve Halkçı Parti katılmıştır.** Seçimleri ANAP kazanmış ve Turgut Özal başbakan olmuştur.
1989’da plaka sırası Aksaray’ın (68) il olması ile bozuldu.
Küreselleşen Dünya (1991-2018)
SSCB’nin dağılması ile ABD dünyada tek güç olmuş ve kutuplaşma bitmiştir.
Prestroyka
Rusya Devlet Başkanı Mihael Gorbaçov’un ekonomide liberalleşme politikasıdır.
Glastnost
Rusya Devlet Başkanı Mihael Gorbaçov’un düşüncede liberalleşme politikasıdır. Çekoslavakyanın, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ayrılmasına Kadife Devrim denir.** Azerbaycan Halk Cephesi lideri Ebulfeyz Elçibey’dir.
Ermeniler Dağlık Karabağ ve Hocalı’ya saldırarak Türkleri katletmiştir.***
Özbekistan’ın kurucu lideri İslam Kerimov’dur.
Kırgızistan’ın kurucu lideri Asker Akayev’dir.
Dünyaca ünlü Kırgız yazarımız Cengiz Aytmatov’un eserleri birçok dile çevrilmiştir.*** Türkmenistan’ın kurucu lideri Sapar Murat Niyazov’dur.
Kazakistan’ın kurucu lideri Nursultan Nazarbayev’dir. Halen Cumhurbaşkanıdır.
Alma Ata Zirvesi 1991
SSCB bu anlaşma ile resmen dağılmıştır. Bağımsız Devletler Topluluğu kurulmuştur. TİKA 1992
Türkiye’nin özellikle Türk Cumhuriyetleri olmak üzere kurduğu yardım kuruluşudur.
TÜRKSOY 1993
Türkçe konuşulan ülkeler birliğidir.
Türksoy 2018 yılını Kastamonu’yu Türk dünyası kültür başkenti ilan etmiştir.*****DİKKAT
Almanya iki + Dört Anlaşması ile birleşmiştir.
Maastricht Anlaşması 1992 ****
Avrupa Birliği 12 Devlet olarak bu anlaşma ile kurulmuştur.
AB’nin bugün 28 üyesi vardır. En son katılan 2013 yılında Bulgaristan’dır.*** Merkezi Brüksel, ortak para birimi Euro’dur.(2002)
AB üyesi olduğu halde İngiltere, İsveç ve Danimarka’nın resmi parası Euro değildir. AB üyesi olmadığı halde Vatikan, Monaco ve San Marino’nun resmi parası Euro’dur. Türkiye 1959’da AET iken başvuru yapmıştır.
1963’te başvuru kabul edilmiştir.
Türkiye 1987 yılında tam üyelik için başvurmuştur.
2005 yılında tam üyelik müzakereleri başlamıştır.
ABD, SSCB’nin dağılmasından sonra eski Varşova üyelerini Barış için ortaklık adıyla NATO’ya davet etmiştir. NATO’ya en son katılan devlet 2017’de Karadağ’dır.****
Yugoslavya’dan ilk ayrılan devlet Slovenya’dır.
Bosna Hersek işgal edilmiş ve Srebrenitsa Katliamı yaşanmıştır.*****DİKKATT Dayton Barış Anlaşması ile Bosna sorunu çözülmüştür.*****
Bosna’nın milli lideri Bilge Kral Aliya İzzet Begoviç’tir.
TRT’nin ödüllü Mavi Kelebekler belgeseli Bosna Katliamını anlatır.****DİKKATT Kosova 2008’te bağımsız olmuştur, kurucu başbakanı Haşim Taci’dir.
Saddam Hüseyin I. Körfez Savaşı’nda Çöl Tilkisi Kara Harekatı ile Kuveyt’ten çıkarılmıştır.
Filistin Devleti’nin kurucusu 1993’te Abu Ammar lakaplı Yaser Arafat’tır.
Türkiye’nin BM’ye asker gönderdiği yerler:
Kore, Somali, Bosna Hersek, Arnavutluk, Kosova, Afganistan ve Lübnan’dır.****
1986’da SSCB’nin Ukrayna’da bulunan Çernobil nükleer santralinde patlama olmuş ve Karadeniz kıyısındaki bütün ülkeler etkilenmiştir.
2005’te küresel ısınmayı önlemek amacıyla Kyoto Protokolü adıyla çevre sözleşmesi yapılmış ve 2020’ye kadar geçerlidir. ABD, Çin ve Hindistan imzalamamıştır.
2008’de ABD’nin Phonex (Anka Kuşu) adlı uzay aracı Mars’ta incelemelerde bulunmuştur.
Küreselleşen Dünya’da Türkiye
1992’de Karadeniz İşbirliği Teşkilatı kurulmuştur. (KEİ)*** 1993’te Türkiye Bilimler Akademisi kurulmuştur. (TÜBA) 1996’da Yunanistan’la Kardak Kayalıkları Krizi yaşanmıştır.
1990’da Türkiye’de ilk özel TV kurulmuştur.
1992’de Naim Süleymanoğlu dünyanın en iyi sporcusu seçilmiştir. DİKKATT SORU***** 1993’te Türkiye’de ilk internet ODTÜ’de kullanılmıştır.
1996’da Türkiye Gümrük Birliği’ne girmiştir.
28 Şubat 1997’de post modern darbe yaşanmıştır.
1999’da Düzce ve Gölcük depremleri yaşanmıştır.
1 Ocak 2005’te paradan altı sıfır atılmış ve YTL’ye geçilmiştir.
2007’de Türkiye’de ilk koyun Oyalı kopyalanmıştır.
2008’de Nuri Bilge Ceylan Üç Maymun filmiyle Cannes’de ödül almıştır.
1 Ocak 2009’da TL’ye geçilmiştir.
2010’da İstanbul Avrupa kültür başkenti seçilmiştir.
2011 yılında UNESCO Dünya’da Evliya Çelebi yılı ilan etmiştir.
2011 yılında Erzurum’da kış olimpiyatları yapılmıştır.
2012’de UNESCO Dünya’da Itri yılı ilan etmiştir. DİKKAAATT****
2013’te NASA Ay’ın bir bölümüne Ali Kuşçu’nun adını vermiştir. 2013’te Mersin’de Akdeniz Olimpiyatları yapılmıştır.
2015’te Antalya’da G-20 Zirvesi yapılmıştır.

2016’da Aziz Sancar Kimya Dalında DNA’nın yapısı çalışmasıyla Nobel Ödülü almıştır.**** 2016’da Antalya’da Botanik Eksposu yapılmıştır.
Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nin mimarı Şefik Birkiye’dir.
2016’da yapılan Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün mimarı Michell Virlogevx’dir.
15 Temmuz 2016 Fetö darbe girişimi sonrası Ankara’nın Kazan ilçesine Kahraman unvanı verilmiştir.
2017 yılında ünlü halterci Naim Süleymanoğlu vefat etmiştir.*****
2017 Petrol Kongresi İstanbul’da yapılmıştır.

İlgili Kategoriler

Tarih Ders Notları

KPSS-Çağdaş türk ve dünya tarihi kısa bilgiler

İlgili Kategoriler

Benzer Yazılar

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et