YKS-TYT Biyoloji ders notları



2000 li Yılların Bilimi Biyoloji

Bilim, bir konuyla ilgili olarak tarafsiz deney ve gözlemlerle elde edilen bilgilerin bütünüdür. Bilim günlük hayattakarşilaşilan ve gözlenebilen olaylari betimleme, olaylar arasindaki ilişkileri açiklayabilme ve genel ilkelere varma sürecidir. Bilim işlerimizi kolaylaştiran, çevremizi daha iyi tanimamizi sağlayan bir bilgi birikimidir. Bilimsel bilginin artmasi hem bilim insaninin bilincinin zenginleşmesini hem de toplumun bilinç düzeyini arttirarak kültürlü bir toplumun oluşturulmasini sağlamiş olur. Bilim gerçektir, sadece gerçeğe bağlidir. Kişilere özgü değildir.

Bilim subjektif değil, objektiftir. Her zaman denenebilir. Bilim yaşamsal ihtiyaçlardan doğar. Bilimin toplumun ihtiyaçlarina cevap vermesi artik bir zorunluluktur. Bilim evrenseldir. Bilim insani, hangi olay veya olgu ile ilgili çalişma yapmiş ise, sonucunu mutlaka yayinlamalidir. Böylece bu bilgi hem bir başkasi tarafindan faydalani alabilir hale gelmiş, hem de bilinmeyen bir konu olarak kalmamiş olur. Ayrica başka bir bilim insaninin gereksiz emek ve zaman harcamasi önlenmiş olur.

Bilimsel çalişmalar ile bir problemle ilgili gerçeklere ulaşilir, gerçek bilgiler düzenlenir, yeni hipotez ve teoriler kurulur, olaylar arasindaki neden – sonuç ilişkileri araştirilir. Bilimsel çalişmalar yapan kişilere bilim insani denir.

Bilim İnsanının Özellikleri

Bir bilim insanının probleme çözüm bulması kolay değildir. Bilim insanının meraklı ve istekli olması sonuca ulaşmasında önemli rol oynar. Ayrıca bilim insanı çevresinde olup biten olayları gözlemleyerek genellemelere ulaşabilmelidir. Örneğin, günlük hayatta cisimlerin suda yüzmesini hemen herkes gözlemlemiş, ancak bunun nedenini araştırmamıştır. Arşimet, cismin suda “neden yüzdüğünü” sorgulayarak olaya bilimsel açıdan yaklaşmıştır.
Bilim insanı bilimsel bir probleme çözüm ararken sabırlı, istekli ve kararlı olmalıdır.

Akılcı ve gerçekçi davranarak insanlığa faydalı sonuçlar verecek konularda araştırma yapmalıdır. Şüpheci olmalı, daha önce konu ile ilgili ortaya
atılan fikirlerin etkisinde kalmamalı, kendi gözlemleriyle sonuca ulaşabilmelidir. Bilim insanı objektif ve tarafsız olmalıdır. Gözlem ve deneylerinde uygun yöntemleri belirleyebilmeli, yeniliklere açık olmalıdır.
Bilim insanı, diğer bilim insanlarının yaptığı çalışmaları  takip etmeli, literatür taraması yapmalıdır.

Bilim insanı;

  •  Meraklı ve iyi bir gözlemcidir.
  •  Kararlıdır.
  •  Akılcıdır.
  •  Şüphecidir.
  •  Çalışmalarını sonuca ulaşıncaya kadar sürdürür.
  •  Tarafsızdır.
  •  Otoriteye bağlı değildir.
  • Gözlem ve deneylerinde uygun yöntemi belirleyebilme,elindeki yöntem ve materyali en iyi şekilde kullanabilme yeteneğine sahiptir.

Bilimsel Yöntemin Çözüm Aşamaları

Bilim, gözlenen karışık olayların açıklamasını yapmaya, olaylar arasındaki ilişkiler hakkında bir yargıya varmaya çalışır. Bu açıklama ve genellemelere bilimsel yöntem denilen bir çalışma ile ulaşılır. Bu yöntemde problemle ilgili
sorular sorularak bunlara cevaplar aranır. Ancak bu sorular gözlem ve deneylere uygun bilimsel özellikte olmalı,
verilen cevaplar da daha sonraki çalışmalara destek olmalıdır.

1. Bilimsel Problemin Tespiti

Bilimsel yöntemin ilk aşamasıdır. Problem net ve açıkbir şekilde, anlaşılır ifadelerle belirtilmelidir. Problem, deneysel olarak araştırılabilir olmalıdır.

2. Veri Toplama

Gözlemler ve deneyler yapılarak problemle ilgili elde edilen bilgilere veri denir. Gözlemler nitel ve nicel olmak üzere iki çeşittir.

Nitel Gözlem
Ölçü aletleri kullanılmadan beş duyu organıyla yapı-
lan gözlemlerdir. Nitel gözlemler bilim adamlarının
kişisel görüşlerini de yansıtacağı için bilimsel yöntemde
fazla önemli değildir.
Örneğin,
– Fehling çözeltisi, glikoz bulunan ortamda kiremitkırmızısı renk verir.
– Ribozom hücrede bulunan en küçük organeldir.
Nicel Gözlem
Ölçü aletleri kullanılarak yapılan gözlemlerdir. Nicel
gözlemlerin sonucu kişiden kişiye değişmeyeceği
için bilimsel problemlerde nitel gözlemlere göre daha
önemlidir.
Örneğin;
– Maltozun yapısında iki glikoz molekülü vardır.
– Ribozom, 150 – 200A° büyüklüğünde bir organeldir.

3. Hipotez Kurma

Bir problemle ilgili önerilen geçici çözüm yoludur. İyi bir hipotez eldeki verilere uygun olmalı, soru ve tahminlere açık olmalı, veriler arasında bağlantı kurabilmelidir.

4. Tahmin Yapma

Hipoteze dayalı olarak ileri sürülen açıklamalardır. Tahmin cümlelerinin kalıbı “Eğer …….. ise …….. dir.” şeklindedir.
Örneğin
“Fotosentez hızı ışığın dalga boyuna bağlı olarak değişir.” hipotezini kuran bir bilim adamının yapacağı tahmin
“Eğer hipotezim doğru ise bitkinin mavi ışık altında tükettiği CO2 miktarı, yeşil ışık altında tükettiğinden farklı olmalıdır.” şeklinde olur.

5. Kontrollü Deney Yapmak

Hipotezin doğruluğunu kontrol etmek için yapılan deneylerdir. Kontrollü deneyde, bir probleme etki eden değişkenlerden sadece biri değiştirilip diğerleri sabit tutulur. Bu deneyde “kontrol grubu” ve “deney grubu” olmak üzere
iki grup kullanılır. Kontrol grubu araştırılan özelliğin en ideal gerçekleştiği gruptur. Deney grubu isearaştırılan özelliğin denendiği gruptur. Minerallerin bitki gelişimine etkisini araştıran bir bilim insanı nın hazırlayacağı deney düzeneği aşağıdaki gibi olmalıdır.

Yapılan kontrollü deneylerde iki sonuç ortaya çıkar:

  •  Kontrollü deneyler hipotezi doğrulamıyorsa, hipotez tamamıyla terk edilmez, değiştirilir. Yeni bir hipotez kurulur.
  •  Kontrollü deneyler hipotezi doğruluyorsa, hipotez geçerlidir ve bir sonraki bilimsel yöntem basamağına geçilir.

Bir gün sonra düzeneklerdeki termometrelerin gösterdiği sıcaklıkları karşılaştıran araştırmacının bu deneyi düzenleme amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Solunum şekli farklı olan canlıların kullandıkları besin çeşidini belirleme
B) Ortam sıcaklığının solunum hızına etkisini belirleme
C) Fermantasyon reaksiyonları sonucu açığa çıkan ısı miktarını karşılaştırma
D) Ortamdaki oksijen miktarının fermantasyona etkisini belirleme
E) Glikozun farklı fermantasyon reaksiyonlarında yıkım hızını belirleme

Kontrollü deneylerle ispatlanmış bilimsel doğrulara teori
denir. Hipotezlere oranla gerçeklere daha yakındır. Fakat
çürütülmesi mümkün olabilir.

Örneğin
Dalton’un atom teorisi olarak bilinen “atom, maddenin
bölünemeyen en küçük parçasıdır.” iddiası günümüzde
geçerliliğini kaybetmiştir.

7. Kanun (Yasa)

Teoriler çürütülmez ve evrensel bir geçerlilik kazanırsa, o
alandaki tüm bilim adamları tarafından kabul edilirse kanuna
dönüşürler.

Örneğin
Mendel Kanunları, Yer Çekimi Kanunu.

Bir öğrenci, bir bitki fidesini içinde besleyici su bulunan
bir cam kavanoza şekildeki gibi dik duracak biçimde
yerleştiriyor.Kavanozu bir yönden, sürekli olarak aynı
şiddette ışık alan bir yere koyuyor. Bitkide meydana gelen
değişmeleri aralıklı olarak gözleyip kaydediyor.
Bu öğrenci neyi incelemektedir?
A) Su miktarının, bitki büyümesindeki rolünü
B) Işık şiddeti ile büyüme arasındaki ilişkiyi
C) Işığın, bitkinin değişik kısımlarını nasıl etkilediğini
D) Sudaki madensel tuzların ne kadarının emildiğini
E) Fotosentez için hangi maddelerin gerekli olduğunu

“Bütün bitkisel hücrelerde kloroplast bulunur.”
Hipotezini kanıtlamaya çalışan bir bilim adamı, bitkileri
meydana getiren hücre türlerinin büyük bir kısmı
nda kloroplast bulunmadığını saptamıştır.
Bu bilim adamının yapacağı ilk iş aşağıdakilerden
hangisidir?

  1. A) Hipotezini değiştirmek
    B) Yeni kanıtlar aramak
    C) Hipoteze dayalı tahminler yapmak
    D) Kontrollü deneyler düzenlemek
    E) Nicel gözlemler yapmaya çalışmak

Bilim insanı yaptığı incelemeler sonucu hipotezinin yanlış olduğunu görmüştür. Bundan dolayı hipotezini değiştirmelidir.

Biyolojinin Konusu

Biyolojinin kelime anlami, canli bilimidir. “Bio” (canli, yaşam) ve “logos” (bilim) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Canlilarin morfolojik, anatomik ve fizyolojik özelliklerini, çevreleri ile olan ilişkilerini, canlilarin çeşitliliğ
ini, davranişlarini ve yer yüzüne dağilişini inceleyen pozitif bir bilimdir. Biyoloji günümüzde hizli bir şekildegelişmekte ve önemi daha iyi anlaşilmaktadir. Biyolojinin tarihsel gelişimine baktiğimizda, bu alandaki çalişmalar Aristo’ya kadar dayanmaktadir. Mikroskobun keşfiyle çalişmalar hiz kazanmiştir. 17. yüzyildan günümüze kadar çok önemli aşamalar kaydedilmiştir. Her bilim insaninin yaptiği çalişmalarin katkisiyla biyolojide büyük bir bilgi birikimi olmuştur. Biyoloji bilimi ilk zamanlarda botanik ve zooloji olmak üzere iki alt bölümde incelenmekteydi. Ancak bilgi birikiminin artmasina bağli olarak birçok alt dali oluşmuştur:

Botanik

Bitkileri inceleyen bilim dalidir.

Zooloji

Hayvanlari inceleyen bilim dalidir.

Mikrobiyoloji

Gözle görülemeyecek kadar küçük, mikroskobik canli-
lari inceleyen bilim dalidir.

Sitoloji

Hücre bilimidir. Canlilarin en küçük yapi birimi olan hücrenin
yapisini ve fonksiyonunu inceler.

Histoloji

Doku bilimidir. Dokularin yapi ve görevlerini inceler.

Genetik (Kalitim)

Kalitsal özelliklerin nesilden nesile nasil aktarildiğini,
canlilarin kalitsal özelliklerini, genlerde meydana gelen
değişiklikleri inceler.

Ekoloji

Çevre bilimidir. Canlilarin birbirleriyle ve çevreleriyle olan
ilişkilerini inceler. Beslenme ilişkileri, madde döngüleri,
küresel isinma, populasyonlar ekolojinin konusudur.

Evrim (Evolüsyon)

Canlilarin kökenlerini ve milyonlarca yil içinde geçirdikleri
değişimleri inceler.

Fizyoloji

Canliyi oluşturan doku, organ ve sistemlerin görev ve işleyişini
inceler.

Moleküler Biyoloji

Bütün canlilarin yapisini moleküler düzeyde inceler.

Örneğin

DNA nin ve RNA nin yapisi

Biyokimya

Canlilarin kimyasal yapisini, hücre ve dokularda meydana
gelen kimyasal değişimleri inceler.

Embriyoloji

Döllenme sonucu oluşan zigottan yeni bir birey oluşuncaya
kadar meydana gelen gelişim evrelerini inceler.

Morfoloji

Canlilarin diş görünüşünü inceleyen bilim dalidir. Bitkilerin
kök, gövde, yaprak gibi kisimlarini hayvanlarin ise
baş, gövde, üyeler gibi kisimlarini inceler.

Anatomi

Canlilarin iç yapisini inceleyen bilim dalidir.

Sistematik (Taksonomi)

Sinişandirma bilimidir. Canlilarin benzer veya farkli özelliklere
göre gruplandirilmasini sağlar.

Mikoloji

Mantarlarin yapi ve özelliklerini inceleyen bilim dalidir.

Entomoloji

Böcekleri inceler.

İhtiyoloji

Baliklari yapilarina göre inceler.

Ornitoloji

Kuşlari inceler.

Parazitoloji

Diğer canlilarin üzerinde hastalik yapan organizmalari
inceler.

Viroloji

Virüslerin yapi ve özelliklerini inceler.

Bakteriyoloji

Bakterilerin yapi ve özelliklerini inceler.

Biyoteknoloji

Biyoloji bilgileri kullanilarak endüstriyel amaçli üretim yapi
lir.

Biyolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi

Biyoloji canlı bilimidir. Canlılar çevrelerindeki fiziksel ve kimyasal olaylardan etkilenirler. Bu yüzden biyoloji bilimi kimya, fizik, matematik, coğrafya, psikoloji, paleontoloji, antropoloji gibi bilimlerden faydalanır. Ayrıca biyoloji bazı konularda bu bilimlere katkıda bulunur.

Aşağıda bazı bilim dallarının tanımları verilmiştir.
– Canlıyı oluşturan sistemlerin işleyişini inceler.
– Klonlama yöntemiyle istenilen özellikleresahip bitkiler
üretilmesine çalışır.
– Kuşları inceler.
– Canlıların dış yapısını inceler.
Aşağıdaki bilim dallarından hangisinin tanımı yukarı-
da verilmemiştir?
A) Biyoteknoloji B) Fizyoloji C) Ornitoloji
D) İhtiyoloji E) Morfoloji

Fizyoloji canlıyı oluşturan sistemlerin işleyişini inceler.
Biyoteknoloji klonlama yöntemiyle istenilenözelliklere
sahip bitkiler üretilmesine çalışır.
Ornitoloji kuşları inceler.
Morfoloji ise canlıların dış yapısını inceler.
İhtiyoloji balıkları inceler.
Yanıt D

Biyolojinin Önemi ve Geleceği

Tüm otoriteler biyolojiyi geleceğin bilimi olarak kabul etmektedir. Günümüzde biyoteknoloji ve genetik mühendisliği uygulamaları ile biyoloji biliminde yeni buluşlara imza atılmaktadır. Biyoloji sağlık, çevre, hayvancılık, gıda, tarım gibi bir çok alanda ortaya çıkan sorunlara çözüm ararken teknolojideki gelişmeleri de kullanır. Biyoloji bilimine gerekli önemin verilmesi ekolojik dengenin korunması, üretim kalitesi ve miktarının arttırılması, ekonomikgelişmenin sağlanması açısından önemlidir.

Biyoloji Bilimindeki Gelişmelerin İnsanlığa Katkıları

  •  Tedavisi yapılamayan hastalıklara çare bulunmakta, yeni yöntemler geliştirilmektedir. Örneğin, geçmişte ölümcül olan veba hastalığı günümüzde tedavi edilmektedir.
  •  Günümüzde ölümcül olan hastalıklara tedavi yöntemleri aranmaktadır.
  •  İlaç üretim teknikleri geliştirilerek etkin tedavinin sağlanmasına çalışılmaktadır.
  •  Gen transferi yöntemiyle, insan için gerekli olan bazı hormon ve enzimler bakterilere sentezlettirilerek insana enjekte edilmektedir.
  •  Genetik mühendisliği yöntemleri kullanılarak hayvanlar üzerinde insanlara organ üretimi, hayvandan insana, insandan insana organ nakli, canlılarda doku onarımı üzerinde çalışılmaktadır.
  •  Kök hücre tekniği kullanılarak hasta veya ölmüş hücreler yerine yeni hücreler elde edilmeye çalışılmaktadır.
  •  Vücuda herhangi bir mikroorganizma verilmeden vücudun antikor üretmesi sağlanabilmektedir.
  •  Embriyodaki bir hastalık, gelişen yeni tekniklerle embriyo anne karnında iken tedavi edilebilmektedir.
  •  Atıkların temizlenmesinde, nikel, bakır, kurşun gibi ağır metalleri bulundukları ortamdan alarak yapısına katan mikroorganizmalar kullanılmaktadır.
  •  Lağım suyunun arıtılmasında denize dökülen petrolün parçalanmasında genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmalar kullanılmaktadır.
  •  fieker kamışı, tatlı sorgun gibi biktilerden yakıt elde edilmeye çalışılmaktadır.
  •  Biyoteknik yöntemler kullanılarak bol, ucuz, kaliteli ve sağlıklı gıda üretimi yapılmaya çalışılmaktadır.
  •  Hayvanların genetik yapıları değiştirilerek insan hastalıklarının tedavisinde model olarak kullanılmaktadır.

İlgili Kategoriler

YKS-TYT-AYT Biyoloji Ders Notları YKS-TYT-AYT Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir