ROMA İMPARATORLUĞU
* Helenistik döneme son veren uygarlık Roma İmparatorluğudur.
* Siyasal yapı : Krallık – Cumhuriyet -İmparatorluktur.
Not : Rejim cumhuriyet iken devlet senatosunun atatıdığı halk meclisinin onayladığı iki meclis tarafından yönetilir. Olağanüstü durumlarda senatonun sınırsız yetki verdiği kişilere diktatör denir.
Önemli : (” Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bu duruma örnek olarak Kütahya – Eskişehir savaşlarından sonra Atatürk’ün “Başkomtanlık” yetkisini alması gösterilebilir”)
Roma da halk Particiler( ayrıcalıklı sınıf ), Pelepler( siyasal haktan yoksun sınıf ), köleler( hiçbir hakkı olamyan sınıf )
12 Levha Kanunları : Peleplerin particilerle eşit heklara sahip olmak için başlattıkları sınıf kavgalarını önlemek için Roma Senatosu 12 levha kanunlarını hazırlar. Peleplerin zaferi kabul edilen bu kanunda Pelep – Partici Eşitsizliği ortadan kalkar.
* Roma gelişkin yasalarıyla modern hukukun temellerini atmıştır.
* Cumhuriyet rejiminin ilk örneği Romada görülür.
* Miladi Takvime son şeklini vermişlerdir.(xııı. Geogor)
* Hiristiyanlığı ilk kez resmi din olarak kabul etmişlerdir. (313 Milano Sözleşmesi)
– İtalyayı ele geçirdikten sonra emperyalist bir yayılma siyaseti içine giren Roma, Ege sitelerinin ardında Anadoluyu alır İon ve Mezepotamya seferleri için Anadoluda yollar yaptırır.
– Mısır alacak, mezopotamya krallıklarını yıkarak helenistik döneme son verir.
– Roma Pön (Kartaca) Savaşlarında Fenikelileri yenerek Akedenize hakim olur (Fenike yıkılır)
– 375 Kavimler Göçü ile Germen (barbar) kavimlerin istilası sonucu Roma İmparatorluğu 395 te doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılır.
– Romanın ikiye bölünmesi ile hiristiyanlıkta ikiye bölünür. (375) Doğu : Ortodoks ; Batı : Katolik
– Batı Roma 476 Tarihinde Vizigotlar tarafından yıkılır.
– Doğu roma (bizans – kostantinapolis) 1453 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğu tarafından yıkılır. (Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un Fethi 1453).
Siyasal yapı
Merkezi olmayıp değişik boyların bir araya gelmesinden oluşmuştur.
Başta genellikle “Kağan” adlı hükümdar olmasına rağmen yönetimde etkili olan ve mutlask monarşiyi sağlayan KURLTAY (Toy) adlı kurumdur.
Merkezi kağana bağlı olan kanatları yöneten hükümdarlara Yabgu, Eyalet başındaki çocuklara Şad, Prenslere Tigin, Vergiden sorumlu kişilere Tudun denilirdi. Yzişmadan sorumlu kişilere Tuğracı denilirdi.
Veraset Sorunu :
İslamiyet öncesi Türk Devletlerinin siyasal yaşamlarının kısa olmasının nedeni bir İç Asya geleneği olna ülkenin “Hükümdar ve Ailesinin ortak malı sayılmasıdır.” bu durum devletlerin kısa sürede yıkılmasına neden olmuştur.
Sosyal Yapı :
Yaşam biçimi uygurlulara kadar göçebe olup temel etkinlik uygurlulara kadar avcılık – toplayıcılık – hayvancılık olmuştur. Uygurlardan sonra Tarım ve ticaret olmuştur.
Toplum yararına yapılan işlere muyanlık denilirdi. İslamdan sonra vakıfa dönüşmüştür.
Türklerin benimsediği dinler : Totem, Animizim, Şamanizim, Buda, Mani, Müsevilik, İslamiyet
ASYA HUN İMPARATORLUĞU
Asya Hunları hakkındaki bilgiler Çin kaynaklıdır.
M.Ö. x.y. dan itibaren Orta Asyada dağınık boylar halinde yaşayan ve göçebe hayvancı bir yaşam süren Hun boyları yaşam biçimi zorlaayıcılığı ile Çin ile ilişkiye girecek ve Çin’e ganimet amaçlı akınlar yapacaktır.
Hun Boyları M.Ö. 220 Teoman Han önderliğinde Birleşerek Asya’da kurulan ilk Türk devleti olan Asya Hun İmparatorluğu’nu kurarlar.
Tarihte kurulan İlk türk devleti Asya Hun İmparatorlğu ‘dur.
Çin, Hun saldırılarına tedbir almak için M.Ö. 204’te Çin Seddini yapmışlardır.
Mete Han orduya onluk sistemi getirmiştir.
Mete Han Çin Kültürü karşısından benliğini yitirme kaygısından ele geçirdiği Çin Topraklarına yerleşmemiştir.
Önemli : Daha önceki öss sınavlarında Asya Hun İmp. ilgili olarak son madde sınavda sorulmuştur.
AVRUPA HUNLARI
NOT : Avrupa Hunları hakkındaki bilgiler büyük ölçüde bizans kaynaklıdır.
Çin baskısı karşısında kaçan hun boyları Aral – Baykal Boyları arasında Balamir önderliğinde Avrupa Hunlarını Kurarlar .
375 ‘te İdil Nehrinin batısına geçerek Kavimler Göçünü Başlatırlar.
KAVİMLER GÖÇÜ (375 – 565) (Öss Hazırlık)
Asya Hunları tarafından başlatılan Alanlar – Gotlar – Vizigotlar – Vandallar – Rapidler gibi barbar kavimler birbirini itmesiyle başlayan kavimler göçü sonucunda:
Roma 375’te Doğu -Batı Olmak üzere ikiye ayrılırlar.
476 da Batı Roma İmparatorluğu VİZİGOTLAR Tarafından yıkılır. Batı Roma yıkıldıktan sonra avrupada bir otorite boşluğu doğdu. Bu durum Derebeylik Rejiminin Doğmasına neden olur.
Batı Roma’nın yıkılımasıyla Frank İmparatorluğunun kurulmasına zenin hazırlar. Frank İmparatorluğu (476 – 843)
Avrupanın bugünki ırksal ve etnik yapısı oluşur.
İlkçağ biter, ortaçağ başlar.
395’te Anadoluya ilk akınlar Avrupa Hunları tarafından yapılmaktadır.
Bizansı yoğun baskı altında tutup vergiye bağlayan Atilla en parlak dönemlerini yaşatır.434 Margus antlaşmasıyla bizansı ağır bir vergiye bağlar atilla’nın ölümüyle dağılan Avrupa Hunları 494’te yıkılır
AKHUN (EFTALİT) DEVLETİ (Öss hazırlık )
Çin baskısı sonucu göç eden hun boylarının güneye inenleri İran, Afganistan, Türkistan arası bölgede Akhun Devleti’ni kurarlar.
Yoğun biçimde Sasanilerle ilişki kurmuştur.
İpek yolunu egemenlik altında tutmuştur.
557 de Göktürk – Sasani işbirliği sonucu yıkılmıştır.
Hun Boylarının kurduğu ilk devlet Asya Hunları’dır.
Son kurduğu devlet ise Akhunlar’dır.
GÖKTÜRK DEVLETİ (552 – 630)
Hunlardan sonra Orta Asyaya hakim olmuşlardır. Kurucusu Bumin Kağandır.
Türk adıyla kurulan ilk türk Devletidir.
Avarların Orta Asyadaki egemenliğine son vermişlerdir.
İpek yolunu ele geçirmiş ve Çin’i vergiye bağlamıştır.
İpek yolunu ele geçiren ilk Türk devletidir.
Sasanilerle birleşip akhun devletini yıkmış, daha sonra Sasanilerin İpek yolunu ele geçirme çabalarından dolayı Bizans’la anlaşıp Sasanileri yıkmışlardır.
Bizans ile ilk ilişkiye giren Türk Devleti Avrupa Hunları, ikinci olarak giren türk devleti sasani sorunundan dolayı Göktürklerdir.
Sasanilerin yıkılması ile Dört Halife döneminde Müslümanların İran’ı ele geçirmesini kolaylaştırmıştır.
Ergenakon Destanı Göktürklerin Kurluş destanıdır.
Türklerin Kullandığı İlk alfabe olan 38 Harflik Göktürk Alfabesini Kullanmışlardır.
II.GÖKTÜRK DEVLETİ ( KUTLUK 630 – 742 )
Çin’i vergiye bağlamıştır.
Türk Sdıyla kurulmuş ikinci Türk devletidir.
Türk Tarihinin bilinen ilk veziri Tonyukuk’tur.
Türk tarihinin ve edbiyatının ilk yazılı eseri olan ORHUN YAZITLARI Göktürklere aittir. (732 – 735 arasında Bilge Tonyukuk Kültigin adına yazılmıştır.)
Kendi Döneminden günümüze yazılı belge bırakan ilk türk devletidir.
Türklerin kullandığı ilk alfabe olan Göktürk alfabesini kullanmışlardır.
UYGURLAR (745 – 840)
Kutluklar yıkıldıktan sonra Bağmil, Yağma, Çiğil boylarından konfedere bir devlet kurarkar.
Orta Asya da siyasi temeli zayıf bir devlet kurmasını fırsat bilen Çin 751 Talas şavaşında Türk – Arap işbirliği sonucu yenilmiştir.
Türkler ilk kez İslami bir devlet ile birlik kurmuşlardır.
Matbaa ve kağıdı çin’den almışlardır.
Matbaa ve kağıdı kullanan ilk türk devletidir.
Yerleşik yaşama geçen ilk türk devletidir.
mani dinini benimseyen ilk türk devletidir. İran’dan almışlardır. (İran ile sık olarak ticari ilişkiler içinde oldukları için dinlerinden etkilenmişlerdir)
İlk türk şehri KARABALGASUN’dur.
Türk tiyatrosunun ilk örneğini vermişlerdir.
İran’dan aldıkları Sağd alfabesini kendilerini uyarlıyarak Türklerin kullandığı ikinci alfabe olan Uygur Alfabasini kullanmışlardır.
Egemenlik sınırları kesin olarak belirlenmiş ilk türk devleti uygurlardır.
840 ta Kııgızlar tarafından yıkılmış 13.y da Moğol Egemenliğine girmişlerdir
AVARLAR (563 – 805)
552′ de Göktürklerin kurulması ile Orta Asya’yı terk edip (Doğu Avrupada ) 563’te merkez Macaristan olmak üzere kurulurlar.
Avarların batıya hareketleri sırasında Sılavların yer değiştirmelerine balkanlara yerleşmesine neden olacak Türk – Devlet ve toplum yapısını slavlaral aşılayacak.
Asya kültürünü Avrupaya taşıyan atürk devleti Avarlardır.
İstanbul’u kuşatan ilk atürk devletidir.
805’te Franklar tarafından yıkılır.
HAZARLAR
Sabirlerin devamıdır.
Araplarla savaşan ilk Türk devletidir.
Arap – İslam ilerleyişini Doğu Avrupada ilerleyişini engellemişlerdir.
Emevilerin zorla müslümanlaştırma politikasına karşın müseviliği benimsemişlerdir.
Bizansa yapılan dış saldırılara karşı bizansa yardım ederek daha uzun süreli yaşamasını saplamışlardır.
Rus – Peçenek işbirliği sonucu yıkılır.
TÜRGİŞLER
Emevilere karşı koyarak islam ilerleyişini Orta Asya’da durdururlar.
Emevilerin Türkistana girmesini önleyen.
Yerleşik yaşama geçen ikinci türk devletidir.
KARLUKLULAR
İslamiyetle tanışan ilk Türk Devletidir.
PEÇENEKLER
1071 Malazgirt Savaşında Bizans tarafından Selçuklu tarafına geçerek savaşın kazanılmasında rol oynayacak.
Çaka Bey’in İstanbul’u alma planını kabul ederek işbirliği içine girecek ama bizans oyunu nedeniyle yıkılacaktır.
İslamiyet Sonrası Türk Tarihi
Talas Savaşı (751)
Türkler islamiyetle tanışır.
İlk müslüman olan türk boyları Yağma, Basma, Çiğil
Türk – Arap savaşları son bulur.
Orta Asya müslüman olmaya başlar.
Kağıt, Pusula, matbaa, barut gibi icadlar çin dışına yayılır.
Karahanlılar (840 – 1212)
Türk İslam sentezine yönelen halkı ve hükümdarı müslüman olan İlk Türk Devleti Karahanlılardır.
999 da samani topraklarını Gazneliler paylaşan ,
1008 de Gazneli darbesiyle gerileyerek 1041 de ikiye bölünürler.
1211 doğu karakhanlılar kara hitaylar tarafından yılıklır.
1212 batı karahanlı devleti harzemşahlar tarafından yıkılır.
Türk sanat kültürü ile islam kültürünü kaynaştırmışlardır.
İlk islam devleti olan karahanlılar Orta Asya – selçuklu kültürleri arası köprü özelliği görmüştür.
Türkçeyi resmi dil olarak kabul eden ilk Türk devletidir.
Türk – islam devletinin edebiyatının ilk özgün örnekleri verilir.
İlk Türkçe eserler :
Yusuf Has Hacip – Kutadgubilig
Kaşgarlı Mahmut – Divan-ı Lügat-u Türk
Ahmet Yesevi – Divan-ı Hikmet
Edip Ahmet – Atabet-ül Hakayık
* İlk kervansaraylar Karahanlılar zamanında yapılmıştır
İslam Tarihi :
İslamiyet öncesi Arap Yarımadasında kurulan devletler;
Güney’de kurulan devletler: Main, Seba, Himyeri Devletleri kurulmuştur.
Kuzey’de kurulan devletler : Nebatiler, Tedmürler, Gassaniler, Hirreriler.
Önemli : Gassani ve Hirreri Devleti bedevi arap saldırılarına karşı Tampon bölge olarak kurulmuş ve desteklenmiştir.
İslamiyet Öncesi Arap Yaşamı :
· Siyasal ve sosyal birlik yoktur. yönetim aristokrasi olup Kureyş kabilesine aittir.
· Yaşam biçimi bedevi kabileler halindedir.
· Temel ekonomik etkinlik kervan ticaretidir.
· Din putpereslik olup Kabe kutsaldır.
· Kan davaları yaygındır. kabileler arası yağma ve çapulculuk yaygın bir şekildedir.
· Haram aylarında savaşılmaz ve kabe ziyaret edilir. Put ticareti yapılırdı.
· Kölelik ve köle ticareti yaygındır.
İslam Tarihinde Dönemler:
1. Hz. Muhammed Dönemi
2. Dört halife Dönemi
3. Hz Ebu Bekir
4. Hz ömer
5. Hz Osman
6. Hz Ali
7. Emeviler
8. Abbasiler
İslam Tarihi :
Hz. Muhammed Dönemi
Konu Başlıkları:
Hicret
Bedir Savaşı
Uhud Savaşı
Hendek Savaşı
Hudeybiye Antlaşması
Hayberin Fethi
Mute Şavaşı
Mekke’nin Fethi
Tebük Seferi
–> İslamiyet 610 yılında Arabistan’da doğar. İslamiyetin yayılmasını ömnlemek amacıyla baskı yapan kureyşden dolayı ilk göç 615 – 16 Habeşistan’a yapılır.
621 I. Akabebiyatı
622 II. Akabebiyatı ve islamiyetin Medinede yayılması üzerine İslam tarihinin temel olayı olan 622 Hicret gerçekleşir. Yani İslamiyetin örgütlanme ve devlet olma süreci 622 Hicretle başlar.
624 Bedir Savaşı
–> Kureyşin Müslümanların bir güç haline geldiğini kabul edip müslümanlara açtığı ilk savaş olan 624 Bedir savaşını gerçekleştirir. 624 Bedir Savaşı Müslümanların ilk Savunma savaşıdır. Bu Savaşı müslümanlar kazanır.
625 Uhud Savaşı
–> Muslümanların yaptığı II. Savunma savaşıdır. Müslümanlar bu savaşı kaybeder.
627 Hendek Savaşı
–>
627 Hendek savaşı son savunma savaşı olma özelliği ile tarihimizde yapılmış olan bazı savaşlarla benzerlik göstrerir bu savaşlar :Muslümanların yaptığı son savunma savaşı 627 Hendek Savaşı’dır.
1176 Miryekefelon
1448 II. Kosova
1921 Sakarya Meydan Muharebesi
Daha Sonra Mekkeliler ile Müslümanlar arasında 628 Yılında Hudeybiye Antlaşması imzalanır.
628 Hudeybiye Antlaşması
Müslümanların ilk diplomatik olayıdır.
Mekkeliler müslümanları ilk tanır.
Bu antlaşmadan sonra müslümanlar taaruza geçerler.
Hudeybiye Antlaşması hukuksal özelliği bakımından tarihimizdeki bazı olylara benzer bunlar;
1919 Amasya — İstanbul hükümeti tanıması
1921 londra —– Avrupalı Devletler
629 Hayberin Fethi
Müslümanların ilk taaruzudur.
Hz. Muhammedin İLK seferidir.
629 Mute Savaşı
Bizansla yapılan ilk savaş olup Müslümanlar bu savaşı kaybederler.
630 Mekke’nin Fethi
Müslümanların Mekke’yi fetih ettikten sonra İslamiyet Arabistan’da en güçlü din haline gelir.
İslamiyetin yayılma süreci hızlanır.
Mekke islamiyetin merkezi haline gelir.
631 Tebük Seferi
Hz Muhammedin Son Seferidir
Dört Halife Devri (632 – 661)
* İslam tarihinde sadece Dört Halife Döneminde seçim yapılarak halife seçilmiştir.
Hz. Ebu Bekir Dönemi :
Yalancı peygamberler ve islama şart koşanları ortadan kaldırdı. (Ridde Seferi)
Hz Muhammed’in Vefatı ile bozulan siyasal birliği yeniden sağladı.
Arabistan dışı ilk fetihler Hz Ebu Bekir zamanında yapılmıştır.
Arabistan dışı ilk fetih Irak’ın Hire kenti olur.
634 Ecnadeyn Savaşı’nda bizans yenilerek Süriye’nin kapıları müslümanlara açılır.
Hz Ebu Bekir Zamanında Kuran-ı Kerim Kitap haline getirilmiştir
Hz.Ömer Dönemi :
636 Yermük Savaşında “Suriye” Bizanstan alınır.
637 de Kudüs İlk kez bu dönemde fetih edilir.
634 Köprü savaşını kaybeden Hz. Ömer 636 Kadisye, 637 Celula, 642 Nihavent Savaşları ile İran – Irak’ı alarak Sasani’yi yıkar.
Mısırın vandallardan alınmasıyla İslamiyet K.Afrika Topraklarına sıçrar.
İslam Tarihinde ilk düzenli ordu Hz Ömer zamanında kurulur.
İslam Tarihinde ilk kadılık makamı, Beytül Mal Örgütü kurulur.
İlk Divan kurulur.
İlk askeri ikta sistemi kurulur.
Bu dönemde Hicri Takvim oluşturulur.
Bu dönemde devlet arşivleri oluşturulur.
Hz Osman Dönemi :
· İlk İslam donanması Şam Valisi Muaviye Tarafından oluşturulur.
· İslam tarihinin ilk deniz savaşı Antalya yakınlarında Bizansla yapılır savaşı Müslümanlar kazanır.
· Denizlerde ilk islam fetihleri yapılır. (Kıbrıs, Malta, Grit, Rodos)
· K.afrika da Tunus Ve Trablusgarp’ın alınması ile İslamiyet Berberiler arasında yayılır.
· Horosanın Fethi ile Türkler ve araplar karşı karşıya gelir.
· 652 yılında hazarlar karşısında alınan yenilgi sonucu bizans karşısında ilerleyiş durur.
· Kuran-ı Kerim’i çogaltmıştır.
· Hz Osman dönemi müslümanlar arası ilk karışıklıkların başladığı dönemdir.
Hz Ali Dönemi :
656 (Cemel) Deve Vakası :
Müslümanlar arası ilk savaştır. (Hz Osman’nın öldürülmesi üzerine bu savaş çıkmıştır)
Hz Ali ve Hz Ayşe arasında yapılmıştır.
Hz Ali’nin üstünlüğü ile son bulmuştur.
657 Sıffın Savaşı :
Hz Ali ve Muaviye arasında yapılmıştır. (Halifelik sorunundan dolayı)
Müslümanlar arası II. Savaştır.
Hakem olayı ile sonuçlanır.
Hakem Olayı :
Halifenin kim olacağına karar vermek amacıyla yapılan ; ama belirlenen kurallara uymayarak muaviyenin halife seçilmesiyle sonuçlanan hakem olayı ile şiiler, Hariciler, Emeviler olmak üzerine İslam da İlk kesin ayrılıklar başlar. 661 de Hz Ali’nin hariciler tarafından öldürülmesiyle Dört Halife devri biter.
Not :
Müslümanlar arası ilk karışıklığın başladığı dönem Hz Osman Dönemidir.
Müslümanlar zamanı ilk kesin ayrılık Hz Ali Dönemi Hakem olayıdır.
Müslümanlar arası karşıklığın uzlaşmaz hale gelmesi 10 Muharrem Kerbela olayı Hz. Hüseyin’in Şehid edilmesi (Emeviler yezid dönemi)
Emeviler :
İstanbul İslam tarihinde ilk bu dönemde işgal edilmiştir.
Halifelik bu dönemde saltanat haline dönülmüştür.
Yezid Dönemi :
Kuzey Afrikanın fethi tamamlanır. 10 Muharrem 680 kerbela olayında Hz Hüseyin ile girdiği savaş sonucu Hz Hüseyin ve yanındaki müslümanlar şehit edilir. Tarihe bir kara leke olarak geçer.Bu Olayla Hakem olayı ile başlayan islamdaki kesin ayrılıkların artık birleşme umudu kalmaz ve netlik kazanır.
Abdülmelik Bin Mervan :
Orta Asya’da Buhara, Harezm, Taşkent, Semerkant’ı alır.
İlk arap parası bastırılır.
Arapça resmi dil olarak kabul edilir.
İlk düzenli posta örgütü kurulur.
Fethettikleri bölgelerinin etkisi ile İslam mimarisi Avrupa mimarisi ile boy ölçüşecek düzüye gelir.
I. Velid Dönemi:
Emeviler 711 Kadisk savaşı ile Vizigotlardan İspanya’yı alarak Endülüs adını verirler.
İspanya’nın alınmasıyla islamiyet avrupaya sıçrar.
Emevilerin Avrupadaki ilerleyişi Franklar karşında alınan 732 Puvutya yenilgisiyle son bulur.
717 yılında bizans karşısında alınan yenilgi ile gerileyen emeviler etnik grupların isyanlar; ayrıca fetihlerin durmasıyla da güçsüzleşir 750 Zap Suyu Savaşında Abbasiler Tarafından yıkılır.
Abbasiler :
750 de Emevileri Büyük Zap suyu savaşında yıkan ebul abbastır.
İspanya da Endülüs Emevi Devletinin Kurulması ile halife sayısı II ye çıkar.
Daha sonra fatimilerin kurulması ile halife sayısı III e çıkar.
Türk Arap Savaşlarının Son Bulması : 751 Talas savaşında Türk abbasi işbirliği sonucu Çin yenilir. Böylece Hz Osman zamanında başlayan aemevilerle artan Türk-Arap savaşları son bulur.
İslam Tarihinde ailk diplomatik ilişki Franklarla kurulmuştur. (Abbasiler – Harun reşit zamanında)
Abbasilerin dağılmasının nedeni Dış bölgelere atanan Emir-Ül Ümeraların geniş yetkilere sahip olduklarından bağımsızlıklarını ilan etmeleridir.
Tavaf-ı Mülk : Siyasi yönden bağımsız dini yönden Abbasi halifesine bağlı olan devletlere denir.
Bu Devletler : Agbeliler, Tulunoğulları, Akşitler, Buheyoğulları, Endülüs Emevi gibi…
Avasım : Güvenlik ve savunma amacıyla Türklerden oluşturulan ve bizans sınırına yerleştirilen birimlerdir.
* Halifenin peygamber soyundan gelmesi gerek tartışmaları sadece abbasi döneminde olmamıştır.
* Abbasilerin yıkılması üzerine peygamber soyundan olduğunu iddia eden kişiler Memlüklere sığınacaklar ve halifelik Osmanlılara geçene kadar bu kurumu memlükler muhafaza edecektir.( Halifelik Yavuz Sultan Selim Zamanında Yükselme Döneninde Osmanlılara geçer.)
Abbasiler özellikle Helenistik kültür etkisi ile İslamda Rönasans diye nitelendirilecek kadar parlak bir uygarlık yaratırlar.
İslam dünyasına ait olan gelişmeler haçlı seferleriyle avrupaya taşınacaktır.
İlk vezirlik makamı kurulacaktır.
Yönetimde merkezi teşkilat kurulacaktır.
Nizamiye türünde medreseler kurulacaktır.
Hekimlikte Darül Şifa uygulamaları başlayacaktır.