Maliye ve Para Politikalarının Nispi Etkinliği ders notları



****** Maliye ve Para Politikalarının Nispi Etkinliği

*** Net ihracat: Toplam talebe ticaret yapılan ülkelerin katkısıdır.

*** Net ithalat: Ticaret yapılan ülkelerin toplam talebine yapılan katkıdır.

*** Sabit döviz kuru sistemi: Merkez Bankası’nın belirlenmiş bir kur üzerinden döviz alım satımı yapmasıdır.

*** Esnek döviz kuru sistemi: Döviz kurunun döviz arz ve talebini eşitleyecek şekilde piyasada belirlenmesidir.

*** Sterilizasyon: Parasal taban üzerinde yabancı para girişinden kaynaklanan etkilerin nötr hale getirilmesidir.

*** Devalüasyon: Döviz kuru ayarlaması yoluyla paranın değerinin düşürülmesidir.

Amaçları

Bir ekonomide maliye ve para politikalarının nispi etkinliğinin önemini ayırt edebilmek.

Bir ekonomide devlet, milli gelir düzeyini etkilemek için kamu harcamaları ve gelirlerinde birtakım değişiklikler gerçekleştirerek maliye politikasını; para arzında birtakım değişiklikler ger çekleştirerek de para politikasını kullanabilir. Bu konu 1929 Ekonomik Buhranı’ndan bu yana en hararetli tartışma konularından biridir. Ancak, ülkeler arasında ticari ilişkilerin gelişmesi, mal ve sermaye dolaşımının artması ve son ekonomik krizin etkilerinin global kamusal zarar olarak görülmeye başlaması ile birlikte tartışma maliye ya da para politikalarının nispi etkilerinin sadece belli bir ülkedeki etkilerinden ülkeler arası etkilerine kaymıştır.

*** Kapalı bir ekonomide Keynesyen ve monetarist görüşler çerçevesinde maliye ve para politikalarının nispi etkinliğini açıklamak.

Maliye politikası, IS eğrisi dik veya LM eğrisi yatık, yani, yatırım talebinin faiz esnekliği sıfır ve spekülasyon amacıyla para talebinin faiz esnekliği sonsuz olduğu durumda etkindir. IS eğrisi yatıklaştıkça veya LM eğrisi dikleştikçe maliye politikasının etkinliği azalır. Para politikası, IS eğrisi yatık veya LM eğrisi dik, yani, yatırım talebinin faiz esnekliği sonsuz ve spekülasyon amacıyla para talebinin faiz esnekliği sıfır olduğunda etkindir. IS eğrisi dikleştikçe veya LM eğrisi yatıklaştıkça para politikasının etkinliği azalır.

*** Açık bir ekonomide Keynesyen ve monetarist görüşler çerçevesinde maliye ve para politikalarının nispi etkinliğini değerlendirmek.

Maliye politikasının etkinliği ile döviz kuru sistemi arasında, para politikasının etkinliği ile döviz kuru sistemi arasında olduğu kadar kesin bir ilişki yoktur. BP eğrisinin LM eğrisinden daha dik olduğu durumda genişletici maliye politikası, belli bir döviz kurunda, ödemeler dengesi açığı yaratır. Esnek döviz kuru sistemi altında, Merkez Bankası müdahalesine gerek yoktur. Döviz piyasasının tekrar dengeye dönmesi için döviz kurunun artması gerekir. BP ve IS eğrileri sağa kayarak kamu harcamaları artışıyla ortaya çıkan genişletici etkiyi pekiştirir. Bu durumda, genişletici maliye politikasının gelir düzeyine etkisi, sabit döviz kuru sisteminde olduğundan daha büyüktür. Genişletici para politikası sonucu gelir düzeyindeki artış, sabit döviz kuru sistemine kıyasla esnek döviz kuru sistemi altında daha yüksektir. Çünkü, döviz kuru artışı, ihracatı arttırarak ve ithalat talebini kısarak, gelirin daha da fazla artmasını sağlar. Bu nedenle, para politikası, sabit döviz kuru sistemine kıyasla esnek döviz kuru sisteminde daha etkili bir ekonomi politikası aracıdır.

*** Günümüzde ekonomik dengenin sağlanmasında maliye ve para politikalarının nispi etkinliği konusu önemini korumakta mıdır?

Bir ekonomide ekonomik istikrarın gerçekleştirilmesinde para ve maliye politikalarının nispi etkinliği tartışması 1929 Dünya Ekonomi Krizi’nden bu yana güncelliğini korumaktadır. Ülkeler arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesi ve mal ve sermaye dolaşımının artması ile birlikte, belli bir ülkede ya da bölgede meydana gelen bir ekonomi sorunu giderek daha fazla ülkeyi etkilemeye başlamış ve maliye ve para politikalarının nispi etkinliği konusu sadece belli bir ülkedeki etkilerinden (kapalı ekonomi) ülkeler arası etkilerine (açık ekonomiye) kaymıştır. Ancak, artık tartışmalar daha çok ortaya çıkan ekonomi sorununun doğasına uygun maliye ve para politikaları bileşiminin ne olması gerektiği üzerinde yoğunlaşmaktadır.

*** Spekülasyon amacıyla para talebi faiz esnekliğinin sonsuz olduğu durumda, maliye ve para politikalarının nispi etkinliklerini açıklayınız.

Keynesyenlere göre, monetaristlerin savunduğu gibi para arzını arttırmak suretiyle faiz oranını düşürerek yatırımları ve dolayısıyla gelir düzeyini arttırmak, faiz oranı yatırım yapmayı cazip olmaktan çıkaran belli bir düzeye indikten sonra, mümkün değildir. Likidite tuzağının geçerli olduğu bu faiz oranında, spekülasyon amacıyla para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur (LM eğrisi yatay).

Bu durumda, ekonominin canlanacağına dair beklentileri olmadıkça, yatırımcılar yatırım yapmaktan kaçınır ve tüketiciler fiyatların daha da düşeceği beklentisiyle tüketimlerini erteler. Dolayısıyla, para arzını arttırmak faizi düşürmez. Bu faiz oranında, elde para tutmanın alternatif maliyeti düşük olduğu için, para arzı artışı sadece yatırımcıların spekülasyon amacıyla elde tuttuğu para miktarını arttırır. Bu nedenle, para politikası etkin değildir.

Bu durumda, Keynesyenlere göre, ancak hükümetin maliye politikası yoluyla insanlara doğrudan satın alım gücü aktarması halinde, yatırımlar ve gelir düzeyi artar.

*** BP eğrisini sağa kaydıran hallerde, dış ödemeler dengesini korumak için neden daha yüksek bir gelir düzeyine ihtiyaç duyulduğunu açıklayınız.

Döviz kurundaki artış, yabancıların gelirindeki artış veya yabancı faiz oranındaki düşüş, BP eğrisini sağa kaydırır. Ülkeye sermaye girişini sabitleyen belli bir faiz oranında, daha yüksek bir döviz kuru, dış ödemeler dengesini korumak için daha yüksek bir gelir düzeyini gerektirir. Çünkü, daha yüksek döviz kuru ihracatı arttırıcı, ithalatı azaltıcı etki yapar. Bu durumda, dış ödemeler dengesini korumak için ithalat talebini özendirecek şekilde daha yüksek gelir düzeyine ihtiyaç vardır.

Benzer şekilde, yabancıların gelirinin artmasına bağlı olarak ihracat talebindeki bir artış ya da ithalat talebindeki bir düşüş BP eğrisini sağa kaydırır. Ülkeye sermaye girişini sabitleyen belli bir faiz oranında, ihracatın artması halinde, dış ödemeler dengesine tekrar dönmek için daha yüksek bir gelir düzeyine ve dolayısıyla ithalata ihtiyaç vardır. Bu durumda BP eğrisi sağa kayar. Nihayet, yabancı faiz oranındaki bir düşüş de BP eğrisini sağa kaydırır. Belli bir yerli faiz oranında, yabancı faiz oranının düşmesi halinde ülkeye sermaye girişi olur. Bu durumda da dış ödemeler dengesinin sağlanması için, ithalatın artması ve dolayısıyla gelir düzeyinin yükselmesi gerekir.

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF İktisat Ders Notları Maliye Ders Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir