Enlem

Paralel çemberlerinin baş­langıç paraleline (Ekvator) olan uzaklığının açı cinsin­den değerine enlem denir, iki paralel arası uzaklığa bir enlem derecesi denir.

Not: Aynı enlem derecesi üzerinde bulunan noktalarda gündüz süresi yıl boyunca aynı olur. Ayrıca güneş ışınları bu nokta­lara aynı açı ile düşer.

Alçak Enlemler; ekvator ile dönenceler arasında kalan enlemlere denir.

Orta Enlemler; dönenceler ile kutup daireleri arasında kalan enlemlere denir.

Yüksek Enlemler; kutup daireleri ile kutup noktaları arasın­da kalan enlemlere denir. (66° 33^ı – 90°)

Enlemin Etkileri

Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe farklılaşan olaylara enlem etkisi denir.

• Dünyanın dönüş hızı enleme bağlı olarak değiş Ku­tuplara gidildikçe dönüş hızı azalır. (Çizgisel hız ekva­torda en fazladır.)
• Güneş ışınlarının düşme açısı, sıcaklık ve iklim özellik­leri enlemlere göre değiş Buna bağlı olarak;

–     Bitki örtüsü

–     Deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluğu

–     Tarım ürünleri

–     Orman üst sınırı

–     Toprak yapısı

–     Kalıcı kar sınırı

–     Hayvan türleri

–     Gölge uzunluğu

–     Akarsu rejimleri, değişiklik gösterir.

• Atmosferin kalınlığı enleme göre değiş
• Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe yerçekimi artar. (Dünyanın merkezine yaklaşıldığı için)
• Gece – gündüz süreleri enleme göre değiş Ekvatorda bütün süreler birbirine eşittir. Kutuplara yaklaştıkça ge­ce ve gündüz süreleri daha fazla uzayıp kısalır.
• Deniz ve okyanusların sıcaklık ve tuzluluğu kutuplara gidildikçe azalı
• Cisimlerin gölge boyları enleme göre değiş Kutuplara gidildikçe artar.
• Kuzey Yarım Kürede güneyden, Güney Yarım Kürede kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı artırı
• Konutlarda kullanılan malzeme ve konut tipleri değiş
• Yerleşme özellikleri ve yaşam biçimleri enlemlere göre değiş
• Mevsimlerin belirgin olarak görülüp görülmemesini etkiler.
• Kısaca enlem; yerel saat ve yer altı kaynakları dışında, dünyadaki hemen hemen her şeye etki eder.

İlgili Kategoriler

Coğrafya Ders Notları