Aşağılık Kompleksi Neden Olur, Nasıl Giderilir?
Aşağılık kompleksinin asıl ismi “enferiyo rite kompleksi”dir. Enferiyorite; acizlik, demektir. Bu hastalık, yani acizlik kompleksi halk arasında zamanla aşağılık kompleksi adını almıştır. Herhangi bir durum karşısında, insanın: “Eyvah, ben bu işin altından kalkamayacağımı” demesi, işte bu kompleksin belirtisidir. Olay karşısında yenilgiye düştüğünü hissetmesi ve bu hali içine sindirmesidir.
Mesela bir koşucu, 10.000 metre koşacak gücü olduğu halde yarışın bir kısmını koştuktan sonra, bedensel bir rahatsızlık hissetmediği halde yarışı bırakırsa, işte bu acizlik kompleksindendir.
Bir öğrenci kendisine: “Ben sınıfın en çalışkanı değilim ki, öyle 9-10 filan alamam; bir 5 alsam bana yeter de artar” diyorsa, bu da aynı kompleksin belirtisidir.
Acizlik kompleksi bir anda ve bir sebepten meydana gelmez. Birikim neticesinde ortaya çıkar. İnsanlarda acizlik kompleksi yapan başlıca üç dönem vardır. Bu üç dönemi başarılı bir şekilde atlatan insan, acizlik kompleksine kolay kolay düşmez.
Bu dönemler :
1-Egosantrik çağ : Bu çağ 2,54,5 yaşları arasında görülür ve bu çağda çocuk benliğini keşfeder. Bu dönemde çocuk kaprislidir, bunalımlıdır, sıkıntılıdır. Bu sıkıntıdan kurtulamayacağını düşünür. En büyük tehlike acizlik kompleksine kapılmasıdır.
2-Sosyal benlik keşif çağı : 6,5-8,5 yaşları arasında görülür. Çocuk kendi egosunu, sosyal çevre içinde belli bir yere oturtmaya çalışır. Amcası, dayısı, mahallenin bakkalı, öğretmeni vs. bu dönemde bir yere oturtulur.
3-Cinsel kimliğe adaptasyon çağı : 10,5-18 yaşlar arasındaki dönemdir. Bu çağda çocuk, çocukluk psikolojisinden çıkar, genç erişkinlik psikolojisine ulaşma sıkıntıları çeker. Gerekli ilgiyi, sevgiyi, yardımı görmezse, bu dönemde de acizlik kompleksine yakalanabilir.
İşte acizlik kompleksi bu üç dönemde ortaya çıkabilir. Çocuk bu dönemlerde yardıma, ilgiye, anlayışa muhtaçtır. Yardım görmeyip, dönemin sıkıntılarını tek başına üstlenen çocukların acizlik kompleksine kapılmaları ihtimali daha yüksektir. Bu dönemler dışında birey acizlik kompleksine yine yakalanabilir. Ancak bu, olayla sınırlıdır. Mesela 26 yaşındaki bireyin ödemek zorunda olduğu yüksek bir meblağ varsa ve birey sıkıntı çekiyorsa, yani para hazır değilse, para ödenene kadar birey acizlik kompleksine kapılır. Kompleks, para ödendikten sonra yokolur.
Sonuç : Çocuğun psikososyal gelişim sürecinde atlatacağı üç dönem vardır. Bu dönemlerde anne, baba ve öğretmen çocuğa yardımcı olmalıdır. Çocuğa güç vermeli, onun özgüven duygusunu geliştirmelidir. Eğer çocuk bu dönemlerde gerekli olan sevgi, ilgi ve şefkatten yoksun kalırsa, acizlik kompleksiyle beraber daha pek çok rahatsızlık ortaya çıkabilir.