1. Tarımı Geliştirme Yöntemleri

     Türkiye’de tarım arazileri oranında yüksek tarımsal üretim gerçekleşememiştir. Bu durumun nedeni tarımda kullanılan tekniklerin yetersizliğidir. Bu nedenle tarımı geliştirmek, birim alandan alınan verimi artırmak için uygulanan başlıca teknikler şunlardır:

Sulama  

• Yağış azlığı olan yerlerde uygulandığında verim artar.
• İklimden dolayı yaşanan üretim dengesizlikleri ortadan kalkar.
• Nadas alanları azalır.
• Tarım ürünü çeşidi ve verimi artar.
• Çiftçi gelirleri artar.
• Sebze üretim alanları artar.
• Ekilen alanlar genişler.

Gübreleme  

• Toprağın yapısına uygun gübre kullanımı verimi %50’ye kadar artırır.
• Türkiye’de karasallıktan dolayı yaşanan yağış azlığı gübre kullanma ihtiyacının yüksek olmasının temel nedenidir.
• Doğal gübre olan tezek, çoğu yörede yakıt olarak kullanıldığından yapay gübre bağımlılığı yüksektir.
• Türkiye’nin gübre üretiminde kullanılan kaynakları sınırlı olduğundan dış bağımlılığı fazladır.

Tohum Islahı ve Toprak Bakımı

• Toprağın yapısının analiz edilerek uygun tohumun seçilip kullanılması gerekir.
• Yüksek verim elde edilebilen kaliteli cins tohumlar kullanılmalıdır.
• Toprağın havalandırılması ve çapalanması yapılmalıdır.

Makineleşme

• Ekilen alanlar genişler.
• Verim ve üretim artar.
• Hasat süresi kısalır.
• Ürün kayıpları azalır.

NOT! Makineleşmeyle birlikte Türkiye’de sürülemeyen araziler sürülmeye başlamıştır. Bu durum geçmişten günümüze tarım arazilerinin artmasının en önemli nedenidir.

UYARI! Bazı yörelerde makine kullanımının 1950’lerden itibaren artması kırdan kente göçe neden olmuştur. Ancak bazı yörelerde makine kullanımı günümüzde de sınırlıdır. Bu yerlere örnek olarak;

• Doğu Karadeniz
• Batı Karadeniz
• Hakkari
• Menteşe
• Yıldız Dağları
• Teke ve Taşeli yöreleri verilebilir. 

Zirai Mücadele

• Tohumlara ve fidanlara zarar veren zararlılarla mücadelede ilaçlama yapılır.
• Bağcılıkta san hastalığı için kükürt, buğdaydaki kımıl zararlıları için ise ilaç kullanılması örnektir.

Arazi Toplulaştırması

• Bu proje kapsamındaki Türkiye’deki miras yoluyla veya başka nedenlerle ayrılmış toprakların birleştirilmesi ön görülmektedir.
• Ancak engebeli yerlerde uygulanması zordur.
• Toplulaştırma, zaman kaybını, sulama giderlerini ve gereksiz toprak boş bırakılmalarını engeller.

Destekleme Alımları

• Devletin önceden duyurduğu taban fiyattan ürün alma garantisi vermesine ne denir.
• Ülke için aynı ürünün aynı fiyattan satılması sağlanır. Böylece üretici zarar etmez, tüketici korunur.
• Üretimdeki dalgalanmaların önüne geçilmeye çalışılmaktadır.
• Destekleme alımı yapılan ürünlerin halkın temel tüketim maddesi olması, ihracata dayalı olması veya ilaçlanıp uzun süre saklanabilir olması gerekir. 

NOT! Destekleme alımı yapılmayan ürünler temel olarak sebzeler ve meyvelerdir. Ayrıca tütün yasa ise özel olarak 2002 yılında destekleme alımlarından çıkarılmıştır.

1. Bölgelerin Tarım Ürünleri

    Türkiye’de üretilen tarım ürünlerinin üretim oranlarına göre bölgelere dağılımı şu şekildedir. Dikkat edilmesi gereken husus bazı ürünlerin toplam ürünleri o bölgeyi birinci sırada yapabilir ancak il üretimleri o bölgede olmayabilir.

Karadeniz’in Üretiminde 1.Sırada Olduğu Tarım Ürünleri

Fındık

• Yıl boyu nem isteği yüksek olan bir tarım ürünüdür.
• Üretiminde %85 ile Karadeniz birinci %15 ile Marmara ikinci sıradadır.
• Karadeniz’in doğal olarak yetişen tek ürünüdür.
• Dünya üretiminde 660.000 ton ile Türkiye birinci sıradadır.

Çay

• Cumhuriyetle birlikte Karadeniz’de yetiştirilmeye başlanmıştır.
• Trabzon’dan Artvin’e kadar yetiştirilir.
• Üretimin %100’ü Doğu Karadeniz’dedir.
• Doğu Karadeniz’de bol yağış ve toprak özelliği nedeniyle mikroklima olarak yetişir.

Keten

• En fazla Karabük’te daha sonra Muş’ta yetiştirilir.
• Para kağıdı olarak bilinir.
• Üretim miktarı oldukça azdır.

Kenevir

• Batı Karadeniz’de Kastamonu ve Sinop çevresinde en fazla üretilir.
• Uyuşturucu madde yapılabildiği için üretimi devlet kontrolündedir.
• Her yıl üretim alanları bakanlar kurulu kararı ile belirlenir.
• Kontrollü üretileni tıpta kullanılmaktadır.

Kivi

• Karadeniz’de 1990’lı yıllardan itibaren üretilmeye başlanmıştır.
• Kış ılıklığı istediğinden kıyı iklimlerinde yetişebilir.
• Üretiminde 18.200 ton ile Yalova birinci sıradadır.

Marmara’nın Üretiminde 1.Sırada Olduğu Tarım Ürünleri 

Pirinç  

• Akarsu boylarında sulak alanlarda yetişir.
• En fazla Trakya’da Meriç ve Ergene boylarında yetiştirilir.
• Bataklık alanlarda yetişmesi ne bağlı sıtma hastalığı yaymasından dolayı üretim alanları devlet kontrolündedir.
• Üretim tüketimi karşılayamadığı için ithalatı yapılır.

Ayçiçeği

• Kalsimorfik topraklar üzerinde en iyi yetişir.
• Tekirdağ, Edirne çevresinde yoğun üretilir.
• Üretimin %75’i Ergene’den sağlanır.
• İl üretiminde birinci sırada ise Konya gelir.

Ege’nin Üretiminde 1.Sırada Olduğu Tarım Ürünler  

Zeytin 

• Kış ılıklığının olduğu Akdeniz iklim bölgelerinde yetişir.
• İki yılda bir yoğun ürün verir.
• Yağlık zeytin üretiminde Ege, sofralık zeytin üretiminde Marmara birinci sıradadır.
• En fazla üretimi Edremit Körfezi çevresindedir.
• Artvin Yusufeli çevresinde mikroklima olarak yetişir. 

Üzüm

• İklim seçiciliği oldukça az olduğundan Türkiye’nin her yerinde yetişir.
• Karadeniz’in doğusunda aşırı yağış ve güneşlenme azlığı nedeniyle kalitesi oldukça düşük olur.
• Üretiminde Manisa birinci sıradadır.
• Önemli bir ihraç ürünüdür.

Haşhaş

• Uyuşturucu yapılabildiği için üretim devlet kontrolündedir.
• Tüm Dünya’da ekim alanları Birleşmiş Milletlerce belirlenir.
• Karadeniz’in doğusu dışında her yerde rahatlıkla yetişebilir.
• Ekimde Afyon birinci, Denizli ikinci sıradadır.
• Bolvadin’de bulunan Alkoloidler fabrikasında işlenir.

Tütün

İklim değil toprak seçiciliği vardır. Kıraç toprakları sever.

• İç Anadolu dışında tüm bölgelerde üretilebilir.
• Manisa üretiminde birinci sıradadır.
• Kalitesinin korunması nedeniyle üretimi devlet kontrolündedir.

İncir

• Kış ılıklığı istediğinden dolayı en fazla kıyılarda yetiştirilir.
• En fazla aydın çevresinde tarımı yapılır.
• Dünya üretiminde Türkiye birinci sıradır.

Akdeniz’in Üretiminde 1.Sırada Olduğu Tarım Ürünleri 

Gül 

• %90 oranında Isparta çevresinde üretilir.
• Son yıllarda Ege ve Marmara’da üretilmeye başlanmıştır.
• Kozmetik sanayisinde ve gıda sanayisinde kullanılır.

Muz

• Üretiminin %100’ü Akdeniz’de gerçekleşir.
• Kış ılıklığı ve rüzgarsız ortamları sever.
• Alanya’dan Hatay Samandağ’a kadar olan kıyı şeridinde yetişir.
• Üretim ihtiyacı karşılayamadığı için ithal edilir.
• Akdeniz’de mikroklima alanda üretilir.

Yer Fıstığı 

• Akdeniz’de Adana ve Osmaniye çevrelerinde üretilir.
• Kuruyemiş olarak tüketilir. Yağ elde edilir.

Turunçgiller

• Portakal, mandalina, greyfurt ve limonun ortak adıdır.
• Kış ılıklığı ister.
• %89 oranında Akdeniz’de üretilir.
• Rize çevresinde fön rüzgarına bağlı mikroklima alanda yetişir.

Mısır

• Karadeniz dışındaki alanlarda sulama ile yetişir.
• Akdeniz’de %45, Karadeniz’de %25 oranında üretilir.
• Karadeniz’de iç tüketimi fazla olduğundan ticari üretimi Akdeniz’dedir.
• Güneydoğu Anadolu’da GAP ile birlikte üretimi artmıştır.

Sebzeler

• Domates, biber, patlıcan, kabak, ıspanak gibi ürünlerin genel adıdır.
• Sulama ile yetiştirilen ürünlerdir.
• Akdeniz birinci, ege ikinci Marmara üçüncü sıradadır.
• Bir yöredeki üretim oranının artması sulama ile mümkündür.
• En geri kaldığı yer Doğu Anadolu’dur.

Güneydoğu Anadolu’nun Üretiminde 1.Sırada Olduğu Tarım Ürünleri

Kırmızı Mercimek  

• Aşırı kuraklık sevdiğinden en fazla güneydoğu’da üretilir.
• GAP ile birlikte getirisi daha yüksek olan ürünlerin tercih edilmesi üretimini düşürmüştür.

Antep Fıstığı

• İki yılda bir ürün verir.
• En fazla Güneydoğu Anadolu’da üretilir.
• İl birincisi Şanlıurfa’dır.
• Türkiye Dünya üretimine İran’dan sonra ikinci sıradadır.

Pamuk

• GAP ile birlikte sulamanın yapılması nedeniyle Güneydoğu Anadolu birinci sıraya gelmiştir.
• Yetişme döneminde su isteği oldukça fazla iken yaz döneminde kuraklık isteği yüksektir.
• Karadeniz’de yıl boyu yağış olması, İç Anadolu’da ise ilkbahar sıcaklıklarının düşük olması nedeniyle üretimi yapılmaz.

UYARI! Pamuk üretiminde en çok karıştırılan durum kış ılıklığı isteyip istemesidir. Pamuk ekimi ilkbaharda yapılır ve hasat ile yazın tarımı son bulur. Bu nedenle kış ılıklığı faktörü ile hiçbir ilgisi yoktur.

Doğu Anadolu’nun Üretiminde 1.Sırada Olduğu Tarım Ürünleri 

Kayısı 

• Doğu Anadolu’nun üretiminde birinci sırada olduğu tek üründür.
• En fazla Malatya çevresinde üretilir.
• İklim seçiciliği en az olduğundan Türkiye’nin her yerinde yetişebilir.
• Türkiye Dünya üretiminde birinci sıradadır.

İç Anadolu’nun Üretiminde 1.Sırada Olduğu Tarım Ürünleri 

Baklagiller 

• Nohut, mercimek ve fasulyenin genel adıdır.
• Toprağı azot bakımından desteklerler.
• Nöbetleşe ekimde sıklıkla kullanılırlar.
• Nohut yaz kuraklığı ister.
• Fasulye bol sulama ile yetişir. 

Buğday 

• Kışın düşük sıcaklıklarına ve yaz kuraklıklarına dayanıklı üründür.
• Türkiye’de en çok ekilen tahıldır.
• Üretiminde il birincisi Konya’dır. 

Arpa

• Kış sıcaklarının düşük olmasına daha dayanıklıdır.
• Doğu Anadolu’da buğdayın yerini alır.
• Üretiminde il birincisi Konya’dır.
• İçki yapımında en çok kullanılır.

Şeker Pancarı

• Bol sulama ile yetişebilen bir tarım ürünüdür.
• Üretiminde kota uygulaması yapılmaktadır.
• Üretiminde il birincisi Konya’dır.

UYARI! Şeker pancarı üretiminin en sınırlı olduğu yerler kıyı bölgeler ve Güneydoğu Anadolu’dur. Kıyılarda ekonomik getirisi yüksek olan ürünler tercih edildiğinden Güneydoğu’da ise kuraklık nedeniyle üretimi oldukça azdır.

NOT! Şeker pancarından elde edilen küspenin hayvan yemi olarak kullanılması nedeniyle şeker pancarı fabrikalarının yanında ahır ve besi hayvancılığı da yapılmaktadır.

Elma 

• İklim seçiciliği az olduğundan hemen her yerde yetişmektedir.
• İç Anadolu’da Konya, Karaman, Niğde ve Aksaray’da yoğun olarak yetişmektedir.
• Üretiminde il birincisi Isparta’dır. 

Patates  

• Yumrulu bitkiler içinde en çok üretimi yapılan üründür.
• Ekim alanı geniş, en fazla üretilen yumrulu bitkidir.
• Üretiminde Niğde birinci İzmir ikinci sıradadır.

İlgili Kategoriler

Coğrafya Ders Notları