TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ – SINAVA DÖNÜK KONU ÖZETİ

 

A- TEMEL HUKUK

 

Sosyal hayatı düzenleyen kurallar

-Din kuralları

-Ahlak kuralları

-Görgü kuralları

-Hukuk kuralları

 

Yaptırım (Müeyyide)

Bir kurala uyulmadığında karşılaşılan tepki (kurala uymamanın bedeli). Hukuk kurallarının yaptırımı maddi yani zorlayıcıdır. Hukuk kurallarının arkasında kamu gücü yani devlet vardır.

 

Hukuk kurallarının yaptırımları

-Ceza   (suçun yaptırımı)

-Cebri icra  (yerine getirilmeyen borç  ve yükümlülüklerin yaptırımı)

-Tazminat  (verilen zararların yaptırımı)

-Hükümsüzlük  (bir hukuki işlemin hukuka uygun yapılmamasının yaptırımı)

-İptal  (hukuka aykırı şekilde yapılmış idari işlemlerin yaptırımı)

 

Hukuk kurallarının çeşitleri

-Emredici  (uyulması zorunludur ve bertaraf edilemez)

-Tamamlayıcı  (unutulmuş ve kararlaştırılmamış hususlarda boşluk doldurur)

-Yorumlayıcı  (Kararlaştırılmış ancak farklı biçimlerde anlaşılabilecek bir kavramın hangi anlama gelmesi gerektiğini söyler)

– Tanımlayıcı  (bir kavramın şart ve unsurlarıyla tanımını verir  ve  adeta sözlük vazifesi görür)

 

Hukukun   yazılı  ve birincil kaynakları

-Anayasa

-Kanun = Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi=Uluslararası antlaşmalar

-Yönetmelik

(Yargıtayın  içtihadı birleştirme kararları da birincil ve bağlayıcı kaynaktır)

 

Yazısız  (tali) kaynaklar

– Örf ve adet hukuku

 

Yardımcı kaynaklar(bağlayıcı değildir)

-Bilimsel içtihatlar (doktrin) ve  yargısal içtihatlar (mahkeme kararları)

 

Hukukun  işlevleri ve hukuk kurallarının özellikleri

-Hukukun işlevleri ; Güvenlik, barış, adalet ve özgürlüğü sağlamak, değişim ve gelişmelere cevap vermektir

-Hukuk kurallarının özellikleri ; Toplumsal hayatı düzenleyen, soyut, genel, sürekli, değişken, değer yargısına dayalı  cebri kurallardır. Olumlu veya  olumsuz bir emir  veya olgu içerir. Yaptırımları maddi, yani  devlet gücü ile desteklenmiştir

 

 

 

Mevzu hukuk (Mevzuat)

Bir ülkede yetkili bir makam tarafından konulmuş  ve yürürlükte bulunan yazılı hukuk  kuralları

 

Müspet ( Pozitif) hukuk

Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte bulunan hukuk kurallarının tümü (yazılı ve yazısız tüm kurallar)

 

Tabii Hukuk ( İdeal – Doğal hukuk)

Toplumun ihtiyaçlarını temel alan, adalet düşüncesini öngören, akla ve vicdana en uygun, olması gereken hukuk

 

Kanun Boşluğu

Yazılı kurallarda olması gereken bir hükmün bulunmaması  (kanun boşluğu varsa hakim yazısız kaynaklara, yani  örf adet hukukuna bakar)

 

Hukuk boşluğu

Bir konuda, yazılı kurallarda ve yazısız kurallarda somut bir olaya uygulanacak herhangi bir kuralın bulunmaması  (hukuk boşluğu varsa hakim kanun koyucu gibi hukuk yaratır)

 

Kural içi boşluk

Kanun koyucunun bilerek ve isteyerek bıraktığı  boşluktur.  Kanun koyucu bilinçli olarak çözümü uygulamaya yani hakimlere bırakmıştır  (kural içi boşluk varsa hakim takdir yetkisini kullanır)

 

Kural dışı boşluk

Kanun koyucunun düzenleme yapması gereken bir  konuda  her hangi bir hükmün bulunmamasıdır.  Açık veya gerçek boşluk şeklinde de isimlendirilen bu boşluk,  istemeyerek meydana gelen boşluktur

 

Hukuk kurallarının yorumlanması

Boşluk olup olmadığının anlaşılması için yapılan anlamlandırma faaliyetidir

Yorum  türleri :  Yasama yorumu (sadece 1924 Anayasası döneminde uygulanmıştır), bilimsel yorum, yargısal yorum

Yorum yöntemleri :  Tarihsel yorum, amaçsal yorum, sözel yorum, mantıksal (sistematik yorum)

 

Kamu hukukunun dalları

Anayasa hukuku, idare hukuku, ceza hukuku, vergi hukuku, devletler genel hukuku, yargılama  hukuku

 

Özel hukukunun dalları

Medeni hukuk, borçlar hukuku, ticaret hukuku, devletler özel hukuku

 

Anayasa  Hukuku

Devletin şeklini  yapısını ve organlarını, bu organların görev  ve yetkileri  ile birbirleriyle ilişkilerini düzenleyen hukuk dalı

 

İdare Hukuku

Devlet idaresinin örgüt ve işleyişi, kişi ile idare ilişkileri ve anlaşmazlıkları, kamu hizmetlerinin görülmesi  gibi konuları düzenleyen hukuk dalı

 

Vergi hukukunun ilkeleri

-Vergide kanunilik  (vergi ancak kanunla konur)

-Vergide adalet  (herkes gelirine göre vergi verir)

-Vergide genellik  (herkes vergi verir)

 

Ceza-i ehliyet yaşı  (Bir kimsenin ceza alabilmesi için doldurması gereken yaş)

12  (oniki)

 

Adli para  cezası

Hapis cezasına karşılık gelen gün sayısının para ile çarpılarak devlet hazinesine  ödettirilmesi

 

Taksir

Suçun unsurlarından biri olan kusurun bir türüdür.  Bilerek suç işlemek  iradesine kast denirken, istenmediği halde suçun meydana gelmesi durumunda taksirli suç söz konusudur

 

Suç ve cezalara ilişkin Anayasal  ilkelerden bazıları

-Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak kanunla konulur

-Ölüm cezası ve genel müsadere cezası verilemez  (ölüm cezası 2004 yılında kaldırılmıştır)

-Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz  (masumiyet karinesi)

-Hiç kimse sözleşmeye aykırılıktan dolayı özgürlüğü bağlayıcı ceza alamaz

 

Medeni hukukun  alt dalları

Kişiler hukuku, aile Hukuku, miras Hukuku, eşya Hukuku  (borçlar hukuku da beşinci dalı sayılır)

 

Kişiler Hukuku

Hak sahibi varlıklar olan kişileri, kişiliğin başlangıcı, kişiliğin sona ermesi, kişiliğin korunması,bir kişinin yakınlarıyla olan ilişkileri (hısımlık) ve bir yerle olan ilgilerini (yerleşim yeri) konu alan hukuk dalı

 

Hısımlık ile ilgili bazı tanımlar

-Altsoy-üstsoy hısımlığı ; Biri birinden gelenlerin dikey hat hısımlığı

-Yansoy  (civar) hısımlığı ; Ortak kökten gelenlerin hısımlığı

-Kayın (sıhri) hısımlık ; Evlilik sözleşmesiyle meydana gelen hısımlık

-Suni (yapay) hısımlık ;  Evlat edinme ilişkisini kuran mahkeme kararıyla gelen hısımlık

 

Aile Hukuku

Velayet ( anne ve babaların çocuklarını temsil etme ve onların mallarını yönetme yetkisi), vesayet              (ergin bir kimsenin  sulh hukuk mahkemesi kararıyla kısıtlanarak ona vasi denilen koruyucu bir kimsenin atanması) soybağı (çocuklar ile anne ve babaları arasında hukuki bağlantı kurulması) nişanlanma, evlenme, nafaka ve boşanma gibi konuları düzenleyen hukuk dalı

 

Nafaka

Yardım edilmediği takdirde yoksul duruma düşecek olan altsoy, üstsoy ve kardeşe  yardım etme yükümlülüğü

Miras Hukuku

Bir Gerçek kişinin terekesinin (miras kalan hak ve borçlar) kimlere ve nasıl geçeceğini düzenleyen hukuk dalıdır. Miras bırakan kimseye muris denir. Bir kimsenin ilk yasal mirasçısı kan hısımlarından altsoyu, son yasal mirasçı ise  Devlet’tir

 

Eşya hukuku

Sahibine maddi mal denilen eşya üzerinde en geniş yetkiler veren ve herkese karşı ileri sürülebilen  ayni hakları konu alan hukuk dalı

 

Borçlar hukuku

Alacaklı, borçlu arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalı

 

Edim

Alacaklının borçludan isteyebileceği, borçlunun da yerine getirmekle yükümlü olduğu borcun konusu olan davranış

 

Bir borcun kural olarak ifa edilmesi gereken yer

Borçlunun  yerleşim yeri

 

İfa

Borcun konusu olan edimi yerine getirerek borcu sona erdirmek  ve borcu ödemek

 

İbra

Borçlunun  kabulü ile alacaklının alacağından vazgeçtiği sözleşme

 

Takas

Karşılıklı, benzer (özdeş) ve muaccel  borçların, küçük olan tutar oranında sona ermesi

 

Temsil

Bir başkası adına ve  hesabına işlem yapma yetkisini veren tek taraflı hukuki  işlem

 

Hak düşürücü süre

Belli bir sürenin geçmesiyle hakkın tamamen kaybedilmesi

 

Zamanaşımı

Belli bir sürenin geçmesiyle hakkın talep ve dava edilme olanağının kalmaması

 

Hukuki işlem

Bir veya birden fazla kişinin hukuki sonuca yönelik irade açıklaması

 

Sözleşme (akit)

Karşılıklı birbirine uygun irade açıklaması

 

Karar

Aynı yönde yapılan ve çoğunluk iradesi

 

Tek taraflı bir beyanla  ve asliye hukuk mahkemesine tescil işlemi ile  vakıf kurabilmek için gereken kişi sayısı

1 (bir)

 

Haksız fiil

Kusurlu, hukuka aykırı ve başkasına zarar veren fiil

 

Sebepsiz zenginleşme

Haklı bir neden olmaksızın  fakirleşen bir kimse aleyhine, başka bir kimsenin malvarlığında zenginleşme olması

 

Kural olarak sözleşmelerde  uygulanacak zamanaşımı süresi

10 yıl  (onyıl)

 

Öneri (İcap)

Bir sözleşmenin meydana gelebilmesi için yapılan ilk irade açıklaması

 

Muvazaa (Danışıklıklı işlem)

Her iki tarafın bilerek isteyerek yarattığı  irade-beyan uygunsuzluğu (gerçekte yapılmak istenmeyen bir sözleşmenin yapılmış gösterilmesi)

 

Aşırı yararlanma (gabin)

Kişilerin zor durumundan,  düşüncesizliğinden ya da deneyimsizliğinden açık bir oransızlık yaratarak faydalanma

 

Sırasıyla vadesi gelmiş borç ile vadesi gelmemiş borçlara verilen isimler

Muaccel borç- Müeccel borç

 

Eksik (doğal) borç

İfa edilebilen ancak talep ve dava edilemeyen borçlar

 

Sınırsız sorumluluk  (kişisel sorumluluk)

Borçlunun tüm malvarlığıyla sorumlu olması

 

Ahde vefa ilkesi

Şartlar aleyhte değişse bile sözleşmeye sadık kalmak ile ilgili dürüstlük ilkesi

 

Emprevizyon (Öngörülmezlik) ilkesi

Şartlar, zorlayıcı bir dışsal sebep (mücbir sebep) gibi öngörülemez bir nedenle değişmiş ve sözleşmenin bir tarafı için bu durum ağır ve müşkül sonuçlar doğuracak ise, sözleşmeyi yeniden uyarlamak veya ortadan kaldırmak ile ilgili dürüstlük ilkesi

 

Devletler Özel Hukuku

Yabancılık  unsuru taşıyan ilişkilerin düzenlendiği hukuk dalı

Uyrukluk

Kişileri ve şeyleri (gemi-uçak) devlete bağlayan hukuki ve siyasi bağ

 

Vatandaşlık

Bir gerçek kişiyi (sadece insanı) devlete bağlayan hukuki ve siyasi bağdır. Ülkemizde vatandaşlığın kazanılmasında  kan esası vardır. Türk anne veya babadan olma kişi vatandaşlığa hak kazanır. Bir yabancının  Türk  vatandaşı  olmasında İçişleri bakanlığı ve Cumhurbaşkanı,  bir Türk vatandaşının vatandaşlıktan çıkartılması konusunda  karar alma yetkisi ise Cumhurbaşkanına aittir. Vatandaşlıktan çıkartılma kararlarına karşı ise Danıştay Yüksek Mahkemesi’ne başvurulur

Kamu hukuku

Kişiler ile devlet veya devlet ile devlet ilişkilerini konu alan ve  devletin ilişkiye kamu gücü kullanarak üstün şekilde katıldığı ilişkileri konu alan hukuk dalı

 

Özel hukuk

Kişiler ile kişiler arasındaki, taraflardan birinin üstün değil  iki tarafında eşit  olduğu ilişkileri düzenleyen hukuk dalı

 

Mutlak Hak

Sahibine maddi ve maddi olmayan bütün mallar ile kişiler üzerinde en geniş yetkileri veren ve sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilen haklar (Örneğin  sahibine  kullanma-yararlanma ve tasarruf yetkilerinin tümünü veren mülkiyet hakkı gibi )

Mülkiyet hakkı ; Birlikte (birden fazla kişi) ve ferdi (tek kişi) mülkiyet olarak ikiye ayrılır. Birlikte mülkiyet  ise elbirliği mülkiyeti (paylar belli değil)   ve  paylı mülkiyet (paylar belli)   olarak ikiye ayrılmıştır

 

Nisbi hak

Belli kişilere karşı ileri sürülebilen haklar

 

Ayni hak

Maddi mal denilen eşya üzerinde, sahibine en geniş yetkiler  veren ve herkese ileri sürülebilen haklar

 

Fikri hak

Maddi olmayan  mallar üzerinde, herkese ileri sürülebilen  zeka ve düşünce ürünü  haklar

 

Yenilik doğuran hak

Tek taraflı irade açıklamasıyla bir hukuki durum yaratan (kurucu), ortadan kaldıran (bozucu) veya değiştiren (değiştirici) haklar

 

Alelade haklar

Hak sahibi tarafından kullanılmalarıyla var olan hukuki duruma etki etmeyen, mevcut durumu değiştirmeyen haklar

 

Hukuki olay

İnsan iradesi dışı olup hukuki sonuç doğuran olay

 

Hukuki Fiil

İnsan iradesiyle ortaya çıkan ve hukuki sonuç doğuran davranış

 

Hukuki işlem

Sözleşmeler  ve  tek taraflı hukuki işlemler gibi irade açıklamaları

 

Özel haklara  bazı örnekler

Mülkiyet, kişilik (maddi- manevi ve iktisadi bütünlük), alacak, nişanlanma, evlenme, boşanma, tanıma, ergin kılınma, nafaka, velayet, vesayet, rehin, ipotek, irtifak, telif, marka, patent,temsil, alım, önalım, geri alım, fesih, azil, istifa  hakları ……………

 

Sırasıyla, hakların kullanılmasında ve borçların ifasında aranan ilke ile  hakların kazanılmasında aranan ilkeler

-Hakların kullanılmasında ve borçların ifasında :  Dürüstlük (Objektif iyiniyet- aklı başında makul ve ortalama biri gibi davranma yükümü)

-Hakların Kazanılmasında :  İyiniyet ( Subjektif iyiniyet)

 

İyi niyet

Hakkın kazanılmasına engel bir durumu bilmemek, bilebilecek durumda olmamak sayesinde bir hak kazanılmasına imkan veren kurum

 

Hakkın devlet eliyle korunma yolları

Talep hakkı ve dava hakkı

 

Hakkın, kişinin kendisi tarafından korunabileceği istisnai haller

-Meşru Müdafaa: Kişinin kendisine yada başkasına yada bir mala yönelik halen var olan haksız saldırıyı önlemek amacıyla yaptığı ölçülü (dengeli) savunma

-Zaruret (ıztırar) Hali: Kişinin kendisini veya başkasını kendisinin sebep vermediği bir zarar veya tehlikeden derhal kurtarmak için başkasının malına zarar vermesi

-Kuvvet Kullanma: Kişinin elinde bulunan (zilyetliğinde yani fili hakimiyetinde bulunan) bir eşyaya yapılan saldırıyı defetme hakkı  (Kolluk kuvvetlerine başvurma olanağı yoksa ve hakkını kaybetmemek için başka imkanı olmadığında kişinin kuvvet kullanarak hakkını elde etmeye çalışması)

 

İhkak-ı  Hak

Hakkın sahibi tarafından kendi eliyle alınması anlamına gelir ancak hukukumuzda yeri  yoktur

 

Gerçek kişiliğin başlangıcı

Tamamıyla  sağ doğum

 

Gerçek kişilerde hak ehliyetinin başlangıcı

Sağ doğmak koşuluyla ana rahmine düşüldüğü an (cenin olma)

 

Gerçek kişiliğin sona erme sebepleri

Ölüm, ölüm karinesi, birlikte ölüm karinesi, gaiplik karinesi

 

Ölüm karinesi

Ölümüne kesin gözüyle bakılacak şekilde kaybolma sonucunda verilen karar (kararı, nüfusa kayıtlı olunan yerin en büyük mülki amiri verir). Birbirine mirasçı kimselerin hangisinin daha önce, hangisinin daha sonra öldüğünün tespit edilemediği durumlarda ise birlikte ölüm karinesi kararı verilir

 

Gaiplik karinesi 

Ölüm tehlikesi içinde kaybolma veya uzun zamandır haber alınamama durumuna verilebilecek karar (kararı, sulh hukuk mahkemesi verir)

 

Karine

Bilinen bir olgunun varlığından, bilinmeyen bir olgunun varlığının çıkartılması (aksi ispat edilene kadar doğru kabul edilen olgu)

 

Haklara, borçlara ehil olmak anlamına gelen ehliyet

Hak ehliyeti

 

Kişinin kendi işlem ve filleriyle hak kazanabilme ve borç altına girebilme anlamına gelen ehliyet

Fiil ehliyeti

Fiil ehliyetinin şartları

-Ayırt etme gücüne sahip olmak

-Ergin olmak ( 18 yaşını doldurmak )

-Kısıtlı olmamak

 

Ayırt etme gücü  (mümeyyiz olma- temyiz kudreti)

Hareketlerinin sebep ve sonuçlarını algılama, buna uygun  ve makul hareket edebilme, davranışlarını yönlendirebilme yeteneği

 

Olağan evlenmeyle ergin olma yaşı

17 yaşını doldurmuş olmak

 

Olağanüstü evlenmeyle ergin olma yaşı

16 yaşını doldurmuş olmak

 

Mahkeme kararı ile ergin olma yaşı (kaza-i rüşt)

15 yaşını doldurmuş olmak

 

Vesayet altına alınma

Ergin bir kişinin, Sulh hukuk mahkemesi kararıyla fiil ehliyetinin kaldırılması ve sınırlanması anlamına gelen kısıtlanma kararı neticesinde kişiye  vasi atanması

 

Tam ehliyetliler

Ayırt etme gücü olan, 18 yaşını doldurmuş ve kısıtlı olmayanlar

 

Tam ehliyetsizler

Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar

 

Sınırlı ehliyetsizler

-Ayırt etme gücü olan ancak 18 yaşını doldurmamış olanlar

-Ayırt etme gücü olan, ergin ancak kısıtlı  olanlar

 

Sınırlı ehliyetliler

Ayırt etme gücü olan, ergin  ancak kendilerine yasal danışman atanmış kişiler  ve  evli kişiler (tartışmalı olmakla beraber  evli kişileri tam ehliyetli sayan görüş hakimdir ve sorudaki seçeneklere göre hareket edilmelidir)

 

Kişi topluluğu şeklindeki tüzel kişilere örnekler

Özel hukuk kişi toplulukları : Dernek, şirket, siyasi parti, sendika, banka, kooperatif

Kamu hukuku kişi toplulukları : Devlet, belediye, il özel idaresi köy

 

Mal topluluğu şeklindeki tüzel kişilere örnekler

Özel hukuk mal toplulukları :  Vakıf

Kamu hukuku mal toplulukları :  kamu kurumları  ve  meslek kuruluşları (örn : TRT, Hastane, üniversite, odalar, birlikler vs)

 

Tüzel kişilerde hak ehliyetinin başlangıcı

Kuruldukları an

 

Tüzel kişilerde  fiili ehliyetinin başlangıcı 

Gerekli organlara sahip oldukları an

 

 

Derneklerin bildirim yaptığı makam  ve derneklerin kapatılması

Mülki amire yapılacak bildirimle izin almadan kurulurlar. Hukuka ve ahlaka aykırı faaliyetler gerekçesiyle  asliye  hukuk mahkemeleri tarafından kapatılırlar

 

Dernekler, sendikalar ve kooperatiflerin kurulabilmesi için gereken kişi sayısı

7 (yedi)

 

Siyasi partilerin kurulması için gereken kişi sayısı ve bildirim yaptıkları makam

Siyasi partiler  en az 30 kişiyle ve  İçişleri Bakanlığına bildirim yaparak izin almadan kurulurlar.  Siyasi partilerin kapatılması davasına Anayasa Mahkemesi bakar

 

 

B- ANAYASA HUKUKU 

 

Sert Anayasa

Değiştirilmez maddesi olan veya zor usuller ile değişen anayasa

 

Yumuşak Anayasa

Değiştirilmez maddesi olmayan ve kolay değişen anayasa

 

Kazuistik  Anayasa

Çok maddeli  kuralcı, detaycı ve ayrıntılı anayasa

 

Çerçeve Anayasa

Az maddeli anayasa

 

Dünya üzerindeki ilk Anayasa

ABD  Anayasası

 

Osmanlıdaki ilk anayasal gelişme

Senedi ittifak

 

Osmanlının  ve Türklerin  ilk anayasası

1876 Anayasası ( Kanun-i Esasi)

 

1921 Anayasası  (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu)

-Milli egemenliğe dayalı  ilk anayasa

-İlk ve tek yumuşak  ve tek çerçeve anayasa

-Türk  Devletinin ilk anayasası

-Cumhuriyetin ilanı  ve resmi dilin Türkçe olması bu anayasa dönemindedir

-Kuvvetler birliğinin bir türü olan meclis hükümeti sistemi benimsenmiştir

 

1924 Anayasası  (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu)

-Karma hükümet sistemi hâkimdir

–1930 yılında kadınlara yerel seçimde seçme hakkı verilmiştir

-1934 yılında kadınlara milletvekili seçimlerinde  seçme ve seçilme hakkı verilmiştir

-1937 yılında laiklik ve milliyetçilik dahil altı ilke anayasaya  eklenmiştir

-1946 yılında çok partili siyasi hayata geçilmiş ve tek dereceli seçim sistemi benimsenmiştir

-1950 yılında  gizli oy, açık sayım ilkeleri kabul edilmiştir (ilk serbest genel seçimler)

 

1961 Anayasası

-Parlamenter sisteme geçilmiştir  ve kuvvetler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir

-Yürütme yetkisi  Cumhurbaşkanı  ve  Bakanlar Kuruluna verilmiştir

-Diyanet İşleri Başkanlığı, MGK  ve  Yüksek Seçim Kurulu kurulmuştur

-Yargı bağımsızlığı gerçek anlamada sağlanmış, temel haklara geniş şekilde yer verilmiştir. Ayrıca Demokratik Devlet, Sosyal Devlet  ve Hukuk Devleti ilkeleri anayasaya girmiştir

-Anayasa Mahkemesi kurulmuştur

-Yüksek Hâkimler Kurulu ve Yüksek Savcılar Kurulu kurulmuştur

1971-1973 Değişiklikleri ;

-Bakanlar Kurulu’na KHK çıkarma yetkisi verilmiştir (2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır)

-Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kurulmuştur  (2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır ve disiplin mahkemesi dışında askeri mahkeme kalmamıştır )

 

Anayasanın değiştirilmesi

-Anayasa’nın değiştirilmesi   TBMM’nin yetkisindedir. Üye tam sayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilebilir

-Değiştirme tekliflerinin kabulü için TBMM üye tam sayısının en az beşte üçünün oyu gereklidir

-Anayasa değişikliklerini halkoyuna (referanduma) Cumhurbaşkanı sunar. Referandum, değişikliklerin Resmi Gazetede yayımlanmasından itibaren 60 gün sonraki ilk pazar yapılır

-Anayasa değişiklikleri iki kez  görüşülüp oylanır. iki oylama arasına  48 saat süre konmasına

İvedi (acele) görüşülememe  esası  denir

-Anayasa değişikliklerinin iptal davası (yargısal denetimi) Anayasa Mahkemesinde görülür

-Halkoylamasına sunulan maddelerin birliktemi  yoksa ayrı ayrı mı oylanacağına TBMM karar verir

 

(1982 ANAYASASINDA,  2017 YILI  REFERANDUMUYLA  KABUL EDİLEN DEĞİŞİKLİKLER İLE  BİR BAŞKANLIK SİSTEMİ MODELİ OLAN “CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNE” GEÇİLMİŞTİR)

 

Kanun Teklifi

Milletvekillerinin  Meclise sunduğu kanun projeleri

 

Bütçe kanunu

Geri gönderilemeyen tek kanundur  ve her yıl yenisi yapılır

 

TBMM  İçtüzüğü

TBMM’nin, yöntemsel bağımsızlık gereği kendi  çalışma yöntemlerini düzenlediği kurallar

 

Kanunların geri gönderilmesi

TBMM tarafından çıkarılan kanunları, Cumhurbaşkanı geri göndermediği takdirde 15 gün içinde yayımlamak zorundadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanı tarafından geri gönderilen kanunu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile aynen kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır

Kanunların yürürlüğe girmesi

Bir yürürlük tarihi belirtilmemişse, Resmi Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe girer

 

Anayasaya aykırılığı ileri sürülemeyen tek kanun

İnkılap kanunları

 

Kanunların denetiminin  yapıldığı mahkeme

Anayasa Mahkemesi

 

Uluslararası antlaşmaların normlar hiyerarşisindeki yeri

Kanunlar ile  eş güçte ve aynı seviyededir. Ancak insan hakları ile ilgili ise kanunlarında üzerindedir

 

Parlamento kararı

TBMM’nin kanun şeklinde  olmayan  işlem ve kararları

 

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi  ve  Cumhurbaşkanının                 yönetmelik çıkartması

-Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir

– Temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle  siyasi haklar ve ödevler,  Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez

-Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz

-Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz

– Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır

-Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir

-Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir

-Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer

 

Olağanüstü hallerde çıkartılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

-Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda  “temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle  siyasi haklar ve ödevler”  ile ilgili sınırlamalara tabi olmaksızın (sert çekirdek haklar hariç) Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir

-Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmî Gazetede yayımlanır, aynı gün Meclis onayına sunulur

-Savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanamaması hâli hariç olmak üzere; olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve karara bağlanır. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar

-Olağanüstü hallerde çıkartılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasaya aykırılığı ileri sürülemez

 

Resmi Gazeteyi   çıkartan makam

Cumhurbaşkanlığı

 

 

 

Yönetmelik

-Kendi görev alanlarıyla ilgili olarak kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulamasını sağlamak üzere çıkarılır

-Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar ve kamu tüzel  kişileri tarafından çıkarılabilir

-Tüm yönetmelikler Resmi Gazetede yayımlanmaz. Hangi yönetmeliklerin yayımlanacağı kanunla belirlenir

-Yürürlük tarihi belirtilmemişse Resmi Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe girer

-Yargısal denetimi  idari yargıda  İdare mahkemesi  veya  Danıştay) yapılır

 

1982 Anayasasının başlangıç maddeleri  (değiştirilemez ilk üç madde)

-Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir

–Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir

-Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür

-Dili Türkçedir

-Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır

-Millî marşı “İstiklal Marşı”dır.

-Başkenti Ankara’dır.

 

Hukuk devleti  ilkesi

Devlet faaliyetlerinin hukuk kurallarına bağlı olduğu, vatandaşların hukuki güvence altında olduğu, idarenin keyfiyetinin önlendiği,  adil yargılanma, anayasanın üstünlüğü, kanuni hakim güvencesi, kanuni  idare ve idarenin sorumluluğu,  kanun önünde eşitlik gibi ilkelerin  benimsendiği devlet  ilkesidir

 

 Laik devlet     

Devletin resmi bir dininin olmadığı, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrıldığı devlet ilkesidir

 

Sosyal devlet

Kişilere sosyal hakların tanındığı, işsizliğin önlendiği, milli gelirin adaletli bir şekilde dağıtıldığı, fırsat eşitliğinin sağlandığı,  sağlık, sosyal güvenlik ve ekonomik alanlarda planlamaların yapıldığı, çiftçilere toprak sağlandığı ve vergide adaletin sağlandığı devlet ilkesidir

 

1982 Anayasasına göre seçimler ve halkoylamasında benimsenen ilkeler

Seçimler ve halkoylaması  serbest, eşit, gizli, tek dereceli,  genel oy, açık sayım ve döküm esasına göre yargı denetimi ve gözetimi altında yapılır. (Anayasa, yönetimde istikrar ve temsilde adalet ilkelerine de yer vermiştir)

 

Temel hak ve hürriyetler (kamu hakları)

Herkes kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmez hak ve hürriyetleridir

 

Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması

Temel hak ve hürriyetler özlerine dokunulmaksızın ancak kanunla sınırlandırılır. Sınırlama; Anayasanın sözüne ve ruhuna, Demokratik toplum düzenine, Laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.  Sınırlama  ancak, anayasanın ilgili maddesinde belirtilen özel sebeplere göre yapılabilir

 

Temel hak ve hürriyetlerin durdurulması

Sadece olağanüstü dönemlerde (savaş, seferberlik ve olağanüstü hal) durdurulabilir. Kanuna gerek yoktur. Kararla bile durdurulabilir. Ölçülülük ilkesi durdurmada da  aranır

 

Olağanüstü dönemlerde bile dokunulamayan sert çekirdek haklar

-Yaşama hakkı, maddi ve manevi bütünlüğe dokunulamaz

– Hiç kimse din, vicdan düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bundan dolayı kınanamaz

-Suç ve cezalar geriye yürümez

-Mahkeme kararı ile kesinleşinceye kadar kimse suçlu sayılamaz ( Masumiyet Karinesi)

 

Kişi hak ve ödevleri  ( Devlete olumsuz bir edim yükleyen, koruyucu negatif statü haklarıdır)

-Kişi Dokunulmazlığı

-Konut Dokunulmazlığı

-Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği

-Haberleşme Özgürlüğü

-Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü

-Din ve Vicdan Özgürlüğü

-Düşünce ve Kanaat Özgürlüğü

-Basın Özgürlüğü

-Dernek Kurma Özgürlüğü

-Özel Hayatın Gizliliği

-Süreli Süresiz Yayın Hakkı

-Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı

-Mülkiyet Hakkı

-Zorla Çalıştırma Yasağı

-İspat Hakkı

-Hak Arama (Dava) Hakkı

-Düzeltme ve cevap Hakkı

-Kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı

 

Sosyal ve ekonomik hak ve ödevler  ( Devlete olumlu bir edim yükleyen, pozitif statü yani isteme haklarıdır)

-Konut Hakkı

-Toprak Mülkiyeti

-Eğitim ve Öğretim Hakkı

-Ailenin korunması ve çocuk hakları

-Kıyılardan yaralanma

-Kamulaştırma – Özelleştirme

-Gençliğin korunması

-Sporun geliştirilmesi

-Çalışma Hakkı

-Dinlenme Hakkı

-Sosyal Güvenlik Hakkı

-Toplu İş Sözleşmesi Hakkı

-Grev ve Lokavt Hakkı

-Sendika Kurma Hakkı

-Sağlık Hakkı

-Çalışma ve Sözleşme Özgürlüğü

 

Siyasi hak ve ödevler  ( Kural olarak sadece vatandaşların yararlanabildiği, aktif statü yani katılma haklarıdır. Vatandaşların devlet yönetimini etkilediği haklardır)

-Seçme

-Seçilme

-Vatandaşlık

-Vergi ve Mal bildirimi ödevi

-Vatani Hizmet

-Kamu Hizmetleri Girme

-Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı ( Karşılıklılık yani mütekabiliyet şartı var ise yabancılar da yararlanabilir)

 

Seçimlerde oy kullanamayanlar

-Silâh altında bulunan er ve erbaşlar

-Askeri öğrenciler

-Taksirli suçtan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler

-Türk vatandaşı olmayanlar

-18 yaşından küçük olanlar

-Kısıtlılar

-Seçmen listesine kayıtlı olmayanlar

 

Siyasi parti üyesi olamayanlar

-Yüksek öğrenim öncesi öğrencileri

-Yüksek yargı mensupları  ve Sayıştay üyeleri

-Devlet memurları

-Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları

-Hakimler ve savcılar

-18 yaşından küçük olanlar

 

Siyasi partilerin kapatılma sebepleri

Belli faaliyetlerin odağı olma, ticari faaliyet ve yabancı kurum ve kişilerden yardım alma                                  (Kapatma davasını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı açar  ve kapatılmaya sebep olana beş yıl siyaset yasağı  cezası verilir. Dava Anayasa Mahkemesine açılır )

 

Mecliste grup kurmak için gereken vekil sayısı

20  Milletvekili

 

Ülke barajı

Bir siyasi partinin TBMM’de milletvekilinin bulunabilmesi için son seçimlerde  % 10 veya daha fazla oy alması gerekir. (Bir siyasi partinin hazineden yardım alabilmesi için ise % 3  oy alması yeterlidir)

 

Yüksek Seçim Kurulu

Seçimlerin yönetimi, denetimi, tutanakların kabulü, yolsuzluk ve şikayetlerin incelenmesi ve mazbatanın verilmesi  gibi görev ve yetkileri olan kuruldur. Kararlarına yargı yolu kapalıdır. Yedi asıl ve dört yedek üyeden oluşan kurul  onbir üyelidir. Başkanı, kurul tarafından gizli oyla seçilir ve üyeler altı yıl görev yapar. Anayasanın  “Yasama” bölümünde düzenlenmiştir

 

 

 

 

TBMM (YASAMA ORGANI)

Beş  (5)  yılda bir yapılan genel seçimler ile seçilen  Altıyüz (600) milletvekilinden oluşan yasama organıdır

 

Yasama organının nitelikleri

Genellik, aslilik (ilk ellilik), devredilmezlik  ve  süreklilik

 

Milletvekili seçilme şartları

-Türk vatandaşı olmak

-18 yaşını doldurmuş olmak

-İlköğretim mezunu olmak

-Kısıtlı olmamak

-Askerlik ile ilişiği bulunmamak

-Kamu hizmetinden yasaklı olmamak

-Taksirli suçlar hariç 1 yıl veya daha fazla hapis veya ağır hapis cezasına hüküm giymemiş olmak

-Belli suçlardan hüküm giymemiş olmak ( Devlet sırları  ve terör ile ilgili suçlar ile yüz kızartıcı suçlar )

 

Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi

-Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır

-Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir

-Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde takip eden ikinci Pazar ikinci oylama yapılır

 

TBMM üyeleri ve Cumhurbaşkanının görevine devam edeceği süre

Yeni  TBMM  ve Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görevine devam ederler (Milletvekilleri seçildikleri bölgenin değil tüm milletin temsilcileridirler )

 

TBMM  ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yenilenmesi (Erken seçim) 

-Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır

-Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır

-Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir

-Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve Cumhurbaşkanının yetki ve görevleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar devam eder. Bu şekilde seçilen Meclis ve Cumhurbaşkanının görev süreleri de beş yıldır.

 

Genel seçim

Yasama döneminin bitmesini takip eden ( Cumhurbaşkanı için ise görev süresinin dolmasını takip eden) ve  beş yılda bir yapılan seçim (seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamaz)

 

 

Ara Seçim

İki milletvekili genel seçimi arasında TBMM üyeliklerinde boşalma olması nedeniyle yapılan seçim

 

Seçimlerin geriye bırakılması

Ertelenmesidir. Tek gerekçesi savaştır ve bir yıl ertelenebilir

 

Seçme ve seçilme yaşı

Seçme yaşı   onsekiz  (18),  seçilme yaşı onsekiz  (18)

 

TBMM’nin görevleri

-Kanun koymak,  değiştirmek ve kaldırmak

-Anayasayı değiştirmek,  Anayasa Mahkemesine  ve  HSK’ ya  üye seçmek

-Cumhurbaşkanı tarafından verilen bütçe ve kesin hesap kanun teklifini görüşmek ve kabul etmek

-RTÜK ve Sayıştay üyelerini seçmek

– Kamu Başdenetçisini seçmek

-Para basılmasına karar vermek

-Savaş ilanına  ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek

-Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak

– Genel ve özel af ilanına karar vermek

-Olağanüstü hal ilanı kararlarını onaylamak

-Milletvekillerinin dokunulmazlığını kaldırmak ve  ve belli koşullar altında milletvekillerinin Meclis üyeliklerini düşürmek

-Cumhurbaşkanını, bir suç işlediği iddiasıyla Yüce Divana (Anayasa Mahkemesi) sevk etmek

-TBMM İçtüzüğünü çıkarmak

 

Milletvekilliğinin sona erme sebepleri

-Ölüm

-Cumhurbaşkanı seçilme, Cumhurbaşkanı yardımcısı  veya Bakan olarak atanma

-Yüksek Seçim Kurulu tarafından mazbatanın iptali

-Vatandaşlığın kaybedilmesi

 

TBMM  kararıyla milletvekilliğinin düşme sebepleri

-İstifa (çekilme)

-Milletvekilliği ile bağdaşmayan görevde ısrar

-Bir ay içerisinde beş birleşim günü izinsiz ve mazeretsiz  Meclis çalışmalarına katılmamak

 

TBMM Genel Kurula bildirilen mahkeme kararıyla düşme sebepleri

-Kısıtlanma

-Milletvekilliğine engel bir suçtan kesin hüküm giyme

 

Kamu denetçiliği kurumu

TBMM’ye bağlı çalışan, vatandaşın kamu yönetimi ile ilgili şikayetlerini toplayan ve baş denetçisini  dört yıllığına yine TBMM’nin seçtiği kurum

 

TBMM’nin  her yıl kendiliğinden toplandığı gün

Ekim ayının ilk günü

 

TBMM’nin  tatil süresi

En çok 3 ay

TBMM’nin çalışmalarına  ara vermesi

Bir seferde onbeş  günü aşmamak üzere dinlenme kararı  alınabilir

 

Ara verme veya tatil sırasında meclisi toplantıya çağırabilecek kişiler

Cumhurbaşkanı  veya  Meclis Başkanı doğrudan çağırabilir (Meclis üye tamsayısının beşte birinin yazılı talebi söz konusu olursa, Meclis Başkanı  toplantıya çağırmak zorundadır)

 

TBMM başkanlık divanı üyeleri

-Meclis başkanı

-Başkanvekilleri

-Katip üyeler

-İdari amirler

 

TBMM  Başkanlık Divanı seçimleri

Bir yasama döneminde 2 seçim yapılır. İlk seçilen 2 yıl, ikinci seçilenler yasama döneminin sonuna kadar görev yapar.

 

Yasama sorumsuzluğu

TBMM üyelerinin verdiği oy, söylediği söz ve düşüncelerinden dolayı ömür boyu sorumlu tutulamamaları

 

Yasama dokunulmazlığı

Seçimlerden önce veya sonra suç işlediği iddiası ile bir milletvekilinin  tutulamaması, alıkonamaması, sorgulanamaması ve yargılanamaması

 

Dokunulmazlığa rağmen milletvekillerinin yargılanabileceği suçlar

-Ağır cezayı gerektiren bir suçüstü hali

-Anayasanın 14. maddesine aykırı suçlar

 

TBMM’nin toplanma ve karar yeter sayısı

Toplanma : TBMM üye tam sayısının 1/3’ü (200 vekil)

Karar : Toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verilir (basit çoğunluk). Karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tam sayısının 1/4’ünün 1 fazlasından (151 vekil) az olamaz

 

Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve              yazılı soru

-Türkiye Büyük Millet Meclisi; Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır

-Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir

-Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir

-Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında yapılan soruşturmadan ibarettir

-Yazılı soru, yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir

(Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir)

YÜRÜTME ORGANI

-Yürütme yetkisi  Cumhurbaşkanına aittir

 

Adaylık ve seçimi

– Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir

-Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir

-Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir

-Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer  ancak parti üyesi olabilir

-Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci Pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir

-İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir

-Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder

-Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir

 

Cumhurbaşkanının  görevleri

-Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir

-Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder

-Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapar.

-Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir

-Kanunları yayımlar

-Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir

-Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar (Kanunların ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün şekil veya esas bakımından , Anayasa değişikliklerinin  ise  sadece şekil bakımından anayasaya  aykırı olduğu gerekçesi ile iptal davası açar. Çünkü anayasa değişikliklerinin esas bakımından denetimi yoktur)

– Türkiye Büyük Millet Meclisini gerektiğinde toplantıya çağırır

-Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir

-Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler

-Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder

-Milletlerarası antlaşmaları onaylar ve yayımlar

-Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar

-Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır

-Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder

-Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir

-Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır

-Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi  ve yönetmelik çıkartır

– Genelkurmay Başkanını atar

– Milli Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırır

– Milli Güvenlik Kuruluna Başkanlık eder

– Devlet Denetleme Kurulunun üyelerini ve başkanını atar, Devlet  Denetleme Kuruluna idari soruşturma, inceleme, araştırma ve denetleme yaptırtır

(Devlet Denetleme Kurulunun denetleyebileceği   kuruluşlar arasına  Türk Silahlı Kuvvetleri de eklenmiştir. Kurul, yargı organlarını denetleyemez )

– Yükseköğretim Kurulu üyelerini  ve Üniversite rektörlerini seçer

-Anayasa Mahkemesi üyelerinin  onikisini  seçer

-Danıştay üyelerinin 1/4’ünü seçer

-Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcı vekilini dört yıl için seçer

-HSK üyelerinin dördünü seçer

-Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır

 

Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve             bakanlar

Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir

-Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, kırkbeş gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılır. Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır

-Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır

-Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır

-Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç işledikleri iddiasıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir

-Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir

-Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erer

-Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili olmayan suçlarda yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanır

-Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir

 

Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu

-Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir

-Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir

-Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona erer

 

Genel kurmay Başkanının, görev ve yetkilerinden dolayı              sorumluluğu

Genel Kurmay Başkanı, Cumhurbaşkanına karşı sorumludur

 

Milli Güvenlik Kurulu  

-1961 Anayasasıyla kurulmuştur

-Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanır

-Cumhurbaşkanının yokluğunda yerine Cumhurbaşkanı yardımcılarından biri başkanlık eder

-Kurumun gündemini Cumhurbaşkanı belirler (teklif Cumhurbaşkanı yardımcıları  veya Genel Kurmay Başkanından gelir)

– İki ayda bir toplanır ve tavsiye niteliğinde karar alır

– Kurulun kararları, Cumhurbaşkanı tarafından değerlendirilir

 

Milli güvenlik kurulunun üyeleri

-Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanı yardımcıları

– Milli Savunma Bakanı, İç İşleri bakanı, Dış İşleri Bakanı, Adalet Bakanı

-Genelkurmay Başkanı  ve  kuvvet komutanları

 

Olağanüstü hal yönetimi

-Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir

-Olağanüstü hal ilanı kararı, verildiği gün Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur

-Cumhurbaşkanının talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz

 

YARGI

Yargı yetkisi, bağımsız ve tarafsız mahkemelere verilmiştir

-Hâkim ve savcılar azlolunamaz, kendileri  istemedikçe Anayasada gösterilen yaştan önce (65 yaş) emekliye ayrılamaz; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarınsan yoksun kılınamaz

-Hakimler emir, talimat veya tavsiye almaz. Anayasaya, kanunlara ve vicdani kanaatlerine göre karar verirler. Hürriyeti bağlayıcı bir cezayı sadece mahkemeler verebilir. Yargıya intikal etmiş konularda yasama meclisinde görüşme yapılamaz. Yargı kararları her kurum,  kuruluş ve kişiyi bağlar

 

Kanuni (doğal) hakim güvencesi

Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. Kişiye veya duruma özel mahkeme kurulamaz.

 

Anayasada belirtilen yüksek mahkemeler

-Anayasa mahkemesi (Anayasa yargısı )

-Yargıtay (Adli yargı)

-Danıştay ( İdari yargı)

-Uyuşmazlık mahkemesi ( Uyuşmazlık yargısı-)

-Yüksek mahkemeler, kendi başkanlarını kendileri seçerler (Uyuşmazlık mahkemesi hariç). Yüksek mahkemelerin üyeleri  12 yıl için seçilirler ve tekrar seçilemezler. Başkanları  ise  4 yıl için seçilirler ve tekrar seçilebilirler

 

Anayasa mahkemesi üye sayısı

Onbeş  (15) üyeden oluşur  (12′ si  Cumhurbaşkanı, 3’ü TBMM tarafından seçilir)

 

Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi

Oniki  (12 yıl)  ve tekrar seçilemezler

 

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun katılanların 2/3’ü çoğunluğu ile alabildiği kararlar

-Anayasa değişikliğinin iptali ile siyasi parti kapatma veya devlet yardımından yoksun bırakma kararı

 

Anayasa Mahkemesinin görevleri

-Siyasi partilerin kapatılması davalarına bakmak ve siyasi partilerin mali denetimini yapmak

-Milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılmasına ve milletvekillerinin milletvekilliğinin düşürülmesine ilişkin iptal davalarına bakmak (Başvuru süresi yedi gündür. Anayasa Mahkemesi ise kesin kararını onbeş gün içinde verir)

-Uyuşmazlık mahkemesinin başkanını kendi üyeleri arasından görevlendirmek

-Bireysel başvuruları karara bağlamak (kamu gücü tarafından temel hak ihlali söz konusu ise)

-Anayasa değişikliklerinin sadece sekil bakımından uygunluğunu denetlemek

-Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ( olağanüstü hallerde çıkanlar hariç) ve TBMM içtüzüğünün anayasa şekil ve esas bakımından uygunluğunu denetlemek  (soyut norm denetimi)

-Yüce divan sıfatıyla yargılama yapmak

-Somut norm denetimi (itiraz yolu) yapmak

Anayasa Mahkemesi  tarafından Yüce Divan’da  görevleriyle ilgili suçlardan yargılanabilecek kişiler

-Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları, Bakanlar, TBMM Başkanı

-GKB  ve  Kuvvet komutanları (KKK-DKK-HKK)

-AYM, Yargıtay,  ve Danıştay başkanı, üyeleri  ve başsavcıları ile Yargıtay  Cumhuriyet  Başsavcı vekili

-Sayıştay Başkan ve üyeleri  ile  HSK Başkan ve üyeleri

 

Anayasa mahkemesine iptal davası açabilecekler

-Cumhurbaşkanı

-TBMM üye tam sayısının 1/5‘i

-En fazla üyeye sahip  iki siyasi parti grubu

 

Somut norm denetimi (itiraz yolu)

Görülmekte olan bir davadan, Anayasa Mahkemesine gönderilen hükümlerin aykırılık iddialarının neticelendirilmesidir. Anayasa Mahkemesi  beş ay içerisinde kararını vermelidir

 

İdari yargıdaki mahkemeler

İdare mahkemesi, vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi ve Danıştay

 

Askeri  Mahkemeler

Disiplin mahkemeleri dışında askerî mahkemeler kurulamaz. Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askerî mahkemeler kurulabilir.

 

En geniş yargı kolu

Adli yargı

 

Yargıtay

Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adlî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii

 

Yargıtay üyelerinin seçilmesi

HSK tarafından seçilirler

 

Danıştay

İdari mahkemelerce verilen kararların son inceleme merciidir. Aynı zamanda  en yüksek danışma ve inceleme organı olmakla beraber başkent teşkilatına yardımcı bir kuruluştur. Kamu imtiyaz ve şartlaşma sözleşmeleri hakkında görüş bildirir

 

Hakimler ve Savcılar Kurulu

– Onüç (13) üyeden oluşur

-Kurul Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanı Müsteşarı ise doğal üyedir

– Kurulun  Adalet Bakanı  ve Adalet Bakanı Müsteşarı dışındaki seçilen üyelerinin  dördünü  Cumhurbaşkanı,   yedisini  ise  TBMM  seçer

– Seçilen üyeler   1. sınıf adli ve idari hakim savcılar, Danıştay üyeleri, Yargıtay üyeleri, hukukçu öğretim   üyeleri  ve avukatlar arasından gelmektedir

-Kurul  iki (2) daire halinde çalışır

-Kurul üyeleri  4 yıl için seçilir

-Süresi biten üyelerin yeniden seçilmesi mümkündür

-Hakim ve savcıların özlük işlerine bakmak,  mahkemelerin kaldırılmasına ve yargı çevresinin değiştirilmesine karar vermek gibi görevleri vardır

-Meslekten çıkarma dışındaki kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır

 

Uyuşmazlık mahkemesinin görevi

Uyuşmazlık Mahkemesi  adli  ve idari yargı yerleri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözer. Bir davanın hangi yargı kolundaki mahkemede görülmesi gerektiğine karar verir.  Eğer Anayasa Mahkemesi  ile  başka bir mahkeme arasında uyuşmazlık var ise Anayasa Mahkemesi kararı esas alınır

 

Yüksek Mahkeme olmadığı halde kararları kesin olan organlar

-SAYIŞTAY:  TBMM adına  kamu kurum ve kuruluşlarının bütçeye uygunluk bakımından mali denetimini yapar. Üyelerini TBMM seçer

-YÜKSEK SEÇİM KURULU

-HAKİMLER SAVCILAR KURULU

-YÜKSEK HAKEM KURULU: İşçi ve işveren arasındaki toplu iş sözleşmesi ile ilgili uyuşmazlıklarda kesin karar verir

-KAMU GÖREVLİLERİ HAKEM KURULU: Memurlarla yapılacak toplu sözleşmelerde çıkan uyuşmazlıklarda kesin karar verir

 

NOT 1 : İnkılap kanunları, üç istisna hariç parlamento kararları, uluslararası anlaşmalar  ve olağanüstü hallerde çıkan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine karşı yargı yolu kapalıdır

NOT 2 : “Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askerî Şuranın kararları yargı denetimi dışındadır”  ifadesi anayasadan çıkartılmıştır

NOT 3 : Kanunlar ve diğer mevzuat ile Başbakanlık ve Bakanlar Kuruluna verilen yetkiler, ilgili mevzuatta değişiklik yapılıncaya kadar Cumhurbaşkanı tarafından kullanılır. (GEÇİCİ MADDE)

 

C- İDARE HUKUKU

 

İdare kavramı

Organik anlamda  idari teşkilatı ifade eder. Fonksiyonel anlamda ise  yasama ve yargı fonksiyonu ile  yürütmenin salt siyasi nitelikli işlemleri dışında kalan   faaliyetler  idari fonksiyon  olarak adlandırılır. İdari fonksiyonun amacı her zaman kamu yararıdır. Konusu ise kamu hizmeti olup, ilgili uyuşmazlıklar idari yargıda görülür. İdari fonksiyon idari işlemlerle yürütülür, kamu gücünü kullanır, süreklidir  ve kendiliğinden harekete geçer

 

İdari  işlem

Kamu yararı amacı ile idari fonksiyonun yerine getirilmesi için yapılan kamu hukuku işlemleri

 

İdari  sözleşme

Taraflardan birinin idare olduğu, idareye üstün ve ayrıcalıklı yetkiler tanıyan ve bir kamu hizmetinin görülmesi amacıyla  imzalanmış sözleşme türü  (idarenin bir mal veya hizmet alımı,  bir yapım işi veya  mülkiyetindeki malların satılmasını sağlamak amacıyla yaptığı özel hukuk sözleşmeleri de mevcuttur. İhaleler, yap-işlet-devret, yap-işlet ve abonman sözleşmeleri  bu tür sözleşmelerdir)

 

İdari  rejim

İdarenin, özel hukuktan ayrı bir hukuka tabi olması, idari işlem ve eylemlerin ayrı mahkemelerde yargılamaya tabi tutulması

 

İdare Hukukunun özellikleri

Bir statü hukuku olup, genç bir hukuk dalıdır. Tedvin edilmemiştir (kanunlaştırılmamış). İçtihatlara ve özellikle yüksek mahkeme kararlarına dayalı, eşitsizlik ilkesi üzerine kurulu ve kamu yararını sağlamayı amaçlayan bir hukuk dalıdır. Ayrıca idari organların hukuka uygun faaliyette bulunmasını amaçlayan bağımsız bir hukuk dalıdır. İlgili uyuşmazlıklar idari yargı mahkemelerinde çözülür

 

Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ve idarenin görevleri

Milli güvenliğin korunması, kolluk faaliyetleri, kamu hizmetlerinin yürütülmesi, özendirme ve destekleme faaliyetleri, iç düzen ve özyönetim faaliyetleri ve planlama faaliyetleri

 

İdareye ilişkin anayasal İlkeler

Hukuk devleti, laik devlet, sosyal devlet, demokratik devlet, merkezden yönetim- yerinden yönetim, yetki genişliği, idarenin bütünlüğü (hiyerarşi-vesayet) ve kamu tüzel kişiliği ilkesi

 

Yetki genişliği

Merkezden yönetimin sakıncalarına karşı öngörülmüştür. İl idaresinin başında yer alan valinin, merkezi idareye danışmadan  tek başına karar alabilme yetkisidir. İllerin idaresi yetki genişliği ilkesine dayanır

 

Hiyerarşi  ve  vesayet

İdarenin bütünlüğünü sağlayan araçlardan hiyerarşi ; Aynı tüzel kişilik içerisinde  ast-üst ilişkisi içeren emir verme yetkisidir (iç denetim).  Merkez teşkilatı içerisinde ve aynı idari kuruluş içerisinde hiyerarşi vardır ve hiyerarşi doğal ve genel bir yetkidir.  İdarenin en yüksek hiyerarşik amiri Cumhurbaşkanıdır.                           En yüksek Devlet memuru ise İdari İşler Başkanıdır.

İdari vesayet ise emir verme yetkisi içermeyen ancak denetim ve gözetim yetkisi içeren bir araçtır. Merkez ile yerinden kuruluşlar arasında ve farklı tüzel kişiliklere sahip idari  kuruluşlar arasında vesayet denetimi söz konusudur. Kanunla düzenlenen istisnai bir yetki olan vesayet, sadece hukukilik denetimi ile sınırlı olup yerindelik denetimi  yapılmasına imkan vermez

 

Hiyerarşi ve vesayet ilişkisine örnekler

-Vali- Kaymakam (hiyerarşi)

-İçişleri Bakanlığı-Vali (hiyerarşi)

-İçişleri Bakanlığı- Belediye (vesayet)

-Büyükşehir belediyesi – İçe belediyesi (vesayet)

-YÖK-Üniversite (vesayet)

-Rektör –Dekan (hiyerarşi)

-Vali-Belediye Başkanı (vesayet)

-Cumhurbaşkanı – Vali (hiyerarşi)

-Cumhurbaşkanı – Belediye başkanı (vesayet)

-Barolar Birliği – Ankara Barosu

 

Kanunsuz emir

Mevzuata aykırı bir emirde ısrar edilmesi halinde  emri yazılı istemek (sorumluluk emri verende olur), konusu suç olan bir emir söz konusu bu emri ise yerine getirmemek

 

Kamu tüzel kişiliği

Kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, üstün ve ayrıcalıklı yetkilerle donatılmış tüzel kişiliklerdir. Malları, gelirleri ve personeli ayrı bir rejime tabi tutulmuş olup, vergi muafiyetlerinden yararlanırlar. kamu gücüne sahiptirler  ve kamulaştırma dahil idari işlemler yapabilirler.

 

Kamu tüzel kişiliği olan ve anayasada yer alan kuruluşlara       örnekler

Yerel yönetimler, üniversiteler, TRT,  Cumhurbaşkanının belirleyeceği bir bakana bağlanacak olan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları , Ekonomik ve Sosyal Konsey, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu, YÖK, RTÜK, Kamu Denetçiliği Kurumu (YÖK, RTÜK ve Kamu       Denetçiliği kurumu anayasada ismen yer alır ancak tüzel kişilikleri kendi kanunlarında düzenlenmiştir)

 

Tüzel kişiliği olmayan kuruluşlara örnekler

İl genel idaresi, ilçe idaresi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Danıştay, MGK, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Devlet Denetleme Kurulu, Sayıştay, Yüksek Seçim Kurulu, Genel Kurmay Başkanlığı, Fakülteler, müsteşarlıklar (savunma sanayi müsteşarlığı hariç)

 

Merkez  teşkilatı (kamu gücü merkezde toplanır, hizmetler tek elden yürütülür ve Devletten ayrı bir tüzel kişilikleri yoktur)

Başkent teşkilatı  ve Taşra teşkilatından oluşur

 

Başkent  teşkilatı

-Cumhurbaşkanı

-Cumhurbaşkanı yardımcıları

-Bakanlar

-Yardımcı kuruluşlar

 

Taşra teşkilatı

-İl genel idaresi

-İlçe idaresi

-Bölge idareleri

(2014 Yılında bucak idareleri kaldırılmıştır)

 

İl genel idaresinin başkanı ve birimleri

-Vali (başkan)

-İl idare şube başkanlıkları

-İl idare kurulu

 

İlçe idaresinin başkanı ve birimleri

-Kaymakam

-İlçe idare şube başkanlıkları

-İlçe idare kurulu

 

Yer bakımından yerinden yönetim kuruluşları -yerel idareler  ( merkezin hiyerarşinin dışındadırlar ve ayrı tüzel kişilikleri vardır)

– İl özel idaresi (Büyükşehirlerde kaldırılmıştır)

– Büyükşehir belediyesi

– Belediye

– Köy

(Mahalli idarelerin birlik kurması Cumhurbaşkanının izni ile olur)

 

İl özel idaresinin organları

-Vali (doğal-tabi başkan)

-İl Genel Meclisi ( asli karar organı – seçimle gelir)

-İl Encümeni

 

Belediyenin organları

-Belediye Başkanı (belediyenin başı ve temsilcisi- 18 yaşını               dolduran seçilebilir)

-Belediye Meclisi (asli karar organı – seçimle gelir)

-Belediye Encümeni

 

Büyükşehir belediyesinin organları

-Büyükşehir Belediye Başkanı  (belediyenin başı ve temsilcisi)

-Büyükşehir Belediye Meclisi  (asli karar organı –  seçimle gelmez)

-Büyükşehir belediye Encümeni

 

Köy idaresinin organları

– Muhtar (köy tüzel kişiliğinin başı – işlemleri vali veya kaymakam tarafından onaylanır)

– Köy ihtiyar heyeti  (18 yaşını dolduran seçilebilir- köyün imamı ve öğretmeni doğal üyeler)

-Köy derneği (köydeki tüm seçmenler – isteğe bağlı işlerin zorunlu hale gelmesine karar verirler)

-Nüfusu 150′ den  fazla,  2000’in altında olan yerlerde köy kurulur

 

 

 

 

Hizmet yerinden yönetim kuruluşları (merkezi hiyerarşinin        dışındadırlar  ve ayrı tüzel kişilikleri vardır)

a-Kamu kurumları (bakanlıklarla ilgili kuruluşlar)

-İdari Kamu Kurumları

Vakıflar Genel Müdürlüğü, Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü vb.

-İktisadi Kamu Kurumları

ÇAYKUR, Eti Maden İşletmeleri, Türkiye Taşkömürü Kurumu vb.

-Sosyal Kamu Kurumları

SGK, Türkiye İş Kurumu  vb.

-Bilimsel Teknik ve Kültürel Kamu Kurumları

Üniversiteler, TODAİE, TÜBİTAK, TSE, TRT, Devlet Tiyatroları  vb.

 

b-Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları

Odalar, birlikler, barolar, borsalar

 

c-Bağımsız idari Otoriteler  (Bakanlıklarla ilişkili düzenleyici ve denetleyici kurumlar)

RTÜK, SPK, BTK, BDDK, EPDK, KİK, Rekabet Kurumu, TAPDK,  Kişisel  Verileri Koruma Kurumu…

 

Yerel yönetimlerde görevden uzaklaştırma- görevden alma

Hakkında soruşturma açılan belediye başkanını geçici olarak görevden İçişleri Bakanı uzaklaştırır. Belediye Başkanını  Danıştay görevden alabilir.  (Muhtar veya ihtiyar heyeti üyelerinin geçici olarak görevden uzaklaştırılması  veya  kanunda belirtilen gerekçelerle görevine son verilmesi  konusunda ise,  ilgili il veya ilçenin idare kurulları yetkilidir)

 

Yerel yönetim seçimleri

Beş (5) yılda bir yapılır. Seçilmiş organların organlık sıfatına dönük itirazların denetimi yargı yolu ile olur.

 

Mahalleler

Tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Belediye meclisi kararı, kaymakamın görüşü ve valinin onayı ile kurulurlar. Türk idari teşkilatında bir birim olarak kabul görmezler

 

Belediye meclisi kararlarının yürürlüğe girmesi

Yedi gün içerisinde valiye (mülki amir) gönderilerek yürürlüğe girerler . (muhtarın bütün işlemleri ise vali  ve  kaymakam  onamasına tabidir)

 

Bir yerde belediye ve  büyükşehir belediyesi kurulabilmesi için sırasıyla gereken nüfus sayıları

Belediye : 5.000  sayısını geçmeli (Danıştay’ın görüşü- müşterek kararname ile kurulur)

Büyükşehir belediyesi : 750.000 sayısını geçmeli  (kanunla kurulur)

 

Bir beldenin adının değişmesi

Belediye meclisi kararı üzerine içişleri bakanlığının onayı ile değişir

 

Belediye meclisinin feshi

İçişleri bakanlığının bildirimi üzerine Danıştay kararı ile gerçekleşebilir

 

Köyün gelirleri  

-Salma ( ihtiyar meclisi kararıyla köy halkından alınan bedel)

-İmece (Köyün işlerinin köylü tarafından birleşerek yardımlaşma suretiyle görülmesi)

 

İdarenin mal edinme yetkilerine örnekler

-Kamulaştırma (taşınmaz mal devlete geçer)

-İstimval (sadece olağanüstü dönemlerde taşınır mal devlete geçer)

– Devletleştirme (bir teşebbüs devlete geçer)

 

Kamu hizmeti

Toplumun genel gereksinimleri karşılamak amacıyla  yapılan sürekli ve düzenli faaliyetlerdir. Bir hizmetin kamu hizmeti  olarak belirlenmesi, kamu hizmetlerinin kurulması veya kaldırılmasında asli yetkili organ TBMM’dir

Kamu hizmetinin özellikleri ; Süreklilik, düzenlilik, değişkenlik (uyarlama), bedelsizlik, nesnellik ve eşitliktir.

İdarenin eğitim,sağlık, güvenlik ve bayındırlık gibi öteden beri yürüttüğü hizmetler idari,  bedel karşılığı yürütülenler iktisadi, emeklilik ve iş güvencesi sağlayanlar sosyal,  bazı özel faaliyetler ile yürüttükleri ise  bilimsel-teknik-kültürel niteliktedir

 

Ruhsat

Kamu hizmetlerinin, idarenin vereceği  tek taraflı izinle gördürülmesi

 

İmtiyaz

İdarenin özel kişiyle yaptığı sözleşme uyarınca, kar ve zararı işletene ait olmak üzere belli bir kamu hizmetinin kurulması ve işletilmesidir. Devlet adına imtiyaz verme yetkisi Cumhurbaşkanı, Belediye adına ise belediye meclisine aittir

 

Yap-işlet-devret

Kamu hizmetine dönük tesisin, özel bir kişi tarafından kurulup,işletilip daha sonra bedelsiz olarak devlete devrini içeren sözleşme

 

Kolluk

-Kamu düzenini sağlama ve koruma faaliyeti ile ilgili makamlara “kolluk makamları”, faaliyeti gören kuvvetlere ise “kolluk kuvveti” denir.

-Emniyet ve jandarma teşkilatı İçişleri Bakanlığına bağlıdır

 

Kolluk  türleri

Kamu düzeninin bozulmasını önleyen kolluğa idari kolluk, bozulduktan sonra harekete geçen kolluğa adli kolluk denir. Kolluk, içişleri bakanlığına bağlıdır.

Genel  idari kolluk makamları :  Cumhurbaşkanı, İçişleri bakanı, Vali, kaymakam

Genel idari kolluk kuvvetleri : Polis, Jandarma, sahil güvenlik

Özel idari kolluk makamları : Belediye başkanı  ve başkan yardımcıları, belediye meclisi, belediye encümeni, muhtar ve ihtiyar meclisi

Özel idari kolluk kuvvetleri : Zabıta, köy korucuları, maliye ve gümrük gibi hizmet kollukları vb.

 

 

Kamu düzeni

Bozulduğunda kamu yararını olumsuz etkileyen düzendir. Toplumun menfaatlerini  ve çıkarlarını koruyan, temel yapısını belirleyen kurum ve kurallar bütünüdür.  Kamu düzeninin öğeleri ;  Genel güvenlik, genel sağlık, genel ahlak ile dirlik ve esenliktir.

 

Kamu görevlileri

-Memurlar  (asli ve sürekli kamu hizmetlerini görürler)

-Sözleşmeli personel (özel meslek bilgisi var – işçi değil- sözleşme ile çalıştırılır)

-Geçici personel  (Bir yıldan az süreli mevsimlik hizmetlerde çalışırlar)

-İşçi  (belirsiz veya belirli süreli (geçici) iş sözleşmesi ile çalışırlar)

 

Devlet memurluğu ile ilgili ilkeler

Devlet memurluğuna ilişkin anayasal ilkeler; Serbestlik (girmek veya çıkmak serbest)  ve eşitlik (görevin gerektirdiği niteliklerden başka nitelik aranmaması)

Devlet memurluğuna ilişkin  kanundaki  ilkeler ; Liyakat (yetenek) kariyer ( yüksek derecelere ilerleme) ve  sınıflandırma  (toplam oniki sınıf vardır )

 

Kariyer

Devlet  memurlarının  kademe ilerlemesi  yatay ilerleme (her yıl bir kademe), derece ilerlemesi  ise dikey ilerlemedir (üç yılda  bir derece)

 

Memurluk sınıfları

Genel idare hizmetleri, yardımcı hizmetler, eğitim ve öğretim, emniyet, teknik hizmetler, sağlık, din hizmetleri, avukatlık hizmetleri, mülki idare amirliği milli istihbarat hizmetleri, sahil güvenlik ve jandarma hizmetleri

 

Memur olmanın genel şartları

-Türk vatandaşı olmak

-18 yaşını doldurmak

-En az ortaokul mezunu olmak

-Kamu haklarından mahrum bulunmamak

-Çeşitli suçlardan hükümlü olmamak

-Askerlikle ilişiği olmamak

-Engel bir hastalığı bulunmamak  (kanuna göre  kurum ve kuruluşlar  %3  engelli çalıştırmak zorundadırlar)

-Güvenlik  soruşturması veya  arşiv araştırması yapılmış olmak

 

Memurlara  verilebilen disiplin cezaları

-Uyarma  (yazı ile dikkatli  olunması bildirilir- disiplin amiri verir)

-Kınama ( yazı ile kusurlu olduğu bildirilir- disiplin amiri tarafından verilir)

-Aylıktan kesme (disiplin amiri tarafından verilir)

-Kademe ilerlemesinin durdurulması  (kademe ilerlemesinin  1-3  yıl arası durdurulmasıdır- disiplin kurulu kararı alındıktan sonra atamaya yetkili amir tarafından verilir)

-Devlet memurluğundan çıkarma  (bir daha atanmamak üzere memurluktan çıkarılmadır- amirlerin isteği üzerine kurumun yüksek disiplin kurulu tarafından verilir)

( Memurlar hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.  Savunma süresi yedi günden az olamaz.  Disiplin cezasına itiraz süresi de yedi gündür. Kesinleşen tüm disiplin cezalarına karşı idari yargı yolu açıktır. Görevden uzaklaştırma  bir disiplin cezası değil,  en fazla üç ay süre için alınabilen ihtiyati tedbir niteliğinde bir karardır. Bu üç aylık süre ceza kovuşturmaları değil, disiplin kovuşturmaları sebebiyle meydana gelen görevden uzaklaştırmalar içindir)

 

İstisnai  memurluk

TBMM memurlukları, TOKİ başkanı, Özelleştirme idaresi başkanı, büyükelçilik, Valilik, MİT müsteşarlığı, belli müşavirlikler ve bakan yardımcılığı gibi ana personel rejimine tabi olmayan memuriyetlerdir  (kanunun atanma, sınav  ve ilerleme ile ilgili hükümleriyle bağlı değildirler)

 

Memurların adaylık süresi

Memurların asaletlerini almadan önce aday memur olarak  kamu hizmetinde geçirecekleri süre en az bir yıl,  en fazla  iki yıldır.

 

Memurluktan çıkarılma sebepleri

-İdeolojik ve siyasi eylemler ile grev gibi faaliyetler

-Yasaklanmış yayın veya bildirileri basmak, çoğaltmak yaymak  ve asmak

-Siyasi partiye girmek

-Özürsüz  olarak bir yılda toplam yirmi gün göreve gelmemek

-Olağanüstü dönemlerde amirlerin verdiği emir ve görevleri yerine getirmemek

-Amirlere veya mahiyetindekilere fiili tecavüzde bulunmak

-Yüz kızartıcı ve utanç verici hareketler

-Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak

-Yurt dışında devlet itibarını zedeleyici davranışlar

-Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkındaki kanuna aykırı faaliyetler

 

Memurluğun  sona  erme sebepleri

-Çekilme (istifa- Kuralla uygun şekilde çekilenler  altı ay geçmeden yeniden memur olamazlar)

-Çekilmiş sayılma (aynı ile atanan memur izleyen gün, başka ile atanan ise yol hariç onbeş  gün içerisinde göreve başlamaz ise  çekilmiş yani müstafi sayılır. Aralıksız olarak   on gün görev yerini izinsiz ve mazeretsiz terk eden memur da çekilmiş sayılır. Çekilmiş sayılan memurlar bir yıl geçmeden yeniden memur olamazlar. İstifa etme veya istifa etmiş sayılma durumu  ikiden fazla olan memurlar görevlerine yeniden dönemezler)

-Çıkarılma

-Memurluğa alınma şartlarını taşımadığının anlaşılması veya bu şartların yitirilmesi

-Emeklilik (istek-yaş haddi veya malullük)

-Ölüm

-Memurlukla  bağdaşmayan  bir  görev üstlenme

 

Memurların yargılanması

Memurların görevleriyle ilgili suçlardan yargılanabilmesi için,  yetkili idari makamdan soruşturma izni alınmalıdır. Aksi halde Cumhuriyet savcılığı harekete geçemez. Soruşturma izni veren makamlar;

– Bakanlıkların  merkez, bağlı  veya ilgili kuruluşlarında görev yapan memurlar  için, o kuruluşun en üst idari amiri

-TBMM memurları için TBMM Genel Sekreteri

-İl  veya merkez ilçe memurları için vali, ilçe memurları için kaymakam

-Belediye başkanları ve meclis üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında  İçişleri Bakanı

-Köy ve mahalle muhtarları için  ilçelerde kaymakam, illerde  vali

 

Memurların  ödev  ve  sorumlulukları

-Anayasa ve kanunlarasadakat

-Tarafsızlık ve devlete bağlılık

-Davranış ve işbirliği (hem yurt içinde hem de yurt dışı görevlerinde itibar ve güvene layık davranış)

-Kişisel sorumluluk ve zarar (idarenin zarara uğramasına sebep olan memurun bu zararı ödemesi- kişilerin uğradığı zararlarda ise memura rücu edilmesi)

-Mal bildirimi (sonu  0 ve 5 ile biten yıllarda)

-Basına bilgi veya  demeç  verme (kamu görevleri hakkında bilgi veya demeç veremezler)

-Resmi belge, araç ve gereçlerin iadesi (resmi mahal dışına çıkaramazlar, özel işlerinde kullanamazlar)

 

Memurların  hakları

-İzin  (1-10 yıl arası kıdemde 20 gün, 10 yıldan fazla kıdemde 30 gün)

-Uygulamayı isteme  (mevzuat hükümlerinin kendilerine aynen uygulanması istemi)

-Müracaat, şikayet ve dava  (amir ve kurum tarafından uygulanan işlem ve eylemler sebebiyle)

-Aylık ve yolluk

-Toplu sözleşme (toplu sözleşme uyuşmazlıkları,  “Kamu  Görevlileri  Hakem Kurulu” tarafından kesinleştirilir)

-Sendika  (sendika ve üst kuruluş kurabilir ve üye olabilirler)

-Güvenlik  (kanunda yazan sebepler dışında görevine son verilemez, hakları elinden alınamaz)

-Emeklilik

-Çekilme

-Kovuşturma  ve yargılama  (görevleriyle ilgili suçlarda özel hükümlere tabidir)

-İsnat ve iftiralara karşı korunma (isnat sabit olmadığı takdirde mülki amir veya valiler, isnatta bulunanlar hakkında kamu davası açılmasını  Cumhuriyet Savcılığından isterler)

 

Memurların  tabi  olduğu yasaklar

-Toplu eylem ve hareketler (kamu hizmetini aksatacak şekilde toplu hareketlerde bulunmak)

-Grev

-Ticari  ve diğer kazanç getirici faaliyet  (tacirlik, esnaflık yapamaz, başka bir işte çalışamazlar)

-Hediye alma  ve  menfaat sağlama

-Gizli bilgileri açıklama (görevinden ayrılsa  bile, yetkili bakanın yazılı izni olmadan açıklayamaz)

-Denetimindeki  veya mensubu olduğu kurum ile ilgili bir  teşebbüsten menfaat sağlama

 

Özlük  dosyası

Memurlar, kimlik numarası esas alınarak kurumlarınca tutulacak personel bilgi sistemine kaydolurlar. Her memur için bir özlük dosyası tutulur. (Sicil dosyası tutma ve sicil notu verme uygulamaları kaldırılmıştır)

 

TEMEL YURTTAŞLIK  BİLGİSİ  DENEME  SORULARI

 

1-Cumhurbaşkanı’nın seçimi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Cumhurbaşkanı halk tarafından 5 yıllığına seçilebilir.

B) Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

C) Bir milletvekilinin Cumhurbaşkanlığı için tek başına adaylığını koyması mümkündür.

D) Cumhurbaşkanı seçilebilmek için 40 yaşını doldurmuş olmak ve yüksek öğrenim diplomasına sahip bulunmak gerekir.

E) Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, kırkbeş gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılır

 

2-Hangi neden veya nedenlerle Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin en fazla 1 yıl süreyle seçimlerin ertelenmesine karar vermesi mümkündür?

A) Ayaklanma

B) Sıkıyönetim

C) Sıkıyönetim ve olağanüstü hal

D) Seferberlik

E) Savaş

 

Yargıtay

Sayıştay

III.       Yüksek Seçim Kurulu

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

Danıştay

3-Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri Anayasa’da yüksek mahkemeler arasında yer almaz?

A) Sadece IV

B) I, II ve IV

C) II, III ve IV

D) IV ve V

E) II ve V

 

4-Anayasa değişiklikleri ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Anayasa değişikliği için 200 milletvekilinin teklifi gerekir.

B) Anayasa değişikliklerinin de Cumhurbaşkanınca tekrar görüşülmek üzere Meclise geri gönderilmesi mümkündür.

C) Kanunların halkoyuna sunulması mümkün değilken, anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulması mümkündür.

D) İlk üç maddenin değiştirilmesi mümkün değildir.

E) Anayasa değişikliklerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görüşülme usulü diğer kanunlar ile aynıdır

 

Türkiye Büyük Millet Meclisi, en az meclis üye tamsayısının üçte biri (200) ile toplanır.

Bakanlar kurulu, Başbakanlık, KHK ve Tüzük ile ilgili hükümler 2010 yılı Anayasa değişikliği ile yürürlükten kaldırılmıştır

III.       Bir siyasi partinin mecliste grup kurabilmesi en az 20 milletvekili gerekir.

Milli Güvenlik Kurulunun gündemini, kurulun başkanı olan Cumhurbaşkanı belirler.

Milletvekili genel seçimleri ve yerel seçimler 5 yılda bir yapılır.

 

5-Yukarıdaki ifadelerden hangisi ve hangileri doğrudur?

A) Yalnız III

B) I, II ve III

C) I, II ve V

D) I, III ve IV

E) I, III, IV ve V

 

 

6-Aşağıdakilerden hangisi, sınırlayıcı olmamak kaydıyla Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile de düzenlenebilecek olan Sosyal ve Ekonomik haklarındandır ?

A) Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma

B) Yerleşme, haberleşme, toplantı ve gösteri yürüyüşü

C) Seçme seçilme, vatandaşlık ve vergi verme

D) Ailenin korunması, konut hakkı ve çalışma özgürlüğü

E) Basın yayın, düşünce, dernek ve vakıf kurma

 

7-Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Olağanüstü hal döneminde yargı ve kolluk kuvvetleri askeri makamlara geçmez

B) OHAL en fazla 6 aylık bir süreç için ilan edilir

C) Cumhurbaşkanı tarafından ilan edilen OHAL, TBMM tarafından onaylanır

D) Bakanlar kurulunun uzatma istemini TBMM onaylar

E) Olağanüstü hal her seferinde en fazla dört ay uzatılabilir

 

8-Aşağıdakilerden hangisi TBMM’nin görevi  değildir?

A) Savaş ilan etmek

B) Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanları atamak ve görevlerine son vermek

C) Sayıştay, RTÜK, Anayasa Mahkemesi ve HSK’ya üye seçmek

D) Af ilan etmek

E) Anayasayı değiştirmek

 

9- Cumhurbaşkanı, aşağıdakilerden hangisini yapamaz?

A) Milli Güvenlik Kuruluna başkanlık etmek

B) Anayasa değişikliği hakkında AYM’ne şekil bakımından iptal davası açmak,

C) Kamu baş denetçisini seçmek

D) Anayasa değişikliğini kısmen ya da tamamen halkoyuna sunmak,

E) Siyasi parti üyesi olmak

 

10-Valilerin  merkezi yönetime danışmadan da yetki kullanabilmesi aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?

A) Takdir yetkisi

B) Bağımsız yetki

C) Yetki Devri

D) Yetki Genişliği

E) Yerinden yönetim yetkisi

 

11-Aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

A) Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir

B)TBMM 550 milletvekilinden oluşur ve milletvekili seçilme yaşı  yirmibeştir

C)Türkiye Büyük Millet Meclisi; Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır

D) Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanı tarafından geri gönderilen kanunu üye tam sayısının salt çoğunluğu ileaynen kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır

E) Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir

 

12-Dernekler, sendikalar ve kooperatifler en az kaç kişiyle kurulur?

A) 1

B) 3

C) 5

D) 7

E) 20

 

 

 

 

 

13-Aşağıdakilerden hangisi milletvekilliğini sona erdiren bir sebep değildir?

A) Ölüm, ölüm karinesi ve gaiplik

B) Kısıtlanma

C) Tutuklanma

D) Bir ay içerisinde beş birleşim günü Meclisin toplantılarına katılmamak

E) Milletvekilliği ile bağdaşmayan bir mesleği sürdürmekte ısrar etmek

 

14- Aşağıdaki seçeneklerde verilen görevlerden hangisi  TBMM’ ye ait değildir?

A) Kamu Baş Denetçisini seçmek

B) Milletler arası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulma

C) Bütçe ve kesin hesap kanun teklifini sunmak

D) Para basılmasına karar vermek

E) RTÜK, Sayıştay ve HSK’ya üye seçmek

 

15-Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanının görevi değildir?

A) Yargıtay başsavcısı ve vekilini seçmek

B) Anayasa Mahkemesine 12 üye seçmek

C) HSK’nın başkanını seçmek

D) YÖK üyelerini ve rektörleri seçmek

E) DDK üyelerini ve başkanını seçmek

 

16-Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir

B) Cumhurbaşkanı, ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir,Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir

C) Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir

D) Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına vekâlet eder ve ona ait tüm yetkileri kullanır

E) Cumhurbaşkanı yönetmelik çıkartamaz

 

17-Aşağıdakilerden hangisi 1982 anayasasına göre değiştirilebilir?

A) Cumhuriyet

B) Anayasanın maddesinde sayılan ilkeler

C) Başkent ve bayrak

D) Parlamenter rejim

E) Milli marş, bölünmez bütünlük ve resmi dil

 

18-Aşağıdaki  ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Siyasi partilerin mali denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.

B) Siyasi parti kapatma davasını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı açar.

C) Siyasi partiler 20 kişi ile kurulabilirler

D) Siyasi partilerin yabancı devletlerden maddi yardım alması ve ticaret yapması yasaktır.

E) Kapatılmaya sebep olan parti üyelerine 5 yıl siyaset yasağı cezası verilir

 

19-Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

A) Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir

B) Kamu tüzel kişiliği, kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulabilir

C) Cumhurbaşkanı, bakanlar ve kamu tüzel kişileri yönetmelik çıkartabilir

D) Seçme ve seçilme yaşı onsekizdir

E) Milletvekili olabilmek için askerliği yapmış olmak şarttır

 

 

20-Aşağıdakilerden hangisi bir  gerçek kişinin sulh hukuk mahkemesi (ilk derece mahkemesi) tarafından kısıtlanması sonucunda  atanır?

A) Vasi

B) Veli

C) Kayyım

D) Yasal danışma

E) Özel danışman

 

21-Tasarruf yetkisi sınırlandırılmış evli kişiler ve kendilerine yasal danışman atanmış olan kişiler fiil ehliyetine göre gerçek kişi gruplandırılmasında hangi grubu oluştururlar? 

A) Tam ehliyetliler

B) Tam ehliyetsizler

C) Sınırlı ehliyetliler

D) Sınırlı ehliyetsizler

E) Sınırsız ehliyetliler

 

22-Aşağıdakilerden hangisi, seçim ve halkoylaması ilkelerinden biri değildir?

A) Genel ve eşit oy

B) Gizli oy ve açık sayım

C) İki dereceli seçim

D) Serbest oy

E) Yargı yönetimi ve denetimi (YSK)

 

23- Cumhurbaşkanının seçimi ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? 

A) Cumhurbaşkanı genel oya dayanan seçimle doğrudan halk tarafından seçilir

B) Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır

C) Başkomutanlık makamını TBMM adına Genel Kurmay Başkanı temsil eder

D) Cumhurbaşkanı olmadığında, Cumhurbaşkanı yardımcılarından biri Milli Güvenlik Kuruluna başkanlık eder

E) Cumhurbaşkanı adayı, milletvekili seçilme yeterliliği taşımalıdır

 

24-Yönetmelik ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış verilmiştir?

A) Şekil ve esas bakımından iptaline ilişkin davalar Anayasa Mahkemesinde görülür

B) Cumhurbaşkanı, bakanlar ve kamu tüzel kişileri çıkartabilir

C) Kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını gösterir

D) Kural olarak yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler

E) Bütün yönetmelikler Resmi Gazetede yayımlanmaz

 

25-Aşağıdakilerden hangisinin idarenin taşra teşkilatında yer almaz?

A) İl genel idaresi

B) İl özel idaresi

C) İlçe idaresi

D) İl ve ilçe idare şube başkanlıkları ve kurullar

E) Bölgesel örgütler

 

26-Hangisi hukukun yaptırımlarından birisi değildir?

A) Hükümsüzlük

B) Tazminat

C) İptal

D) Cebri icra

E) İhkak-ı Hak

 

27-Aşağıdakilerden  hangisi  hukuk  tanımının  temel unsurlarından biridir?

A) Topluma uymak

B) Maddi yaptırım

C) Manevi yaptırım

D) Ayıplamak

E) Küçük düşürmek

 

28-Aşağıdaki kanunlardan hangisini Cumhurbaşkanı halkoyuna sunabilir?

A) Bütçe kanunu

B) Kesin Hesap Kanunu

C) Anayasa değişikliği hakkındaki kanun

D) Af kanunu

E) Ceza kanunu

 

29-Aşağıdakilerden hangisi sert çekirdek haklardan biri değildir?

A) Kişi hürriyeti ve güvenliği

B) Din, vicdan, düşünce ve kanaatler sebebiyle kınanamama

C) Yaşama, maddi ve manevi bütünlük hakları

D) Suç ve cezaların geçmişe yürütülememesi

E) Suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimsenin suçlu sayılmaması

 

30-Aşağıdakilerden hangisi, medeni hukukun alt dallarından biri değildir?

A) Kişiler Hukuku

B) Aile Hukuku

C) Eşya Hukuku

D) Miras Hukuku

E) Vergi hukuku

 

31-Vakıflar kaç kişiyle kurulur?

A) 7B) 5C) 3D) 2E) 1

 

32-Gerçek kişilik ne zamandan itibaren başlar?

A) Ana rahmine düşmekle

B) Her ne şekilde olursa olsun doğmakla

C) Sağ ve tamamen doğumla

D) Fiil ehliyetinin kazanılmasıyla

E) 18 yaşın doldurulması ile

 

33 -1982 Anayasasına göre, aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) İki milletvekili genel seçimi arasında boşalan milletvekili sandalyeleri için yapılan seçime ara seçim denir

B) TBMM seçimleri yenilerse, Cumhurbaşkanlığı seçimleri de yenilenir ve aynı gün yapılır

C) Erken seçim kararı TBMM tarafından alınır

D) Cumhurbaşkanı seçimleri yenilerse, TBMM seçimleri de yenilenir ve aynı gün yapılır

E) TBMM en fazla üç ay tatil yapar ve kasım ayının ilk günü kendiliğinden toplanır

 

34-Yüksek Seçim Kuruluyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Anayasanın “Yasama” bölümünde düzenlenmiştir

B) Kararları kesindir

C) Seçimlerin yapılması, yürütülmesi, seçimlerle ilgili itirazları karara bağlaması kurulun görevlerindendir

D) Mazbataların verilmesi, seçim tutanaklarının kabul edilmesi görevlerindendir

E) Kararlarına karşı yargı yolu açıktır

 

35- Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

A) Milletvekillerinin oy , söz ve düşünce hürriyetlerine yasama sorumsuzluğu denir

B) Milletvekili seçilme yaşı onsekizdir

C) Cumhurbaşkanı parti üyesi olabilir

D) Ulaştırma Bakanı MGK üyesidir

E) Suç işlediği iddiası ile bir milletvekilinin tutulamaması, alıkonamaması, sorgulanamaması ve yargılanamamasına yasama dokunulmazlığı denir

 

 

 

36-Aşağıdakilerden hangisi bir taşra teşkilatı kademesidir?

A) İçişleri Bakanlığı

B) Ankara Valiliği

C) İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı

D) Konya Asliye Hukuk Mahkemesi

E) Güzelbahçe Köyü

 

37-Aşağıdakilerden hangisi Kamu Hukukunun bölümlerinden değildir?

A) Anayasa Hukuku

B) İdare Hukuku

C) Vergi Hukuku

D) Ticaret Hukuku

E) Ceza Hukuku

 

38-Aşağıdakilerden hangisi sosyal kurallardan biri değildir?

A) Hukuk kuralları

B) Ahlak kuralları

C) Görgü kuralları

D) Din kuralları

E) Arkadaşlık raconu

 

39-Ölüm tehlikesiyle kaybolan veya uzun süre haber alınamayan kişi için verilen mahkeme kararı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ölüm Karinesi

B) Gaiplik

C) Ölüm

D) Kayıp

E) Birlikte Ölüm Karinesi

 

40-1982 Anayasa’nın ikinci maddesinde belirtilen Cumhuriyet ‘in nitelikleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Demokratik Devlet

B) Laiklik

C) Atatürk Milliyetçiliği

D)Devletçilik

E) Sosyal Devlet

 

41-Aşağıdaki işlemlerinden hangisine karşı yargı yolu kapalı değildir?

A) HSK’nın meslekten çıkartma dışındaki kararları

B) Kamu görevlileri hakem kurulu kararları

C) Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler

D) İnkılap kanunları, uluslararası antlaşmalar ve kural olarak parlamento kararları

E) Sayıştay kararları ile Olağanüstü hallerde çıkan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri

 

42- Yasama Organının araya herhangi bir işlem girmeksizin bir konuyu doğrudan doğruya düzenleyebilmesi yasama yetkisinin hangi özelliği ile ilgilidir?

A) Yasama Yetkisinin Asliliği (ilk elliliği)

B) Yasama Yetkisinin Genelliği

C) Yasama Sorumsuzluğu

D) Yasama Yetkisinin Devredilmezliği

E) Yasama Yetkisinin Dokunulmazlığı

 

43-Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı’nın görevleri arasında yer almaz?

A) Kanunları geri göndermek veya Resmi Gazete ‘de yayımlamak

B) Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halk oylamasına sunmak

C) Milli Güvenlik Kuruluna başkanlık etmek

D) Genel Kurmay Başkanını atamak

E) Kanun çıkartmak

 

 

44-Aşağıdakilerden hangisi en yüksek adli yargı organıdır?

A) Anayasa Mahkemesi

B) Yargıtay

C) Danıştay

D) Uyuşmazlık Mahkemesi

E) Devlet Denetleme Kurulu

 

45-Aşağıdakilerden hangisi  yorum  yöntemlerinden biri değildir?

A) Amaçsal yorum (en uygun menfaat araştırılır)

B) Tarihsel yorum (yapıldığı dönem esas alınır)

C) Yasama yorumu (yasama organı tarafından yapılır- 1924 Anayasası döneminde uygulandı)

D) Mantıksal yorum (sistematik bir bütün olarak ele alma)

E) Sözel yorum (dilbilgisi, sözcük ve deyimlere önem verilir)

 

46-Ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektiren durumlar içinde kaybolup, bulunamamış kimsenin gerçekten ölmüş sayılmasına ne ad verilir?

A) Gaiplik

B) Birlikte ölüm karinesi

C) Ölüm karinesi

D) Zaruret hali

E) Tam ehliyetsizlik

 

47-Aşağıdakilerden hangisi, hak ehliyetine sahip olmakla birlikte, kişilik kazanmamıştır?

A) Ergin ve ayırt etme gücü olmayanlar

B) Küçük ve ayırt etme gücü olmayanlar

C) Ayırt etme gücü olmayıp, kısıtlama kararı verilenler

D) Cenin

E) Kastı suçtan dolayı hükümlüler

 

48-TBMM’nin ara verme kararı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Anayasaya göre bir yılda en çok 3 ay olabilen dinlenme

B) Anayasa değişiklikleri oylanırken, iki oylama arasında 48 saat süre geçmesi

C) Çalışmalarını bir seferde 15 günü geçmemek üzere ertelemesi

D) Yasama dönemi bitmeden, TBMM’nin seçim kararı alması

E) Cumhurbaşkanı yardımcıları ile Bakanların, görevleriyle ilgili suçlardan yüce divana sevk edilmeleri

 

49- Anayasal güvence altına alınmış temel hak ve ödevlerden hangisi, sosyal ekonomik hak ve ödevler  bölümünde yer almaktadır ?

A) Konut dokunulmazlığı, kişi dokunulmazlığı, düşünce hürriyeti

B) Seçme ve seçilme hakkı, vatani hizmet, vergi ödevi

C) Kamu hizmetlerine girme, mal bildiriminde bulunma, vatandaşlık

D) Yerleşme ve seyahat hürriyeti, kişisel verilerin korunması, mülkiyet ve miras hakkı

E) Ailenin korunması ve çocuk hakları, kıyılardan yararlanma, eğitim ve öğretim hakkı

 

50-1982 Anayasasına göre, Temel Hakların sınırlandırılması ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Sınırlama kanunla olmalıdır

B) Sınırlama Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır

C) Sınırlama Laik Cumhuriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır

D) Sınırlama sadece olağanüstü dönemlerde olmalıdır

E) Sınırlama hakkın özüne dokunmamalı, ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır

 

51-Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

A) Disiplin mahkemesi dışında askeri mahkeme kurulamaz

B) Milletvekilleri bütün milletin vekilleridir

C) Milletvekilleri yeni TBMM ve Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev yapar

D) Hazine yardımı alabilmek için bir partinin yüzde yedi oy alması gerekir

E) Meclise girebilmek için bir parti yüzde on oy almalıdır

52-Anayasa değişiklikleri ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır ?

A) Anayasa değişikliği için 151 milletvekilinin yazılı teklifi gerekir.

B) Anayasa değişiklik teklifleri TBMM tarafından kabul edilir, Cumhurbaşkanı tarafından geri gönderilir veya  halkoyuna (referandum) sunulur

C) Anayasa değişikliklerinin kabulü için   gizli  ve iki  kez oylama yapılması,  iki oylama arasına 48 saat  serinleme süresi (ivedi görüşülememe esası) konulması  şarttır

D) Anayasa değişikliklerinin kabul yeter sayısı TBMM üye tamsayısının beşte üçüdür. Ancak  üçte iki çoğunluğu bulmadığı takdirde Cumhurbaşkanı tarafından referanduma sunulması zorunludur.

E) Anayasa değişikliklerinin yargısal denetimi ve  iptali (sadece şekil bakımından) Anayasa Mahkemesinde yapılır

 

53-Aşağıdaki durumların hangisinde hakim takdir yetkisine başvurur?

A) Hukuk Boşluğu

B) Gerçek (açık) kanun Boşluğu

C) Kural İçi Boşluk (bilinçli bırakılan boşluk)

D) Gerçek olmayan boşluk

E) Kural dışı boşluk (bilinçsiz bırakılan boşluk)

 

54-Aşağıdakilerden hangisi kişi topluluğu şeklinde bir tüzel kişilik değildir?

A) Şirket

B) Belediye

C) Köy

D) Sendika

E) Vakıf

 

55-Aşağıdakilerden hangisi anayasa türleri sınıflandırmasında yer almaz?

A) Sert anayasa – yumuşak anayasa

B) Çerçeve anayasa – kazuistik anayasa

C) Yazılı anayasa – geleneksel (yazısız) anayasa

D) Esnek anayasa – katı anayasa

E) Uzun anayasa – kısa anayasa

 

56-Aşağıdakilerden hangisi Yüce Divanda yargılanabilecek kişilerden biri değildir?

A) TBMM Başkanı

B) Genel Kurmay Başkanı

C) Jandarma Genel Komutanı

D) Kara Kuvvetler Komutanı

E) Cumhurbaşkanı yardımcıları

 

57-Aşağıdakilerden hangisi bir belediye başkanını kesin olarak görevden alma yetkisine sahiptir?

A) Ağır Ceza Mahkemesi

B) İçişleri Bakanı

C) Cumhurbaşkanı

D) Danıştay

E) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı

 

58- Memurlar ile ilgili  verilen bilgilerden hangisi yanlıştır ?

A) Uygulamayı isteme, güvenlik ve hizmet, emeklilik, çekilme, sendika ve izin memurların hakları arasındadır

B) Toplu eylem, grev, ticari faaliyet, hediye ve menfaat sağlama, gizli bilgileri açıklama memurlarla ilgili yasaklar arasındadır

C) Bir yıldan on yıla kadar hizmeti olan memurlar 20 gün, on yıldan fazla hizmeti olan memurlar 40 gün izin hakkına sahiptirler

D) Memurların görevleri ile ilgili suçlardan yargılanabilmesi için, İlçede kaymakam, ilde ise vali’nin soruşturma izni vermesi gerekmektedir

E) Belediye başkanları, meclis üyeleri ve il genel meclisi üyeleri hakkında İçişleri bakanı soruşturma izni veren makamdır

 

 

59-Olağanüstü dönemlerde aşağıdaki haklardan hangisinin kullanımı durdurulabilir?

A) Suç ve cezaların geriye yürümezliği

B) Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme

C) Yaşama hakkı

D) Düşünce , din ve inançların açıklanmaya zorlanamaması

E) Masumiyet karinesi

 

60-Özel mülkiyetteki bir taşınmazın, kamu yararı gerekçesiyle ve sahibinin isteği dışında ve kamu mülkiyetine geçirilmesi işlemine ne ad verilmektedir?

A) Kamulaştırma

B) Devletleştirme

C) Özelleştirme

D) Planlama

E) Müsadere

 

61- Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Bütçe kanunu Cumhurbaşkanı’nın TBMM’ye geri gönderemediği tek kanundur

B) Anayasa değişiklikleri hariç diğer kanunlar Cumhurbaşkanı tarafından halkoyuna sunulamaz

C) Milletlerarası antlaşmaların onaylanması yetkisi TBMM’ye aittir

D) Temel haklara ilişkin milletlerarası antlaşma hükümleri ile kanunların çatışması durumunda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır.

E) Bütçe Kanunu’na karşı Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açılabilir

 

62-1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden hangisi TBMM’nin yetkileri arasında yer almaz?

A) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyelerini seçmek

B) Milletvekillerinin dokunulmazlığını kaldırmak ve belli koşullarda üyeliklerini düşürmek

C) Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak

D) Danıştay üyelerini seçmek

E) Savaş ilanına karar vermek

 

63-Yürütme organı hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Bakanlar, Cumhurbaşkanı’nca atanır ve azledilebilir

B) 2017 Anayasa değişikliği ile gensoru yürürlükten kaldırılmıştır

C) Askeri yargı 2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır

D) Tüzükler 2017 Anayasa değişikliği ile yürürlükten kaldırılmıştır

E) Cumhurbaşkanı olmak için milletvekili olmak gerekir

 

64-Aşağıdakilerden hangisi hukukun yazılı kaynakları arasında yer almaz?

A) Anayasa

B) Cumhurbaşkanlığı kararnamesi

C) İçtihadı birleştirme kararları

D) Örf adet hukuku

E) Yönetmelikler

 

65-Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

A) Kanunlar, TBMM tarafından çıkarılır ve Anayasa mahkemesinde iptal edilir

B) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılır ve Anayasa mahkemesinde iptal edilir

C) TBMM Başkanı, kanun teklifi sunmaya yetkili değildir

D) Yönetmelikler idari yargı mahkemelerinde iptal edilir

E) Kanunlar onbeş gün içinde yayımlanır, kural olarak Resmi Gazetede yayımlanmasını takip eden günden itibaren kırkbeş gün sonra yürürlüğe girer

 

 

 

 

 

 

66-Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde anayasa  yargısının denetimi dışındadır?

A) Anayasa değişiklikleri

B) Kanunlar

C) Cumhurbaşkanlığı kararnamesi

D) TBMM içtüzüğü

E) Milletlerarası antlaşmalar

 

67-Belediye idaresi aşağıdakilerden hangisi ile kurulur?

A) Kanunla

B) Danıştay kararıyla

C) Müşterek kararnameyle

D) İçişleri Bakanlığı kararıyla

E) Kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulu kararıyla

 

68-Aşağıdaki seçeneklerde verilen memurlar ile ilgili bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek çıkarma sebebidir

B) Siyasi partiye girmek, amire fiili tecavüz, ideolojik ve siyasi bazı eylemlerde bulunmak çıkarma sebebidir

C) Çekilme, çekilmiş sayılma (Müstafi), emeklilik, ölüm, memurlukla bağdaşmayan bir görev üstlenme ve çıkarılma memurluğu sona erdiren sebeplerdir

D) Aralıksız 10 gün görev yerini izinsiz mazeretsiz terk eden memur çekilmiş sayılır ve bir yıl yeniden devlet memuru olamaz

E) Sadakat, tarafsızlık ve bağlılık, davranış ve işbirliği ,kişisel sorumluluk ve zarar vermekten kaçınma, mal bildirimi, amirin emrine uyma ve basına demeç vermeme memurların hakları arasındadır

 

69-Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı seçilebilmek için aranan şartlardan biridir?

A) Milletvekili olmak

B) En az 30 milletvekilinin adaylık önerisi

C) 45 yaşını doldurmuş olmak

D) Son genel seçimlerde oylarının toplamı yüzde beşi geçen siyasi partiler veya siyasi parti tarafından aday gösterilmek

E) Yükseköğrenim öncesi diploma yeterliliğine sahip olmak

 

70- Aşağıdakilerden hangisi memur olma şartlarından biri değildir?

A) Yüksek öğrenim mezunu olmak

B) Çeşitli suçlardan mahkum olmamak

C) Askerlikle ilişiği olmamak

D) Kamu haklarından mahrum olmamak

E) Göreve engel bir hastalığı olmamak

 

71-Aşağıdakilerden hangisi TBMM’nin görevlerinden biri değildir?

A) Savaş ilan etmek

B) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine karar vermek

C) Yazılı soru, gensoru ve meclis araştırması gibi yöntemlerle bilgi edinmek ve denetleme yapmak

D) Erken seçim kararı vermek

E) Meclis soruşturması ile Cumhurbaşkanı yardımcılarının veya bir bakanın Yüce Divana sevk edilmesi

 

72-Tarafların serbestçe düzenleme yapabilecekleri bir konu olan faiz oranını belirleme hususunda, sözleşmeye bir hüküm koymamaları halinde mevcut  anlaşmazlığı gideren kanun hükmünün niteliği nedir?

A) Yorumlayıcı hukuk koruları

B) Tamamlayıcı hukuk kuralları

C) Genel hukuk kuralları

D) Tanımlayıcı hukuk kuralları

E) Emredici hukuk kuralları

 

 

 

 

73- Aşağıdaki seçeneklerde verilenlerden hangisi, Türkiye Cumhuriyeti  Devletinin İdari anlamda görevlerinden biri değildir ?

A) Milli Güvenliğin korunması

B) Kolluk faaliyetleri

C) Özendirme ve destekleme faaliyetlerinin özel sektöre devredilmesi

D) Kamu hizmeti ve planlama

E) İç düzen ve özyönetim faaliyetleri

 

74-Aşağıdaki hukuki kavramlar ve anlamları ile ilgili eşleştirmelerden hangisi yanlıştır ?

A) Tereke: Maddi olmayan mallar

B) Muvazaa: İrade ile beyan arasında bilerek ve isteyerek yaratılan uygunsuzluk

C) Defi : Mevcut bir sebepten dolayı borcu ödemekten kaçınabilme imkanı

D) İcap-öneri : Bir sözleşmenin meydana gelmesi için yapılan irade açıklamalarından ilk yapılan teklife denir.

E) İfa : Borcun konusu olan edimi yerine getirerek borcu sona erdiren sebeplerden biridir

 

75-Aşağıdakilerden hangisinde  sosyal kural ve yaptırımı

yanlış olarak eşleştirilmiştir? 

A) Din kuralları – günahkâr sayılma, öteki dünyada cezalandırılma

B) Ahlak kuralları – ayıplanma, küçük görülme

C) Hukuk kuralları – ceza, cebr-i  icra

D) Hukuk kuralları – Tazminat, hükümsüzlük, iptal

E) Görgü kuralları – kınanma, dışlanma

 

76-Aşağıdaki kuruluşlardan hangisi Cumhurbaşkanlığına bağlıdır? 

A) Kamu denetçiliğikurumu

B) Sayıştay

C) Danıştay

D) Devlet Denetleme Kurulu

E) Yüksek Seçim Kurulu

 

77- Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Memurların adaylık süresi en az bir en çok iki yıldır ve başka yere atanan memurlar 15 gün içinde göreve başlamakla yükümlüdürler

B) Memurlar grev hakkına sahiptirler

C) Memurlar toplu sözleşme ve sendika hakkına sahiptirler

D) Memurların toplu sözleşme uyuşmazlıklarını Kamu Görevlileri Hakem Kurulu çözer

E) Memurların görevden uzaklaştırılması, 3 aylığına alınabilen ihtiyati bir tedbirdir

 

78- Aşağıdakilerden hangisi  kamu hizmetlerini görülmesini sağlayan kamu görevlilerinden biri değildir ?

A) Memur

B) Sözleşmeli personel

C) Kayyım

D) İşçi

E) Geçici personel

 

79-Aşağıdakilerden hangisi merkezi idare içerisinde  yer almaz?

A) Kocaeli Valiliği

B) İl İdare Kurulu

C) Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlıklar

D) Üniversiteler

E) Milli güvenlik kurulu

 

80- Aşağıdakilerden hangisi  kolluk makamı değildir ?

A) Cumhurbaşkanı

B) İçişleri bakanlığı

C) Valiler ve kaymakamlar

D) Belediye meclisi, belediye başkanı, belediye encümeni, muhtar ve köy ihtiyar heyeti

E) İl özel idareleri

 

81-Aşağıdakilerden hangisi Milli Güvenlik Kurulu içerisinde yer almaz?

A) Adalet Bakanı

B) İç İşleri Bakanı

C) Cumhurbaşkanı

D) Çalışma ve sosyal güvenlik bakanı

E) Genel Kurmay Başkanı

 

82-Aşağıdakilerden hangisi  T.C. Anayasasında sayılmış olan kişisel haklar ve ödevlerden biri değildir?

A) Devletleştirme, kamulaştırma ve özelleştirme

B) Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı

C) Dernek ve vakıf kurmak

D) Mülkiyet ve miras hakkı

E) Süreli süresiz yayın hakkı

 

83-Aşağıdaki haklardan hangisi özel haklardan biri değildir?

A) Telif hakkı

B) Patent Hakkı

C) Mülkiyet hakkı ve sınırlı ayni haklar

D) Velayet ve vesayet hakları

E) Dinlenme hakkı

 

84-Vatandaşlıktan çıkarma kararını hangi organ alır?

A) Cumhurbaşkanı

B) Danıştay

C) Başbakanlık

D) Milli Güvenlik Kurulu

E) Anayasa Mahkemesi

 

85-Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerinden biri değildir ?

A) Anayasa Mahkemesinin başkanını seçmek

B) Başkomutanlık makamını temsil etmek

C) Kamu tüzel kişiliği kurmak

D) Milletlerarası antlaşmaları onaylamak ve yayımlamak

E) Bakanları atamak ve görevlerine son vermek

 

86-Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi 12 yıldır

B) Anayasa mahkemesine üye seçilmek için kırk yaşını doldurmak gerekir

C) Danıştay ve Yargıtay üyeleri 12 yıl için görev yaparlar

D) Adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev uyuşmazlıklarını, uyuşmazlık mahkemesi çözer

E) İdari yargının yüksek mahkemesi Danıştaydır

 

87-Anayasa Mahkemesi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Anayasa Mahkemesi 15 üyeden oluşur, 45 yaşını doldurma şartı aranır ve bir kimse iki kez üye seçilemez

B) Soyut norm denetimi, somut norm denetimi, yüce divan yargılaması, siyasi partilerin mali denetimi ve kapatılması, uyuşmazlık mahkemesinin başkanının seçilmesi gibi görevleri vardır

C) Anayasa Mahkemesi kendi üyeleri arasından 4 yıl için bir başkan ve iki başkan vekili seçer

D) Anayasa Mahkemesi, temel hakların ihlali ile ilgili bireysel başvurulara bakamaz

E) Anayasa mahkemesi üyeleri 12 yıl süreyle görev yapar ve 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar.

 

 

88-Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

A) Uyuşmazlık mahkemesi adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev  ve hüküm uyuşmazlıklarını çözer

B) HSK’nın başkanı Adalet bakanı, doğal üyesi ise Adalet bakanı müsteşarıdır. Dört yıl için görev yapacak onüç üyeden oluşur ve iki daire halinde çalışır. Yedi üyeyi Cumhurbaşkanı, dört üyeyi ise TBMM seçer.

C) Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar , TBMM Başkanı, GKB  ve kuvvet komutanları, yüksek mahkemelerin başkan üye ve başsavcıları  görevleriyle ilgili suçlardan Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesinde yargılanırlar

D) Hakim ve savcıların özlük işlerine bakan, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi tekliflerini karara bağlayan kurul  HSK’dır

E) Anayasa Mahkemesi on üye ile toplanır

 

89- Aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Kamu düzeninin bozulmasını önleme, bozulduğunda eski duruma getirme hizmetinin yürütülmesi için kurulan örgüte kolluk denir

B) Bozulduğunda kamu yararını olumsuz etkileyen düzene kamu düzeni denir

C) Kamu düzeninin öğeleri ; Genel güvenlik, genel sağlık, genel ahlak, dirlik ve esenliktir

D) Kolluk idari kolluk ve adli kolluk olarak bir ayrıma tabi tutulmuştur

E) Özel idari kolluk ; polis ve jandarma iken, genel idari kolluk ise  avcılık,imar,belediye,köy,orman ve gümrük gibi alanlarda faaliyet gösterir

 

90-Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Dernek ve vakıflar özel hukuk kişileridir

B) Üniversiteler ve hastaneler kamu kurumları olup mal topluluğudur

C) Devlet, il, belediye ve köy kamu hukuki kişileridir

D) Tüzel kişiler kuruldukları anda hak ehliyetine sahip olurlar

E) Tüzel kişilerin tamamı izin alarak kurulabilir

 

91- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Anayasa, idare, yargılama, vergi, ceza ve devletler genel hukuku kamu hukuku dallarındandır

B) Bir kanun maddesinin yürürlükten kaldırılmasına ilga denir

C) En geniş hukuk dalı anayasa hukukudur

D) Anayasada 177 esas 21 geçici madde vardır

E) Başlangıç metni anayasaya dahildir

 

92- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ergin olma yaşı 18 dir

B) Olağan evlenme yaşı (veli rızasıyla) 17 dir

C) Olağanüstü evlenme yaşı (mahkeme kararıyla) 16 dır

D) Mahkeme kararıyla ergin olma yaşı ( kaza-i rüşt) 15 tir

E) 12 yaşını doldurmayanlara indirimli ceza verilir

 

93- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) İl özel idaresi, belediye ve köyler yerinden yönetim kuruluşlarından yerel yönetimlerdir

B) İl, ilçe ve bölge idareleri merkezi yönetimin taşra teşkilatıdır

C) Köyün gelirleri imece ve salmadır

D) Belediyeler (Büyükşehir hariç) , köyler, KİT ler, Bölge idareleri ve mahalleler  karar ile kurulur

E) Başkente yardımcı kuruluşlar olan MGK, Sayıştay, Ekonomik ve Sosyal Konsey ile Danıştay, taşra  teşkilatı kademesinde yer  alırlar

 

94- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) En yüksek danışma ve inceleme organı Danıştay’dır.

B) Yetki genişliği ilkesi vali’ ye tanınmıştır.

C) İdarenin bütünlüğü hiyerarşi ve vesayet denetimiyle sağlanır

D) Merkezi yönetim teşkilatındaki birimlerin Devletten ayrı tüzel kişilikleri bulunmaktadır

E) Cumhurbaşkanı ile vali, vali ile kaymakam  arasında hiyerarşi varken,  bir bakanlık ile bir hizmet yerinden kuruluşu veya  vali  ile bir yerel yönetim kuruluşu arasında  vesayet denetimi vardır

 

95- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Devlet kademesindeki en yüksek amir Cumhurbaşkanıdır

B) En yüksek memur müsteşardır

C) Devletin birliğini temsil eden ve yürütme yetkisine sahip olan Cumhurbaşkanı yüce divanda yargılanabilir

D) Memurlar ile ilgili davalar adli yargıda çözülür

E) İlde devletin başı validir ve hem devlet hem de her bir bakanlığın ildeki temsilcisidir.

 

96- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Devlet ya da diğer tüzel kişilerce yürütülen, kamu yararını ve ortak gereksinimleri karşılamaya dönük etkinliklere kamu hizmeti denir

B) Kamu kesimi faaliyetlerinin sınırlandırılması veya ortadan kaldırılmasına devletleştirme denir

C) Toplum için hayati önem taşıyan faaliyetlerin idarece yürütülüp, toplumun bu hizmetlerden faydalandırılmasına kamu yararı denir

D) İdarenin kamu yararını gerçekleştirmek için özel kişiler karşısındaki üstün yetki ve ayrıcalıklarına kamu gücü denir

E) Kamu hizmetinin özellikleri ; Süreklilik ve düzenlilik, genellik ve tarafsızlık ( eşitlik-nesnellik), değişkenlik-uyarlama ve bedelsizliktir

 

97- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Asli kaynakların yazılı olanlarına mevzuat denir

B) Doktrinler ve içtihatlar yardımcı kaynaktır

C) Doğal hukuk, ideal ve olması gereken akla vicdana uygun hukuktur

D) Yürürlükte bulunan tüm hukuk kuralları pozitif hukuktur

E) Yürürlükten kaldırılmış hukuka metruk denir

 

98-Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Devletin işleyiş ve örgütü, kişi ile idare ilişkileri ve kamu hizmetlerinin görülmesi konuları idare hukuku kapsamındadır

B) Hakların kazanılmasında aranan kuruma iyiniyet denir

C) Sözleşmelerde uygulanacak zamanaşımı, kural olarak 5  yıldır

D) Vergi hukukunun genellik, adalet ve kanunilik olmak üzere üç ilkesi vardır

E) Hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesinde aranan, makul aklı başında ve namuslu biri gibi davranma yükümlülüğüne dürüstlük denir

 

99-Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Eşya hukukunun konusu ayni haklarıdır

B) Hak sahibi varlıklara kişi denir

C) Velayet ve vesayet kişiler hukukunun konusuna girer

D) Maddi olmayan mallar üzerindeki mutlak haklara fikri hak denir

E) Herkese karşı ileri sürülen haklar mutlak haklardır

 

100- Aşağıdakilerden hangisi memurlara verilebilecek disiplin cezalarından değildir ?

A) Uyarma ve kınama

B) Aylıktan kesme

C) Kademe ilerlemesini durdurma

D) Memurluktan çıkarma

E) Görevden uzaklaştırma

 

101- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ana personel rejimine bağlı kalmaksızın atama yapılan memur kadrolarına istisnai memurluk denir

B) Memurun atandığı belli yetki ve sorumlulukla donatılmış görev yerine kadro denir

C) Memurluk mesleğinin temel ilkeleri; sınıflandırma,kariyer (derecelerde ilerleme) ve liyakattır (yetenek ve eşit imkan)

D) Her Türk kamu hizmetlerine girme veya ayrılma hakkına sahiptir ve kamu hizmetlerine girmede sadece görevin gerektirdiği nitelikler aranır (serbestlik-eşitlik)

E) Memurlar her yıl mal bildiriminde bulunur

 

 

 

102-Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Belirli kişi veya kişilere ileri sürülebilen özel haklara, sınırlı ayni hak denir

B) Bir veya birden çok kişinin hukuki sonuca yönelmiş irade açıklamaları, hukuki işlemdir

C) Hukuki sonuç doğuran iradi insan davranışı, hukuki fiildir

D) İnsan iradesi dışı ve hukuki sonuç doğuran olaylar hukuki olaydır

E) Özel haklar aslen veya devren kazanılabilir

 

103- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Küçük ve kısıtlı kişilerin haklarını korumak için mahkemenin atadığı kişiye vasi denir

B) Belli bir malın yönetilmesi veya belli bir işin yapılması için görevlendirilen kişiye kayyım denir

C) Bir eşya üzerindeki fiili hakimiyete telif hakkı denir

D) Tüzel kişiler organlarına sahip oldukları anda fiil ehliyetlerine kavuşurlar

E) Sahibine hem kullanma hem yararlanma hem de tasarruf yetkisi veren hak mülkiyet hakkıdır

 

104- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Hakkın Devlet eliyle korunması talep hakkı ve dava hakkı ile olur

B) Hakkın bazı istisnalarda sahibi eliyle korunması da mümkündür

C) Meşru müdafaa, zaruret (ıztırar) hali ve kuvvet kullanma hakkın bizzat sahibi eliyle korunmasıdır

D) Meşru müdafaa bir saldırıya karşı yapılan ölçülü savunmadır

E) Zaruret hali hakkın bizzat kuvvete başvurarak korunmasıdır

 

105- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A)Gerçek kişilik sağ ve tam doğumla başlar

B) Hak ehliyeti ana rahmine düşme anında kazanılır

C) Hak ehliyeti aktif , fiil ehliyeti pasiftir

D) Ayırt etme gücü; Bir kimsenin hareketlerinin sebep, sonuç, kapsam etkileri önceden öngörebilme ve davranışları yönlendirebilme yeteneğidir

E) Fiil ehliyeti, bizzat kendi fiil ve işlemleriyle haklar ve borçlar oluşturabilme ehliyetidir

 

106- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Mümeyyiz, ergin ve kısıtlı olmayanlar tam ehliyetlidirler

B) Yasal danışman atanmış kişiler sınırlı ehliyetlilerdir

C) Küçükler ve kısıtlılar sınırlı ehliyetsizlerdir

D) Ergin olmayanların cezai ehliyeti yoktur

E) Temyiz kudreti olmayanlar tam ehliyetsizlerdir

 

107- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ölüm, ölüm karinesi ve gaiplik kişiliği sona erdirir

B) Kişiliğin dışa karşı korunması için hukukumuzda ; tespit, saldırıya son verilmesi ( men) , önleme ve tazminat davaları düzenlenmiştir

C) Ölümüne kesin gözüyle bakılan bir durumda kaybolan kişi hakkında gaiplik kararı verilir

D) Ölüm karinesi kararını en büyük mülki amir verir

E) Gaiplik davası için öngörülen süreler 1 yıl veya 5 yıldır

 

108- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Birden fazla kimsenin, bir borcun tamamından asıl borçlu gibi ve zincirleme sorumlu olması müteselsil sorumluluktur

B) Yoksul yakınlarına yardım etme yükümlülüğü nafaka yükümüdür

C) Mal veya hakkın bir başkasına devredilmesi anlamına gelen mülkiyetin nakline temlik denir

D) Resmi kütük ve defterlere düşülen ilk kayıta tescil denir

E) Anne ve babanın ergin olmayan çocukları veya kısıtlı çocukları üzerindeki hakka vesayet hakkı denir

 

109- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ahde vefa ilkesi ne olursa olsun sözleşmenin gereğini yerine getirmekle alakalıdır

B) Öngörmezlik ( emprevizyon) ilkesi sözleşmeyi mahkeme kararıyla yeni şartlara uyarlamakla ilgilidir

C) Edim borcun konusudur

D) Vadesi gelmemiş borçlara muaccel borç denir

E) Karşı tarafın tecrübesizliğinden ve zor durumundan yararlanarak yapılan sözleşmelerde aşırı yararlanma  (gabin) söz konusudur

 

110- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Öngürelemeyen, öngörülse bile engellenemeyen yoğun ve dışsal olaya zorlayıcı yada mücbir sebep denir

B) Tamamlayıcı hukuk kuralları boşluk doldurur, yorumlayıcılar ise farklı algılanan durum veya kavramı netleştirir

C) Tanımlayıcı hukuk kuralları bir hukuki kurumu tanımlayıp anlaşılmasına ve kavramların gerekli şart ve unsurlarının ortaya konmasına hizmet eder

D) Hısımlık kan veya akdi bağla meydana gelen yakınlıktır

E) Bir birinden üreyenler arasında hısımlık yansoy (civar) hısımlığı iken, ortak kökten gelenler arasındaki hısımlık altsoy-üst soy (usul-füru) hısımlığıdır

 

 

CEVAP ANAHTARI

 

1-C     2-E    3-C   4-E  5-E    6-D    7-D    8-B     9-C     10-D

 

11-B   12-D  13-C   14-C   15-C   16-E   17-D   18-C  19-E   20-A

 

21-C    22-C   23-C   24-A   25-B   26-E   27-B  28-C   29-A  30-E

 

31-E    32-C    33-E   34-E   35-D   36-B   37-D  38-E  39-B  40-D

 

41-C   42-A    43-E    44-B   45-C   46-C  47-D  48-C   49-E  50-D

 

51-D   52-A   53-C   54-E   55-E   56-C   57-D  58-C   59-B   60-A

 

61-C    62-D    63-E    64-D  65-C   66-E  67-C   68-E  69-D   70-A

 

71-C    72-B    73-C    74-A   75-E   76-D  77-B  78-C  79-D   80-E

 

81-D    82-A   83-E    84-A    85-A  86-B   87-D  88-B  89-E   90-E

 

91-C   92-E   93-E     94-D   95-D   96-B  97-E   98-C  99-C  100-E

 

101-E    102-A    103-C  104-E    105-C   106-D   107-C    108-E

 

109-D  110-E

 

İlgili Kategoriler

Vatandaşlık Ders Notları