İSLAM DÜNYASINDA VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGEMİZDE YETİŞMİŞ ÖNEMLİ BİLİM ADAMLARI
1.Cabir Bin Hayyan: Kimyacı ve Matematikçi Doğumu:721 Ölümü:776
Fen bilimlerinden kimyayla uğraşmıştır ve Matematikçidir.Irak’ta Kufe şehrinde doğdu.Bazı eski kitaplarda Şanlıurfa/Harranlı olduğu da iddia edilmiştir.
Çok sayıda kitap yazmıştır.Kimyayı geliştirmiş ve zamanında en ünlü kimyacı olmuştur.Deri boyama yöntemleri gibi bazı icatları vardır.
2.İbrahim El Fezari: Astronom Ölümü:803
İslam dünyasında ilk defa göğü,yıldızları,güneşi ve ayı inceleme bilimi olan astronomiyi başlatan,göğü inceleyen bilim adamıdır.
Teleskop olmadığı için o devrin göğü inceleme aleti olan usturlabı buldu.
3.Musa El Harezmi: Matematikçi Doğumu:780 Ölümü:850
Hazar gölü kıyısındaki Harzem şehrinde doğdu. En ünlü Müslüman bilim adamlarındandır. Logaritma ve Cebir gibi bazı Matematik konuları üzerine keşifler yapmış bir matematikçidir.
4.Musa Bin Şakir oğulları: Matematikçi ve Astronomdurlar. 800’lü yıllarda yaşamış üç kardeştirler.Üç kardeşte dahi zekasındadır.Matematik ve Astronomi (göğü,yıldızları,güneşi ve ayı inceleme bilimi) üzerine keşifler yaptılar.Hatta bugün göğü incelediğimiz teleskopa benzer aletler yaptılar.
5.El Kindi: Felsefe denilen bir bilimin bilgini (Filozof) Doğumu :801 Ölümü:873
Pek çok bilimde ve Felsefe denilen düşünme ile ilgili bir bilimde uzman olan bu bilgin,Irak’ta doğmuştur.
Günümüze ulaşan ve kendisinin yazdığı yirmi bir felsefe,kırk dört matematik,otuz bir gök bilimi (Astronomi),yirmi bir doktorluk (Tıp) kitabı vardır.
6.Harrani: Şanlıurfa’nın Harran şehrinde doğdu.O zamanki Müslüman toprağı olan Avrupa’daki İspanya’ya göç etti.Ağrı kesici bir ilaç bulmuştur.
7.El Bettani: Matematikçi ve Gök inceleme uzmanı (Astronom) Doğumu:858 Ölümü: 929
Şanlıurfa’da Harran şehrinde,Bettan adlı küçük bir köyde doğdu.Göğü incelemek için yapılan binalardan (Rasathane) yapmıştır.
Devrinin ve Bugünün en ünlü,en bilinen bilim adamlarından biridir.
Ay tutulması adlı gök olayları ve Sinüs-Kosinüs adlı derin matematik konuları ile ilgili yeni şeyler bulmuştur.
8.Ebu Said Sinan: Doktor ve Astronom. Ölümü:942
Kurre ailesindendir.Şanlıurfa’daki Harran şehrinde doğdu.
Uzman bir doktordu.Büyük serveti ve parası olsa da fakirlere yardımı çokça yapardı.Doktor olacaklara doktorluk diploması için sınav yapardı.
9.Farabi: Felsefeci Doğumu:870 Ölümü:950
Orta Asya adlı Türk ülkesinde,Farab adlı şehirde Türk bir komutanın oğlu olarak doğdu.Avrupa’da Al Farabius adıyla ünlü olmuştur.Bir ara Şanlıurfa’daki Harran’da okul okumuş,eğitim almıştır.
İslam aleminin yetiştirdiği en önemli felsefeci,yani felsefe denilen yöntemin bilginidir.
Işığın durumu ve gözün nasıl gördüğü üzerine bugüne yakın bilgiler ortaya koydu.Müzik ve notalar üzerine kitabı vardır ve Müziği bir bilim haline çevirmiştir.
10.Ebu Hasan Harrani: Doktor Doğumu:896 Ölümü:975
Aslı Harranlıdır fakat Suriye’deki Rakka şehrinde doğdu.Bağdat’ta öldü.Babası ve kendisi uzman doktordu.
11.Ömer Bin Yunus: Doktor
Göz doktorluğunda ünlüydü.İspanyalıdır.Harran’da bir süre eğitim aldı
12.Ahmet Bin Yunus:Doktor
İspanyalı ve göz üzerine uzman bir doktordur.Harran’da ve Irak’taki Bağdat şehrinde doktorluk yaptı.Göz ameliyatları yapardı.Bazı ilaçlar (Macun ve Şerbetler) bulmuştur.Fakir hastaların bazılarına bedava tedavi yapardı.
13.İbn Sina: Doktor,Felsefe bilgini ve şiir yazan (şair) Doğumu:980 Ölümü:1037
Buhara şehrindeki Efşene köyünde doğdu.
Felsefe bilginidir.On yaşında Kuran-ı Kerim’i öğrendi.
Verem hastalığının bir kişiden diğerine bulaşabileceğini belirtti.Kızıl hastalığının nasıl olduğunu buldu.Mide ülseriyle ilgili yazılar yazdı.Karaciğer hastalıklarının bazılarını açıkladı.Göz kaslarının ve dokularının nasıl çalıştığını açıkladı.Kalpdeki damarların yapısını açıkladı.
İlk aşı iğnesini (şırıngayı) icad etti.Kasadır adlı tıbbi sonda denilen bir doktorluk aletini buldu.İlk anestezik ilacı (Ameliyat öncesi hastayı uyutan ilaç) keşfetti.Ruh doktorluğu (Psikiyatri) üzerine yazdı.
14.İbnül Heysem: Fen bilimlerinden Fiziğin uzmanı ( Fizikçi),Felsefe bilgini,Matematikçi Doğumu:965 Ölümü:1039
Irak’ta Basra şehrinde doğdu.Işık ve ışığın gözlük camı gibi merceklerden nasıl geçtiğiyle ilgili (optik) yazılar yazmış,bununla ilgili pek çok şeyi bulmuştur.Işık ve gözün görmesi arasındaki ilişkiyi açıkladı.Gözün nasıl çalıştığını açıkladı.
Atmosfer ve havanın yapısı üzerine yazılar yazdı.
Geometri denilen Matematik konuları üzerine kitapları vardır.
15.El Biruni: Astronomi (Gökleri inceleme) bilgini,Fizik bilgini,Matematikçi ve Felsefe bilgini Doğumu:973 Ölümü:1051
Türk asıllı bu alim (bilgin),Güneşin de hareketli olduğundan bahsetmiştir,Dünyanın yuvarlak olduğunu ve yerçekimini kabul ediyordu.Dünyanın kendi ekseni etrafında ve Güneş çevresinde dönüşleriyle ilgili yazıları vardır.
Biruni,Fen bilimlerinde bir problem olan özgül ağırlıkla ilgili hesaplamalar yapmış ve on sekiz değerli taşın özgül ağırlığını bugüne benzer şekilde bulmuştur.Artezyen kuyularının yapısını açıkladı.
Matematik ve Işık üzerine çalıştı.Sekiz çarklı gezegen maketleri yaptı. (gezegen:Uzaydaki Dünya,Mars,Venüs gibi güneşin etrafında dönen büyük ve yuvarlak kütleler)
16.İbn Dinar: Doktor
Diyarbakır’ın Silvan şehrinde yaşadı.İlaç yapmakta iyiydi.Bir şurup şeklinde ilaç keşfetmiştir.Hakkında fazlaca bir bilgi kalmamıştır.
17.İbn Haldun:
18.El Gazali: Din Alimi,Felsefe bilgini Doğumu:1058 Ölümü: 1111
Tus şehrinde doğdu.İslam alemindeki önemli bilginlerden biridir.Gazali’nin babası okumamıştı fakat oğullarını çok iyi yetiştirdi.
Bu alim felsefe bilgisini kendi gayretleriyle sadece kitaplardan öğrendi.Gazali her ne kadar felsefecilerin bazı görüşlerine ve felsefenin bazı kısımlarına karşı çıksa da esasen matematik,fen bilimleri ve felsefeyi destekler ve severdi.Zaten kendisi de aynı zamanda bir felsefe bilginidir.
Büyük Avrupa felsefecilerinden Pascal,Leibniz ve Imanuel Kant’a benzer görüşleri vardır.Pascal kitaplarından faydalanmıştır.
Bir mantık kitabı da yazmıştır.(Mantık:Doğru düşünme bilgisi)
19.Ömer Hayyam: Astronom (Gökleri inceleme uzmanı),Matematikçi,Felsefe bilgini ,Şiir yazan(şair) Doğumu:1044 Ölümü:1123
Gök inceleme aletleriyle gökleri incelemiş ve Terazilerin yapısı üzerine çalışmıştır.
Matematik üzerine çalışmış ve Analitik Geometri denilen bir matematik konusunda Avrupalı matematikçi Descartes’e (Dekart) örnek olmuştur.Celali Takviminin yapımında görev almıştır.
Zühr Ailesi: İspanya’da Doktor olan baba,oğul ve torunu çıkaran bir ailedir.
20.Ebu Mervan Abdülmelik Zühr;yani baba:Hem doktor hem din bilginiydi.
21.Ebu Ala Zühr;yani oğul:Doktorluk ve Hz.Muhammed’in (S.A.V) sözleri (Hadis) üzerine uzmandı.
Doktorluk üzerine önemli kitaplar oluşturdu.
22.Ebu Mervan Abdülmelik Zühr;yani torun:Hem Doktor Ve din alimi,hem de vezirdi. (Vezir: Devlet yönetcisi,bir tür bakan)
İbn Rüşd adlı alimle dosttu.Doktorlukta(Tıp) meşhurdu.Avrupa doktorluğuna çok büyük etkileri oldu.Tümör denilen hastalıklar üzerine yazılar yazdı.Akçiğer borusuna nasıl ameliyat yapılabileceği üzerine fikirler ortaya koydu.
23.İbn Rüşd: Felsefe bilgini,Doktor ve Din alimi Doğumu:1126 Ölümü:1198
İslam aleminde ve dünyada en büyük felsefe bilginlerinden biridir.Avrupa’da Averroes diye ünlü olmuştur.İspanya’da Kurtuba şehrinde doğdu.
Dünya’nın yuvarlak olduğunu yazmıştır.Dünya’daki Kuzey ve Güney kutuplarını biliyordu.
Doktorlukla ilgili geniş bir kitap yazdı.
24.Ebul İz Cezeri: Fen bilimlerinden Fizik üzerine çalıştı. Diyarbakır’da doğdu ve yaşadı.1206’da öldü.
Dişliler ve çarklar denilen makine parçalarını buldu.Saatler yaptı.
Su saatleri,Otomatik olarak insana su veren kaplar,kuyudan su çeken tulumbalar gibi birçok icadı vardır.
25.Fahreddin Razi :Din alimi,Doktor,Astronomi bilgini,Şiir yazan (Şair),Felsefe bilgini Doğumu:1149 Ölümü:1209
Rey şehrinde doğdu.En önemli din alimi ve felsefecilerdendir.Pek çok sayıda öğrencisi vardı.
Mantığı ayrı bir düşünme yolu haline getirdi.İlk defa cisimlerin içinde bulunan ve birleşerek cisimleri oluşturan tozlardan bile daha küçük olan atom adlı küçük parçalardan bahsetti.
26.Radıyüddin Ruhbi :Doktor Doğumu:1139 Ölümü: 1233
Şanlıurfa’da Nusaybin şehrinde yaşadı. Doktorluk yaptı ve doktorluk (tıp) dersi verdi.Doktorlar yetiştirdi.
27.Seyfeddin El Amidi: Din alimi,Felsefe bilgini,Doktor Doğumu:1156 Ölümü:1233
Diyarbakır’da doğdu. Çok kuvvetli bir hafızası ve zekası olduğu için bazı kitapları ezbere bilirdi.Doktorluk bilgilerin iyi bilen biriydi.
28.İbn Fellus İsmail b. İbrahim:Matematikçi Ölümü:1239
Mardinlidir.Hayatı hakkında pek bilgimiz yoktur.Üç adet kitabı günümüze gelmiştir.
29.İshak b. Ali Er Ruhavi:Doktor,Bin ikiyüzlü yıllarda yaşadı.
Hakkında pek bilgimizin olmadığı alimlerdendir.Urfa’da yaşadı.
30.Nasiruddin Tusi: Felsefe bilgini,Astronomi bilgini,Matematikçi Doğumu:1201 Ölümü:1274
Tus şehrinde doğdu.Bazı kimselerin yaptığı mezhep çekememezliği ve kin yüzünden hapiste yattı.Hapisteyken bile okumak gibi bazı çalışmalarına ara vermeden devam etti.Fakirlere çok yardım ederdi.
Meraga’da gökyüzünü incelemek için bir bina (Rasathane) yaptırdı.Buraya dörtyüz bin kitaplı bir kütüphane ve medrese denilen önceki zamanın üniversitesini açtırdı.
Çok kitap okurdu ve Çocuk eğitimi (Pedagoji) üzerine kitap yazdı.
31.Ebu Huleyka Reşidüddin: Doktor Doğumu:1194
Ünlü bir doktordu.Suriye’deki Caber Kalesinde doğdu.Şanlıurfa şehrinde bir süre eğitim gördü.Beş adet kitabı günümüze ulaştı.
32.İmameddin Düneyseri: Din Alimi,Doktor ve şair Doğumu:1208 Ölümü:1287
Mardin’deki küçük bir kasabada doğdu.Hastanelerde doktorluk yaptı.Doktorluk kadar din bilgisi bilir ve şiiri iyi yazardı.
33.Kutbeddin Şirazi: Din alimi,Fizik bilgini,Doktor,Felsefe Bilgini,Astronomi bilgini. Doğumu:1236
Şiraz şehrinde doğdu.Zamanın en önemli bilginidir.Doktor bir aileden gelir.Doktorluğu babasından öğrenmiştir.Şiraz hastanesinde ise bu eğitimini tamamladı.Kadılık da yaptı (O dönemin hakimi).Hz.Muhammed’in (S.A.V) sözleri olan hadislerle de çok iligilenen biriydi.
Gözlük camı gibi mercekler üzerine(optik) bilgiler verdi.Müzik aletleri kullanır ve iyi satranç oyunu oynardı.
34.Cemaleddin Ebu Muhammed El Mardini: Din alimi ve Astronomi bilgini Doğumu:1319 Ölümü:1377
Mardin’de doğdu.Mısır ülkesine gitti ve orada ünlü oldu.Din bilgisi ve Gök bilimlerinde(Astronomi) uzmandı.
35.Molla Fenari: Din Alimi ve Felsefe Bilgini Doğumu:1350 Ölümü 1430
Eskiden Orta Asya’da Türklerin yaşadığı bir bölge olan Maveraünnehir denilen yerde doğdu.Astronomi ve Matematiği de epey iyi bilirdi.
Medrese öğretmenliği ve Hakimlik (Kadılık) yaptı.Sultan ikinci Murad döneminde Şeyhülislam oldu.(Şeyhülislam:Osmanlı Devletindeki en önemli dini makam)
Yüzden fazla kitap yazmıştır.Sadece kendi kitaplığında on binden fazla kitap vardı.
Hac dönüşü 1430’da Bursa’da öldü.
36.Hacı Paşa: Din alimi,Doktor,Eczacı (İlaçları o dönemde eczacılar kendileri hazırlardı.) Ölümü:1417
Doktorluk eğitiminden sonra Mısır ülkesindeki ünlü bir hastane’de baştabip (Baş doktor) oldu.Bir süre bu hastaneyi iyi bir şekilde idare etti.Hastalıklar ve onlarla ilgili ilaçlar üzerine,Doktorların nasıl iyi ahlaklı olacağı üzerine kitaplar yazdı.
37.Kadızade-i Rumi: Matematikçi,Astronomi uzmanı,Din bilgini Ölümü:1435
Bursada doğdu.Bir kadı’nın oğludur (Kadı:Hakim)
Uluğ bey adlı ünlü alimle birlikte Semerkant adlı Türkistan şehrinde göğü inceleme çalışmaları yaptı.O kadar iyi konuları öğrendi ki Öğretmenine hocalık yapmış ve ona birşeyler öğretmeye başlamıştır.
Göğü incelerken Matematik hesaplarından yararlanmada ilklerdendi.Kitapları yıllarca Osmanlı yüksek okulları,üniversiteleri olan medreselerde ders kitabı olarak okundu.Osmanlı Devletinden çıkan ilk büyük astronomi bilgini ve matematikçidir.
38.Uluğ Bey: Astronomi bilgini ve Matematikçi,Hükümdar Doğumu:1395 Ölümü:1449
Timur devletinin kurucusu Emir Timur’un torunudur.Hem devlet yöneticisi (Hükümdar),hem de alimdir.
Hükümdarlığında çok sayıda isyanla uğraştı.Çok güçlü bir hükümdar olmasa bile iyi bir astronomi bilgini ve Matematikçiydi.Semerkant’da devrin en büyük rasathanesini bulunduran büyük bir medrese yaptırdı. (Rasatane:Ay,Yıldızlar,Güneş gibi gök cisimlerini inceleme binası)
39.Akşemseddin: Din Alimi,Doktor ve Şair Doğumu:1390 Ölümü:1458
Suriye’deki Şam şehrinde doğdu.Medreselerde Öğretmenlik yaptı.İstanbul’un fethinde bulundu. Askere moral verdi.
Tıp (Doktorluk) üzerine çalışmalar yapmış ve mikropların varlığından bahsetmiştir.Bazı hastalıkların anne ve babadan gelebileceğini ifade etmiştir.
Aynı zamanda Şemsi takma adıyla şiirler yazan çok iyi bir şairdi.
40.Ali Kuşçu: Matematikçi,Astronomi bilgini,Din bilgini Ölümü:1474
Ünlü alim Uluğ Bey’den dersler aldı.Osmanlı Devleti’nin savaştığı Akkoyunlu Devleti yöneticisi Uzun Hasan’ın elçiliğini yaptı ve bu sebeple Osmanlı Devleti’nin başşehri İstanbul’a geldi.Elçi görevini yatıktan sonra İstanbul’a geri gelerek Ayasofya medresinde öğretmenlik yaptı.Osmanlı Astronomisine çok büyük katkıları olmuştur.
41.Sabuncuoğlu Şerafeddin : Doktor,Şair Doğumu:1386
Amasya’da doğdu ve orada öldü.
Amasya hastanesinde on yıldan fazla doktorluk ve Baştabiplik (Başdoktorluk) yaptı.On yedi yaşında doktorluğa başlamıştır.Kendi yaptığı deneyleri vardır.Yılan zehrine karşı ilaçlar buldu.
42.Hocazade Muslihiddin Mustafa: Din alimi,Fen bilimlerinden fizik uzmanı,Felsefe bilgini,Şair Ölümü:1485
Bursa’da doğdu ve İstanbul’da öldü. Babası zengin biriydi.Ama oğlunun kendi mesleğini devam ettirmesini istiyor,okumasını istemiyordu.Mustafa baba mesleğini bırakınca babasının zenginliğinden faydalanamadı.Hatta İstanbul’a giderken eski hizmetçisinden borç para almıştı.
Ama daha sonradan şöhreti,ünü Osmanlı Devleti sınırlarını aştı.Başka ülkelerden kendisine öğrenci olarak ders almak için gelenler olurdu.Ömrünün sonuna doğru yarı felçli iken bile çalışmaya devam etti.
Daha sonradan babası da onun bir makama gelip ünlü bir alim olmasından,bilgisinden ve herkesin saygı duymasından etkilenip sevinmiş ve bilginin,ilmin değerini anlayıp oğlundan özür dilemiştir.
Bir fen bilimi meselesi olan Işığın yapısı üzerine ve Matematik üzerine bazı kitaplar yazmıştır.
43.Sinan Paşa: Din alimi,Felsefe bilgini, Matematikçi,Sadrazam (Osmanlı Devletinde devlet yöneticisi,bir tür Başbakan),Şair Doğumu:1437 Ölümü:1486
Bursa’da doğdu.Edirne’de öğretmenlik yaptı.Fatih Sultan Mehmet’in öğretmenliğini de yaptı.Bir süre sonra Sadrazam oldu.
Fakirlere çok yardım ettiği için maaşını harcar ve evinde bazen ısınma için odun olmazdı.
Bazı zor,çözülemez gibi görülen geometri problemlerini çözmüş;cismin en küçük hali,tozdan daha küçük hali olan atomla ilgili kitaplar yazmıştır.Ahlaklı ve iyi olmak üzerine ve Kuran-ı Kerim’i aslına uygun biçimde yorumlama (Tefsir) ilmi üzerine kitapları da vardır.
44.Molla Lütfi : Din alimi,Matematikçi,Şair Ölümü:1495
1471’de Fatih Sultan Mehmed’in kütüphanesinde müdür oldu. İyi bir matematikçiydi ve geometri üzerine kitaplar yazdı.
Hz.Muhammed’in (S.A.V) sözleri olan hadisleri okurken bazen coşkusundan uzun süre ağlardı.Alçak gönüllülükten,büyük görünmeye çalışmayı sevmediğinden eski denebilecek kadar sade elbiseler giyerdi.
45.Ahmet Sıbtul Mardini: Matematikçi ve Astronomi bilgini Doğumu: 1423 Ölümü:1498
1423 yılında Mardin şehrinde doğdu.Dedesi de ünlü bir matematikçi ve astronomi uzmanıydı.Mısır üleşinde Kahire şehrinde ezan okudu,yani müezzinlik yaptı.
Eserlerinden çoğu astronomi üzerinedir.Özellikle Astronomi aletleri ve teknik problemlerinden bahseden çok sayıda kitabı vardır.
46.Ahi Ahmet Çelebi: Doktor,Şair Doğumu:1434 Ölümü:1524
Kastamonu şehrinde doğdu.Babası hem Fatih Sultan Mehmet hem de İkinci Beyazit döneminin en büyük doktoruydu.
Kendisi Edirne’deki hastanenin doktorluğunu yaptı.Böbrek taşlarının nasıl düşürüleceği ile ilgili kitap yazmıştır.
İstanbul’da yardım amacıyla bir cami ve medrese yaptırmıştır.
47.Matrakçı Nasuh: Coğrafya bilgini,Matematikçi
Mitrak adlı oyunu keşfetmiştir.Tarih,Coğrafya ve Matematikle ilgili eserler yazdı.Bir eserinde Kanuni Sultan Süleyman adlı Osmanlı yöneticisinin Irak Askeri Seferi sırasında olan olayları yazmış,ayrıca İstanbul’dan Irak ülkesine kadar gittikleri şehir ve kasabaları;bu yerlerin özelliklerini belirtmiştir.
48.İbn Kemal : Tarihçi,Felsefeci,Din Alimi,Şair Doğumu:1469 Ölümü:1534
Edirne’de büyüdü.Babası asker olarak İstanbul’un Fethinde bulundu.Kendiside asker olarak ordudaydı.Sonradan ilme merakından askerliği bıraktı ve eğitim görmeye başladı.
Zamanla Edirne’de medrese öğretmeni oldu.Anadolu eyaleti yüksek hakimi diyebileceğimiz bir makama getirildi (Kazaskerlik).Osmanlı Devleti’nin Mısır ülkesine yaptığı askeri sefere katıldı.Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Devleti’ndeki en yüksek dini memurluk olan Şeyhülislamlık görevini yaptı.
Çok sevildiği için Mekkeli Müslümanlar cenazesi Mekke’de olmadığı halde saygı için gıyabi cenaze namazı kıldılar.
Üç yüz kadar yazdığı kitap vardır.Bunların içinde doktorluk ve ilaçların nasıl yapıldığı ile ilgili olanlar da vardır.Ayrıca Türkçe,Arapça ve Farsça (İran dili) şiirler yazdı.
49.Seydi Ali Reis: Deniz Komutanı,Coğrafyacı,Astronomi bilgini, Şair Ölümü:1563
Babasıyla birlikte küçük yaşta gemi yapım yerleri olan tershanelerde çırak olarak çalışmıştır.Daha sonra Osmanlı Deniz Kuvvetleriyle birlikte savaşlara gitti.
Seydi Ali Reis ilk başta Hint Deniz seferleri denilen askeri harekatlarda başarılı olsa da bir ara çok fazla kayıplar vermiştir.Üstelik gemileri çıkan bir fırtınada kalan gemileri Hindistan’a doğru sürüklenmiş.Gemileri Gücerat yöneticisine parası Osmanlı Devletine verilmek şartıyla teslim etmiştir.Kendisi Hindistan,Afganistan ülkelerini dolaşarak Semerkant ve Buhara’ya gelmiş; bu şehirlerden geçtikten sonra İran üzerinden Irak’a gitmişler;en sonunda da Anadolu’ya ve İstanbul’a gelmiştir.Osmanlı Sultanı verdiği kayıplara rağmen onu affetmiştir.
Gezip gördüğü yerleri ve oralardaki coğrafi durumlarını anlatan kitaplar yazdı.Ayrıca denizcilik ve pusula üzerine,rüzgarlar üzerine oluşturduğu kitapları da vardır.Katibi mahlasıyla (Takma adıyla) şiirler yazmıştır.
50.Kınalızade Ali: Din alimi,Şair,Felsefe bilgini,Matematikçi Doğumu:1510 Ölümü:1571
Isparta şehrinde doğdu.Hakimlik (Kadılık) ve Anadolu baş hakimliği (Kazaskerliği) yaptı.
Büyük bir zekası ve hafızası vardı.Türkçe,Arapça ve Farsça şiirler yazdı.
Felsefe bilgisinde Descartes’in ve Imanuel Kant’ın(1724-1804) görüşlerine benzer sözleri vardır.
51.Takiyüddin El Rasıd: Matematikçi,Din bilgini,Astronomi uzmanı Doğumu:1521 Ölümü:1585
Mısır ülkesinde Kahire şehrinde doğdu.Mısır’da üniversite (Medrese) öğretmenliği ve Kadılık (Hakimlik) yaptı.
Bir zaman sonra Osmanlı Devleti’ne geldi.Üçüncü Murad döneminde göğü,Güneşi,Ayı ve yıldızları inceledi ve devlete göğü inceleme binası (rasathane) kurdurdu.
Bu rasthane Takiyuddin’i destekleyen ve onun arkadaşı olan Hoca Saadeddin’i o dönemin Şeyhülislamı olan Ahmet Akşemseddin’in kıskanması yüzünden ve padişaha onlarla ilgili kötü sözler söylemesi üzerine maalesef devlet eliyle yıktırıldı.
İlk defa altmışlık denilen bir hesaplama yöntemi yerine ondalıklı sistem getiren kişidir.Tanjant,Sinüs,Trigonometri denilen derin Matematik hesaplarıyla ilgili yazdığı eserleri vardır.
52.Muhammed Çelebi: Din alimi,Matematikçi,Astronomi bilgini Ölümü:1656
Diyarbakır’da doğdu.Babası Diyarbakır’da tanınan,ünlü biriydi.
Osmanlı yöneticisi Sultan dördüncü Murad savaştan dönerken onunla birlikte İstanbul’a gelmiştir.
Devrin tüm bilimleriyle ilgili bilgileri içeren ansiklopedi tarzı bir kitap yazmıştır.Bu kitap,devrinde yaşayan alimlerce çok büyük ve kıymetli bir eser olarak görüldü.Günümüze ulaşmış dört adet kitabı vardır.
Ayrıca Diyarbakır,Irak ülkesindeki Bağdat şehri ve Suriye’deki Şam şehrinde kadılık (Hakimlik) yaptı.Şam’da öldü.
53.Gelenbevi İsmail Efendi: Matematikçi Doğumu:1731 Ölümü:1790
Manisa’daki Soma şehrinde doğdu.Mesleğinde çok fazla uzman olan Müslüman matematikçilerin sonuncusu denilebilir.Devrindeki çözülemez gibi görülen en zor matematik problemlerini çözerdi.
Mantık,din ve ahlak,Matematik konuları üzerine günümüze kalan on sekiz kitabı vardır.
Fransalı bir uzman mühendis:’’Bu adam Avrupa’da olsaydı ağırlığınca altın değerinde olurdu.’’ demiştir.