HAYATIMIZDA KİMYA
SİMYA -Simyacıların kullandıkları:kostik soda, kükürt, Hg, sönmüş kireç,HNO3 vb. -Çalıştıklarıalanlar*Maddelerinişlenmesi:barut,sabun,cam,mürekkep,kozmetik,seramik,esans üretimi *Maddelerin karıştırılması -En ünlü Müslüman simyacı:Cebbar cin Hayyam. -Kimya biliminin oluşumunda rol oynayanlar:Robert Boyle,Lavoisier -Empedoklese’e göre 4 element:Hava,su,toprak,ateş -Aristo’ya göre *hava:ıslak ve sıcak *ateş:kuru ve sıcak *toprak:kuru ve soğuk *su:ıslak ve soğuk -Berzelius Rönesans döneminde elementlerin simgelerini bulur
SABUNLAR -Bitkisel veya hayvansal yağların NaOH veya KOH ile ısıtılarak oluşan tuzlar. -Gerçekleşen bu kimyasal değişim:sabunlaşma -Geleneksel sabun eldesi: *Yağ+NaOH=Beyaz sabun (katı) + Gliserin *Yağ+KOH=Arap sabunu (sıvı)+Gliserin -Modern sabun eldesi: *Yağ+su=yağ asidi+gliserin *Yağ asidi+baz=sabun+su – _COOH, _COONa, _SO3H, _OH, _NH2 = hidrofil grup (suda çözünen polar grup) – _CH3CH3CH3… =hidrofob grup (suda çözünmeyen apolar grup) -Kir ve yağlar apolar yapılı -CH3_(CH2)16_COONa = beyaz sabun -CH3_(CH2)16_COOK = arap sabunu -Sert sularda Ca++ ve Mg++ iyonları sabunların etkisini azaltır;bu sularda sabunla temizleme yapılmamalı
DETERJAN -Petrol ve türevlerinden elde edilir -Deterjan temizlikte sabundan üstün; ama el,yüz ve vücut temizliğinde kullanılmamalı -Sert sularda da temizlik yapılabilir.
-En yaygın kullanılan: sodyum lauril sülfat tuzu *Lauril alkol+H2SO4=deterjan -Elde yıkanan çamaşır deterjanı iyi köpürmeli;çamaşır deterjanı iyi köpürmemeli. -Deterjandaki aromatik halka doğadaki mikroorganizmalarca parçalanamaz;doğaya zarar verir. -Deterjanda sabun tozu,Klor,boraks vb. ağartıcı maddeler var;su ve toprak kirliliğine sebep olurlar. ÇAMAŞIR SODASI (Na2CO3) -Bazılarının yapısında kristal haldeyken su var:Na2CO3-10H2O -Na2CO3+H2O=NaOH+NaHCO3 -Bazik ortam sağlar -Yağ+NaOH=Sabun+Gliserin -Organik kir ve zor yağların temizlenmesinde kullanılır. -Suyun sertliğini giderir (sabun ve deterjandan üstün).Sert sulardaki iyonları çöktürür;daha iyi temizlik
ÇAMAŞIR SUYU (NaClO) -Çok iyi bir yükseltgen:ağartıcı ve mikrop öldürücü (dezenfektan) -pi bağlarını koparır ve renk yapıcının ışığı soğurma etkisini yok eder 1)Klorlu çamaşır suları: NaClO bileşiğinin %5’lik çözeltisi.Sırf beyaz çamaşırlarda kullanılır.Yıpratır.Ucuz 2)Oksijenli:NaHBO3,NaHCO3. Yıpratmaz.Renkli giysilerde kullanılabilir (pamuklu ve keten) -Sodyumhipoklorit yapısındaki klor organik maddelerle kanserojen etki yapar. -CaCO3:kireç taşı -CaO:sönmemiş kireç -Ca(OH)2:sönmüş kireç;yapıştırıcı -Çimento: Kil ve kireç taşı özel fırında pişirilik eritilirse oluşur -Kireç+Kum (SiO2)+Çimento+su=harç -Harç sertleşerek betona dönüşür. Kum kütleyi gözenekli yapar.CO2 girer,kolay sertleşir. -Kireç; sıva,harç,hazır beton ve hazır tuğla yapımında kullanılır. -Sıva:kireç,kum,çimento. Yapıların yüzeylerini düzeltir. -Beton harcı:çimento,kum,kireç,çakıl taşı,su
CAM VE BİLEŞENLERİ
-Kum,kuvvetli kovalent bağ içeren düzensiz büyük moleküllü maddeler.
-Na,K,Mg,Ca atomlarının iyonlarıyla SiO2 tepkimeye girerek düzensiz yapı oluşturur.
-%5 kadar CaO içerir. -Soda:kireç camı. Ampul ve pencere camı yapımında kullanılır.
-Isıya dayanıklı cam:pyvex camı
-Kırılmaz cam:lamine cam -Kristal cam:PbO ve K2O kullanılır -Optik cam:Cama BaO ve LaO katılır
SERAMİK
-Kayaların dış kuvvetlerle parçalanmasıyla kil oluşur.
-Kilin saflaştırılmasıyla oluşan toprak:kaoilinit. Seramikte bu toprağın toz hali kullanılır.
-Saf kil:aliminyum silikat,kum,demir,Mg -1100-1300 derece arasında pişirilir ve sırlanır. Böylece su geçirmez olur, renkli ve parlak görünümü olur;kir tutmaz.
-Kil küçük gözeneklere sahip olduğundan pek su geçirmez
-Tuğla,kiremit,fayans; sırlanmış seramiklerdir.
PORSELEN
-Kaolin (çin kili), kum, alüminyum silikat
-Seramiğin en üst seviyesi gibi düşünülebilir.
-Seramikten farkları
*Işığı geçirir
*Sırlanmamış seramikten farklı olarak su geçirmez
*Daha yüksek sıcaklıkta sırlanır
*Dayanıklı
*Vurulduğunda tık sesi değil,çınlama sesi çıkar
*Sık yapısı var;darbe olunca ayrılmaz
*diş hekimliği,mutfak eşyaları yapımında da kullanılır
BOYALAR
1)Çözücüler (incelticiler)
-su,aseton,toluen,ksilen
*Su bazlı (plastik) boyalar: Çözücüsü su.Kokusuz.Sağlık açısından zararsız.hava geçirir *Yağlı (sentetik) boyalar:Çözücüsü tiner,alkol,toluen,ksilen,aseton vb. organik maddeler.keskin kokulu.zararlı.daha parlak.havayı geçirmez.
2)Bağlayıcılar:boyaya sertlik,parlaklık,yapışkanlık katar.
3)Örtücü ve renklendiriciler (pigmentler):Fiziksel ve kimyasal etki.Dayanıklı. Titanyumdioksit,ZnO,FeO, ZnCrO4, Çinko fosfat