Hakimin vicdani kanaati nedir?
Anayasa 138, HAKİMLER görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanı kanaatlerine göre hüküm verirler.”
CMUK.254 ise Vicdani kanaatin ancak “Delillerin takdirinde” kullanılabileceğini düzenlemiştir.
Soruşturma ”yeterli (kanaat)” bulunup, “duyguyla (vicdan)”la sanık hakkında verilen hüküm, Yargıtay’a göre yine de “hukuka ve dosya içerisindeki bilgi ve belgelere uygun” olmalıdır. Vicdani kanaat; yargıca “sanığın kişiliği” ile “kanıtları özgürce değerlendirme” olanağı veren bir “takdir hakkı” olsa da Yargıtay “vicdani kanaatin kesin, tutarlı ve çelişmeyen verilere dayandırılması”nı istemektedir
Şüpheden sanık yararlanır ilkesi – Vicdani kanaat
Sanık hakkında, mahkumiyet kararı verilebilmesi için sanık aleyhinde şüpheden tamamen uzak, kesin kanı uyandırabilecek yeterlilikte kanıtlar bulunmalıdır.
Ortaya konulmuş olan kanıtlar ”Şüphe”yi yok etmiyorsa, “kanıt yetersizliği” gerekçesiyle beraat kararı verilecektir. Ancak delillere rağmen hakim bir kimsenin suçlu veya suçsuz olduğuna kanaat getiriyorsa kendiliğinden delil araştırabilecek ve buluğu somut verilere göre karar verecektir.
Vicdani kanaat; “sanığın kişiliği” ile “kanıtları özgürce değerlendirme” konusunda yalnızca yargıcın sahip olduğu özgürlük ve esarettir.
Ceza Yargılamasında kanıt serbestliği ve Vicdani kanaat
a) Herşey kanıt olabilir, Kanıt ileri sürmede zaman kısıtlaması yoktur.
b) İlgililer kanıt ileri sürebilecektir. Kanıtlama külfeti sanığa yüklenemez
c) Hakim kendiliğinden kanıt araştırabilir, (Hatta zorunlu olarak araştırması gerektiği Vicdani kanaat)
d) Kanıt değerlendirmede hakimi bağlayan üstün kanıtın söz konusu olmayıp, hakimin tüm kanıtları serbestçe değerlendirebileceği, (Vicdani kanaat) ceza yargılamasının temel ilkeleridir. Bu ilkelerin birinden dahi vazgeçmek, ceza yargılamasının temel felsefe ve yapısına aykırı davranmak anlamını taşır.