ÖĞRENME
AKTARMA VE KET VURMA
1.Olumlu bilişsel süreç:Öğrenirken yaşanır.
2.Olumsuz Alışkanlık Çatışması:Hatırlarken yaşanır.
Psikomotor Beceri
1.İleriye Ket Vurma:Önceki öğrendiğin bilgi sonraki öğrendiğin bilgiyi etkilemesidir.
2.Geriye Ket Vurma:Sonraki öğrendiğimi< önceki öğrendiğimizi bilgiyi etkilemesidir.
Not:Unutulma varsa geriye ket vurmadır.
1.Aktarma öğrenme için biraz olumlu biraz olumsuzdur.
Ket vurma için tümüyle olumsuzdur.
2.Aktarma başlangıçta öğrenirken karşımıza çıkarken ket vurma bellekteki bilgiyi hatırlarken karşımıza çıkar.
Örn:Bir adam 2 evlilik yapıyorsa eşi sorulduğunda ilk eşini diyorsa ket vurmadır.
Klasik Koşullanmayı Pavlov savunur.
Edimsel koşullanmayı Watson savunur.
Klasik(Tepkisel )koşullanma:Tepkisel koşullanma duyuşsal süreçler üzerine inşa edilir.Korku,Sevgi,Hoşlanmak,nefret etme,kızma,öfkelenme,tedirgin olma,acı duymadır.
Uyarıcı tepki bağı vardır.
Daha önce tepki vermediğimiz bir uyarıcıya belli yaşantıdan sonra tepki vermeyi öğrenmektir.
TEMEL KAVRAMLAR
Nötr Uyarıcı,Koşulsuz Uyarıcı,Koşullu Uyarıcı,Koşullu Tepki,Koşulsuz Tepki
Köpeğin doğal hali ete salya akıtır.Zil çalar tepki vermez.Yaşantı deneyim sonucu zil ve et bir arada verilince zilede salya akıtır.
KLASİK KOŞULLANMANIN ETKİLERİ İLKELERİ
Bitişiklik,Habercilik(Olumlu,Olumsuz),Pekiştirme,Sönme,Ceza,Alışma,Kendiliğinden geri gelmesi,Uyarıcı genellemesi,Ayırt Etme,Tepki Genellemesi
Uyarıcı tepki bağı Zil ile salya
Uyarıcı Uyarıcı teki bağı Zil+Et
Bitişiklik:Koşullu ve koşulsuz uyarıcının yakın verilmesidir.
Habercilik:Bir uyarıcının başka bir uyarıcının geleceğini geldiğini geçtiğini haber vermesidir.
Olumlu Habercilik:İleriye koşullanma buna örnektir.
Olumsuz Habercilik:Geriye koşullanma buna örnektir.
Pekiştireç:Davranışı sürmesi için ödülün verilmeye devam edilmesidir.
Ceza:Davranışım istenmeyen bir sonuçla karşılaşılması sonucu ortadan kalkmasıdır.Örn:Dayak,küfür,işkence,elektrik şoku buna örnektir.
Not:İlk kez karşılaşıyorsa ceza geçmiş yaşantıları varsa sönmedir.
Sönme:Bir koşullanmanın ortadan kalkmasıdır.
Alışma:Pekiştireç devam etmesine rağmen davranışın ortadan kalkmasıdır.
Uyarıcı Genellemesi:Benzer uyarıcıların birine benzemeyip birbirini çağrıştırmasıdır.
Örn:Siyah Araba çarpması korkuya neden olur.
Uyarıcı Genellemesi Tepki Genellemesi
Tepkisel koşullanma Edimsel koşullanma.Psikomotor ve bilişsel beceriler.
Duyuşsal/Duygusal Benzer tepkiler genellenir.
Not:Uyarıcı genellemesinde birden fazla uyarıcı vardır.Ama bir tepki vardır.
Pekiştirilen bir tepkinin davranışın farklı ortamlarda sergilenmesine tepki genellemesi denir.
Davranışlar sonuçlarından etkilenir.Olumlu sonuç verilirse tepki devam eder.Olumsuz sonuç verilirse davranış bir daha tekrar etmez.
Ayırt Etme:Uyarıcıların ayırt edilmesidir.Genellemenin tersidir.
KOŞULLANMA TÜRLERİ
ÜST DÜZEY(DERECELİ,İKİNCİ DERECEDEN KOŞULLANMA)
Aşamaları vardır:
1.1.derece koşullanma yapılır.
1.derecedeki koşullanmadan yararlanılarak 2.dereceden bir koşullanma yapmaya çalışılır.
2.derece koşullanma olursa üst düzey koşullanma olur.
2.derece koşullanmayı yapılmazsa engellenme olur.
BİRLEŞİK KOŞULLANMA:Yaşantı sırasında iki nötr uyarıcı aynı anda ortamdadır.Biriyle geçirilen yaşantı sonucu uyarıcıların her ikisine tepki verilmesidir.
Örn:Durak beklerken siyah araba çarpınca korkulur.Çarpmaya ve siyah arabaya korku oluşur.
Gölgeleme(İkisini birlikte düşün):İki nötr uyarıcının aynı anda ortamda olmasıdır.Birine tepki verip diğerine tepki verilmemesidir.Herhangi bir nedenle biri baskındır.
Not:Üst düzey koşullanmada uyarıcılar farklı zamanlarda ortamdayken birleşik koşullanmada aynı zamanda ortamdadır.
Duygusal Ön Koşullanma:İki nötr uyarıcı koşullanma yaşantısı geçirmede nbir süre bir arada bulunur.
Not:Birleşik koşullanmada uyarıcılar yaşantı anında ortamdayken duygusal ön koşullanmada yaşantıdan önce ortamdadır.Yaşantıdan önce biz onları eşleştiririz.
Olumsuz Tat Koşullanması:Bir tada karşı koşullanmaktır.
FARKLI KOŞULLANMA PROSEDÜRLERİ
GECİKMELİ KOŞULLANMA
İZE KOŞULLANMA
TERSİNE(GERİYE)KOŞULLANMA
EŞ ZAMANLI KOŞULLANMA (ET+ZİL AYNI ANDA)
TEMPOSAL KOŞULLANMA(ZAMANA KOŞULLANMA)
ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
ÖĞRENİLECEK MALZEMEYE İLİŞKİN FAKTÖRLER
Algısal ayırt edilebilirlik
Anlamsal Çağrışım/Çağrışımsal Anlam
Telaffuz Edilebilirlik
Kavramsal Gruplama(Benzerlik Örgütleme)
ÖĞRENME YÖNTEMLERİYLE İLGİLİ FAKTÖRLER
Öğrenmeye Ayrılan
Zaman:Aralıklı Öğrenme,Toplu Öğrenme
Konu.Bütün Olarak,Bölerek parçalayarak Öğrenme
Dönüt
Aktiflik:Not alma,soru sorma,okuma.özet.deneme.anlatmak
KLASİK KOŞULLANMA YOLUYLA ÖĞRENİLEN KONULARIN ORTADAN KALDIRILMASI
KORKU KOŞULLANMASI (WATSON)
Albertin üstüne beyaz deneye faresi koyulur.Beyaz Deney Faresiyle birlikte yüksek ses verilir.Albert zil çaldığında Beyaz deney faresinden korkar.Beyaz tüylü tavşan gördüğünde de korkar.
SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞMA (WATSON)
İstenmeyen uyarıcıyla farklı yaşantılar geçirir.
İstenmeyen uyarıcıyla yavaş yavaş karşılaşır.
Kademeli yaklaşımın her kademesinde pekiştireç verilir.Sistematik duyarsızlaşma da pekiştireç verilmez.
Sistematik duyarsızlaşma klasik koşullanmayla alakalıdır.
MARUZ BIRAKMA
İstenmeyen tepkiyi doğuran uyarıcıyla kısa bir zaman aralığında bir saatten birkaç haftaya kadar karşılaştırmaktır.Model izleyerek yapılabilir.
KARŞIT KOŞULLANMA
Bir uyarıcıya gösterilen tepkinin tam karşıtını göstermeye koşullanmasıdır.
Karşıt Koşullanma
Klasik Koşullanma
Matematik öğretmenine sevgi matematik dersine sevgiyi getirmesidir.Matematik öğretmenine korku sergilenmesi matematik dersine de korku sergilenmesine neden olur.
Zıt Tepki:Bir uyarıcıya gösterilen tepkinin tam tersi şeklinde koşullanmasıdır.
Sütü sevmeyen çocuğun sütüne şeker konarak bu nefreti aşılabilir.
Not:Karşıt koşullanma ile zıt tepkinin süreçleri farklı olup sonuçları aynıdır.Zıt tepkide istenen davranışı doğuran uyarıcıyla istenmeyen davranışı doğuran uyarıcı aynı anda ortamdadır.Karşıt koşullanmada olumsuz tepkiyi doğuran uyarıcı ortamdan çıkarken olumlu tepkiyi doğuran uyarıcı ortama gelir.
İtici Uyarıcı Koşullanması (Tiksindirme Tepkisi)
Rakı seven rakının yanına ilaç alırsa rakıyı da sevmemeye başlar.
Duyarsızlaşma (Alışma DuyuşsalUyum)
Sönmesini bekleme:Çocukların ve ergenlerin bazı davranışlarının ortadan kalkmasını beklemesidir.
EDİMSEL KOŞULLANMA
Tepki uyarıcı bağı varıdır.
Skinner ortaya attı.
Ödülü almak ya da cezadan kurtulmak için istenen davranışı yapmaktır.
TURNDİKE ETKİ YASASI
Davranışlar sonuçlardan etkilenir.
EDİMSEL KOŞULLANMA ETKİLERİ
Davranışı Biçimlendirme vardır.
Kademeli Yaklaşım vardır.
Programlı Öğrenmedir
Küçük adımlar izlenerek yapılır.
Organizma aktiftir.İradeli bilinçlidir.
Psikomotor becerilerle ilgilidir.İçinde bilişsel duyuşsal yapı vardır.
Pekiştirme davranıştan sonra yapılır.
Tesadüfen yapılan davranış amaçlı ve bilinçli hale dönüşür.
Deneme yanılma içerir.
İstenilen davranışın pekiştirilmesi için organizma tarafından bir sefer yapılıp beklenir.
Davranış biçimlendirme vardır.
Kademeli yaklaşım vardır.
Küçük adımları bilmelidir.
Etkin katılımı sağlamalıdır.
Başarılı davranışı ödüllendir.
Anında düzeltilmelidir.
Bireysel farklılıklara özen gösterilmelidir.
KAVRAMLARI
Genelleme Karşıt pekiştirme
Davranış Biçimlendirme Alışkanlık Kazanma
Zincirleme Öğrenme Kaçma-Kaçınma
Promack(İbabaanne) Kendini Gerçekleştiren Kehanet
Koşullu Anlaşma Batıl İnanış
Sönme Sönme Patlaması
Davranışta Kontrast
GENELLEME TEPKİ GENELLEMESİ
Bir önceki davranışın sonraki davranış için ipucu oluşturmasıdır.
Çay demlemek.Yemek yapmak.Araba kullanmak.
Promack(Büyükanne)
Torunun en sevdiği bilgisayar oynama,çikolata yeme,dondurma yemektır.En sevmediği ıspanak yemek ders çalışmaktır.
Pramack
Yetişkin-Çocuk iki kişi vardır.
Koşullu bir anlaşma vardır.Koşul yapılırsa sonuç verilir.Örn:Atanırsan araba almak
TESADÜFÜ PEKİŞTİRME(BATIL İNANÇ)
Bir davranış tesadüfen pekiştirildiğinde o davranışın bir daha yapılmasıdır.
Sönme Patlaması:Söndürülmeye çalışılan bir davranış sürecin başında artış göstermesidir.
Davranışta Kontrast:Ortamda ayırt etmektir.Bir ortamda pekiştirilmeyen davranış diğer ortamda pekiştirilmesidir.
Karşı Pekiştirme:Ortadan kaldırılmak istenen bir davranışın istemeden pekiştirilip etkisiz hale getirilmesidir.
Kendini Gerçekleştiren Kehanet:Psikomotor becerileriyle ilgilidir.Bir becerinin işin otomatikmen yapılmasıdır.Kaçma(Klasik)+Kaçınma(Edimsel)
Uyarıcı hem ortamda hem ortamda yokken yaşanır.
PEKİŞTİRME
Olumlu Pekiştirme:Ortama istenen davranıştan sonra hoş bir uyarıcı verilmesidir.Örn:Ödev yapma ödevleri imzalama,odasını toplama annesi tarafından dondurma ısmarlanması,ders çalışıp yüksek not alınmasıdır.
Olumsuz Pekiştirme:İstenmeyen rahatsız edici hoş olmayan bir uyarıcıyı ortamdan çıkarmaktır.O uyarıcıdan kurtaran davranış sık sık yapılır.Örn:Gelen sesi pencere kapatarak engellemektir.
CEZA
1.Tür Ceza:İstenmeyen davranışı dayak,küfür vb. birincil dereceden şeylerle azaltma sıklığını artırmaktır.
2.Tür Ceza:İstenmeyen davranışı yapmaması karşılığında cep telefonu gibi şeyler alacağını söyleyerek azaltma sıklığını artırmaktır.
Not:Bir uyarıcının pekiştireç mi yoksa ceza mı olduğunu anlamamızı sağlayan şey:a.)Eğer davranışın yapılma sıklığını artırıyorsa uyarıcı pekiştireç b.azaltıyorsa cezadır.
PEKİŞTİRME TARİFELERİ
3’e ayrılır:
Sürekli Pekiştireç
Başlangıç Tarifesi:Her doğru davranışı pekiştirmektir.
En etkisiz tarifedir.
Sürekli pekiştirme ile başlayıp başka tarifeye devam etti.
Katışık Pekiştirme Tarifesi:İki farklı tarife aynı anda kullanılmasıdır.
Oranlı Pekiştireç
Davranış sayısının belirtir.
Sabit Oranlı Pekiştirme:Sabit miktarda davranışı pekiştirmektir.
Örn:Her satılan 50 çay için ekstra 5 Tl verilecektir.5 doğru cevapta artı 2 puan eklemektir.
Değişken Oranlı Pekiştirme:En etkili pekiştireç tarifesi türüdür.
Kaç davranıştan sonra pekiştireç alacağımızı bilemeyiz.Örn.200 davranışa 500 tl lik ödül.
Artan Oranlı Pekiştireç:Sabit oranlı pekiştirme ile başlar.Her pekiştirmede davranış sayısı sabit oranda artar.
Aralıklı Zamanla Pekiştirme
Pekiştirme tarifelerinde pekiştireç miktarını göz ardı edilmelidir.Çünkü pekiştirecin verilip verilmemesi önemlidir.
Sabit Aralıklı Pekiştirme:Verilen 2 pekiştirecin arasındaki zamanın sabit olmasıdır.
Değişken Aralıklı Pekiştirme:Verilen 2 pekiştirecin arasında pekiştirecin verilme zamanının belirli olmamasıdır.
Artan Aralıklı Pekiştirme:2 pekiştirecin verilme zamanı arasındaki miktarın sabit oranda artmasıdır.
Katışık Pekiştirme:İki farklı pekiştirecin aynı anda verilmesidir.
BİTİŞİKLİK KURAMI (WATSON GUTERİZ)
Watson:Çevre pekiştirme ve öğrenmede önemldir.
Çevre öğrenmede her şeydir.Kalıtım hiçbir şey dir.
Bitişiklik:Uyarıcı uyarıcının bitişik olarak verilmesidir.Örn:Zil ve etin yan yana verilmesidir.
Klasik koşullanmayı savunur.
En sonluk ve En sıklık ilkesini savunur.
En sonluk İlkesi:Bir uyarıcıya gösterdiğimiz en son tepkiyi uyarıcıyla karşılaştığımızda yeniden gösteririz.
En sıklık ilkesi:Bir uyarıcıya gösterdiğimiz en sık tepkiyi o uyarıcıyla karşılaştığımız yine gösteririz.
Bu anlayışta korku koşullanması vardır.
Sistematik Duyarsızlaşma:Bireye istenmeyen uyarıcıyla yavaş yavaş yüzleştirmektir.
GUTHİERE BİTİŞİKLİK KURAMI
Uyarıcı tepki bitişikliği vardır.Örn:Zil çaldığında salya akıtmasıdır.
Tek Deneme Bitişiklik:Bitişiklik bir kere kurulduğunda öğrenme gerçekleşir.
Tek denemede öğrenme vardır.
Tekrar yoktur.
Sonunculuk İlkesi: Bir uyarıcıya gösterdiğimiz en son tepkiyi uyarıcıyla karşılaştığımızda yeniden gösteririz.
Ceza:Davranışı ortadan kaldırır.İşlevseldir.Davranışı baskı altına alır.
Sönme:Uyarıcı tepki bağı değiştirilir.Uyarıcıya verilen eski tepkinin unutulup yerine yeni bilginin öğrenilmesid.r
Bıktırma(Yapma):İstenmeyen davranışı bıktırana kadar yaptırmak istemediğimiz bireye yaptırmaktır.
Eşik(Alıştırma):İstenmeyen uyarıcıyı azar azar yüzleştirmek,uyarıcıyı azar azar vermektir.
Not:Sistematik duyarsızlaştırma genellikle olumsuz bir davranışın ortadan kaldırılması için kullanılırken eşik yöntemi yeni bir davranış kazandırılırken kullanılır.Sistematik duyarsızlaştırmada
İstenmeyen uyarıcıyla farklı yaşantılar yoluyla uyarıcının bütünü ortamdayken yüzleşirken eşik yönteminde uyarıcı küçük küçük verilir.
Zıt Tepki:İstenmeyen tepkiyi doğuran uyarıcıyla istenen tepkiyi doğuran uyarıcı aynı anda ortamdadır.İstenen tepkiyi doğuran uyarıcı baskın olmalıdır.
BAĞ KURAMI TURNDİKE(GESTALTCILAR)
Deneme yanılma yoluyla öğrenme vardır.Bütün olarak seç bağla denemede sorunu çözen davranışla arasında bağı çözmek önemlidir.
Çoklu tepki problemi çözmek için geliştirilir.
Küçük adımlarla öğrenme vardır.
Hata miktarını giderek azaltma eğimi vardır.
Ögelerin gücü(Dikkat çeken uyarıcı) önemlidir.Bazı uyarıcılar diğerlerinden daha dikkat çekicidir.
Tepki Anolojisi(Aktarma,Tepki Genellemesi) önemlidir.
Etki Yasası(kullanma)Davranışlar sonuçlarından etkilenir.
Tekrar Kanununu(kullanmama)
Etkinin Yayılması:Bir davranış pekiştireçle aynı anda ortama çıkarken başka bir davranışın pekişmesidir.
Ait Olma:Birbirini çağrıştıran uyarıcılar birbirinin ait gibi algılanır.
Çağrışımsal Geçiş:Bir uyarıcıya gösterilen tepkinin başka bir uyarıcıya geçmesidir.
Çağrışımsal Zıtlık
Hazırbulunuşluk
Tepki Anolojisi:Öğrenilen bir davranışın başka ortamlarda sergilenmesidir.
GESTATLCILAR
İlk bilişselcilerdir.
Algıyı inceler.
Algıyı incelerken bütün parçaların matematiksel toplamından daha fazla bir şey olduğunu savunur.
Bütün anlamlı olmalıdır.
Öğrenme anı tam pürüzsüz bütün olarak kalıcı ve aktarılabilir olarak gerçekleşir.
Öğrenme durumun uyaranların yenden organize edilmesiyle olur.
Parçaların yeniden örgütlenmesi önemlidir.
Davranışçılar.Ürün odaklıdır.Doyum sağlar.Davranış değişikliği için yapılır.Deneme yanılmayla davranışı yapar.Davranış pekiştireç almak için öğrenilir.Öğrenen pasif olup davranışı moleküler düzeyde olur.
Bilişselciler:Süreç odaklıdır.Anlayış oluşturur.Dönüt bilgi vermek geliştirmek için yapılır.Keşfetme önemlidir.Bilgi öğrenilir.Has oldukları için öğrenilir.Davranışı amaçlılık ve bütünsel molar olarak inceler.Öğrenen aktiftir.
GESTALT ALGI:Uyarıcının yorumlanması tanımlanması ne olduğunun bilinmesidir.
Uyarıcı Algı
Işık Kırmızı
Tat Biber Tadı
Koku Çiçek Gül
Algıda Organizasyon:Uyarıcıları yapılaşmış bütünler olarak algılamaktır.
Uyarıcıları örgütleyerek algılamaktır.
ALGIDA ORGANİZE ETME /BÜTÜNLEŞTİRME ÖRGÜTLEME EĞİLİMİ İLKELERİ ORGANİZASYONUNUN İLKELERİ
Pragnanz İlkesi:Uyarıcıyı yapılanmış olarak algılar.
Yakınlık İlkesi:Zaman ve mekan olarak yakın olan uyarıcıdır.
Benzerlik İlkesi:Benzer olan uyarıcıların birlikte olarak algılanmasıdır.
Tamamlama İlkesi:Bir bölümü algılanan uyarıcının geri kalanının tamamlanmasıdır.
Süreklilik İlkesi:Aynı yönde gidiyor gibi görünen ve birbirlerini takip eden uyarıcıdır.
Not:Tamamlamada uyarıcının bir bölümü ortamda değilken süreklilikte ise uyarıcının bütünü ortamdadır.Örn:Dizinin gelecek haftaki bölümü henüz ortamda olmaması tamamlamaya örnektir.
Pragnanz ilkesi anlamlı düzgün olmalıdır.
Basitlik İlkesi:Uyarıcıları yalın basit anlamlı hale getirmektir.
Ortak Yazgı:Aynı çizgide duran ve aynı yönde hareket eden ya da hareketli olan uyarıcılar bütün olarak hesaplanır.
Kesinlikle hareket olacak aynı anda hareket olup aynı anda bitmelidir.
Deneyim Yasası:Nesneleri uyarıcıları deneyimleri doğrultusunda örgütler.Anlamlı hale getiririz.
Figür-Fon İlişkisi(Şekil-Zemin İlişkisi):Dikkat ettiklerimiz şekil dikkat etmediklerimiz fon (zemin) olur.
Gestaltçılarda öğrenmek algılamaktır.Şekil zemin ilişkisinde şekil algılanır.Zemin algılanmaz.
Phi Fenomeni:Görünüşte nesnelerin hareket etmesidir.
Bir hareketin farklı nesneler tarafından sırayla yapılması hareketin baştan sona doğru giden hareket olarak algılanmasına neden olur.
Örn:Bir sıra ampulün sırayla yanıp sönmesi ışığın baştan sona doğru gittiğini gözterir.
Phi fenomeni ile deneyim yasasını birbirine karıştırmamak gerekir.Phi fenomeninde deneyime gerek yoktur.Deneyim yasasında geçmiş deneyimler ışığında görmek vardır.
ALGININ KAVRAMLARI
1.ALGIDA DEĞİŞMEZLİK:Sürekli gördüğümüz bildiğimiz nesneleri aynı olarak algılanmasıdır.
İlk kez gördüğümüz nesneler için geçerli değildir.
Şekil Değişmezliği
Renk Değişmezliği
Büyüklük Değişmezliği
Öndekiler büyük arkadakiler küçük olarak görünür.Ama biz arkadakileri de eski boyutlarıyla görürüz.
Farklı ışık ortamlarında nesnelerin rengi farklılaşır ama ben eski rengi değiştiğinde de devam ederim.
2.DERİNLİK ALGISI
Üç Boyutluluk
Önemli olan unsurları şunlardır:
En
Boy
Derinlik öndelik arkadalık perspektif.
3.ALGI YANILMASI
Uyarıcının olduğundan farklı yorumlanmasıdır.
Örn:İlüzyon uyarıcı var.Her insan da görülür.İlüzyon olduğu için farklı algılarız.
Halüsinasyon:Akıl hastalığı,Ateşli hastalığı olanlarda ve normal insanlarda görülebilir.Nesne yoktur.
1.Köhler-Kavrayış Yoluyla/İçgörüsel,Sezgisel Öğrenme
2.Wertheime Yaratıcı ve Üretici Düşünme
A Tipi Düşünme
B Tipi Düşünme
Yaratıcı Problem Çözümü
3.KOffka-Bellek İzi Unutma
4.Levin Alan Kuramı Donma Etkisi,Erime Etkisi ,Yeniden Dondurma
5.Yaratıcı Düşünmeyi Etkileyen DAKİG
KÖHLER KAVRAMA YOLUYLA İÇ GÜDÜSEL/SEZGİSEL ÖĞRENME
1.Algı problemin çözümünde yardımcı unsurların algılanmasıdır.
2.İçgörü Kazanma-Kavrayış anıdır.Aha buldum.Problemin güçlüğün çözümünde yardım olacak unsurlar arasındaki ilişkiyi fark edip unsurları yeniden organize etmesidir.
Aniden fark etme. Birdenbire görme. Karşılaştırdı baktı inceledi düşündü.
3.Çözümün adım adım uygulanmasıdır.
Üretici düşünce,hazırlık devresi ,Problemi fark etme deneme yanılma.
Üretici Düşünmeyi Nertheime 2 ye ayırdı.
A Tipi Yaratıcı Düşünme:Iraksaktır.Çok yönlüdür.Özgündür.Öğrenilir.Esnektir.
B Tip Yaratıcı Düşünme:Yakınsaktır.Tek yönlüdür.Sıradandır.Ezberlenir.Güdüktür.(Yumuşak)
Üretici Düşünme 3 evreye ayrılır.
1.Evre Hazırlık:Problemi fark et deneme yanıma kavrayış yoluyla öğrenmektir.
2.Kuluçka:Bekleme aşamasıdır.Birey normal yaşantısına devam eder.
3.Aydınlanma:Değerlendirilip problemin çözüldüğü evredir.
Öğrenmede ya da yaratıcı düşünmedeki yanılmalar daha çok düşünseldir.Az da olsa pratik deneme yanılmalar yapılır.
Çözüme yönelik ipucu bekliyor.
İçgörü kazanır
Düşünürken süreci gözden geçirip uygular.
KOFFKA BELLEK İZİ UNUTMA
Bilgiler beyindeki iki nöron arasındaki bağlantı olarak kaydedilir.
.———————————–.
Bu bağlantılar kullanılırsa öğrenme kalıcı olur.Kulllanılmazsa izler silinip unutulur.
K Levin ve Koffka’nın yaşam alanı vardır.
Donma:Alışkanlık halindeki davranışlardır.Örn:Bağırsak kullanmama alışkanlığını değiştirmeye çalışmaktır.Davranış değiştirmeye bireyleri ikna et değişime inandır.Yeni davranışı yeniden dondur.Alışkanlığa dönüşür.
YARATICI DÜŞÜNMEYİ ENGELLEYEN UNSURLAR
DAKİG/K kurulum geçmiş yaşantı
Duygusal Engel:Bir işi rezil olacağı korkusuyla yapmamaktır.
Algısal Engel:Problemi çözecek materyallerden unsurlardan bir bölümünü algılamamaktır.
Kültürel Engeller
İşleve Takılma:Nesneleri bir işleve göre kullanmaktır.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMI
Bireyler bilgiyi algılar.Kaydedip kullanır.
Başka biçimde algılar ve organize eder.
BELLEK TÜRLERİ
DUYUSAL BELLEK
Uyarıcıların ilk geldiği yerdir.
Bilgiler burada 1-4 saniye içinde kalır.
Bilgilerin gözü açıp kapayana kadar tutulduğu bellektir.
Kapasite sınırsızdır.
Buradaki bilgiler işlenmez ham haliyle kalır.
KISA SÜRELİ BELLEK
Kapasite sınırlıdır.(5-9)
Bilgiler 20-30 saniye kalır.
İşleyen bellektir.
Bütün işimizi burada yaparız.
Kapasiteyi gruplayarak ya da kümeleme yaparak artırırız.
Anlamlı kümeleme daha kalıcıdır.
Bilginin kısa süreli bellekte kalma süresini tekrar ile uzatabiliriz.
İki işi bir arada yapamaz.Yapması için işlerden birinin otomatikmen olarak yapılması gerekir.
Uzun Süreli Bellek
Anısal(Epizodik) Bellek:Anılarımızın yaşantılarımızın saklı olduğu biyografik bellektir.
Anlamsal(Semantik)Bellek:Okul bilgilerinin,anlamların,ilkelerin tutulduğu bellektir.
İfade Edilemez Ballek
Prosedürel İşlemsel Bellek.
Söylenmez anlatılır.Bir işin sırayla nasıl yapıldığına ilişkin bilgilerin tutulduğu bellektir.
Kapasite sınırsızdır.
Dikkatli Uyarıcı Dikkat Aktarım Aktarılırken
Algılanmayan Duyuşsa Algı Tekrar edilmeyen Kısa Süreli Açık örtük tekrardır.
Unutuldu. Bellek Tanımlandı. Unutulur. Bellek Etkinlik,örgütleme,
Eklemleme,Görselleştir
Uzun Süreli Bellek
Görselleştirme:Cıfk kodlama anlayışına göre bilgilerin farklı duyuları kullanarak kodlamasını bilgiyi öğrenmeyi artırır.
İşitme ve duyma temel duyumuzdur.Bunu anlamak derslerde sözel anlatım yanında,film,grafik gibi görsel anlatımın kullanılmasıdır.
Örgütleme:İki şemayı ilişkilendirmektir.
Eklemleme:Şemayı genişletmektir.Genişletilmiş tekrar Yeni bilgiyi eski şemaya eklemlemek şemayı genişletmektir.
Uyumsama Yapmak:Şema genişletme yoludur.İki şema biüst düzey şemada birleşti.
Not:Kavram haritaları,Sınıflandırmalar,Hiyearşik yapılarbu kapsamda yer alır.
Dikkat-Seçici Dikkat
Süzücü Dikkat
Bölünmüş Dikkat
Sürekli Dikkat
Algı:Uyarıcının yorumlanmasıdır.
Açık Tekrar:Sesli yapılan tekrardır.
Örtük Tekrar:Sesiz yapılan tekrardır.
Kodlama:Bilgilerin kısa süreli belleğe aktarılırken kodlama yapılır.
Etkinlik(Aktiflik):Bir kişinin bilgiyi işlerken yapılandırırken farklı yolları kullanmasıdır.
Örn:Not alma,harita kullanma
BELLEK DESTEKLEYİCİ İPUÇLARI
Yeni bilgi ile var olan bilgiler arasında gerçekleşir.İlişki bulunmadığında yapay ilişki kurulur.
Yerleşim(loji): Öğrenilecek bilgiyi en iyi bilinen yerle mekanla ilişkilendirmektir.Örn:Ev
Askı Sözcük:(Kanca)Sırayla öğrenilmesi gereken bir bilgiyi en iyi olarak bildiğimizi sıralı olan bilgiyim eklemektir.
1.Bir/kir –Denizi kirli İstanbul
2.İki/Tilki-Ankara’nın Tilkileri
3.Üç-Üzüm/İzmir’in Üzümü
1=Kalem 2= Kuğu 3=Popo 4=Burun 5=Kanca 6=Göbek 7=Uçurum 8=Gözlük 9=Balon
Anahtar Sözcük:Sırayla öğrenilmesi gerekmez.Yabancı dil öğreminde kullanılır.
Yabancı kavramın yerli dildeki sesteşiyle eşleştirilmesidir.
Akronim:Bir bilginin baş harflerini alıp sıralamaktır.Örn:KPSS
Akrostiş:Baş harflerden anlamlı sözcük oluşturmaktır.Örn:KEBAP DAKİG SOPA Sokrat platon Aristo
KAFİYE OLUŞTURMA
Zincirleme Merkür Venüs Dünya Mars Jupiter Satürn Uranüs
HATIRLAMA
GERİ GETİRME HATALARI
Koruma:Ayırt ediciliği düşük bilgiler karıştırılır.
Ket Vurma:İleriye Ket Vurma Geriye Ket Vurma
Bozulma:Bilginin ilk kaydedildiği yerin bulunamamasıdır.
Yanlış Yerleştirme Bilginin yanlış ilişki olmayan bellek bölümüne atılmasıdır.
Geriye Getirme Hatası:İpucu eksikliği ya da kullanılan bilgi doğru olmazsa bilginin geriye getirilmemesidir.
Batırma-Unutma Nörolojik Süreçler Büyük Deformasyon bunda etkili olabilir.
AMAÇLI DAVRANIŞÇILIK (İŞARET-GESTALT,GİZİL)
FARKINA VARMADAN ÖĞRENME TOLMAN
Gizi Öğrenme:Farkına varmadan ortamda olanları öğrenmektir.
Bilişsel Harita:Neyin nerede olduğunu bilmektir.
Bilişsel Senaryo:Nerede nasıl davranacağını öğrenmetir.Bir işi nasıl yapacağını öğrenmektir.
En Az Çaba İlkesi:Bir işi en kısa zamanda ve en az enerji harcayarak yapmaktır.
Örtük Sönme:İnsan bir amaca ulaşmazsa davranış sergilememesi durumudur.
Kateksis Öğrenme:Duygu ve güdülerimizi neyle karşılayacağımızı öğrenmektir.
2 tür kateksis vardır:
1.Olumlu Kateksis:Duygu ve düşüncelerimizi neyle karşılayacağımızı bilmektir.
2.Olumsuz Kateksiz:Duygu ve düşüncelerimizi neyle karşılayacağımızı bilmemektir.
EŞ DEĞER İNANÇLAR:Alt amaçla üst amaçların aynı anda gerçekleşmesidir.
Örn:1.Atanmak.2.Nirvana.3.Sevinecekk
Alan Biliş Yolları:Bir problemi çözerken kullanılan yolların başka problemin çözümünde de kullanılmasıdır.
1.Güdüler:Fizyolojik;açlık,uyku,susuzluk,tuvalet
2.Güdüler:(Sosyal)eğlenme,gezme
Alan beklentileri:Uyarıcı-uyarıcı beklentisidri.
Örn:TV kumandasına basıp açılmasını beklemek
Zile çalması için basmak
Nörolojik Süreçler:Kaza,Yaşlanama
SOSYAL ÖĞRENME
Dolaylı Yaşantılar Sosyal Öğrenme Süreci
Dolaylı Pekiştirme Kaydetme( Hatırda Tutma
Dolaylı Güdülenme Hatırlama
Dolaylı Duygu Uygulama
Güdüleme
MODELİN ÖZELLİKLERİ
Benzerlik,Yeterlilik,Statü,Saygınlık,Cinsiyet,Yaş
SOSYAL ÖĞRENME İLKELERİ
Karşılıklı Belirleyicilik Öz Düşnme
Sembolleştşrme Öz İzleme
Öngörü Öz yeterlilik
Öz Yargılama Kollektif yeterlilik
BAŞKA KAVRAMLAR
Engelleyici Etki Destekleyici Etki
Tepkiyi Kolaylaştırıcı Etki Çevreye İlgiyi Artırıcı Etki
Duygu Yaygınlaştırıcı Etki Sosyal Öğrenme Performans Etkisi
Dolaylı Yaşantılar:Başkalarının davranışlarının sonuçlarının bizi etkilemesidir.
Dolaylı Pekiştirme:Modelin pekiştirilen davranışı gözlemci tarafından sık sık yapılmasıdır.
Dolaylı Güdülenme:Model alınan davranışın yapılma isteğindeki artıştır.
Dolaylı Ceza.Model alınan kişinin davranışı cezalandırılırsa gözlemci o davranışı yapmaktan kaçınır.
Örn:Ablası yaramazlık yaptığı için babası tarafından cezalandırıldığını görünce yaramazlık yapmamaya gayret eder.
Dolaylı Duygu:Model alınan kişinin duygularından etkilenen gözlemcinin de aynı duygulara sahip olmaya başlamasıdır. Fobik davranışların büyük bölümü gözlem yoluyla gerçekleşir.
Güdülenme:Yapılan davranışın yeniden yapma isteğine denir.
Model alınan bir davranışın gelecekte yeniden sergilenmesi ve yerleşik bir hale gelmesi güdülenmeye bağlıdır.
Benzerlik:İki benzer durumun birbirini model almasıdır.Örn:Öğretmen-öğretmeni kız kızı model alır.
Yeterlilik:Yaptığı işte yeterli olan modelli örnek almaktr.
Statü:Statüsü iyi olan kişilerin örnek alınmasıdır.
Saygınlık:Toplum içinde itibar sahibi olunulmasıdır.Örn:Saygın kişileri örnek alırız.
Cinsiyet:Kız kızı örnek alır.
Yaş:Yaşıtlarımızı örnek alırız.
Karşılıklı Belirleyicilik:İki durumun birbirini etkilemesidir.Örn:Birey çevreyi .çevre bireyi etkiler.
Birey
Davranış Çevre
Sembolleştirme kapasitesi:Geçmişi ve geleceği akıl tutabilmeyi simgeler.
Öngörü Kapasitesi:g-Geleceği tahmin etme kapasitesidir.
Dolaylı Öğrenme Kapasitesi:Başkalarının yaşantılarından yola çıkılarak bilginin öğrenilmesidir.
Öz Yargılama Kapasitesi:Öz eleştiri yapmaktır.Yaptıklarımızla yapmak istediklerimiz karşılaştırmaktır.
Öz Düzenleme:Yapıp etmelerimizi düzenlemektir.
Öz izleme:Kendi yaptıklarını izlemektir.
Öz Yeterlilik:Bir işi yapabilmeye olan inancımızdır.
Kollektif Yeterlilik:Bir grubun birlikte yaptığı işe başarabileceğine inanmasıdır.
Engelleyici Destekleyici Etki:Bildiğimiz davranışların başkaları tarafından sergilendiğinde ceza ile karşılaşırsa o davranışı yapmaktan kaçınırız.Herhangi bir ceza ile karşılaşmazsa destekleyici etki olup biz onu yaparız.
Tepki Kolaylaştırıcı Etki:Bildiğimiz ve yapmak istediğimiz bir davranışı başkaları yapınca daha kolay yaparız.
Çevreye İlgiyi Artırıcı Etki:Çevredekilerin yaptıkları doğrultusunda eylemde bulunmaktır.Örn:Birkaç kişi bir yöne bakarsa diğerleri de oraya bakar.
Duygu Yoğunlaştırıcı Etki:Cenazeye giderken üzüntü duygularımız fazladır.Oraya gittiğimizde insanların feveran ettiğini görünce duygularımızın daha da artmasıdır.