10. SINIF 2. ÜNİTE DERS NOTU
OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ (1302-1453)
Soru 1. 13. Yüzyıl’da Anadolu’nun konumu nasıldı ve Türkler neden buraya yerleşiyordu açıklayınız.
Cevap= a) Anadolu, Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlıyordu.
b) İpek Yolu’nun önemli bir kısmı buradan geçiyordu.
c) Hayvancılık ve tarım için çok elverişliydi.
Soru 2. Osmanlı Beyliğinin kuruluş sürecinde Anadolu ve çevresinde hangi devletler bulunuyordu?
Cevap= a) Türkiye Selçuklu Devleti: Moğollarla yaptığı Kösedağ Savaşı sonrasında yıkılış sürecini yaşıyordu. Selçuklu hükümdarları İlhanlıların kontrolüne girmişti.
b) İlhanlılar: Cengiz Han’ın torunu Hülagu Han tarafından İran ve çevresinde kurulmuştu. 13.yy’da Anadolu’ ya da hükmediyorlardı.
c) Bizans: Taht kavgalarıyla uğraşıyordu. Haçlı seferleri sonrasında ekonomik sıkıntıdaydı. Türk akınları ile bunalmıştı. Bizans Tekfurları (valileri) halktan ağır vergi alıyor, eziyordu.
d) Trabzon Rum Devleti: Trabzon ve çevresindeydiler.
e) Memlüklü Devleti: Mısır’ da kurulmuş bir Türk devletidir. Baharat yolunu kontrol ediyorlardı. Halifelik ondaydı. Zengin bir devletti.
f) Altınorda Devleti: Karadeniz’in kuzeyinde kurulmuş bir Moğol devletidir.
*NOT 1: O dönem Balkanlarda Sırp-Bulgar krallıkları, Eflak, Boğdan voyvodalıkları, Macar krallığı gibi küçük devletler bulunuyordu. Siyasi birlik yoktu.
*NOT 2: O dönem Avrupa’nın en büyük devletti Kutsal Roma Germen İmparatorluğu idi.
** Kitap sayfa 48’ deki etkinlik önemli!
Soru 3. Osmanlı Beyliğini hangi boy kurmuştur?
Cevap= Oğuzların Kayı boyu.
Soru 4. Osmanlı Beyliğini hangi tarihte-kim kurmuştur?
Cevap= 1302- Osman Bey.
Soru 5. Osmanlı Beyliği nerede kurulmuştur?
Cevap= Söğüt (kışlak) – Domaniç (yaylak).
Soru 6. Osmanlı Beyliği kuruluş dönemi padişahları kimlerdir?
Cevap= Osman Bey – Orhan Gazi – I.Murat – Yıldırım Bayezıt – Çelebi Mehmet – II. Murat.
Soru 7. Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu hakkında hangi tarihçiler tarafından hangi nazariyeler (görüşler) öne sürülmüştür?
Cevap= a) Halil İnalcık: Moğollardan kaçan Türkmenlerin Osmanlı fetihlerine destek vermesi, uç beylik olmanın avantajlarıyla nüfus hareketlerinin Osmanlı Beyliği’nin kurulup, güçlenmesinde etkili olduğunu savunur.
b) Paul Wittek: Osmanlı’nın kurulup büyümesindeki en büyük etkenin gaza yani kutsal savaş olduğunu savunur. Gayrimüslimlere hoşgörülü davranmasının etkisinden söz eder.
c) Fuad Köprülü: Osmanlı’nın tamamen dini sebeplere güçlendiği tespitine karşı çıkar. Anadolu beylikleri ile başta iyi geçinmesi, savaşçı Türkmenlerin (Gaziyan-ı Rum, Ahiyan-ı Rum) destek olması gibi etkenleri belirtir.
Soru 8. Osmanlı Beyliği’nin kısa zamanda güçlenmesini sağlayan etkenler nelerdir?
Cevap= a) Bizans sınırına yakın bir uç beylik olması.
b) Bizans’ın içinde bulunduğu zor durumlar.
c) Fetih yönünün batıya doğru olması.
d) Cihat ve Gaza politikası izlenmesi.
e) Fethedilen bölgelerde adaletli ve hoşgörülü bir politika izlenmesi (İstimalet politikası).
f) Moğol baskısından kaçan Türkmenlerin desteği.
g)Fethedilen bölgelerde iskan politikasının uygulanması.
*NOT: Kitap Sayfa 63’ teki etkinlik önemli!
-OSMAN BEY DÖNEMİ-
Soru 9. Osman Bey’in fetih politikasını açıklayınız.
Cevap= Cihat ve gaza amacıyla Bizans’ın iç karışıklıklarından yararlanarak fetihlerini Batı’ya yani Bizans’a doğru yapmış ve fethedilen yerlere Türkmenleri yerleştirmiştir.
Soru 10. Osman Bey’in fethettiği yerlerin isimlerini yazınız.
Cevap= Karacahisar, Bilecik, Yarhisar, İnegöl, Yenişehir.
Soru 11. (1302) KOYUNHİSAR SAVAŞI kimler arasında yapılmış ve en önemli özelliği nedir?
Cevap= Osmanlı-Bizans arasında (Osman Bey dönemi) yapılmıştır ve Osmanlı ile Bizans arasındaki ilk savaştır. Beyliğin kuruluş tarihi olarak kabul edilir.
*NOT: Osman Bey Bursa’nın kuşatılması sırasında vefat etmiş yerine oğlu Orhan Gazi geçmiştir.
-ORHAN GAZİ DÖNEMİ-
Soru 12. Orhan Gazi döneminde fethedilen Bursa fethinin sonuçlarını yazınız.
Cevap= a) Bursa, Osmanlı Devleti’nin başkenti yapılmıştır.
b) Bursa hem ipek üretim merkezi hem de ‘’ipek yolu’’ üzerinde yer alan bir ticaret şehri olduğu için Osmanlı ekonomisini güçlendirmiştir.
c) Bizans’ın Güney Marmara’ da ki hakimiyetine son verilmiştir.
Soru 13. Orhan Bey döneminde Bizans ile yapılan Palekanon (Maltepe) Savaşı’nın özelliğini yazınız.
Cevap= İznik ve İzmit fethinin yolunu açılmıştır.
Soru 14. Orhan Gazi döneminde alınan Karesioğulları Beyliği’nin ele geçirilmesinin önemini maddeler halinde yazınız.
Cevap= a) Osmanlı’nın ele geçirdiği ilk Anadolu Türk Beyliği’dir. Yani Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlamadaki ilk adımdır.
b) Osmanlı Devleti ilk kez donanmaya sahip olmuştur.
c) Osmanlı’ya geçen Karesioğulları donanması ve Evrenos Bey, Hacı İlhan gibi Karesi akıncı beyleri sayesinde Osmanlı’nın Rumeli’ye geçişi kolaylaşmıştır
Soru 15. Hangi padişah döneminde hangi olay ile Osmanlılar Rumeli’ye ilk adımı atmış oldular?
Cevap= Orhan Gazi Dönemi- Çimpe Kalesinin alınması.
Soru 16. Özellikle Orhan Bey ve sonraki dönemlerde Osmanlıların fetihlerinde izledikleri ‘’istimalet’’ politikası hakkında bilgi veriniz.
Cevap=Osmanlıların fethettikleri bölgelerde din, dil, milliyet ayrımı yapmadan herkese adaletli ve hoşgörülü davranma politikasıdır. Osmanlı Devleti’nin Rumeli ve Balkanlarda kalıcı olmasında önemli bir rolü olmuştur.
Soru 17. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de uyguladığı ‘’iskan politikası’’ hakkında bilgi veriniz.
Cevap= İskan politikası: Rumeli’ de yeni fethedilen bölgelere Anadolu’ da yaşayan konar-göçer Türk topluluklarını yerleştirme politikasıdır. Amacı; Fethedilen yerleri Türkleştirmek, islamlaştırmak ve kalıcı hale getirmektir.
Soru 18. İskan Politikası uygulanırken nelere dikkat edilirdi?
Cevap= a) Göçebe Türkmenler tercih edilirdi.(yerleşik yaşama geçirmek için)
b) İskan edilecek olanların Rumeli’ye yakın yerlerden olmasına dikkat edilirdi.(çevreye uyumu kolaylaştırmak için)
c) Anadolu’ da anlaşmazlık yaşayan ailelerden biri tercih edilirdi.(asayiş ve güvenlik için)
d) İskan edilenlere yardım yapılır bir süre vergi alınmazdı.
e) Anadolu’ya dönmeleri yasaktı.
Soru 19. İskan politikasının faydalarını yazınız.
Cevap= a) Rumeli’nin Türkleşmesi ve Müslümanlaşması sağlandı.
b) Rumeli’ deki fetihler kalıcı hale geldi.
c) Merkezi otorite güçlendi.
d) Batıya yönelik fetihler hızlandı.
Soru 20. Orhan Bey döneminde beylikten devlete geçişi sağlayan düzenlemeler hangileridir ?
Cevap= a) Divan-ı Hümayun’un kurulması
b) Vezirlik teşkilatının oluşturulması.
c) Yaya ve Müsellem adında ilk düzenli ordunun kurulması.
d) İznik’te ilk medresenin açılması.
e) Kadı tayininin yapılması.
*NOT: Kitapta sayfa 62 ve 63’ teki etkinlikleri önemli.
I. MURAT DÖNEMİ
Soru 21: Edirne hangi savaş sonucunda kimin döneminde fethedilmiştir?
Cevap= Sazlıdere savaşı –I. Murat
Soru 22: Edirne’nin Fethinin sonuçları nelerdir?
Cevap: a) Edirne Başkent yapılmıştır.
b)Balkanlara yönelik fetihler hızlanmıştır.
c) Bizans Osmanlı toprakları arasında kalmıştır.
Soru 23: Osmanlılara karşı Edirne’nin fethinden sonra Balkanlarda bir haçlı birliğinin kurulmasının sebebi nedir?
Cevap: Osmanlılara karşı birleşerek onları Balkanlardan çıkarmak.
Soru 24: İlk Osmanlı Haçlı savaşı hangisidir?
Cevap: Sırpsındığı savaşı (I. Çirmen Osmanlı Devleti kazanmıştır.)
Soru 25: I. Murat döneminde haçlılarla yapılan I. Kosova savaşının sonucu nedir?
Cevap: a) Balkanlardaki ilerleyiş hızlanmıştır.
b) I. Murat savaş meydanın da şehit olan ilk padişah olmuştur.
Soru 26: I. Murat döneminde Anadolu Beyliklerine karşı nasıl bir politika izlenmiştir?
Cevap: Dostane bir ilişki kurulmuştur. Germiyanoğulları Beyi nin kızı ile oğlu Bayezıt’ı evlendirmiş ve çeyiz yoluyla Kütahya ve çevresi alınmıştır. Yine Hamitoğulları Beyliğinden para yolu ile Isparta ve çevresi satın alınmıştır.
YILDIRIM BAYEZIT DÖNEMİ
Soru 27: Yıldırım Bayezıt döneminde Anadolu Beyliklerine karşı nasıl bir politika izlenmiştir ?
Cevap: Savaşçı bir politika izlenmiştir. Kısa sürede Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Germiyanoğulları Candaroğulları…. Vs beyliklerine karşı savaş açmış ve onlara son vermiştir. Topraklarını ele geçirmiştir.
*NOT: Yıldırım Bayezıt Anadolu Anadolu Türk siyasi birliğini büyük ölçüde sağlayan ilk Osmanlı Padişahı olmuştur.
*NOT: Halife tarafından Yıldırım Bayezıt’a ‘’Anadolu’nun Sultanı’’ ünvanı verilmiştir. (niğbolu savaşı sonrasında)
Soru 28: Yıldırım Bayezıt İstanbul kuşatması sırasında nereyi yaptırmıştır?
Cevap: Anadolu Hisarı –Karadeniz üzerinden Bizans’a yardım getiren gemilerin Boğazdan geçişini engellemek için.
Soru 29: Yıldırım Bayezıt’ın İstanbul’u kuşatmalarının başarısızlık sebepleri nelerdir?
Cevap: a) İstanbul surlarını geçebilecek güce henüz sahip olmamaları
b) Haçlılarla yapılan Niğbolu savaşı.
c)Doğuda gelen Timur tehlikesi
Soru 30: Yıldırım Bayezıt döneminde Bizansla yapılan antlaşmanın maddeleri ve önemi nedir? Açıklayınız.
Cevap: Önemi: Bizans Osmanlının siyasi üstünlüğünü kabul etmiştir. Maddeler;
- Bizan İstanbul’ da bir Türk mahallesinin kurulmasına izin verecek.
- İstanbuldaki Müslümanlar için kayı tayin edilecek ve bir cami yapılacak.
- Bizans Osmanlı’ya yıllık vergi ödeyecek
Soru 31: 1396 Niğbolu Savaşının sebebi nedir?
Cevap: Yıldırım Bayezıt’ın İstanbul’u kuşatması sebebiyle Bizans’ın Papa ve Avrupa’dan yardım istemesi sebebiyle yeniden haçlı birliği kurulmuştur. Savaşı Osmanlı kazanmıştır, uzun yıllar boyunca Haçlı birliği tekrar kurulmamıştır.
Soru 32: Ankara savaşı kaç yılında kimler arasında gerçekleşmiştir?
Cevap: 1402- Osmanlı Devleti ve Timur Devleti
Soru 33: 1402 Ankara savaşının sebeplerini yazınız.
Cevap: a) Hem Timur’un hem de Bayezt’ın Türk-İslam dünyasının lideri olup cihan imaparatorluğu kurmak istemeleri.
b)Toprakları elinden alınan Anadolu Türk beylerinin Timur’a sığınması
c) Karakoyun hükümdarı Kara Yusuf ve Bağdattaki Celayir hükümdarının Bayezıttan yardım istemesi.
d)Timur’un Sivas’ı Bayezıt’ında Erzincan’ı talan etmesi
e) iki hükümdar arasındaki hakaret dolu mektuplaşmalar.
NOT: Savaş Ankara yakınlarında Çubuk Ovasında yapılmıştır.
Soru 34: 1402-Ankara savaşının sonuçları nelerdir? Yazınız.
Cevap: a) Anadolu da siyasi ve ekonomik düzen bozulmuştur.
b) Anadolu Türk beylikleri yeniden kurulmuş ve Anadolu Türk Siyasi birliği bozulmuştur.
c)Osmanlı Devletinin Balkanlardaki ilerleyişi bir süreliğine durmuştur.
d) İstanbul’un fethi gecikmiş, Bizans’ın ömrü uzamıştır.
e) Padişah Yıldırım Bayezıt ve oğlu şehzade Mustafa Timur’a esir düşmüştür.
f) Yıldırım Bayezıt’ın oğulları arasında 11 yıl sürecek olan FETRET DEVRİ başlamıştır.
Soru 35: Fetret devri ne demektir? Açıklayınız.
Cevap: Ankara savaşı sonrasında Bayezıt’ın oğulları arasında 1402-1413’e kadar 11 yıl süren taht kavgaları ile geçen dönemdir.
Soru 36: Fetret devri’ni bitirecek ve Osmanlı Devletini toparlayan ve bu sebeple Osmanlının ikinci kurucusu sayılan padişah kimdir?
Cevap: I. Mehmet (Çelebi Mehmet)
Soru 37 : I. Mehmet dönemi en önemli gelişmeleri nelerdir?
Cevap: a) Anadolu Beylikleri ile mücadele edilmiş bazı topraklar ele geçirilerek Anadolu’da düzen sağlanmaya çalışılmıştır.
b) Şeyh Bedrettin isyanı gerçekleşmiş ve bastırılmıştır.
II. MURAT DÖNEMİ
Soru 38: II. Murat dönemi en önemli gelişmeleri nelerdir?
Cevap : a) İstanbul’u kuşatmış, Karamanoğulları Germiyanoğulları,….vs beylikler saldırınca kuşatmayı kaldırarak onlarla mücadele etmiştir.
b) Haçlılarla Varna Savaşı (1444) ve II. Kosova savaşı (1448) yapılmıştır.
Soru 39: Varna (1444) ve II .Kosova (1448) savaşlarının en önemli sonucunu yazınız.
Cevap: Osmanlıların Balkanlardaki hakimiyeti kesinleşti.
Soru 40: Osmanlılar ile Haçlılar arasında yapılan savaşları tabloyla gösteriniz.
Cevap:
|
Sırpsındığı(Çirmen) + I. Kosova şavaşı |
| YILDIRIM BAYEZIT | Niğbolu savaşı |
|
Varna Savaşı + II. Kosova savaşı |