Normlar hiyerarşisi nedir?
Bir hukuk düzeninde var olan normlar altlık – üstlük ilişkisi içinde yapılanırlar. Alt basamakta olan norm geçerliliğini üst basamakta olan normdan alır ve dolayısıyla ona uygun olmak zorundadır. Alttaki norm da üstteki normun işleyişini, hayata geçirilmesini sağlar. Bu ilişkiye normlar hiyerarşisi denir.
Normlar hiyerarşisinin en üstünde anayasa yer almaktadır. Kanunlar anayasaya aykırı olamaz. Anayasanın 90.maddesi hükmüne göre uluslararası antlaşmalar kanun hükmündedir. Tüzükler kanuna, yönetmelikler de tüzük ve kanuna aykırı olamaz.
Diğer tanım;
Normlar Hiyerarşisi: Anayasa: Bir devletin temel kurallarının nasıl işleyeceğini belirleyen, bazı ülkelerde yazılı bazılarında ise yazılı olmayan kurallar dokümanıdır. İngiltere ve Japonya’da yazılı değildir. 1. Madde: Türkiye devleti bir cumhuriyettir. 2. Madde: T.C. toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. 3. Madde: Türkiye devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir, bayrağı şekli kanunda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı istiklal marşıdır. Başkenti Ankara’dır. 4. Madde: Değiştirilemeyecek hükümlerdir. Anayasanın temel ilkeleri; Cumhuriyetçilik İnsan haklarına saygılı Atatürk milliyetçiliğine bağlı Demokratik, sosyal, üniter, laik, hukuk devletidir. Hukuk Devletinin Temel İlkeleri: Kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin devlete karşı korunması Yasaların herkese karşı eşit uygulanması İdarenin her türlü eylem ve işlemlerinin yargı denetimine tabi olması Yargının bağımsız olması Kanun: BK veya 1 MV. Tarafından teklif edilen ve bir toplumun bütününü ilgilendiren hukuk kurallarına denir. 1 yasama döneminde sonuçlandırılmamış olan kanun tasarısı ve teklifleri hükümsüz sayılır ve buna kadük olma denilmektedir. =KHK: Yasama organının konu, süre ve amacı belirleyen bir yetki kanunu ile verdiği yetkiye veya doğrudan doğruya anayasadan aldığı yetkiye dayanarak, hükümetin çıkardığı, maddi anlamda kanun gücüne sahip, parlamentonun tasdiki ile şekli ve organik anlamda kanun gücüne kazanacak olan kararnamedir. CB onayladıktan sonra RG yayımlandığı gün yürürlüğe girer. Ayrıca RG yayımlandığı gün TBMM’de oylanması gerekir eğer TBMM’ye getirilmezse KHK o gün yürürlükten kalkar. Sıkıyönetim ve olağanüstü dönemler dışında sadece sosyal hak ve ödevler düzenlenebilir. Bu Sıkıyönetim ve olağanüstü dönemlerde sert çekirdek haklar hariç her türlü düzenleme yapılabilir. =Uluslararası Antlaşmalar: Tüzük: Kanunların işleyişini göstermek için Danıştay’ın yargısal denetiminden sonra BK tarafından çıkarılmaktadır. Tüzükleri CB: onaylar ve RG yayımlar. Tüzükler belirli bir tarih belirtilmemişse yayımlandıktan 45 gün sonra yürürlüğe girer. Yönetmelik: Başbakanlık, bakanlıklar ve KTK kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları idari işlemlere yönetmelik denir. Her yönetmelik RG yayımlanmaz sadece ülke genelini ilgilendiren yönetmelikler RG yayımlanır. CB Kararnamesi: CB genel sekreterliğinin kuruluşu, teşkilat ve çalışma esasları ve personel atama işlemlerini bununla düzenlenir. Yürütmenin doğrudan anayasadan kaynaklanan düzenleyici işlemleridir. Bu kararname yargı denetimi dışındadır. Normlar hiyerarşisinde yeri yoktur.