Kamu Hakları ve Özel Haklar
Kamu hakları ve özel haklar kpss vatandaşlık dersinde hakkın türleri içinde işlenmektedir. Hakkın türleri kamu hakları ve özel haklar olarak 2 alt başlıkta incelenmektedir. Kamu hakları da özel nitelikli kamu hakları ve genel nitelikli kamu hakları olarak ikiye ayrılmaktadır. Öncelikle kamu haklarını inceleyelim.
Kamu Hakları
Kpss vatandaşlık dersinde hakkın türleri içinde kamu hakları 2′ye ayrılmaktadır.
Özel Nitelikli Kamu Hakları: Belli kişilerle kamu kuruluşlarındaki ilişki sonucu olarak ortaya çıkan haklardır.
Memurun doğum izni, yıllık izi gibi haklar.
Genel Nitelikli Kamu Hakları: Vatandaşlara sağlanan haklardır. 3 başlık halinde incelenmektedir.
- Kişi Hakları:Özel hayatın gizliliği, din ve vicdan özgürlüğü vs.
- Sosyal ve Ekonomik Haklar:Sendika kurma hakkı, konut hakkı, eğitim ve öğrenim hakkı gibi haklardır.
- Siyasal Haklar:Türk vatandaşlığı hakkı, dilekçe hakkı, vergi ödevi gibi.
Özel Haklar
Kpss vatandaşlık dersinde yer alan özel haklar, özel hukuktan doğan haklardır. Kişiler ile kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarından doğan haklardır. Bu haklara medeni haklar da denir.
Mahiyetlerine Göre Haklar: Mutlak haklar ve nisbi haklar olmak üzere ikiye ayrılır.
- Mutlak Haklar:Herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.
Eşya üzerindeki ayni haklar, ya da sanatçının yapıtı üzerindeki fikri haklar mutlak haklardır.
- Nisbi Haklar:Sadece ilişkide bulunduğumuz diğer kişiye karşı ileri sürülebilen haklardır.
Alacaklı borçlu ilişkisinde, alacaklının borçludan alacağını isteme hakkı buna örnektir.
Konularına Göre Haklar:
- Mal Varlığı Hakları:Para ile ölçülebilen , kişilerin maddi menfaatlerini koruyan haklardır.
Telif Hakkı, alacak hakkı vs.
- Kişilik Hakları:Para ile ölçülemeyen, kişilerin manevi menfaatlerini koruyan haklardır.
Bir kişinin şerefi, haysiyeti, ismi, resmi vb.
Kullanımlarına Göre Haklar:
- Devredilebilen Haklar:Başkalarına devri veya intikali mümkün olan haklardır.
Mal varlığı hakları, mülkiyet hakkı vs.
- Devredilemeyen Haklar:Kişilik hakları, oturma hakkı, nafaka hakkı gibi devredilemeyen haklardır.
Amaçlarına Göre Haklar:
- Yenilik Doğuran Haklar:Kullanılmalarıyla mevcut hukuki durumu etkiler. 3′e ayrılmaktadır.
- Kurucu Yenilik Doğuran Haklar:Bu hakların kullanılması ile daha önce mevcut olmayan bir hak kazanılır.
Satış sözleşmesi gibi.
- Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar:Bu hak kullanıldığında var olan durumda değişiklik yapan haklardır.
Defolu bir malı değiştirmek gibi.
- Bozucu Yenilik Doğuran Haklar:Kullanıldığında var olan durumu ortadan kaldıran haklardır. Daha önce mevcut olan hukuksal bir durum ortadan tamamen kalkar.
Fesih, askerlik dolayısıyla işe devam edememe gibi.
- Yenilik Doğurmayan Haklar:Alelade haklar da denilen bu hakların kullanılması sonucu yeni bir hukuksal sonuç doğmaz.
Velayet gibi.
Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait kamu hakları ve özel haklar konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss vatandaşlık konusu Devlet Sistemleri ve Hükümet Sistemleri olacaktır.