İndeksleme: Mal veye faktör fiyatları veya vergi gelirleri gibi parasal yükümlülükler ile fiyatlar genel düzeyi arasında geriye veya ileriye yönelik bağlantı kurulmasıdır. Beklenmeyen enflasyonun yeniden dağıtıcı etkisini ortadan kaldırmayı amaçlayan endeksleme yönteminde; nominal ücret artışının, enflasyon haddi ile sabit reel ücret artış haddine eşit olduğu kabul edilir.Hayat pahalılığı anlaşması olarak da nitelendirilir. İlgili Kategoriler İktisat …
KPSS Ders Notları
Fed’in son politikası: FED Eylül 2012’den beri aylık 85 milyarlık tahvil alım programını uyguluyordu.İşsizlik oranlarında devam eden yüksek seviye ve kredi faizlerindeki yükseliş nedeniyle,izlediği politikada değişiklik yapmama kararı aldı.Açıklama üzerine ABD Doları’nın değeri düşerken,altın fiyatları yükseldi. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Enflasyon hedeflemesi:Merkez Bankası’nın fiyat istikrarının sağlanması amacına yönelik olarak para politikasının makul bir dönem için sayısal bir enflasyon hedefi ya da hedef aralığına dayandırılması ve bunun kamuoyuna açıklanmasıdır.Ara hedef seçilmesine gerek yoktur. 2002 yılına gelindiğinde modern bir para politikası stratejisi olan “enflasyon hedeflemesi rejimi” uygulamasına geçilmiştir. Örtük enflasyon hedeflemesinin uygulandığı 2002 – 2005 yılları arasında rejimin …
Ekonomiyi düzenleyen kuruluşlar: Radyo ve televizyon Üst Kurulu, Telekomünikasyon Kurumu,Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık ve Denetleme Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu İhale Kurumu, Rekabet Kurumu, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Orta gelir tuzağı: Bir ekonominin belirli bir kişi başına gelir düzeyine ulaştıktan sonra orada sıkışıp kalması haline orta gelir tuzağı denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Faktör Donatımı Teorisi (Heckscher-Ohlin) : Bir ülke hangi üretim faktörüne zengin olarak sahipse,üretimi o faktörü yoğun olarak üreten malları daha ucuza üretir,dolayısıyla bu alanda uzmanlaşır ve bu malları ihraç eder.Ricardo,Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisinde emek verimliliğinin ülkeler arasında neden farklı olduğuna değinmemiş;Heckscher-Ohlin Faktör Donatımı Teorisi’nde bu konuya açıklık getirmiştir. Ülkeler faktör donanımları bakımından birbirinden farklı, Malların faktör …
İktisat: Mal ve hizmetlerin üretimini,bölüşümünü ve tüketimini inceleyen; ne üretmeli, nasıl üretmeli ve kimler için üretmeli sorularına yanıt arayan sosyal bir bilim dalıdır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Gelirler Politikası (Heteredoks politika): İşsizliğin artmasına yol açmaksızın, fiyatların, ücretlerin belirli bir süre için dondurulması veya bunlardaki artışların enflasyon oranının altında tutulması yoluyla enflasyonu düşürmeye yönelik bir politikadır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
İşsizlik: Çalışma gücünde ve arzusunda olan ve cari ücretten çalışmaya razı olup da iş bulamayan iş gücünün varlığıdır.Friksiyonel(geçici) işsizlik; işgücüne yeni katılan veya işinden yeni ayrılan kişilerin,kendilerine uygun bir iş bulana kadar geçen süre içinde işsiz kalmaları durumudur.Geçici işsizler var olan işlerin gerektirdiği vasıflara sahiplerdir.Ayrıca kısa süreli bir işsizlik türüdür. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları …
Oligopol Piyasası: Birbirlerine etki edebilecek kadar az sayıda firmanın sonsuz sayıda alıcı ile karşı karşıya olduğu piyasadır.Firmalar arasındaki bağımlılık yüksek,piyasaya giriş engelli,mallar homojen veya farklılaştırılmış olabilir.Oligopolcü firmalar,kendi talep eğrilerini bilemezler,piyasa talep eğrileriye karşı karşıyadırlar.Otomobil,buzdolabı televizyon gbi elektronik ürün piyasaları oligopole örnektir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Saf oligopol: Az sayıda firma tarafında homojen bir malın üretildiği satıldığı piyasa yapısıdır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Farklılaştırılmış oligopol: Az sayıda firma tarafından farkılılaştırılmış bir malın üretildiği satıldığı piyasadır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Negatif ihracat: ithal edilen malların ihraç edilenlerden daha fazla olduğunda meydana gelen durumdur. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Tam istihdamda görülmeyen işsizlik: Devrevi işsizliktir. (konjonktürel-gayri iradi işsizlik.) Devrevi işsizlik, reel GSYH’nın reel GSYH büyüme trendi etrafında birbirini izleyen genişleme-daralma biçimindeki hareketinden kaynaklanan kısa süreli bir işsizlik türüdür.(iktisadi dalgalanmadan kaynaklanan)İşsizlik haddi ile doğal işsizlik haddi arasındaki farktır.Tam istihdam durumunda doğal işsizlik vardır.Doğal işsizlik, friksiyonel (geçici) ve yapısal işsizlikten oluşur. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları …
Para Hayali (İşçi Yanılma Modeli-Monetaristler): İşçilerin bekledikleri fiyat düzeyi sabitken,genel fiyat düzeyi yükselince,her alternatif reel ücret düzeyinde emek arzı artar.Genel fiyat düzeyi hakkında eksik bilgiye sahip olan işçiler,’nominal ücrette oluşan bir artışı reel ücretin arttığı biçiminde yorumlarlar.’Dolayısıyla da nominal ücret artınca daha fazla emek arz etmeye razı olurlar.(Monetaristlerde emek arzı beklenen reel ücrete bağlıdır.) İlgili …
Moratoryum: Borçlanıcının,ödeme gücünü kaybetmesi nedeniyle borçlarının tümünü veye bir kısmını ödeyemeyeceğini ilan etmesidir.Bir ülkenin dış borçlarıyla ilgili olabileceği gibi ülke içinde belirli bir grubun borçları üzerinde de yapılabilir.Devletler içine düştükleri yoğun döviz dar boğazı dolayısıyla dış borçlarının anapara ve faizlerini ödeyemeyeceklerini ilan ettiklerinde,borçlularla alacaklılar arasında bir anlaşma yapılarak,borçların vadesinin uzatılması işlemi de moratoryum olarak nitelendirilir. …
Para bolluğu: Geçerlilikte bulunan kağıt para ya da para gibi işlem gören nesnelerin bankalara yapılan yatırımların,elde bulunan mal ve uygulanacak işlere göre çok olmasıdır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Yaratıcı yıkım: Schumpeter’in kapitalizminde,girişimciler tarafından sergilenen her yenilikçi girişim,sürdürülebilir uzun dönem ekonomik büyümenin itici gücüdür,ancak aynı zamanda ilerleyen teknolojilerle birlikte bazı monopol güçleri de piyasada yok eder.Diğer bir deyişle, girişimcilerin kar oranlarını arttırmak için teknolojiden daha fazla yararlanarak sürekli olarak üretim tekniklerini değiştirmeleri,halihazırda ekonomik yapının da değiştirilmesidir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Rachat: Devletin ekonomik durumunun iyi olduğu zamanlarda ‘devlet tahvilleri’vasıtasıyla sermaye piyasasından elde ettiği kredileri bütçe fazlasının oluştuğu dönemlerde geri ödemek gayesiyle kendi tahvillerini geri satın alması işlemidir. İhtiyari aşınma payı yani devletin elinin bollaştığı dönemlerde borcunu vadesinden önce ödemesidir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Selektif kredi denetimi : Özel denetim ya da selektif kredi politikası,belli mali kuruluşlarca uygulanır ve belli amaçlara yöneliktir.Seçici olan bu uygulama,belli kuruluşların belli kredileri yönlendirmesini amaçlar.Selektif kredi uygulaması ile kimi faaliyetler özendirilir ve kimi faaliyetler frenlenmek istenir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Nash dengesi: Firmanın rakiplerinin kararları veri iken kendisi için yapabileceğinin en iyisini yaptığı durumu yansıtır.Rakibn rasyonel davrandığı varsayılır ve her oyuncunun hakim stratejiye sahip olması gerekmez.(John Nash tarafından ortaya atılmıştır.) İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Hazine: Hazine, bütçenin gelirlerini toplayarak bunları muhafaza etmek, bunları işletmek, gerekirse borç para bularak bütçenin giderlerinin gereken yerde ve zamanda ödenmesini sağlamakla görevli soyut bir kasadır. Bütçede özellikle gelir gider denkliğinin sağlanmasında ve bütçenin sağlıklı uygulanmasında hazinenin önemli bir görevi vardır. Bütçenin uygulanması bir taraftan gelirlerin toplanması, diğer taraftan harcama yapılması demektir. Bu iki işlemin …
Merkez Bankası: Banknot ihraç eden,hükümetin para ve kredi politikasını yürütmede yardımcı olan,veznedarlık görevini üstlenmiş,devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan bir kurumdur.Emisyon bankası ya da bankaların bankası olarak da adlandırılmaktadır.1931 yılında faaliyete geçmiştir.Türkiye’de banknot ihracı imtiyazı tek elden M.B ‘na aittir. Hükümetle birlikte enflasyon hedefini tespit eder, buna uyumlu olarak para politikasını belirler. Görevleri: -Açık piyasa …
Otarşi: Özellikle fakir ülkelerin ticaret yaptığı ülkelere kıyasla diğer ülkelere bağımlı olmamak adına uyguladığı,ihtiyacı olan her türlü şeyi kendi ülkesinde üretme politikası.(Kendi kendine yeterlilik.) OTARŞİ:Bir ülke ekonomisinin kendi kendine yetebilmesi.Ekonomik döngünün dışa kapalı olması ve kendi ürettiğini tüketmek ile yetinmesi. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Metzler Paradoksu: Tarifeler,ithal malını tarifeye koyan ülkenin iç piyasasında,ithal malının fiyatını eskisinden daha ucuz hale getirir.Bu duruma Metzler Paradoksu denir.Gümrük tarifesi koyan ülkenin büyük ülke olması durumunda geçerlidir. Pazar payını kaybetmek istemeyen küçük ülke satış fiyatlarını düşürebilir. Böylece gümrük tarifesi koyan ülkenin ithalat fiyatlarının ve ithalata rakip mallarının fiyatlarının düşmesine neden olur. İlgili Kategoriler İktisat …
Komşudan dilenme politikası: Ödemeler denge sıkıntısı çeken ya da başka bir ekonomik dengesizlikle karşılaşmış olan bir ülkenin bu dengeleri,başka ülkelerin ödemeler dengesini ya da başka ekonomik dengelerini bozacak birtakım düzenlemelerle düzeltmeye çalışması. Başka deyişle;esnek döviz kuru sisteminde genişletici para politikasının hasılaya olumlı etkisinin arkasında,diğer ülkelerin net ihracatını olumsuz yönde etkilemesi,para politikasının dünya talebinin diğer ülkelerden …
Kapsanmış faiz haddi: Yurt içi faiz hadleri döviz kurunun gelecekteki değerine ilişkin bekleyişleri içeriyorsa buna kapsanmış faiz haddi denir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Dul Küpü Teorisi: Kaldorcu gelir dağılımı teorisi olarak da ifade edilen fonksiyonel gelir dağılımı teorisidir.Ücretliler ve sermaye sahiplerinin tasarruf eğilimleri sabit tutulduğunda,gelir içindeki kar payının yatırımın hasılaya oranı ile belirlenmesi şeklinde özetlenebilmektedir.Bu durum ücretlilerin kazandıkları harcamaları,sermaye sahiplerinin ise harcadıklarını kazanmalarına neden olmaktadır. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Büyüme oranı: Milli gelirin bir önceki yıla göre artış oranıdır. Belli bir dönemin sabit fiyatlarla GSMH’sinin, bir önceki yılın aynı döneminin GSMH’sine bölünmesiyle bulunur. Sanayileşmiş ülkelerde, ekonominin bir yıl veya üç aylık dönemler itibariyle performansını ölçerken gayrısafi milli hasılanın büyüme hızı kullanılır. (2013 yılının ilk altı ayında büyüme oranı yüzde 3,7 iken yılın ikinci çeyreğinde yüzde …
Scitovsky teoremi: Dışsallıklara karşı piyasa kuralları içerisinde uygulanacak bir çözüm olan Scitovsky yaklaşımında, zarar gören ve zarara yol açan arasında bir pazarlık söz konusudur. Scitovsky, Kaldor ve Hicks’in toplumda refah artırıcı değişiklikler için öngördüğü kriterleri benimsemiş, buna “ikili kriter” eklemiştir. Bu teoreme göre, herhangi bir A durumundan, B durumuna geçilmesi halinde, refah artışından söz edilebilmesi …
Enflasyon vergisi : Bir ülkede hükümet harcamalarını vergilerle değil de para basarak finanse ederse,enflasyona ve böylece kişilerin cüzdanlarındaki paranın satın alma gücünün azalmasına yol açar.Dolayısıyla da hükümetin para basarak yaptığı harcamaların bedelini satın alma gücü azalmış kişiler öder.Bir başka deyişle hükümet para basmak suretiyle yol açtığı enflasyon üzerinden sanki (cüzdanlardaki paranın satın alma gücündeki azalma …
Monopol(tekel-inhisar): İkamesi güç olan herhangi bir mal ya da hizmetin üretim veya satışının tek bir firma tarafından yapıldığı piyasa türüdür.Monopolci firmanın belli bir arz eğrisi yoktur.Çünkü monopolcünün uyguladığı fiyat her üretim düzeyinde marjinal maliyet ve marjinal hasılattan büyüktür. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Maasricht Kriterleri: 1993 yılında yürürlüğe giren Maastricht Antlaşması’nda AB’ye üye devletlerin Ekonomik ve Parasal Birlik’e katılımı için öngörülmüş bulunan zorunlu koşullardır.(Kopenhag Kriterleri ise,AB’ye üye olabilmek için getirilen kriterlerdir!) Toplulukta en düşük enflasyona sahip (en iyi performans gösteren)üç ülkenin yıllık enflasyon oranları ortalaması ile ilgili üye ülke enflasyon arasındaki fark 1,5 puanı geçmemelidir. Üye ülke devlet …
90’lı yıllarda Türkiye’nin ekonomik durumu: Türkiye ekonomisi 1990’lı yıllardan itibaren sıklaşan aralıklarla krizlerle karşı karşıya kalmıştır. Yaşanan bu krizlerde dışsal etkenlerin de rolü olmakla beraber krizlerin başlıca nedenleri: Sürdürülemez bir iç borç dinamiğinin oluşması ve başta kamu bankaları olmak üzere mali sistemdeki sağlıksız yapının ve diğer yapısal sorunların kalıcı bir çözüme kavuşturulamamış olmasıdır. 1990’lı yıllarda …
İhracat oranı :Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre Türkiye, 2013 yılı Eylül ayında 12 milyar 555 milyon dolar ihracat yaptı. Eylül ayı ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11.1 oranında artış gösterdi. 2013 yılının Ocak-Eylül döneminde ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0.6 oranında artışla 111 milyar 981 milyon dolara ulaştı. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat …
Cari Açık: Bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasıdır. Cari açık, Temmuz ayında beklentilerin üzerinde 5.79 milyar dolar olurken, Ocak-Temmuz döneminde ise 42.1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bankacılara göre, cari açığın beklentilerin üzerinde gelmesinde devam eden altın ithalatına karşın ihracatın aynı …
Dolara müdahalenin sonuçları nelerdir?: Döviz kuruna gereksiz müdahale bir yerden sonra ülkeye kısa vadeli yatırım yapan yabancı yatırımcılara, sıcak paracılara yaramaktadır. Konuyu biraz açayım. Eğer bir malın fiyatı serbest piyasa şartlarında belirlenecekse, her şey arz ve talebe bağlı olmalıdır. Dövize spekülatif bir talep varsa fiyatı (kur) yükselmeli ve spekülasyon yaratanların elleri yanmalıdır. Piyasa mekanizmasının yardımıyla …
GSMH kalemleri: Net Dış Alem Faktör Gelirleri, Amortismanlar, Kurumlar Vergisi, Sosyal Sigortalar Primi, Vasıtalı Vergiler, Vasıtasız Vergiler, Dolaysız Vergiler, Sübvansiyonlar İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Borcun parasallaşması(monetizasyon): Olağanüstü borç yöntemlerindendir. Devletin, vadesi gelen kamu borcunu, merkez bankası aracılığı ile para basarak ödemesidir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Üçüz Açık: Bir ekonomide cari işlemler açığı,bütçe açığı ve tasarruf açığının bir arada bulunduğu durumdur. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Üçlü Açmaz(İmkânsız Üçlü):Bu hipoteze göre; sermaye hareketlerinin serbestliği, sabit döviz kuru ve bağımsız bir para politikası uygulaması aynı anda var olamaz. Tam sermaye hareketliliğinin serbest olduğu bir ekonomide sabit döviz kuru sistemi geçerliyse M.B döviz kurunda yaşanacak muhtemel değişmeleri gidermeye çalışacağından hâsılada artış sağlayacak ancak para politikası başarılı olamayacaktır. İzlenmesi gereken alternatif politikalar: Tam sermaye …
Sendikasyon Kredisi: Bir bankalar grubunun(sendika) borç alacak hükümet, kurum veya kuruluşa büyük miktarda fon sağlamak amacıyla bir araya gelerek borç vermesidir. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
İnhisar: Bir malın yapımının, tek bir kuruluşun elinde bulunduğu durumdur. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Soğuk Hindi(Cold turkey-Şok politika): Yüksek seyreden enflasyonu baskı altına alabilmek için fiyatların aniden ve bir kereye özgü olmak üzere düşürülmesidir.Şok politika uygulamasında halk politika değişikliğini daha net algılar ve buna bağlı olarak da izlenen politikanın sürdürüleceğine ve başarılı olacağına daha fazla inanır.(tedrici-ılımlı politikaya göre) İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
SPK ile Halka açık anonim şirket arasındaki ilişki: Sermaye Piyasası Kanunu’nda halka açık anonim ortaklık payları halka arz edilmiş olan veya halka arz edilmiş sayılan anonim ortaklıklar olarak tanımlanmıştır. Ortak sayısı 250’yi aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılmaktadır. Halka açık anonim ortaklık olmanın en önemli sonucu Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olmak ve bu …
Üçüz arbitraj(üç uçlu arbitraj):İki ulusal para arasında dolaylı yoldan elde edilen çapraz kur ile dolaysız kur arasındaki farklılıktan kaynaklanan arbitrajdır.(çapraz kur farklılıklarına bağlı arbitraj) Arbitraj bazen piyasalar arasındaki fiyat farklarından değil,aynı piyasada bir ulusal paranın diğerine göre dolaysız kuru ile çapraz kuru arasındaki farklılıktan da kaynaklanmış olabilir.Bunu örnekle göstermek için yine alış ve satış kurlarının …
Serbest bölge ve faydaları: Ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla beraber gümrük hattı dışında sayılan,ülkede geçerli ticari,mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı,sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir. Serbest bölgede;serbest dolaşımda olmayan eşya herhangi bir gümrük rejimine tabi değildir …
İbni Haldun: Modern historiyografinin, sosyolojinin ve iktisadın öncülerinden kabul edilen 14. yüzyıl düşünürü, devlet adamı ve tarihçisidir. 1377’ de Mukaddime adli eseri yazan İbni haldun iş bölümünden,ekonomik büyümeden bahsetmiş,vergi ekonomik büyüme ilişkisinden bahsetmiş ve bunları teorik bir süreçle açıklamış, ve ayrıca şunları demiş:’Devletler devlet gelirlerini hızlıca artırmak için vergi oranlarını artırdıklarında, isletmeler bu ağır vergi yükü altında ezilirler ve karlarını ve ödedikleri vergileri karşılaştırır ve sonuçta …
Monopson: Tek alıcı ve çok satıcının olduğu piyasadır.Satıcı sayısı çok olduğundna dolayı,fiyatları tek başlarına etkileyemezler.En klasik örneği haşhaştır.Haşhaşın tek alıcısı devlettir,bu nedenle fiyatı devlet belirler. İlgili Kategoriler İktisat Ders Notları Mülakat Kavramları
Mahkumların açmazı (Prisoner’s Dilemma-Tutsak İkilemi): A.W. Tucker tarafından geliştirilen ve oyun teorisinin klasik bir oyunu olan Mahkumların açmazı şu şekilde ifade edilebilir: Elde iki mahkum vardır.Bu mahkumlar,birbirlerinin söylediklerinden habersiz olmakla beraber aynı suçtan dolayı tutulmaktadır.ikisine de üç seçenek verilir.1-susma,2-diğerini ele verme,3-itiraf etme.Şu duruma göre,birbirinin söylediklerinden habersiz olan mahkumlar,en iyi strateji olarak birbirlerini suçlamayı tercih edeceklerdir.Bu …