AŞAMALI EMPATİ SINIFLAMASI
ONLAR AŞAMASI: Bu basamakta tepki veren kişi, karşısındaki kişinin kendisine anlattığı sonun üzerinde düşünmez; sorun sahibinin duygu ve düşüncelerini dikkat etmez; bu soruna ilişkin olarak kendi düşünce ve duygularından da söz etmez. Bu basamaktan tepki veren kişi, bir takım genellemeler yapar, atasözleri kullanır. Örneğin parasını çarçur eden birine “Ayağını yorganına göre uzat kardeşim.” demek. Hem kişiyi suçluyor hem de kendi görüşümüzden ziyade toplumun görüşünü yansıtıyoruz.
BEN BASAMAĞI: Bu basamakta empatik tepki veren kişi, benmerkezcidir; kendisine sorununu anlatan kişinin duygu ve düşüncelerini eğilmek yerine, sorun sahibini eleştirir, ona akıl verir. Bazen de kişiyi kendi sorunuyla baş başa bırakıp kendinden söz etmeye başlar. Örneğin “Ya çok üzüldüm aynı dert bende de var” demek.
SEN BASAMAĞI: Bu basamakta empatik tepki veren bir kişi, kendisine sorununu ileten kişinin rolüne girer, olaylara o kişinin bakış açısıyla bakar yani kendisine iletilen sorun karşısında, toplumun ya da kendisini düşüncelerini dile getirmez, doğrudan doğruya karşısındaki kişinin duyguları ve düşünceleri üzerinde odaklaşarak o kişinin düşündüğünü hissettiğini anlamaya çalışır. Örneğin “Bu durum seni üzmüş” demek.
En kalitesiz tepkiden en kaliteliye doğru olmak üzere on alt basamak;
1. Senin problemin karşısında başkaları ne düşünür, ne hisseder: Atasözü ile cevap verme. Toplum açısından düşünme
2. Eleştiri: Karşıdakini suçlar, eleştirir.
3. Akıl verme: Karşıdakine yapması gerekeni söyleme.
4. Teşhis: Sen abartıyorsun, bunun sebebi toplumsal baskı, insanları çok umursuyorsun gibi nedenler söyleme
5. Bende de var: Aynı dert benim başımda var demek
6. Benim duygularım: Bu durumuna üzüldüm demek.
7. Destekleme: Karşıdaki kişinin söylediğini tekrarlamadan onu anladığımızı belirtmek
8. Soruna eğilme: Karşıdakinin problemine dönük sorular sorma, sorununu irdeleme, ilgilendiğimizi gösterme
9. Tekrarlama: Karşıdakinin söylediklerini ona benzer şekilde iletmek. Bu onu dinlediğimizi gösterir. 10. Derin duyguları anlama: Bu basamakta empati kuran kişi, kendisini empati kurduğu kişinin yerine koyarak onun açıkça ifade ettiği ya da etmediği tüm duygularını ve onlara eşlik eden düşüncelerini farkeder ve bu durumu ona ifade eder.
NOT:
1. basamak, onlar basamağına
2.3.4.5.6 basamaklar ben basamağına
7.8.9.10 basamaklar ise sen basamağına ilişkindir.
Gerçek anlamda empati yalnızca son dört basamakta ortaya çıkmaktadır.