ÜNİTE – 1

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMLERİ

İş güvenliği ve iş sağlığı konusu ilk defa ciddi anlamda 17. yüzyılda İtalyan Bernardino Ramazzini (1633-1714) tarafından bilimsel olarak ortaya konulmuş, “De Morbis Artiricum Diatriba” adlı meslek hastalıklarına ilişkin bir de eser yazmıştır. Her ne kadar ilk iş güvenliği ve iş sağlığı konusu İtalya da ortaya atılmışsa da, gerçek anlamda gelişimi  İngiltere’de olmuştur. Zira 17. ve 18. Yüzyıllarda İngiltere’de buhar makinalarının icadı ile mekanik sanayi kurulmaya başlanmıştır. Madencilik alanındaki gelişmeler, sanayinin de gelişmesini hızlandırmıştır. Özellikle sanayileşme ile birlikte son derece önemli bir konu haline gelmiştir. Rönesans ile birlikte gelen sanayi devrimi ve daha sonraları petrolün bulunmasıyla iş güvenliği konusu iyice önem kazanmıştır. 20. yüzyılda kimyasallardaki önemli gelişmeler ise bu konuyu daha da önemli hale getirmiştir. Bunun içindir ki “İş Sağlığı ve Güvenliği” kavramına ihtiyaç duyulmuştur. İş güvenliği, iş ortamında sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarını oluşturarak; iş kazaları ve meslek hastalıklarını en alt düzeye indirmek böylece maddî ve manevî kayıpları önleyerek verimliliği artırmak şeklinde ifade edilebilir. İş güvenliğinde amaç; kişi sağlığını tehdit eden, tehlikeye sokan, millî ekonomiye zarar veren, kaza ve meslek hastalığı dediğimiz olayları önlemek ve çalışanın sağlığını korumaktır.

İş güvenliğiyle;

• Çalışanları korumak,
• Üretimin güvenliğini korumak,
• İşletmenin güvenliğini sağlamak,
• Ekolojik çevreye verilen zararı en alt düzeye indirmek, mümkün olabilir

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMLERİNİN TANIMI

İşyerlerindeki tehlikelerden ortaya çıkan sağlık ve güvenlik risklerini değerlendiren prosese iş güvenliği yönetim sistemi (İGYS) denir. Sistematik olarak tehlikeleri belirlemek, riskleri ortaya çıkarmak ve riskleri kontrol etmek için uygun yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların bütünüdür.

İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, sağlık ve güvenlik performansını geliştirmek ve iyileştirmek için  lanlamaların, denetimlerin, yönetimsel organizasyon düzenlemelerinin ve özel program elementlerinin birbirleriyle uyumlu bir şekilde çalışması için entegre edilmiş bir kombinasyondur

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’ne göre İSYGS; “İşyerlerinde işlerin gerçekleştirilmesi esnasında, çeşitli  Nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer etkenlerden korunmak ve daha iyi çalışma ortamı sağlamak amacıyla sistemli ve bilimsel bir şekilde tehlike ve risklerin belirlenmesi  ve bu tehlike ve risklere yönelik önlemlerin alınması çalışmalarının gerçekleştirildiği yaklaşım.” şeklinde tanımlanmaktadır

Tanımlar özetlenecek olursa İSGYS; bir işin yapılışı sırasında ortaya çıkabilecek tehlike ve risklerin kabul edilebilir seviyelerde gerçekleşebilmesi için ilgili kaynakların sistem yaklaşımı içinde, öneylemci (proaktif) bir biçimde, etkili ve verimli bir şekilde yönetilmesidir.

İSGYS NİN BİLEŞENLERİ

• Politika
• Planlama
• Uygulama ve işletmenin kontrolü
• Yönetimin gözden geçirilmesi

 

1- POLİTİKA BİLEŞENİ:

İşyerinde oluşturulacak İSGYS ve bu kapsamda yürütülecek İSG uygulamalarına temel teşkil etmek üzere işveren tarafından bir iş sağlığı güvenlik politikası hazırlanması gerekmektedir. Politika İSGYS açısından bir niyet beyanı olarak anlaşılmalı ve işverenin, başta çalışanlar, tedarikçi, alt işveren, üçüncü şahıslar olmak üzere bütün topluma karşı belirli yükümlülük, görev ve sorumlulukları olduğunun yazılı olarak kabul, beyan ve ilan etmesi anlamına gelmektedir. İSG politika belgesi yazılı olarak düzenlenmeli, taslak hazırlama aşamasında üst yönetimin, İSG profesyonellerinin ve çalışan temsilcilerinin fikir ve görüşleri alınarak katılımlarının sağlanmasına özen gösterilmelidir. İşverenin İSG konusundaki yükümlülüklerini kabulü ve konuya olan yaklaşımlarının ve gelecekleilgili uygulamalarının bir beyan ve taahhüdü anlamına gelen İSG politika belgesi ve içeriğinin oluşturulmasında asgari aşağıdaki hususlara yer verilmesi uygun olacaktır.

 

 

 

 

2- PLANLAMA BİLEŞENİ :

İşyeri İSG uygulamalarının “anlık-günlük” kısa vadede değişen şartlara göre değil önceden belirlenen yasal gereklilikler  dikkate alınarak işyeri ihtiyaçlarına göre detaylı olarak hazırlanan plan ve programlar doğrultusunda sistemli bir şekilde yürütülmesi için gerekli planlama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.

Sistematik İSG Yaklaşımının Unsurları:  İşyeri İSG uygulamaları önceden yeterli detayda planlanmalı, yasal gereklilikler ve işyeri ihtiyaçları dikkate alınarak çeşitli İSG geliştirme programları oluşturulmalı ve İSGYS uygulama aşamasına bundan sonra geçilmesi ve sürdürülmesi sağlanmalıdır. Bu yaklaşım uyarınca planlı ve sistematik İSG yaklaşımının unsurlarına aşağıda özetle yer verilmiştir:

·          Planlama Hazırlık Aşaması: Bu aşamada planlama esnasında ihtiyaç duyulabilecek olan; amaç ve hedefler, bilgi belge, doküman, kayıt vb. ile planlama sınırları “zaman, kaynak, mekân, vb.” ile derinlik seviyesinin belirlenmesi yapılmalıdır.

·           İşyeri ile İlgili Bilgilerin Derlenmesi: İşyeri ile ilgili bilgiler; bu aşamada işyeri ile ilgili; sektör, çalışan sayısı, üretim teknolojisi, işyeri bina ve eklentileri, yerleşim durumu, kullanılan iş ekipmanları, kimyasallar, ürünler, artık ve atıklar vb. başta olmak üzere işyeri ile ilgili bilgilerin toplanması sağlanmalıdır.

·           Mevzuat ile İlgili Bilgilerin Derlenmesi: Kamu adına yürürlüğe konmuş bulunan yasal düzenlemeler incelenip  gözden geçirilerek, işyeri üretim faaliyetlerinin bütün safhalarında uyulması zorunlu ve gerekli olan mevzuat, standartlar ve varsa işyeri iç düzenlemeleri belirlenerek kayıt altına alınması sağlanmalıdır.

·         Program Geliştirme: İşyeri İSGYS uygulamalarının planlaması yapılırken özel önem verilmesi gereken konulardan birisi de İSG uygulamaları ile ilgili programların geliştirilmesi olmalıdır. Program geliştirme özetle “işyerinde İSG uygulamaları  açısından hangi konulara odaklanılacağının belirlenmesi” olarak tanımlanabilir

·           Amaç ve Hedef Belirleme: İşyeri İSG programları geliştirilirken her bir program için amaç ve hedefler belirlenmeli ve uygulanan programlar esnasında ve sonrasında belirlenen amaç ve hedeflere ulaşılıp

ulaşılmadığının değerlendirilmesi yapılmalıdır.

·          Faaliyetlerin Planlanması: İşyerinin özellikleri ve mevzuat gereklilikleri dikkate alınarak işyerinde gerçekleştirilecek İSG faaliyet alanları ve konuları ile yürütülecek faaliyetler belirlenmeli ve öncelik sıralamasına tabi tutulmalıdır. Burada gözden kaçırılmaması gereken konulardan biriside zaman unsurudur. İSG mevzuatı   işyerinde yürütülecek İSG faaliyetlerinin izlenmesi için yıllık olarak plan-programlar hazırlanmasını zorunlu kılmaktadır.

3- Uygulama ve Kontrol Bileşeni

İşletme bünyesinde bakım dahil İSG açısından tehlikeli olabilecek faaliyetlerin belirli şartlar altında yürütülmesini  sağlamak için söz konusu faaliyetleri nasıl güven içinde yürütüleceği önceden planlanmalıdır. Olmaması halinde işletmenin İSG politika ve hedeflerinden sapmalara yol açabilecek durumların tamamını kapsayacak şekilde prosedür ve talimatlar oluşturulmalı ve faaliyetlerin bu prosedür ve talimatlara uygun yürütülmesi ve sürdürülmesi sağlanmalıdır.

4- Gözden Geçirme Bileşeni

İşletme üst yönetimi işyerinde uygulanmakta olan İSG yönetim sisteminin uygunluk ve etkinliğini sürdürebilmesi için sistemi belirlenmiş aralıklarla “yılda en az bir kez” gözden geçirmelidir. Gözden geçirme toplantılarında İSG yönetim sisteminin bütün olarak performansı üzerine odaklanılmalıdır Bu toplantılarda asgari şu konular ele alınmalıdır.

Mevcut İSG politikasının uygunluğu,

* İSG hedeflerinin belirlenmesi ve güncellenmesi,

* Mevcut tehlike belirleme, risk değerlendirme ve risk kontrol proseslerinin yeterliliği,

* Risklerin şimdiki seviyeleri mevcut kontrol tedbirlerinin yeterliliği,

* Kaynakların yeterliliği,

* İSG inceleme prosesinin yeterliliği,

* Tehlike raporlama prosesinin yeterliliği,

* Kazalar ve olaylara ilişkin veriler,

* Acil durum hazırlıklarının yeterliliği,

* İSG yönetim sisteminin iyileştirmesi,

* Mevzuat veya teknolojik değişikliklerin etkilerinin (sonuçlarının) değerlendirilmesi.

Gözden geçirme faaliyetleri sonrasında yönetim temsilcisi, üst yönetime İSG yönetim sisteminin toplam performansı konusunda rapor vermeli ve raporunda;

* Yönetimin gözden geçirilme çalışması sonuçlarına,

* Belirlenen amaç ve hedeflere ne ölçüde ulaşıldığı,

* İSG yönetim sisteminin değişen şartlara uyum sağlayıp sağlayamadığı, hususlarına yer verilmelidir.

Üst yönetim planın ne kadar uygulandığını ve verimliliği gözden geçirmek için en az yılda bir kez toplanmalıdır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMLERİNİN AMAÇLARI

İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin temel amacı; Kuruluşların faaliyetlerinin genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir şekilde ele alınıp sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesini amaçlar

“Risk Yönetim Prosesi” İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin temel taşını teşkil etmektedir. “Risk Yönetim Prosesi” ortamdaki tehlikeleri belirleyen, onların kritik değişkenler ve fonksiyonlar üzerindeki etkilerini araştıran ve koruma amaçlı mekanizma veya stratejiler geliştiren bir tekniktir. Risk yönetim prosesinin oluşturulmasının amacı, işletmelerin amaçlarına ve hedeflerine ulaşmaları için en etkin, en hızlı ve en güvenilir yolları araştırmaktır

İş güvenliği çalışmalarının amacının 3 ana başlık altında yorumlayabiliriz

• İş Güvenliğini Sağlamak
• Üretim Güvenliğini Sağlamak
• İşletme Güvenliğini Sağlamak

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN AVANTAJLARI

Şirketler rekabet edebilirliğini sürdürmek için değişime ayak uydurabilen bir güvenlik yönetim sistemi uygulamalıdır. Sistematik ve etkin bir iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin uygulanmasının yararları aşağıdaki gibi sıralanabilir

* Büyük kaza riskini azaltır.

*  İşyeri tehlikelerinin önlenmesi ve kontrolü yoluyla işyerindeki personel

ve operatör yaralanmaları sayısını azaltır.

* İşyeri risklerinin kontrolü çalışanların moralini ve üretkenliği arttırır.

* Üretim durmalarını ve madde ve ekipman hasarlarını azaltır.

* Sigorta maliyetlerini ve iş gücü kaybı maliyetlerini azaltır.

* Mahkeme masraflarını, cezaları ve güvenlik malzemesi harcamalarını azaltır.

* Kaza inceleme süresi, boşa giden danışman zamanı, dokümantasyon için harcanan çaba ile uzmanlık ve deneyimin kaybı önlenir.

* Hastalık ve sakatlıkları azaltarak, çalışanların ve toplumun iş güvenliği bilincini arttırır,

* Personelin motivasyonunu yükseltir,

* Kaynakların etkin kullanımını ve para tasarrufu sağlar,

* Yönetimin hazır bilgi kalitesini iyileştirerek, karar verme kabiliyetini geliştirir,

* İş sağlığı ve güvenliği kanunları ile uyumu sağlar,

* Firmanın imajını geliştirir, rekabette avantaj sağlar,

* Bilimsel destek, kredi yardımları ve teknoloji yardımlarını kolaylaştırır,

* Önemli risklere maruz kalma ile ilgili artan anlayış ve bilgi sonucu etkin stratejik planlama yapılır,

* Denetim sürecini geliştirir

İş Sağlığı ve Güvenliği” ile “İş Sağlığı”nın farklı  kavramlar olduğu unutulmamalıdır.

İŞ GÜVENLİĞİNİN TANIMI

İş yerinde çalışma koşullarının meydana getirdiği, çalışanlara, makine ve tesislere veya üretime yönelik tehlike, zarar ve aksaklıkların araştırılması ve önlenmesi bakımından yapılan planlı ve metotlu çalışmaların tümüne “İş Güvenliği ” denir

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN KAVRAMI

İSG (İş Sağlığı ve Güvenliği) Kavramı

WHO ve ILO gibi uluslararası kuruluşların ilkelerine göre İSG (İş Sağlığı ve Güvenliği);  “tüm çalışanların bedensel bütünlüklerini, ruhsal yönden sağlık ve refah seviyelerinin yükseltilmesi ve bu durumun muhafaza edilmesi, işyeri şartlarının, çevrenin ve üretilen ürünlerin üretimi sırasında ortaya çıkan sağlığa zararlı sonuçların ortadan kaldırılması, çalışanları işe bağlı yaralanmalara ve kazalara maruz bırakacak risk faktörlerinin ortadan kaldırılması, yine çalışanların bedensel ve ruhsal özelliklerine uygun işlere yerleştirilmesi ve çalışanların bedenen ve ruhen gereksinimlerine uygun iş ortamı oluşturulması” olarak tanımlanmaktadır. İSG; “işyerinde işin yapılması sırasında, fiziki çevre koşulları nedeniyle çalışanların karşılaştıkları sağlık sorunları ve mesleki tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınması zorunlu hukuki, teknik ve tıbbi önlemleri sağlamaya yönelik sistemli çalışmalardır.

İSG (İş Sağlığı ve Güvenliği) kavramı çalışma ortamında sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarını oluşturarak; iş kazaları ve meslek hastalıklarını minimum düzeye indirmek, böylece maddî ve manevî kayıpları önleyerek verimliliği artırmak şeklinde ifade edilebilir

İş Sağlığı Kavramı

İSG kavramının esasen iş sağlığı ve iş güvenliği kavramlarından oluştuğu görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında, İSG kavramının anlaşılabilmesi bakımından çalışma kapsamında ayrı ayrı iş sağlığı ve iş güvenliği kavramlarının ortaya konulması önem taşımaktadır. İş sağlığı kavramına ilişkin olarak genel kabul gören tanımlardan biri, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yapılmaktadır. Bu kurumsal değerlendirmeler ışığında iş sağlığı; bir bireyin sadece fiziksel açıdan değil, aynı zamanda ruhen ve sosyal bakımdan da tam bir iyilik halinde olmasını ve çalışanlara en iyi sağlık koşullarının sağlanarak bu durumun süreklilik taşıması faaliyetlerini ifade etmektedir. Söz konusu tanım dikkate alındığında iş sağlığı çalışanların, çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden arındırılmasının ve yapılan iş ile işi yapan arasındaki uyumun sağlanmasının amaçlandığı bir tıp bilimi olarak adlandırılabilir

İŞ GÜVENLİĞİNİN AMAÇLARI	İŞ SAĞLIĞININ AMAÇLARI	İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN AMAÇLARI
*  İş görenlere en sağlıklı ortamı hazırlamak, *  İş görenleri çalışma şartlarının olumsuz sonuçlarından korumak, *  İş yerinde meydana gelebilecek zararları en aza indirgemek, mümkünse tamamen ortadan kaldırmak*  Çalışanları sadece koruma amacı gütmemek, aynı zamanda mutlu etmeye çalışmak, *  İş görenlerle yapılan iş arasında en iyi şekilde uyum sağlamak.	*  İşçilerin çalışma şartları nedeniyle sağlık durumlarının zarar görmesinin önüne geçme, *  İşçilerin işyerinde sağlığı tehdit eden koşullar yüzünden oluşabilecek tehlikelerden korunması, *  Bütün mesleklerdeki çalışanların akılsal, fiziksel ve refah durumunun en yüksek seviyelere çıkartmak için işçi sağlığının korunması ve bu durumun devamlılığının sağlanması, *  İşçilerin fizyolojik ve psikolojik yeterlilikleriyle uyumlu iş ortamlarında çalıştırılması ve işin insana, insanın da işine uyumunun sağlanması ve bu durumun devamlılık göstermesi	*  En temel amaç kaza veya hastalık durumu ortaya çıkmadan önüne geçilmesi, *  İş görenlerin yaşamlarını ve bedensel bütünlüklerini korumak , *  Üretim güvenliğinin sağlanması, *  İş görenleri korumak ve işletme güvenliğini sağlamak, *  İş görenleri rahat ve huzurlu bir ortamda çalışmalarına yardım etmek ve çalışanları işyerinde meydana gelebilecek olumsuz durumların etkilerinden korumak, *  Çalışanların fiziksel ve ruhsal açıdan en iyi şekilde çalışmalarını sağlamak *  Üretimde güvenliği sağlamak

Bununla birlikte, işletmeler açısından bakıldığında İSG kavramını iki açıdan ele almak mümkündür. Bunlardan ilki, İSG çalışanların sağlık ve güvenliklerinin işyeri sınırları içerisinde işe bağlı olarak ortaya çıkan tehlikeli durum ve davranışlara karşı korunmalarını ortaya koymaktadır. İkincisi ise, İSG sadece işyeri ortamından değil, aynı zamanda işyeri ortamının dışından da çalışanların sağlıklarını ve güvenliklerini olumsuz yönde etkileyebilecek tehlikelere karşı tedbir almayı ifade etmektedir. Bu açıdan bakıldığında, T.C. Anayasası’nda düzenlenen sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşama hakkının çalışma hayatındaki yansıması; İSG hakkıdır

 

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN ÖNEMİ

İşçi ve Aileleri Açısından Önemi İş kazaları ve meslek hastalıklarının işçi ve ailesi üzerindeki olumsuz etkileri aşağıdaki gibi özetlenebilir *   Çalışanın normal tedavi dışında evde bakım, bakıcı temin etme, tedavi veya protez uygulama için sağlık merkezlerine gidip gelme masrafları, *   İlk etapta çalışanın çalışamadığı süre içinde ücret kaybı, *   Eğer kaza ya da hastalık işçinin mesleğinde normal çalışmasını ve yükselme imkânlarını önlemiş ise gelecekteki ücret kayıpları, *   Çalışanın fiziksel aktivitesindeki azalma nedeniyle sosyal yaşamındaki değişiklikler, *   İş kazası çalışanın görevinde değişmeye ve özellikle de daha değişik statüde bir görev almaya neden olmuş ise ortaya çıkan sıkıntıların maliyeti, *   Sürekli organ kaybında fiziksel ve psikolojik etkilenme ve yeni ilgi alanları bulmada zorluklar, *   Özel bakıma muhtaç ise, ailenin diğer bireylerinin ona bakabilmek amacıyla çalışamaması durumunda oluşabilecek maddî kayıplar, *   Aile üyelerinin moral kaybı ve diğer sosyal ilişkilerinin bozulması, toplumdan tecrit edilmenin maliyeti, *   Eğer çalışan ölmüş ise, eşi ve çocuklarının maruz kaldığı ya da gelecekte ortaya çıkabilecek her türlü sosyal ve ekonomik kayıplar vb. sayılabilir.

İşveren Açısından Önemi İşverenler açısından İSG uygulamalarının tam olarak sağlanmaması sebebiyle ortaya çıkan maliyetler iki başlık altında incelenebillir Doğrudan Maliyetler; önceden tahmin edilebilir ve önlenebilir maliyetlerdir. İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu meydana gelen zarar ve kayıpların ödenmesiyle ortaya çıkan sağlık giderleri, geçici ve sürekli iş göremezlik ödenekleri, ölüm tazminatları, malullük aylıkları, mahkeme masrafları, cezai ödemeler vb. maliyetlerdir. Dolaylı Maliyetler; önceden tahmin edilemeyen, kontrol edilmesi ya da müdahale edilmesi zor ve çoğunlukla sigortalanamayan maliyetlerdir. İş kazası sonucu hasara uğrayan makine-teçhizatın onarımı, yenilenmesi için gerekli net maliyetler ile ürün ya da hammaddelerde doğan kayıplardır. Normal şartlarda olmayan iş kazaları nedeniyle gerçekleşen acil müdahale ve sağlık harcamaları,  kazadan etkilenen çalışanların yapamadıkları üretim kaybı ile kazaya uğrayan çalışanın üretmesi gereken malzemeye bağlı olarak çalışmalarını yerine getiremeyecek diğer çalışanlara ödenmesi gereken ücretler dolaylı maliyetlerdir. Ayrıca üretimdeki azalma ve ürün teslimindeki gecikmelerden kaynaklanan Pazar kaybı bu gruptaki maliyetler içerisindedir [

 

 

Ekonomik Açıdan Önemi İş kazaları ve meslek hastalıkları yaşanan işgücü, zaman, makine-teçhizat, hammadde kayıplardan dolayı üretim faaliyetlerinin yavaşlaması ya da durdurması sonucuyla ülke ekonomisine büyük zararlar vermektedir. WHO’ya göre, mesleki kaza ve hastalıkların maliyeti dünya gayri safi hasılasının % 4-5’ini (1.25 trilyon USD) bulmaktadır Ülkemizde de her yıl yüz bine yaklaşan iş kazası ve bunların neticesinde iki bin civarında işçi hayatını kaybetmektedir. Bu kayıplarımızın yanında, iş kazası ve meslek hastalığının yıllık ülkemize maliyeti 10 milyar dolar civarındadır [35]. Birçok çalışmada iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyetinin ülkelerin GSMH’larının %1 ila %3’üne karşılık geldiği belirtilmektedir. İş kazası veya meslek hastalıklarının, işletme ve ülke ekonomilerinde yarattığı kayıplar aşağıdaki gibi sıralanabilir *  İnsan gücünün kaybı veya iş günü kayıpları, *  Sosyal güvenlik kuruluşlarının, sakat kalan ya da ölen işçinin yakınlarına yaptığı ödemelerin sosyal güvenlik sisteminde oluşturduğu yük, *  İşçinin gelecekte yaratacağı üretim ve hasılanın kaybı, *  İşletmenin ve devletin yaptığı ödemelerinin ülke ekonomisine yarattığı yük, *  Maddî-manevî tazminat ve destekten yoksun kalma tazminatı sonucu sorumlu olan kişi veya işverenin uğradığı kayıplar (rücu), *  İşçinin çalışamamasından dolayı, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) ödeyeceği primlerin kaybı, *  İşçinin çalışmadığı günlerin tazmini ve yerine çalışacak işçiye ödenecek ücretlerin işletmeye getireceği yük, *  İşçinin yetiştirilmesi için yapılan eğitim harcamalarının kaybı, *  Mahkeme masrafları, *  Yapılan harcamaların fırsat maliyeti tutarlarının toplamından ibarettir.

 

Yönetim Açısından Önemi İSG, işletme yönetiminin işlevleri arasında yer almaktadır. İSG, hem mevzuat gereği hem de sosyal zorunluluklar gereği çalışanların yaşamlarını korumaya yönelik önemli bir işlev olarak yönetimin faaliyet konusunu oluşturmaktadır. Bu faaliyet, yönetimin yasal sorumluluğunu ortaya çıkarmaktadır. Yönetim fonksiyonlarının gerektiği gibi uygulanmadığı işyerlerinde, iş kazası ve meslek hastalıklarının ortaya çıkma riski daha yüksek olacaktır. Bu nedenle işletmelerde İSG önlemlerinin alınmasında ve uygulanmasında yönetim büyük önem kazanmaktadır. Yönetimin koruma işlevi, iş sağlığı ve güvenliği konularını da içinde barındırmaktadır. Dolayısıyla işe başlamadan önce, iş değişikliğinde, işyerinde herhangi bir değişiklik yapıldığında, çalışılan makine-teçhizat değiştirildiğinde veya yenilendiğinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri yeniden ve sürekli yapılmalıdır. Değişen koşullarda, gelişmelere uygun olarak yeni ortaya çıkan risklere karşı eğitim içeriği güncellenir ve ihtiyaç duyulması halinde eğitim uygulaması periyodik hale getirilmelidir.

 

İSGYS-ÜNİTE-1 HATIRLMA VE HAP BİLGİ

• İş güvenliğinde amaç; kişi sağlığını tehdit eden, tehlikeye sokan, millî ekonomiye zarar veren, kaza ve meslek hastalığI dediğimiz olayları önlemek ve çalışanın sağlığını korumaktır.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri’nin tanımlarına baktığımız zaman; İşyerlerindeki tehlikelerden ortaya çıkan sağlık ve güvenlik risklerini değerlendiren prosese iş güvenliği yönetim sistemi (İGYS) denir. Sistematik olarak tehlikeleri belirlemek, riskleri ortaya çıkarmak ve riskleri kontrol etmek için uygun yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların bütünüdür. Aynı zamanda, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, sağlık ve güvenlik performansını geliştirmek ve iyileştirmek için planlamaların, denetimlerin, yönetimsel organizasyon düzenlemelerinin ve özel program elementlerinin birbirleriyle uyumlu bir şekilde çalışması için entegre edilmiş bir kombinasyondur.
• Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’ya göre İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi; “işyerlerinde işlerin gerçekleştirilmesi esnasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer etkenlerden korunmak ve daha iyi çalışma ortamı sağlamak amacıyla sistemli ve bilimsel bir şekilde tehlike ve risklerin belirlenmesi ve bu tehlike ve risklere yönelik önlemlerin alınması çalışmalarının gerçekleştirildiği yaklaşım” şeklinde tanımlanmaktadır.
• Bir İSGYS genel olarak, politika, planlama, uygulama, işletmenin kontrolü ve yönetimin gözden geçirmesi olmak üzere dört bileşenden oluşmaktadır.
• İşletme üst yönetimi işyerinde uygulanmakta olan İSG yönetim sisteminin uygunluk ve etkinliğini sürdürebilmesi için sistemi belirlenmiş aralıklarla “yılda en az bir kez” gözden geçirmelidir.
• İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel amacı; Kuruluşların faaliyetlerinin genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir şekilde ele alınıp sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesini amaçlar.
• İş güvenliği çalışmalarındaki amaçlar; iş güvenliğini sağlamak, üretim güvenliğini sağlamak ve işletme güvenliğini sağlamak olmalıdır.
• İş yerinde çalışma koşullarının meydana getirdiği, çalışanlara, makine ve tesislere veya üretime yönelik tehlike, zarar ve aksaklıkların araştırılması ve önlenmesi bakımından yapılan planlı ve metotlu çalışmaların tümüne “İş Güvenliği ” denir.
• İş Sağlığı ve Güvenliği; tüm çalışanların bedensel bütünlüklerini, ruhsal yönden sağlık ve refah seviyelerinin yükseltilmesi ve bu durumun muhafaza edilmesi, işyeri şartlarının, çevrenin ve üretilen ürünlerin üretimi sırasında ortaya çıkan sağlığa zararlı sonuçların ortadan kaldırılması, çalışanları işe bağlı yaralanmalara ve kazalara maruz bırakacak risk faktörlerinin ortadan kaldırılması, yine çalışanların bedensel ve ruhsal özelliklerine uygun işlere yerleştirilmesi ve çalışanların bedenen ve ruhen gereksinimlerine uygun iş ortamı oluşturulması olarak tanımlanmaktadır.
• İş sağlığı; bir bireyin sadece fiziksel açıdan değil, aynı zamanda ruhen ve sosyal bakımdan da tam bir iyilik halinde olmasını ve çalışanlara en iyi sağlık koşullarının sağlanarak bu durumun süreklilik taşıması faaliyetlerini ifade etmektedir.
• İş sağlığı ve iş güvenliği, çalışan ve ailesi üzerinde, işveren açısından (doğrudan yada dolaylı), işletme yönetimi ve ülke ekonomisi bakımından çok önem taşıdığı görülmektedir. WHO’ya göre, mesleki kaza ve hastalıkların maliyeti dünya gayri safi hasılasının % 4-5’ini (1.25 trilyon USD) gibi büyük bir rakama tekabül etmektedir.
• İş güvenliği ile ilgili bilimsel esaslara dayalı çalışmalar, İş sağlığı ve Güvenliği yönetim sistemleri ile ele alınır
• Sağlık ve güvenlik performansını geliştirmek ve iyileştirmek için planlamaların, denetimlerin, yönetimsel organizasyon düzenlemelerinin ve özel program elementlerinin birbirleriyle uyumlu bir şekilde çalışması için entegre edilmiş bir kombinasyona İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ denir
• Uluslararası çalışma örgütü ( İLO ) ya göre İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi “ İşyerlerinde işlerin gerçekleştirilmesi esnasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer etkenlerden korunmak ve daha iyi çalışma ortamı sağlamak amacıyla sistemli ve bilimsel bir şekilde tehlike ve risklerin belirlenmesi ve bu tehlike ve risklere yönelik önlemlerin alınması çalışmalarının gerçekleştirildiği yaklaşımdır
• İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin temel amacı Kuruluşların faaliyetlerinin genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir şekilde ele alınıp sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlemektir.
• İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri , İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ meslek dalı içerisinde nitelendirilir.
• İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri, ERGONOMİ bilim dalı üzerinde inşa edilir.
• İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin iyi bir şekilde uygulanabilmesi için , kriterlerden , uygulamalardan ve prensiplerden oluşan birleştirilmiş bir çerçeve , İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ STANDARTLARI ile sunulur.
• Birçok teknik değerlendirmeyi içine alan , yönetime tutarlı karar verebilme gücü sağlayan yönetim sistemi , RİSK YÖNETİMİ nin temel yaklaşımıdır.

 

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF AÖF Ders Notları