YKS-AYT Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şifreleri



CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI(1923-)

Genel özellikleri

Bu dönemi 1940’a kadar olan dönem ve 1940 Sonrası Dönem olmak üzere ikiye ayırarak inceleyebiliriz.

1940’a kadar olan dönem

1-1940’a kadar olan dönemde Kurtuluş savaşı ve Milli Mücadele işlenen önemli konulardandır.

2-Atatürk ilke ve devrimleri işlenen önemli konular arasındadır.Devrimler çeşitli yönleriyle eserlere konu edilir.

3-Memleket sorunları ve memleketin güzellikleri işlenen önemli konulardandır.

4-Türk Dil Kurumunun kurulması dilde sadeleşme hareketlerini hızlandırmıştır.

5-Batı kültür ve medeniyeti örnek alınmış ve Tanzimat döneminde olduğu gibi yanlış batılılaşma eserlere konu olmuştur.

1940 sonrası Dönem

6-Bireysel sorunları ele alan eserler görülmüştür.

7-Birey İç dünyasını yansıtmaya çalışan yazarlar psikoloji ve psikiyatri biliminden faydalanmıştır.

8-Toplumcu-gerçekçilik,varoluşçuluk,dadaizm,sürrealizm(gerçeküstücülük) gibi akımlardan etkilenmişlerdir.

 CUMHURİYET DÖNEMİ  ŞİİRİ

1-SAF   (ÖZ)  ŞİİR ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR

TEMSİLCİLERİ  ŞİFRE: AY AYCANA

Ahmet HAŞİM,Yahya Kemal BEYATLI, Ahmet Hamdi TANPINAR,Yedi Meşaleciler,Cahit Sıtkı TARANCI,Ahmet Muhip DIRANAS,Necip Fazıl KISAKÜREK,Asaf Halet ÇELEBİ

  • Saf şiir anlayışı Türk edebiyatına  Milli edebiyat döneminde Ahmet Haşim’in ”Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” adlı yazısıyla girmiştir.Haşim’in bu eseri aynı zamanda edebiyatımızda ilk poetika(şairlerin şiir görüşlerini açıkladıkları eserler) kabul edilir.
  • Bu şiir anlayışını benimseyen şairler Fransız sembolistlerden etkilenerek şiirde zevk ve estetiği ön planda tutmuşlar sanat sanat içindir ilkesiyle hareket etmişlerdir.
  • Şiiri her türlü siyaset ve öğreticiliğin dışında tutmuşlardır.
  • Şiirde biçim kusursuzluğuna ve musikiye önem vermişler anlaşılmak için değil duyulmak için şiir yazmışlardır.
  • Saf şiiri benimseyen sanatçılar Verlaine,Rimbaud,Mallarme,Valery gibi Fransız sanatçıların etkisinde kalmış  Sembolizm,mistisizm(gizemcilik) ve parnasizm akımlarının etkisinde kalmışlardır.

SAF ŞİİRİN ÖZELLİKLERİ  

Ahmet Hamdi  TANPINAR

Çok  yönlü bir sanatçıdır.Şiir,roman,hikaye deneme gibi pek çok alanda eser vermiştir.

Şairlik yönü

  • Yeni Türk edebiyatının ilk profesörüdür.
  • Türk edebiyatından Yahya Kemal ve Ahmet Haşim’in etkisindedir.
  • Fransız sembolistlerden etkilenmiştir.
  • Şiirlerinde zaman,rüya,musiki önemli bir yer tutar.Şiir estetiğini rüya ve masal üzerine kurmuştur.
  • Bursa’da Zaman,Ne İçindeyim Zamanın önemli şiirleridir.

Yazarlık yönü

  • Romanlarında şiirsel bir üslup görülür.
  • Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanında Hayrı İrdal karakterinin anıları şeklinde  Doğu-Batı  çatışması konusunu işler.
  • Huzur adlı romanı en yetkin romanıdır.Roman her biri bir karakterin adı olan Mümtaz,Nuran,Suat ve İhsan adlı 4 bölümden oluşur.
  • Sahnenin Dışındakiler romanında ise Milli Mücadele Döneminde İstanbul’un durumu anlatılır.
  • Beş Şehir adlı denemesinde ise Bursa,İstanbul,Ankara,Konya,Erzurum şehirlerini anlatır.

ESERLERİ

Şiir:Şiirler

Roman: Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur,Aynadaki Kadın,Mahur Beste,Sahnenin Dışındakiler

Hikaye:Abdullah Efendinin Rüyaları

Deneme:Beş Şehir

Araştırma-İnceleme: 19.Asır Türk Edebiyatı Tarihi

TANPINARIN ROMANLARI

ŞİFRE:AH SMS

Aynadaki Kadın

Huzur

Saatleri Ayarlama Enstitüsü

Mahur Beste

Sahnenin Dışındakiler

Ahmet Muhip DIRANAS

  • Fransız sembolizmiyle Türk şiir geleneğini kaynaştırmaya çalışmıştır.
  • Fransız sembolistlerden Baudlaire’nin etkisinde kalmıştır.
  • Şiirlerinin yanı sıra tiyatroları da vardır.
  • Şiirlerinde biçim kusursuzluğuna önem vermiş,kafiye,redif,ses tekrarlarını önemsemiştir.
  • Şiirlerini hece ölçüsüyle yazmış halk şiiri geleneğinden de faydalanmıştır.

ESERLERİ

Şiir:Şiirler,Kırık Saz (Bu eserde Tevfik Fikret’in şiirlerini sadeleştirmiştir)

Tiyatro:Gölgeler,O Böyle İstemezdi

Cahit Sıtkı TARANCI

  • Fransız şiirinden sembolizm ve romantizmden etkilenmiştir.
  • Şiirlerinde ölüm korkusu ve yaşama sevinci gibi konuları işlemiştir.
  • Otuz Beş Yaş adlı şiiri ile sevilmiştir.
  • Hem hece ölçüsünü hem de serbest ölçüyü kullanmıştır.

ESERLERİ

Şiir:Otuz Beş Yaş, Ömrümde Sükut,Düşten Güzel,Sonrası

Hikaye:Gün Eksilmesin Penceremden

Mektup:Ziya’ya Mektuplar

Necip Fazıl KISAKÜREK

  • Çok yönlü bir sanatçıdır.Şiir,roman,tiyatro sinema vb. birçok türde eser vermiştir.
  • Fransız şiirinden etkilenmiş halk şiiri geleneğiyle Fransız şiirini kaynaştırmaya çalışmıştır.
  • Cumhuriyet döneminin mistik ş
  • Şiirlerinde yalnızlık,ölüm,tabiat gibi konuları işlemiştir.
  • Kaldırımlar şiiiriyle tanınmış uzun zaman kaldırımlar şairi olarak anılmıştır
  • Çile adlı şiir kitabına eklediği poetika adlı bölümde şiir hakkındaki görüşlerini açıklamıştır.
  • 1934 yılından sonra Abdülhakim Arvasi ile tanışmış dini-tasavvufi konulara yönelmiştir.

ESERLERİ
Şiir:Çile,Örümcek Ağı,Ben ve Ötesi,Kaldırımlar,Sonsuzluk Kervanı

Roman:Aynadaki Yalan

Tiyatro:Künye,Tohum,Bir Adam Yaratmak,Reis Bey,Para,Siyah Pelerinli Adam,Kafa Kağıdı

Araştırma-inceleme:Namık Kemal,Ulu Hakan İkinci Abdülhamit Han,Son Devrin Din Mazlumları

Asaf  Halet ÇELEBİ

  • Şiirlerinde ölüm,sonsuzluk,yokluk gibi konuları işleyen mistik bir şairdir.Bir sezgi şairidir.
  • Şiirlerinde İslam tasavvufu,budizm ve eski Doğı medeniyetini birleştirmeye çalışmıştır.
  • Arap harflerinin çağrışımına dayalı şiirler yazmıştır.
  • Mevlevilik ve Budizmle ilgili çalışmaları da önemlidir.

Eserleri:

Şiir:Lamelif,He, Om Mani Padme Hum

Araştırma-İnceleme:Mevlana,Buddha,Mevlana ve Mevlevlik

 YEDİ MEŞALECİLER

ŞİFRE: SavCıMıZ  YoK

Cumhuriyet Döneminin ilk edebi topluluğudur.

1928 yılında ”Yedi Meşale” adlı bir kitap yayımlayan 6’sı şair biri yazar yedi kişinin oluşturduğu topluluktur.

Bu topluluk Beş Hececilerin sürdürdüğü memleket edebiyatına tepki olarak bir bildiriyle ortaya çıkmıştır.

Bilidiriyi yazan Yaşar Nabi NAYIR’dır. Topluluğun isim babası ise Sabri Esat SİYAVUŞGİL’dir.

İLKELERİ

1-Memleketçilerin hep memleketle ilgili konuları işlediğini,bunun taklitten öteye gitmediğini belirtmişlerdir.

2-Canlılık,samimiyet ve daima yenilik vaad etmişlerdir.

3-Taklitçiliğe karşı çıkmış, edebiyatımızın taklitten kurtarılması gerektiğini savunmuşlardır.

4-Fransız şiirini örnek alıp takip edeceklerini söylemişlerdir.

5-Parnasizm ve sembolizm akımlarından etkilenmişlerdir.

Temsilcileri

Sabri Esat SİYAVUŞGİL

  • Odalar ve Sofalar adlı şiir önemlidir.
  • Asıl mesleği olan psikologluğa devam etmek için şiiri bırakarak kendini bilimsel çalışmalara vermiştir.
  • Eşyaları ve varlığın dış görünüşünü oldukça güzel betimlemiştir.
  • Karagöz oyunu ile ilgili çalışmaları da önemlidir.

ESERLERİ

Şiir:Odalar ve Sofalar      

Araştırma-İnceleme:Karagöz,Psikoloji ve Terbiye Bahisleri,İstanbulda Karagöz Karagöz’de İstanbul

Vasfi Mahir KOCATÜRK

  • Milli edebiyat akımına yakın nitelikteki kahramanlık şiirleriyle tanınmıştır.
  • Ayrıca edebiyat  tarihi  ile ilgili çalışmaları önemlidir

ESERLERİ

Şiir:Tunç Sesleri,Ergenekon,Bizim Türküler,Geçmiş Geceler

Araştırma-inceleme:Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Edebiyatı Antolojisi,Türk  Saz Şiiri Antolojisi

Cevdet  Kudret  SOLOK

  • Önce şiirler yazmış daha sonra edebiyat araştırmalarına yönelmiştir.Roman,hikaye,deneme gibi birçok türde eserler vermiştir.
  • Yedi Meşalede çıkan şiirlerini Birinci Perde adıyla kitaplaştırmıştır.

ESERLERİ:

ŞİİR:Birinci Perde

Öykü:Sokak

Roman:Havada Bulut Yok,Karıncayı Tanırsınız,Sınıf  Arkadaşları

Araştırma-İnceleme:Edebiyat Bilgileri,  Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman

Muammer Lütfi BAHŞİ

Şiirlerini kitaplaştırmamıştır. 

Yaşar Nabi NAYIR

  • Şairliğinden çok yayıncılığıyla ve çıkardığı Varlık dergisiyle tanınmıştır.
  • Ayrıca Atatürkçülükle ilgili çalışmaları da önemlidir.
  • Kırımlı yazar Cengiz Dağcı’yı, Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’u Varlık dergisinde yazdığı yazılarla edebiyatımıza tanıtmıştır.

ESERLERİ

Şiir:Kahramanlar,Onar Mısra

Öykü:Sevi Çıkmazı

Roman:Adem ile Havva 

Ziya  Osman  SABA

  • Yedi meşalecilerin şiir anlayışına ömrünün sonuna kadar bağlı kalan ve en kalıcı şiirleri yazan şairdir.
  • Önceleri ölçülü ve uyaklı şiir yazmış daha sonra serbest şiire yönelmiştir.
  • Şairliğiyle bilinmekle  birlikte hikayeleri de vardır.

ESERLERİ

Şiir:Sebil ve Güvercinler,Geçen Zaman,Nefes Almak

Hikaye:Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi,Değişen İstanbul

Geçen  Zaman

Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi

Değişen İstanbul

Sebil ve Güvercinler

Nefes Almak

Kenan Hulusi KORAY

  • Yedi Meşalecilerin tek öykü ve roman yazarıdır.
  • Önce kısa hikayeler daha sonra ise korku hikayeleri yazmıştır.

ESERLERİ

Hikaye::Bir Yudum Su,Bahar Hikayeleri,Bir Otelde Yedi Kişi,Son Öpüş

Roman:Osmanoflar

2-SERBEST NAZIM  TOPLUMCU  ŞİİR

a) Serbest nazım:Ölçü,kafiye ve dize uzunluklarına dikkat etmeden yazılan şiirdir.Türk edebiyatında serbest nazımdan ilk bahseden Nurettin Ferruh‘tur.İlk örneklerini Ahmet Haşim’in verdiği kabul edilir.Serbest Nazmı yaygınlaştıran kişi ise Nazım Hikmet’

b)Toplumcu Şiir: Toplumun sorunlarını Sosyalist-Marksist bir bakış açısıyla işleyen şiirlerdir.

Toplum için sanat yaparlar,şairler toplumun sözcüsü gibi davranır.

Toplumcu şiir ideolojik yani siyasi  bir şiirdir.Savunulan bir düşünce vardır.

Söylev üslubundan yararlanırlar.

Toplumcu şiiirin temsilcileri marksizm,sosyalizm,fütürizm,realizm ve naturalizm gibi akımlardan etkilenmiştir.

TOPLUMCU ŞAİRLER

TOPLUMCU ŞİİRİN ÖZELLİKLERİ

Nazım Hikmet  RAN

  • İlk şiirlerini ölçülü ve uyaklı yazmış sonraları serbest nazmı ve toplum sorunlarını işleyen şiiri tercih etmiştir.
  • Rusya’ya gittikten sonra Rus şair Mayakovski’den ve fütürizm akımından etkilenmiştir.
  • Basamaklı şiir tarzını ilk deneyen şairlerimizdendir.
  • Şiirlerinde uzun dizelerden sonra kısa dizeler gelir.
  • Divan ve halk şiir söyleyişlerini çağdaş bir anlayış içinde eritmiştir.
  • Propagandaya dayalı şiirler yazmış ve şiirini Marksist ideolojinin emrine vermiştir. Bu yüzden kendisine Hafız-i kapital denmiştir.
  • 1929 yılında Resimli Ay dergisinde ”Putları Yıkıyoruz” adlı bir yazı yazarak ”Abdülhak Hamit ve Mehmet Emin Yurdakul”u milli şair olmamakla suçlamıştır.

ESERLERİ

Şiir:835 Satır,Güneşi İçenlerin Türküsü,Memleketimden İnsan Manzaraları,Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı,Benerci Kendini Niçin Öldürdü Jokond ile Si-ya-u

Roman:Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim,Kan Konuşmaz

Tiyatro:Kafatası,Ferhat ile Şirin,Yusuf ile Menofis,Demokles’in Kılıcı,Kadınların İsyanı

Mektup:Nazım ile Piraye

Rıfat  ILGAZ

  • Şairlik yönü de bulunmasına karşın mizahi hikaye ve romanlarıyla tanınmıştır.
  • Edebiyatımızda yerini Hababam Sınıfı adlı eseri belirlemiştir.Bu eserde parasız yatılı okuyan öğrencilerin sorunlarını anlatmıştır.
  • Aziz Nesin ve Sabahattin Ali ile birlikte Marko Paşa adlı toplumcu gerçekçi mizah dergisini çıkarmıştır

ESERLERİ

Şiir: Hababam Sınıfı, Pijamalılar(Bizim Koğuş),Karartma Geceleri

Hasan İzzettin DİNAMO

  • İlk şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmış,Nazım Hikmet’in 835 Satır adlı şiir kitabını okuyunca Nazım’ın etkisinde serbest ölçüyle toplumcu şiirler yazmıştır.

ESERLERİ

Şiir:Adsız Kitap (Vehbi Cem ve Mehmet Cevatla birlikte),Deniz Feneri,Karacaahmet Senfonisi,,Özgürlük Türküsü,

Mapusanemden Şiirler,Sürgün Şiirleri,Kavga Şiirleri

Roman:Kutsal İsyan,Kutsal Barış

İlhami Bekir TEZ

  • Toplumsa konuları işlediği şiirlerinde Nazım Hikmet’in etkisinde kalmıştır.
  • 24 Saat adlı şiir kitabı edebiyatımızda İşçileri konu alan ilk şiir kitabıdır.

ESERLERİ

Şiir:24 Saat, Mustafa Kemal

Ercüment Behzat  LAV

1930’lu yılların başında ilk şiirlerini yayımlayan şair ölçülü ve uyaklı şiire karşı çıkışıyla dikkat çekmiştir.

ESERLERİ:

Şiir:S.O.S,Mau Mau, Açıl Kilidim Açıl, Üç Anadolu

MİLLİ EDEBİYAT ZEVKİNİ SÜRDÜREN ŞİİR

ÖZELLİKLERİ

  • Ziya Gökalp ve Mehmet Emin Yurdakul’dan etkilenmişlerdir.
  • Folklor ve halk şiiri geleneğinden yararlanmışlardır
  • İşlenen konular memleket güzellikleri,memleket sorunları,tarihi konular,kahramanlık, vatan,Türkçülük gibi konulardır.
  • Hece ölçüsüyle yazmakla birlikte serbest ölçüyü kullananlar da vardır.
  • Lirik Olmaktan çok didaktiktir.
  • Konular daha çok tarih ve destanlardan alınmıştır.

BEŞ  HECECİLER

  • Milli edebiyat akımının ilkelerine bağlı olarak şiir yazan Faruk Nafiz Çamlıbel,Enis Behiç Koryürek,Halit Fahri Ozansoy,Orhan Seyfi Orhon,Yusuf Ziya Ortaç’a eserlerindeki bezerlikler ve hece ölçüsüyle yazmayı sürdürdükleri için Beş hececiler adı verilmiştir.
  • Ziya Gökalp’in bağlattığı halka doğru ilkesinden hareket eden sanatçılar yurt güzelliklerini sade br Türkçe ile anlatmıştır.
  • Önce aruz ölçüsüyle yazan bu sanatçılar daha sonra Ziya Gökalp’ten etkilenerek hece ölçüsüyle yazmıştır.
  • Halk edebiyatı nazım şekillerinin yanında Batı’dan alınan nazım şekilleri de kulanılmıştır.
  • Faruk Nafiz’in ”Sanat” adlı şiiiri memleket edebiyatının poetikasi kabul edilir.

ŞİFRE:FEHOY

Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

Enis Behiç Koryürek

Halit Fahri OZANSOY

Orhan Seyfi ORHON
Yusuf Ziya ORTAÇ

Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

Beş Hececilerin en genç ve en başarılı şairidir.

Genellikle aşk şiirleri yazmıştır.

Behçet Kemal ÇAĞLAR ile birlikte  10.Yıl Marşının sözlerini yazmıştır.

”Sanat” adlı şiir memleket edebiyaının poetikası kabul edilir.

Çoban  Çeşmesi şiir ise Anadolu’yu gerçekçi olarak tasvir eden ilk şiirdir.

Çamdeviren,Deli Ozan mahlaslarıylaa mizahi yazı ve şiirler de yazmıştır.

ESERLERİ

Şiir:Han Duvarları,Zindan Duvarları(aruz ölçüsüyle),Şarkın Sultanları,Gönülden Gönüle,Dinle Neyden,Çoban Çeşmesi,Suda Halkalar,Akıncı Türküleri

Tiyatro:Canavar(hece ölçüsüyle manzum),Akın,Özyurt,Kahraman,Yayla Kartalı,

Roman:Yıldız Yağmuru

Biyografi:Tevfik Fikret-Hayatı-Eserleri

Enis   Behiç  KORYÜREK

  • Türk denizciliği ve denizcilerini anlatan kahramanlık şiirleriyle meşhur olmuştur.
  • Son yıllarında ruhsal bunalımların etkisiyle tasavvufa dönüş yaparak mistik şiirler yazmıştır.Mistik tarzda yazdığı şiirleri

”Varidat-ı Süleyman” adlı eserinde toplamıştır.

ESERLERİ

Şiir: Miras ve Güneşin Ölümü,Varidat-ı Süleyman

Orhan Seyfi ORHON

  • Daha çok aşk,deniz, sevgi gibi bireysel konuları işleyen sanatçı ”Fırtına ve Kar” adlı şiiriyle tanınmıştır.
  • Yusuf Ziya Ortaç ile birlikte kadın şairi olarak anılır.
  • ”Peri Kızı ve Çoban Hikayesi” Ziya Gökalp’ten etkilenerek yazdığı manzum masaldır.
  • Birçok şiiri bestelenmiştir.

ESERLERİ

Şiir:Fırtına ve Kar,Gönülden Sesler,Peri Kızı ve Çoban Hikayesi,

Roman:Çocuk Adam

Halit Fahri OZANSOY

  • Önceleri aruzla yazarken Ziya Gökalp’in etkisiyle heceyle yazmaya başlamıştır.
  • ”Aruza Veda” adlı şiirinden sonra hece ölçüsünü kullanmaya başlamıştır.
  • Şiirlerinde genelllikle egzotik sahnelere,hüzüniaşk ölüm gibi temalara yer vermiştir.

ESERLERİ

Şiir:Rüya,Sonsuz Gecelerin Ötesinde,Sulara Dalan Gözler,Gülistan ve Harabeler,Bulutlara Yakın,Balkonda Saaler,Hep Onun İçin,Paravan,Efsaneler,Cenk Duyguları,Zakkum

Roman:Sulara Giden Köprü,Aşıklar Yolunun Yolcuları

oyun:Baykuş(aruzla),ilk şair(aruzla),Sönen Kandiller(hece ile),Nedim(hece ile),On Yılın Destanı,Hayalet,Bir Dolaptır Dönüyor,iki Yanda

Anı:Edebiyatçılar Geçiyor,Eski İstanbul Ramazanları,Darülbedayi devrinin Eski Günleri,Edebiyatçılar Çevremde

Yusuf  Ziya  ORTAÇ

Şairliğinden çok çıkardığı Akbaba adlı mizah dergisiyle tanınmıştır.

Mizahi konulu yazılarında   ‘‘Çimdik’‘ mahlasını kullanmıştır.

”Binnaz” Adlı tiyatrosu Türk edebiyatında hece ölçüsüyle yazılmış ilk başarılı manzum tiyatrodur.

ESERLERİ

Şiir:Akından Akına,Cenk Ufukları,Kuş Cıvıltıları(çocuk şiirleri),Aşıklar Yolu,Yanardağ,Bir Servi Gölgesi,Bir Rüzgar Esti, 

Oyun:Binnaz,kördüğüm,Nikahta Keramet,Latife

Gezi-anı-biyografi:Göz Ucuyla Avrupa,Portreler,Bizim Yokuş

Fıkra:Şen Kitap,Ocak,Sarı Çizmeli Mehmet Ağa,Gün Doğmadan

MEMLEKET EDEBİYATININ DİĞER ŞAİRLERİ

ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI

  • Deniz sevgisi ve hasretini işleyen şiirleriyle tanınmıştır.Memleket sevgisi,Anadolunun çeşitli manzaralarını,mehmetçik ve Atatürk sevgiisini anlatan şiirler de yazmıştır.
  • Yıldızların altında adlı şiiri yurt güzellemeleri bestelenmiştir.

ESERLERİ

Şiir:Deniz Sarhoşları,Yayla Dumanı,Sarıkız Mermerleri

ZEKİ ÖMER DEFNE

  • Anadolunun çeşitli şehirlerini anlatan ile tanınmıştır.Ayrıca koçaklama ve ağıtlar da yazmıştır.
  • Ziller Çalacak,Ilgaz,Isparta’nın Gülleri ve Bu Memleket Böyle Ağlar şiirleri ünlüdür.

ESERLERİ:

Şiir:Denizden Çalınmış Ülke,Sessiz Nehir-Puryalar 1, Kardelenler-Puryalar 2 

KEMALETTİN  KAMU

  • Gurbet Şairi olarak bilinir.Şiirlerinin konusunu aşk,gurbet ve siperde nöbet tutan mehmetçik oluşturur.
  • Memleket edebiyatının şaheserlerinden sayılan Bingöl Çobanları şiiri önemlidir.

ALİ MÜMTAZ AROLAT 

Bir  Gemi Yelken Açtı adlı şiiri ile tanınmıştır.

 ESERLERİ

Şiir:Bir Gemi Yelken Açtı,Hayal İklimlerinden Dönen Diyor Kİ

NECMETTİN HALİL ONAN

Cumhuriyet  döneminden bir Bir Yolcuya(Dur Yolcu) adlı şiiri ile tanınmıştır.Edebiyat Tarihi ve dil bilgisi ile ilgili çalışmaları da önemlidir.

ESERLERİ

Şiir:Çakıl Taşları,Bir Yudum Daha 

Roman:işleyen Yara,Kolejli Nereye

Araştırma-İnceleme:İzahlı Divan Şiiri Antolojisi

BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR

Ankaralı Aşık Ömer mahlasıyla aşık tarzı şiirler yazmıştır.

Atatürkçülük ideolojisini benimsemiş millet ve memleket sevgisini şiirlerinde anlatmış,Atatürk şairi olarak ün kazanmıştır.

Faruk Nafiz’le birlikte 10. Yıl Marşı’nın sözlerini yazmıştır.

Şadırvan adlı bir sanat dergisi de çıkarmıştır.

ESERLERİ:

Şiir:Erciyesten Kopan Çığ,Burada  Bir Kalp Çarpıyor,Benden İçeri

Oyun:Çoban, Attila

ARİF NİHAT ASYA

Şiirlerinde Bayrak,vatan,millet vb. konuları işlemiştir.Bayrak şairi olarak tanınmıştır.

Divan şiiri nazım biçimlerinden rubaiyi sıklıkla kullanmıştır .

Bayrak ve Fetih Marşı şiirleri ünlüdür. 

ESERLERİ

Şiir:Heykeltıraş,Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor,Rübaiyat-ı Arif,Kıbrıs Rübaileri,Dualar ve Aminler

ÖZDEYİŞ:Kanatlar ve Gagalar

HÜSEYİN  NİHAL  ATSIZ

Türkçülük-Turancılık akımının önde gelen savunucularındandır.Çıkardığı  Atsız Mecmua,Orkun,Ötüken gibi dergilerde Türkçülük düşüncesini savunmuştur.

Şiir,roman ve araştırma inceleme türlerinde eserler vermiştir.

Türkçülük konusunun yanı sıra  aşk ve kahramanlık konularına da işlemiş,halk edebiyatı nazım şekillerinden yararlanmış varsağı ve koşmalar da yazmıştır..

Konusunu Türk tarihinden alan romanlar yazmıştır.

Bozkurtların Ölümü,Bozkurtlar Diriliyor romanlarında  Göktürkler dönemini,Deli Kurt romanında Osmanlı dönemini,Ruh Adam romanında ise Cumhuriyet dönemini anlatmıştır.Ruh Adam romanı otobiyografik roman özelliği de taşır.

ESERLERİ

Şiir:Yolların Sonu

Roman:Bozkurtların Ölümü,Bozkurtlar Diriliyor,Deli Kurt, Ruh Adam,Dalkavuklar Gecesi,Z Vitamini

Araştırma inceleme:Türk Edebiyatı Tarihi,Edirneli Nazmi

ORHAN ŞAİK GÖKYAY

Daha çok  kahramanlık şiirleri yazmış ” Bu Vatan Kimin” adlı şiiriyle tanınmıştır

Dede Korkut ve Katip Çelebi İle ilgili çalışmaları da önemlidir.

ESERLERİ:

Şiir:Birkaç Poem,Bu Vatan Kimin

Eleştiri:Destursuz Bağa Girenler 

Araştirma-İnceleme:Dedem Korkut’un Kitabı,Katip Çelebi,Mercimek Ahmet

MİTHAT  CEMAL   KUNTAY 

Şiirlerinde kahramanlık,tarih sevgisi gibi konuları işler.Mehmet Akif’in yakın dostu olan şair Acem Şahına adlı şiiri Mehmet Akif’le birlikte yazmıştır.

Üç İstanbul adlı romanında Abdülhamit,Meşrutiyet ve Milli mücade yıllarının İstanbul’unu anlatmıştır.

ESERLERİ 

Şiir:Türk’ün Şehnamesi

Roman:Üç İstanbul

Monografi.Namık Kemal,İstiklal Şairi Mehmet Akif,Sarıklı İhtilalci Ali Suavi, 

AHMET KUTSİ TECER

Halk şiir geleneğinden yararlanmış folkloru şiire taşımıştır.

İçten duygularla yazdığı memleket şiirleriyle tanınmıştır.

Aşık Veysel’i edebiyatımıza kazandıran şairimizdir.

Şirlerinin yanında tiyatroları da vardır.

ESERLERİ

Şiir:Şiirler

Tiyatro:Koçyiğit Köroğlu,Köşebaşı,Satılık Ev,Bir Pazar Günü,Yazılan Bozulmaz

Araştırma-İnceleme:Köylü Temsilleri

BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU

  1. Asıl mesleği olan ressamlıktan gelen ögeleri şiirde kullanmış sözcüklerle resim yapan adam olarak nitelendirilmiştir.
  1. Halk şiirinden ve folklordan yararlanmıştır.
  1. Serbest şiir tarzını benimsemiş ölçü ve uyak kaygısı taşımamıştır.

ESERLERİ

Şiir:Karadut, Tuz, Üçü Birden, Dördü Birden, , Dol Karabakır Dol, Yaradana Mektuplar

Gezi:Canım Anadolu, Tezek, Delifişek

Deneme: Yaşadım, Resme Başlarken

MEMLEKET EDEBİYATININ KADIN ŞAİRLER

ŞUKUFE NİHAL BAŞAR

Şiirlerinde kadın  duygularını   ifade etmeye çalışmış  hikaye ve romanlarında ise kadın sorunlarını ve toplumsal sorunları işlemiştir.

       ESERLERİ

Şiir:Yıldızlar ve Gölgeler,Hazan Rüzgarları,Gayya,Su,Şile Yolları,Sabah Kuşları,Yerden Göğe

Hikaye:Tevekkülün Cezası

Roman:Renksiz Izdırap,Yakut Kayalar,Çöl Güneşi,Yalnız Dönüyorum,Domaniç Dağlarının Yolcusu,Çölde Sabah Oluyor 

HALİDE NUSRET ZORLUTUNA

  • Şiirlerinde Anadoluyu yakından gören bir insanın duyarlılığı söz konusudur.
  • Romanlarının konularını Anadoluda öğremneliği sırasındaki anı ve gözlemlerinden alır.
  • Anadolunun birçok yerinde öğretmenlik yaptığı içi kedisine Gerçek Çalıkuşu denmiştir.
  • Git Bahar adlı şiir ünlenmesini sağlamıştr.

ESERLERİ:

Şiir:Geceden Taşan Dertler,Yayla Türküsü,Ellerim Bomboş Kaldı,Yurdumun Dört Bucağı

Roman:Küller,Sisli Geceler,Gülün Babası Kim,Beyaz Selvi,Büyük Anne,Aydınlık Kapı,Aşk ve Zafer

Anı:Bir Devrin Romanı,Benim küçük Dostlarım            

GARİP ŞİİRİ ( BİRİNCİ YENİCİLER)

1940 yılında  Garip adlı bir kitap çıkaran Orhan Veli KANIK,Melih Cevdet ANDAY ve Oktay Rıfat HOROZCU  bu kitabın ön sözünde şiir hakkındaki görüşlerini ortaya koyarlar.

Bu şairler ölçü ve kafiyeye,şiir geleneğine,şiirdeki tüm kurallara karşı çıkmışlar, şiiirin günlük konuşma diliyle yazılmasını savunmuşlar ve şiirin sıradan insanları işlemesi gerektiğini söylemişlerdir.

GARİP ŞİİRİ (BİRİNCİ YENİCİLERİ

NOT:Garip adlı kitabın ön sözünü Orhan Veli yazmış ancak ortak görüşleri yansıttığı için imzasız yayımlanmıştır.

ORHAN  VELİ  KANIK 

  • Garip şiirinin ilkelerine ömrünün sonuna kadar bağlı kalmış tek şairdir.
  • Şiirlerinde sıradan halktan kişileri işlemiş ve günlük konuşma dilini kullanmıştır.Sokağı şiire taşımıştır.
  • La fontaine’nin fabllarını ve Nasrettin Hoca fıkralarını şiir haline getirmiştir.
  • Son şiirlerinde halk şiirinden yararlanmıştır.
  • Ölünceye kadar Yaprak adlı edebiyat dergisini çıkarmıştır.

ESERLERİ

Şiir:Garip,Destan Gibi,Vazgeçemediğim,Yenisi,Karşı 

Düzyazı:Denize Doğru,Bindiğimiz Dal,Edebiyat Dünyamız,Sanat ve Edebiyat Dünyamız. 

MELİH CEVDET ANDAY

  • Garip şiirinin önemli temsilcilerindendir.
  • Bireysel bir mizaca sahip olmadığı için çeşitli üslupları deneyen bir şairdir.
  • 1946’dan sonra şiirini romantiklikten kurtararak toplumsal temellere dayandırmıştır.
  • Yunan mitolojisinden esinlenerek yazdığı şiirleri de vardır.
  • İkinci Yeni tarzında yazdığı şiirleri de vardır.

ESERLERİ: 

Şiir: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafhane, Kolları Bağlı Odysseus, Yan Yana,

Göçebe Denizin Üstünde, Teknenin Ölümü, Ölümsüzlük Ardında Gılgamış,

Tanıdık Dünya, Güneşte, Sözcükler (Bütün şiirleri)         

Roman:Gizli Emir,İsa’nın Güncesi,Aylaklar,Meryem Gibi,Yağmurlu Sokak,Raziye

Oyun:Mikado’nun Çöpleri,Ölümsüzler,Dört Oyun

OKTAY RIFAT HOROZCU

Garip tarzı şiirler yazdıktan sonra Perçemli Sokak adlı eseriyle İkinci Yeni tarzı şiire adım atmıştır.

Sürekli kendini yenilemeye çalışan ve her tarzı deneyen bir sanatçıdır.

Halk şiiri ve folklordan yararlanmış ayrıca çok kaliteli taşlama ve yergi şiirleri söylemiştir.

Genellikle yalnızlık ve yaşama sevinci gibi konuları işler.

ESERLERİ

Şiir:

Garip, Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üzerine Şiirler, Aşağı Yukarı, Karga ile Tilki, Perçemli Sokak,

Aşı Merdiveni, Elleri Var Özgürlüğün, Şiirler, Yeni Şiirler, Çobanlı Şiirler,  

Bir Cigara İçimi, Elifli, Denize Doğru Konuşma, Dilsiz ve Çıplak, Bütün Şiirleri, Koca Bir Yaz.

Düzyazı:  Şiir Konuşması.

İKİNCİ  YENİ  ŞİİRİ (ANLAMSIZCILAR-SOYUTÇULAR)

Garip akımına ve 1940 kuşağı Toplumcu şiirine tepki olarak ortaya çıkmıştır.Bu şiir hareketine anlamı ikinci plana attıkları ve önemsemdikleri için anlamsızcılar,soyutçular da denmiştir.

TEMSİLCİLERİ:

ŞİFRE:ECE SÜT  iç   Edip Cansever, Cemal Süreya,Ece Ayhan,Sezai Karakoç,Ülkü Tamer,İlhan Berk

ÖZELLİKLERİ

1-Şiirde anlamı ve aklı ikinci plana attılar

2-imgeye,sanatlı söyleyişlere ve söz sanatlarına önem verdiler

3Folklora ve halk söyleyişlerine karşı çıktılar.

4-Aydın bir okuyucu kitlesine seslenmeyi amaçladılar.

5-Noktalama işaretlerine ve büyük harf küçük harf yazımına dikkat etmediler.

Azalmış galatada iki deli çocuk

6Alışılmamış bağdaştırmalara yer verdiler.

Örnek.Ay sessiz sedasız bir Çingene’dir.

Yalnızlığın dükkanlarında hasır koltuklarında oturduk

7-Türkçenin söz dizimini bozdular.Dil bilgisi kurallarını önemsemediler.

Örnek:Giriyor bir kumru içeri camdan çatlak (Bir kumru çatlak camdan içeri giriyor)

Ah karpuzun içindeki kesmece delikanlım istanbul(Ah kesmece karpuzun içindeki delikanlım istanbul)

8-Daha önce kullanılmamış yeni kelimeler türettiler.Bunlara sözcüksel sapma da denir.

Örnek:Gözleri göz değil gözistan

Senleniyorsun böyle bir gecenin içinden bana

9-Şiirin amacının öykü yazmak olduğunu söyleyerek şiirden konu ve olayı çıkardılar.

10-İdeolojik bir şiir  değildir,Siyaset dışı kalmışlardır.

NOTLAR

NOT 1: ikinci Yeni şiiri için Ece Ayhan ‘ ‘sivil şiir.sıkı şiir” kavramlarını da önermiştir.

NOT 2:ikin Yeninin isim babası Muzaffer ERDOST’tur.

 

SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ


Sunum: Bir konu hakkında önceden hazılanarak ve teknolojik aletlerin destegiyle yapılan  konuşmalardır.

Not:Sunumlarda süre sınırlı olduğu için ayrıntıya girmemek gerekir.

Konferans:Bilim,sanat,edebiyat gibi konularda tek kişi tarafından gerçekleştirilen konuşmalardır.

Bir başkan bulunur.Tek kişi tarafından gerçekleştirildiğinden dinleyiciler konuşmaya dahil olamaz.Ancak konferansın bitiminde soru sorabilir.

Brifing:Bir ekip veya kişiye önceden yapılan bilgilendirme toplantısıdır.

örn:Bakan,cumhurbaşkanı,başbakan gibi kişilerin önceden bilgilendirilmesi

Bildiri:Sempozyumlarda konuşmacıların konunun belli bölümlerini sundukları bilimsel değeri olan metinlerdir sayfayı geçmemeli,açık ve anlaşılır olmaldır.

Tartışma: Herhangi bir konuda düşüncelerini ifade etmek ya da başkalarının fikirlerini çürütmek için yapılan konuşmalardır.

Panel,açık oturum,forum,sempozyum, münazara, tartışma türleridir. 

Panel:Toplumu ilgilendiren güncel bir konunun küçük bir grupla(3-6 kişi) samimi bir ortamda tartışılmasıdır.

Forum:Güncel bir konuda dinleyicilerin söz alarak sırayla yaptıkları tartışmalardır.

Not:Forumun panelden farkı dinleyicilerin soru sorup görüş belirtmesidir. 

Açık oturum:Toplumu ilgilendiren bir konunun büyük bir grupla(6-12) resmi bir ortamda tartışılmasıdır.

Sempozyum:En az 3 bilim adamının kendi alanları ile ilgili yaptıkları tartışmalı toplantılardır.Birgün değil birkaç gün sürer.

Sempozyum konuşmaları bilimsel nitelik taşıdığı için bildiri halinde basılıp kitaplaştırılır.Konuşamacılar önceden davetiye ile çağırılır 

Münazara:Bir konuda birbirinin zıttı iki düşünceye sahip grubun birbirlerinin düşüncelerini çürütmek için tartışmasıdır.

Özellikleri

Başkan bulunur.

Jüri ve seyirci vardır.

Tez-antitez birbirnin zıttı iki düşünce vardır.Bu düşünceleri savunun iki ayrı grup vardır.

Kazanan-kaybeden vardır.

Amaç karşı tarafın düşüncesini çürütmektir.

Daha çok okullarda yapılır.

İlgili Kategoriler

YKS-AYT Edebiyat Ders Notları YKS-TYT-AYT Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir