Vergi yargısı ders notu



VERGİ HUKUKU TESTİ ÇÖZ       

TÜRK VERGİ SİSTEMİ TESTİ ÇÖZ                                                   

VERGİ YARGILAMASI HUKUKU

I.ÜNİTE

Vergi Anlaşmazlıkları/ Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları

Vergi, devletin ve/ya da devletten vergilendirme yetkisi alan diğer kamu idarelerinin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla kanuna dayanarak ve usûlüne uygun olarak, gerçek ve tüzel kişilerden, hukukî cebir altında, karşılıksız olarak ve geri vermemek üzere aldıkları paralardır.

Vergi hukuku ilişkisi: Devlet ya da genel anlamda idare ile kişiler arasında vergilendirmeden doğan ilişkilere vergi hukuku ilişkisi denilmektedir.

Vergi borcu ilişkisi: Vergi hukuku ilişkisinin daha çok mal varlığı ile ilgili hak ve ödevlere ilişkin kısmını ifade etmektedir.

Vergi ödevi ilişkisi: Vergi hukuku ilişkisi bağlamında bir şeyi yapmak veya yapmamak veya bir şeye katlanmak şeklinde ortaya çıkan ilişkiler bütünüdür.

 Vergi ödevlisi: Başta vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu ve ceza muhatabı olmak üzere, vergi ödevi ilişkisine taraf olan kişileri kapsamaktadır.

Anlaşmazlıkların-Uyuşmazlıkların Kaynağı

Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklar/uyuşmazlıklar verginin tarh ve/ya da tahsil edilmesi aşamalarında yapılan işlemler ile ceza kesme işlemlerinden kaynaklanmaktadır. Tarh aşamasına ilişkin anlaşmazlıklar/uyuşmazlıklar, vergi tarhı ve/ya da ceza kesme işlemlerinde ortaya çıkan hesap ve/ya da vergilendirme hataları ile bu işlemlerin ilgiliye tebliği gibi hususlarda; tahsil aşamasına ilişkin anlaşmazlıklar/uyuşmazlıklar ise, teminat istenmesi, tahakkuka ve/ya da ihtiyatî tahakkuka dayanan ihtiyatî haciz uygulanması, ödeme emri, haciz ve malların paraya çevrilmesi, tecil ve terkin taleplerinin reddi konularında ortaya çıkmaktadır

VERGİ ANLAŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI

Vergi anlaşmazlığı: Vergi idaresi ile vergi ödevlileri arasında vergi hukuku uygulamalarına ilişkin olarak ortaya çıkan anlayış farklılığına ve/ya da aynı konuda tarafların aynı yönde düşünmemeleri hâline vergi anlaşmazlığı denilmektedir.

Vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözüm yolları: Anlaşmazlıkların, uyuşmazlık hâline getirilip yargı yoluna başvurulmasına gerek kalmaksızın, idarenin kendiliğinden veya ilgililerin başvurması sonucu çözüme kavuşturulmasına barışçıl yollar ya da vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözüm yolları denilmektedir.

Bu yollara barışçıl yollar denilmesinin sebebi, teknik anlamda bir yargı mercii önünde niza/ çekişme/ uyuşmazlık hâline getirilmeksizin anlaşmazlığın ortadan kaldırılmasıdır. Başka bir deyişle, bu yollarla idare ile vergi ödevlisi arasındaki anlaşmazlık bir uyuşmazlık konusu yapılmadan taraflar arasında sona erdirilmektedir.

 

Her vergi anlaşmazlığının uyuşmazlık hâline gelmesi gerekmez.

Türk vergi hukukunda vergi anlaşmazlıklarının ve/ya da uyuşmazlıklarının çözüm yollarının özellikleri ;

  • Kural olarak, vergi anlaşmazlıkların çözüm yolları vergilendirme işlemlerinin tarh/tahakkuk ile tahsil olarak ifade edilen iki değişik aşamasını kapsamaktadır. Ancak, bunun belli istisnaları vardır. Örneğin, tahsil aşamasında uzlaşma söz ko-nusu değildir. Tahsil aşamasında hata düzeltme yoluna başvurul masının mümkün olup olmadığı ise, tartışmalıdır.
  • Vergi anlaşmazlıklarının çözüm yolları yine genelde hem vergi borcunun aslını hem de vergi cezalarını kapsamaktadır. Ancak kaçakçılık fiili ile vergi kaybına yol açılması hâlinde, hem vergi aslının hem de kayba uğratılan verginin üç katı olarak kesilen vergi ziyaı cezasının uzlaşma kapsamına dahil  değildir.
  • Vergi anlaşmazlıklarının çözüm yollarında sadece Vergi Usul Kanunu kapsamın-daki vergi, resim ve harçların denetlenmesi söz konusudur. Bu itibarla Gümrük idarelerince tarh ve tahsil edilen vergiler Vergi Usul Kanunu kapsamı dışında kaldığından, bu vergiler açısından Vergi Usul Kanunu’nda yer alan anlaşmazlık çözüm yolları geçerli değildir.Ancak ayrı kanun ile bu husus Gümrük Kanunu ile düzenlenmiştir.Ancak Gümrük vergileri ile diğer vergilere ilişkin yargısal çözüm yolları aynıdır.
  • Son olarak, vergi anlaşmazlıklarının ve/ya da uyuşmazlıklarının çözüm yolları işle-diğinde ve sonuçlar kesinlik kazandığında, ulaşılan sonuçlar, vergi borcu ve cezası bakımından, maddî hukuk anlamında borcu ortadan kaldırıcı etki yapmaktadır
  • Türk hukukunda ilke olarak yargı yoluna gitmeden önce idarî yollara başvurma zorunluluğu yoktur.
  • İdari çözüm yollarına başvurulmasına rağmen, anlaşmazlığın sona erdirilmesi mümkün olmadığı takdirde, yargı yoluna başvurulması bakımından bir köprü işlevini yerine getirmeleridir. Gerçekten, vergi ödevlisi, başvurduğu anlaşmazlık çözüm yolu ya da yollarından beklediği sonucu elde edemezse, dilediği takdirde, süre hükümlerine uymak kaydıyla, hukuka aykırı olduğunu düşündüğü işlem ve/ ya da eylemi vergi yargısı organları nezdinde dava konusu yapabilmektedir.

Türk vergi hukukunda vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözümünü sağlayan kurumlar ;

  1. Uzlaşma ( Tarhiyat öncesi ve sonrası hem vergi aslına hem de vergi cezalarına ilişkin anlaşmazlıkların çözümünde.)
  2. Hata düzeltme (Tarh ve tahsil aşamasında hem vergi aslına hem de vergi cezalarına ilişkin anlaşmazlıkların çözümünde)
  • Cezalarda indirim( tarh-tahakkuk aşamasında devreye girmekte, bazı şartların gerçekleştirilmesi hâlinde, vergi cezalarının kısmen sona ermesi sonucunu doğurmak suretiyle, vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözümüne yardımcı olmaktadır.)
  1. Pişmanlık ve ıslah (Beyana dayanan vergilerin tarh aşaması öncesinde, vergi kaybına dayanan vergi cezalarının kesilmesine ve hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren suç(lu)ların takibine engel olmak suretiyle, hem vergi cezalarına ilişkin anlaşmazlıkları doğrudan, hem de vergi aslına ilişkin anlaşmazlıkları dolaylı bir şekilde sona erdirmek gibi bir işleve sahiptir.)

 

 

Uzlaşma:

 Vergi dairesi ile vergi ödevlisinin ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları üzerinde karşılıklı görüşme ve pazarlık sonucu anlaşmaya varmaları; konuyu uyuşmazlık hâline getirmemeleridir.

Uzlaşmanın eleştirilen  yönleri ;

  • Uzlaşma sonucunda uzlaşan kişilerin daha az vergi ve/ya da ceza ödemelerini sağ-laması nedeniyle aynı durumda olan kişilerle eşitlik durumunu bozduğu ve bunun da anayasada yer alan vergile(ndir)mede eşitlik ilkesine aykırı olduğu;
  • Vergi ve/ya da cezanın bir kısmının veya tamamının tarafların anlaşması ile ortadan kaldırılması dolayısıyla vergilerin kanunîliği ilkesinin uygulamasını engellediği;
  • Vergi cezalarının bir tür idarî sözleşme ile sona erdirilmesinin bunları idarî yaptırım hâline getirdiği

Uzlaşmanın konusu, vergi idaresi tarafından yapılan vergi tarhı ve ceza kesme işlemlerinden kaynaklanan anlaşmazlıkların vergi idaresi ile vergi ödevlisinin varacağı mutabakat sonucu sona erdirilmesidir.

Uzlaşmanın kapsamına, bir vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek olan ve/ya da kesilecek olan cezalar ile idare tarafından ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen bütün vergi, resim ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilen vergi ziyaı cezaları girmektedir.Ancak Kaçakçılık suçu açısından uzlaşmaya başvurmak mümkün değildir.

Uzlaşmaya Başvurabilme Nedenleri

  • İkamelen, re’sen veya idarece vergi tarh edilmiş ve/ya da ceza kesilmiş olması,
  • Vergi kaybına yol açılmasının kanun hükümlerine yeterince nüfuz edilememesin-den kaynaklanması, Vergi Usul Kanunu’nun 369’uncu maddesinde düzenlenen yanılma durumunun var olması,
  • Vergi Usul Kanunu’nun vergi hatalarına ilişkin 116, 117 ve 118’inci maddelerinde belirtilenler ile bunlar dışında her türlü maddî hatanın var olması,
  • Ceza kesilmesini gerektiren nedenin, yargı kararları ile idarenin anlaşmazlık ko-nusu olayda görüş farklılıklarının mevcut olmasından kaynaklanmış olmasıdır

Uzlaşmanın Türleri Türk Vergi Sistemi’nde uzlaşmaya tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası olmak üzere iki ayrı aşamada başvurulabilmektedir.

Tarhiyat öncesi uzlaşma: Tarh aşamasından önce, idare ile vergi ödevlisi arasında vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalarda anlaşmaya varılmasıdır

Tarhiyat öncesi uzlaşma konusu,

  • Vergi aslı
  • Vergi ziyaı cezaları
  • Usûlsüzlük ve özel usûlsüzlük

Ancak, vergi ziyaına Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesinde yer alan (kaçakçılık suçunu oluşturan) fiillerle sebebiyet verilmesi hâlinde, tarh edilecek vergi ve kesilecek ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza için tarhiyat öncesi uzlaşmaya başvurulması mümkün değildir

Tarhiyat öncesi uzlaşmanın, inceleme raporunun vergi dairesine tesliminden, yani verginin idare tarafından tarh edilmesinden önce gerçekleştirilmesi gerekir.

Tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri, incelemenin herhangi bir aşamasında, yazılı olarak yapılmak zorundadır. Daha önce vergi ödevlisinin bir talebi olmamışsa vergi incelemesinin tamamlanmasından sonra düzenlenen son tutanakta, inceleme elemanı vergi ödevlisinin tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunup bulunmayacağını sorar ve cevabını tutanağa kaydeder.

Vergi ve cezadan bir kısmı için uzlaşma talep edilip, diğer kısmı için dava açılamaz.

Vergi ödevlisinin bilgisi olmaksızın yapılan vergi incelemelerinde, tarhiyat öncesi uzlaşma talep etme süresi, inceleme elemanının bu konuyla ilgili yazılı sorusunun, inceleme raporunun bir örneği ile birlikte vergi ödevlisine tebliği tarihinden itibaren 15 gündür. Vergi ödevlisini vergi incelemesinden haberdar etmek ve uzlaşmaya davet etmek zorunludur.

Uzlaşmanın yapılacağı yer, tarih ve saati yazılı olarak ve uzlaşma gününden en az 15 gün önce vergi ödevlisine tebliğ edilir ve davet yazısına vergi inceleme raporunun bir örneği eklenir.

Tarhiyat öncesi uzlaşma konusunda yapılan bir düzenleme ile vergi ödevlisine, komisyonun son teklifi üzerinde, uzlaşma tarihinden itibaren 15 gün süreyle değerlendirme yapabilme imkânı sağlanmak tadır. Vergi ödevlisinin, isterse bu süre içinde komisyona başvurarak, komisyonun son teklifini kabul ettiğini bildirmesi mümkündür. Böyle bir bildirim yapılmadığı takdirde, uzlaşma sağlanamamış sayılmaktadır.

Uzlaşmanın sağlanamamış olması hâlinde, uzlaşmanın sağlanamadığına dair tutanak düzenlenir ve bu tutanakla birlikte inceleme raporları, tarh işlemi yapılması amacıyla in-celemeye muhatap olan vergi ödevlisinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir. Vergi da-iresinin vergi ve cezalara ilişkin  ihbarna meyi vergi ödevlisine tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde, vergi ödevlisi, vergi mahkeme sinde dava açabilir veya Vergi Usul Kanunu’nun 376’ncı maddesi uyarınca cezalarda indirim talebinde bulunabilir. Tarhiyat öncesi uzlaşma görüşmelerinde uzlaşma sağlanamaması hâlinde, vergi ödevlisinin tarhiyat sonrası uzlaşma talep etme hakkı bulunmamaktadır.

Ancak tarhiyat öncesi uzlaşma talep etmeyen bir vergi ödevlisinin, vergi/ceza ihbarnamesinin vergi dairesi tarafından kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde tarhiyat sonrası uzlaşma talep etmesi mümkündür.

Tarhiyat sonrası uzlaşma:

 Vergi tarh edildikten ve/ya da ceza kesildikten sonra, idare ile vergi ödevlisi arasında tahakkuk edecek olan vergi aslı ve/ya da vergi cezası konusunda varılan anlaşmadır.

Uzlaşma konusunu ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergiler ile bunlara ilişkin olarak kesilen vergi ziyaı cezaları oluşturmaktadır.

Kaçakçılık suçunu oluşturan fillerden kaynaklanan vergi ziya cezasında usûlsüzlük ve özel usûlsüzlük cezaları da tarhiyat sonrası uzlaşma konusu yapılamamaktadır.

Vergi ödevlisinin, vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde uzlaşma başvurusunda bulunması mümkündür.

Uzlaşmanın Sonuçları Uzlaşma komisyonu tarafından düzenlenen uzlaşma tutanakları kesin nitelikte olup, ge-reği vergi dairesi tarafından derhal yerine getirilir. Yükümlü veya kendisine ceza kesilmiş olanlar, üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tesbit edilmiş olan hususlar hakkında dava açamaz ve hiçbir mercie şikâyette bulunamazlar.

Tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma görüşmelerinde uzlaşma-ya varılamamış olması hâlinde yükümlüler veya ceza muhatabı olanlar verginin tarhından ve cezanın kesilmesinden sonra uzlaşma talep edemezler.

Tarhiyat öncesi uzlaşmada, uzlaşmaya varılması hâlinde vergi ziyaı cezası ile usûlsüzlük cezaları da kısmen ya da tamamen sona ermekte; yani, ya hiç ceza kesilmemekte veya daha az ceza kesilmektedir.

Tarhiyat sonrası uzlaşmada ise, uzlaşılan miktar ölçüsünde vergi borcunun yanı sıra vergi cezası da sona ermektedir. Uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezalar;

  • Uzlaşmanın sağlanması hâlinde, uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmişse, kanunî ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse, ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde;
  • Uzlaşma sağlanamaması hâlinde söz konusu vergi , ödenir

Hakkında indirim hükümleri uygulanan vergi ve cezalar için uzlaşma hükümleri uygulanmaz.

Uzlaşmanın temin edilememesi ve/ya da uzlaşmanın sağlanamaması hâlinde yargı yoluna gidilebilmektedir. Uzlaşmanın temin edilemediğine ve/ya da uzlaşmanın sağlanamadığına ilişkin tutanağın tebliğ tarihinde,;

  • Dava açma süresinin sona ermesine onbeş günden fazla bir süre varsa bu süre içinde;
  • Dava açma süresi sona ermişse tutanağın tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde;
  • Dava açma süresinin sona ermesine onbeş günden az bir süre kalmışsa kalan sürenin onbeş güne tamamlanması suretiyle davanın açılması mümkündür.

Vergi ödevlisi, uzlaşma talebine konu yaptığı vergi/ceza ihbarnamesine karşı uzlaşma talebinden önce dava açmışsa dava uzlaşma talebinin sonuçlanmasından önce Vergi Mahkemesi tarafından incelenemez. Herhangi bir sebeple incelenir ve karara bağlanırsa bu karar hükümsüz kalır.

Hata Düzeltme

Vergi hatası: Vergiye ilişkin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenilmesi veya alınmasıdır.

 Vergi cezasında hata: Vergi cezasına ilişkin hesaplarda veya cezalandırmada yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi cezası kesilmesi veya alınmasıdır.

Vergi hataları, vergiye ilişkin hesaplarda ortaya çıkan hatalar ve vergilendirmede yapılan hatalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Hesap Hataları

Hesap hataları; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması şeklinde sınıflandırılmaktadır.

  • Matrah hataları, vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekâlif cetveli ve kararlarda matraha ilişkin rakamların, indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır.
  • Vergi miktarında hatalar, vergi oran ve tarifelerinin yanlış uygulanmış olması, mahsupların yapılmamış veya yanlış yapılmış olması, matrah hataları ile ilgili olarak belirtilen belgelerde verginin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır.
  • Verginin mükerrer olması, aynı vergi kanununun uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya alınmasıdır.

Vergilendirme Hataları

  • Yükümlünün şahsında hata, bir verginin asıl borçlusu yerine başka bir kişiden istenmesi veya alınmasıdır.
  • Yükümlülükte hata, açık olarak vergiye tâbi olmayan veya vergiden muaf bulunan kimselerden vergi istenmesi veya alınmasıdır.
  • Verginin konusunda hata, açık olarak vergi konusuna girmeyen veya vergiden istisna edilmiş olan gelir, servet, madde, kıymet, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınmasıdır.
  • Vergilendirme veya muafiyet döneminde hata, talep edilen verginin ilgili bulunduğu vergilendirme döneminin yanlış gösterilmiş veya süre itibarıyla eksik veya fazla hesaplanmış olmasıdır.

Hataların Düzeltilmesi Usûlü

Vergi hatasının,

  • İlgili memurun hatayı bulması veya görmesi,
  • Üst memurların yaptıkları incelemeler sırasında farkedilmesi,
  • Teftiş ve/ya da vergi incelemesi sırasında belirlenmesi,
  • Vergi ödevlisinin başvurması sonucunda ortaya çık(arıl)ması mümkündür.

Vergi hatalarının düzeltilmesine karar verme yetkisi ilgili vergi dairesi müdürüne aittir.

Re’sen Düzeltme Tereddüde yer vermeyecek derecede açık ve mutlak olarak tesbit edilebilen vergi hata-larının vergi idaresi tarafından re’sen düzeltilmesi mümkündür. Kendi aleyhlerine düzeltme yapılan kişilerin düzeltme işlemine karşı vergi mahkemesinde dava açma hakları bulunmaktadır.

 

 

Talep Üzerine Düzeltme

Vergi ödevlileri, vergilendirme ile ilgili işlemlerdeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden yazılı olarak talep edebilmektedir. Düzeltme talebi reddedilenler, şikâyet yoluyla Maliye Bakanlığı’na başvurabilmektedir.

Vergi cezalarında yapılan hatalar da vergi hataları için belirlenen usûl ve şartlara göre düzeltilmektedir

Vergi mahkemesi, Bölge İdare Mahkemesi ve Danıştay’dan geçmiş olan vergilendirme işlemlerinde vergi hataları bulunduğu takdirde, bu hataların, yargı kararları kesinleşmiş olsa bile, düzeltme yoluyla düzeltilebilmesi mümkündür.

Vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl içinde düzeltilmeyen vergi hataları zamanaşımına uğramaktadır ve artık düzeltilememektedir.

Cezalarda İndirim:

Vergi ödevlisinin, adına ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi aslı ile indirimlerden arta kalan cezaları, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurmak ve dava açmamak kaydıyla vadesinde veya teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirmesi hâlinde, kesilmiş olan vergi cezalarında belli oranlarda indirim yapılmasıdır.

Bu kurum, cezalarda otomatik indirim olarak da nitelendirilmektedir.

Vergi Usul Kanunu’nun kapsamına giren tüm vergi, resim ve harçlara ilişkin olarak cezalarda indirim yoluna başvurabilmektedir. Gümrük idaresi tarafından alınan vergiler Vergi Usul Kanunu kapsamı dışında kaldığından (VUK.m.2), söz konusu vergilerde Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre cezalarda indirim yoluna başvurulması mümkün değildir.

Sadece Vergi ziyaı kabahatine ilişkin cezalar ile genel ve özel usûlsüzlük kabahatleri için uygulanması gereken cezalarda indirime gidilebilir.

İkmalen, re’sen ve idarece tarh edilen vergilere ait cezaları kapsar.

Cezalarda indirim kurumundan yararlanabilmek için, vergi/ceza ihbarnamesine karşı dava açılmaması; indirimli ödeme talebinde bulunulması ve vergi aslı ile indirimden arta kalan cezanın süresi içinde ödenmesi gerekir

Ancak ihbarnamenin tebliği üzerine dava açılmasına rağmen, 30 günlük süre dolmadan ve vergi mahkemesi karar vermeden önce vergi davasından vazgeçilmişse cezalarda indirimden yararlanılması mümkündür.

Cezalarda indirimden yararlanmak isteyen kişinin, ihbarnamenin kendisine tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük süre içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vergi aslı ve indirimden arta kalan ceza tutarını vadesinde ödemesi yada teminat göstererek 3 ay içinde  ödeyeceğini bildirmesi gerekmektedir.

Uzlaşılan (vergiler ve) cezalar hakkında cezalarda indirim hükümleri; cezalarda indirim hükümleri uygulanan (vergi ve) cezalar için uzlaşma hükümleri uygulanamaz.

Danıştay’a göre, vergi aslını süresi içinde ödemiş olan yükümlünün, Vergi Usul Kanunu’nun 376’ncı maddesinden yararlanmak için yazılı olarak talepte bulunması şart değildir.

Vergi ödevlisi, ödeyeceğini bildirdiği vergi aslını ve indirilmiş vergi cezasını kanunda belirtilen süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa cezalarda indirimden yararlanamaz .

Cezalarda indirim oranları;

  • Vergi ziyaı cezasında birinci defasında yarısı, daha sonra kesilenlerde üçte biri,
  • Usûlsüzlük veya özel usûlsüzlük cezalarında üçte biridir

Pişmanlık ve ıslah,

Vergi ceza hukukuna özgü ve vergi ziyaı cezasının kesilmesini, iştirak hâlinde işlenenler dahil olmak üzere kaçakçılık suçlarının kovuşturulmasını ve bunlar hakkında cezaya hükmolunmasını önlemek suretiyle vergi anlaşmazlıklarının (idarî aşamada) çözümünü sağlayan bir kurumdur.

Beyan üzerinden tarh ve tahakkuk ettirilen vergiler için geçerlidir. Pişmanlık ve ıslah hükümlerinin emlâk vergisinde uygulanması mümkün değildir.

Pişmanlık ve ıslah kurumunun usûlsüzlük cezalarının kesilmesini önleyip önlemediği ise tartışmalıdır. Uygulamada genellikle, kanunun ilgili maddesinde belirtilmediği için usûlsüzlük kabahatlerinde pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanılamayacağı görüşü egemendir.

Pişmanlık ve ıslah şartları, kendiliğinden haber verme, beyanda bulunma ve verginin pişmanlık zammı ile ödenmesidir.

Kendiliğinden Haber Verme

Haber vermenin kaçakçılık suçlarında dava zamanaşımı içinde;  vergi ziyaı kabahatinde ise, vergi kaybı doğduktan sonra; fakat, tarh zamanaşımı içinde gerçeklemesi gerekir.

Haber vermenin kendiliğinden olmasını önleyen bazı hâllerin neler olduğu kanunda birer karine olarak belirtilmektedir

  1. Vergi ödevlisinin durumu bildirmesinden önce haber verilen hususla ilgili olarak bir ihbarda bulunulmuş olması,
  2. Vergi ödevlisinin haber verme dilekçesinden önce vergi ödevlisi nezdinde vergi incelemesine başlanılmış olması,
  3. Olayın takdir komisyonuna intikal ettirilmiş, kaçakçılık fiilinin işlendiğinin tesbit edilmiş olmasıdır.

Beyanda Bulunma

  • Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak onbeş gün içinde verilmesi,
  • Eksik veya yanlış yapılan beyanın, vergi ödevlisinin durumu haber verme tarihinden başlayarak onbeş gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi gereklidir.

 

Verginin Pişmanlık Zammı ile Ödenmesi

Ödemenin geciktiği her ay ve kesri için gecikme zammı oranında bir pişmanlık zammı ile birlikte haber verme tarihinden başlayarak 15 gün içinde ödenmesidir.

Pişmanlık ve Islah Kurumundan Yararlanmanın Sonuçları Vergi ödevlisinin pişmanlık ve ıslah şartlarını yerine getirmesi hâlinde, kendisine vergi ziyaı cezası kesilemez.Ayrıca kaçakçılık (ve kaçakçılığa iştirak) suçlarının işlendiği gerekçesiyle dava açılmasına engel olmakta, dolayısıyla yükümlü bu suçlara ilişkin hürriyeti bağlayıcı cezalardan da kurtulmaktadır.

VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLU

Türk vergi hukukunda kabul edilen anlaşmazlıkların çözüm yollarından birine ve/ya da birkaçına başvurulmasına rağmen, vergi anlaşmazlıklarının çözüme kavuşturulamaması hâlinde, başvurulacak yol, yargısal çözüm yoludur.

Hakem: Taraflar arasında çıkan bir uyuşmazlığı çözmekle görevli kişi ya da kişilere hakem denilmektedir.

Mahkeme: Taraflar arasında çıkan bir uyuşmazlığı çözmekle görevli makama mahkeme denilmektedir.

 Uyuşmazlık: Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan ve mahkemeye intikal ettirilen anlaşmazlığa uyuşmazlık denilmektedir.

Vergi Anlaşmazlıklarının Çözüm Yolları: Vergi idaresi ile vergi ödevlisi arasında ortaya çıkan vergi anlaşmazlıklarının uyuşmazlık hâline gelmeden taraflar arasında çözümlenmesini sağlayan kurumlara vergi anlaşmazlıklarının çözüm yolları denilmektedir.

Yargısal Çözüm Yolu: Vergi anlaşmazlıklarının çözümlenememesi sonucu oluşan uyuşmazlığın yargı organları aracılığıyla çözümlenmesine yargısal çözüm yolu denilmektedir.

Vergi mahkemeleri, vergi uyuşmazlıklarının çözümünde ilk derece mahkemesi olarak görev yapmaktadır. Vergi mahkemeleri kural olarak kurul hâlinde görev yapmakta ve karar vermektedir. Ancak, vergi mahkemelerinin tek hâkimle gördüğü davalar da vardır. Vergi mahkemelerinin kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilmektedir. Ancak, konusu beş bin Türk lirasını geçmeyen vergi davaları hakkında vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz.

 İstinaf incelemesi Bölge İdare Mahkemesi tarafından yapılmaktadır

Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak çözmekle görevli olduğu bazı vergi uyuşmazlıkları bulunmaktadır

Danıştay yalnızca hukuka uygunluk denetimi yaparken, Bölge İdare Mahkemesi esas hakkında da karar verebilir.

Danıştay temyiz mercii olmakla birlikte ilk derece mahkemesi olarak görev yaptığı durumlarda vardır.

VERGİ ANLAŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI-YARGI YOLU İLİŞKİSİ

Vergi uyuşmazlığının çözümü için dava açabilmek için vergi anlaşmazlıklarının çözüm yollarına başvurmak şart değildir.

Uzlaşma – Yargı Yolu İlişkisi

 Tarhiyat öncesi uzlaşmaya başvurulması ve/ya da davet edilmesi üzerine, uzlaşmanın sağ-lanması hâlinde, uzlaşılan vergi ve/ya da ceza hakkında yargı yoluna gidilemez.

Tarhiyat öncesi uzlaşmaya başvurulması ve/ya da davet edilmesi üzerine, uzlaşmanın temin edilememesi ve/ya da uzlaşmanın sağlanamamış olması hâlinde, henüz ortada kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmadığından yargı yoluna gidilmesi düşünülemez.

Vergi anlaşmazlıklarının çözüm yollarından tarhiyat sonrası uzlaşma yoluna başvu-rulması ve uzlaşmanın sağlanması hâlinde, uzlaşılan vergi ve/ya da ceza hakkında yargı yoluna gidilemez.

Uzlaşmanın temin edilememesi ve/ya da uzlaşmanın sağlanamaması hâlinde yargı yoluna gidilebilmektedir.

Hata Düzeltme – Yargı Yolu İlişkisi

Dava açma süresi içinde hata düzeltme yoluna başvurulması hâlinde, dava açma süresi durmaktadır.

Dava açma süresi geçtikten sonra, fakat düzeltme zamanaşımı süresi içinde hata düzeltme yoluna başvurulması hâlinde, vergi dairesinin olumsuz cevabı üzerine yargı yoluna başvurulamamaktadır. Vergi dairesinin olumsuz cevabı üzerine şikâyet yoluyla Maliye Bakanlığına (il özel idaresi vergileri için Valiliğe; belediye vergileri için Belediye Başkanlığına) başvurulması gerekmektedir

Cezalarda İndirim – Yargı Yolu İlişkisi

Cezalarda indirimden yararlanabilmek, dava açmama şartına bağlıdır. Bu itibarla, hem cezalarda indirimden yararlanılması hem de yargı yoluna gidilmesi mümkün değildir.

Pişmanlık ve Islah – Yargı Yolu İlişkisi

Ancak şartları yerine geterilmiş olan başvuru olumlu sonuçlanmazsa başvuran kişi dava yoluna başvurabilir.

Genel Değerlendirme ; Uzlaşmadan yararlanan yargı yoluna başvuramaz; cezalarda indirimden yararlanmak isteyenin dava açmaması gerekir. Yargı kararına konu olan hususlarda hata düzeltme yolunun işletilmesi mümkün değildir.

İlgili Kategoriler

Maliye Ders Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir