Türkiye Cumhuriyeti devletinin yönetim yapısı ders notları



  1. T.C. DEVLETİ’NİN YÖNETİM YAPISI

YÖNETİMİN ÖZÜ

  • Devlet, toplum yararına çalışan, toplum içerisinde ilişkileri düzenleyen, toplumun uyacağı kuralları koyan ve halkını iç ve dış tehditlere karşı koruyan düzene denir . Anayasamıza göre egemenliğin sahibi Türk milletidir. Millet, egemenlik hakkını Anaya­sanın koyduğu esaslara göre yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanır.
  • Türkiye Cumhuriyeti Devletinde, yasama TBMM, yürütme hükümet, yargı ise bağımsız mahkemeler tarafından yapılır. Bu faaliyetlerin ayrı ayrı organlar tarafından yerine getirilmesine “Güçler Ayrılığı İlkesi” denir.
  • YASAMA
  • Millet, kendi hâkimiyetine dayanarak ka­nun yapma yetkisini kabul ettiği bir organa verir. Anayasamıza göre, yasama organı TBMM’dir. Bu yetki devredilemez. TBMM genel oyla se­çilen 550 milletvekilinden oluşur.

TBMM’nin Görevleri

  • Kanun koymak, değiştirmek ve kaldır­mak.
  • Bakanları denetlemek,
  • Para basılmasına karar vermek,
  • Cumhurbaşkanını seçmek,
  • Savaş ilanına karar vermek,
  • Uluslararası antlaşmaları onaylamak.
  • Bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüş­mek ve kabul etmek,
  • Genel ve özel af ilanına karar vermek
  • TBMM, seçimlerin yenilenmesine karar vermek.

   Türkiye Büyük Millet Meclisi ,hükümetin yaptığı işleri meclis araştırması, meclis soruş­turması ve gensoru yollarıyla denetler. Yapılan işlerde yetkiyi kötüye kullanma ya da yasalara ay­kırı bir durum bulunduğunda meclis, hükümeti “güvenoyu vermemek”yoluyla düşürebilir

Bir Yasa TBMM’den Nasıl Çıkar?(Kanun Nasıl Yapılır ?)

  • Hukuk, devletçe konulan ve toplum haya­tını düzenleyen kurallar bütünüdür. Hukuk devle­ti ise yönetimde hukuk kurallarının üstün tutuldu­ğu herkese eşit haklar verilen devleti ifade eder.
  • Hukuk devletinde kurumlar yetkilerini hu­kuk kurallarından alır. Bu nedenle hukuk kuralla­rının milleti temsil eden milletvekilleri tarafından halkın yararı gözetilerek eşitlik ilkesiyle çıkarılma­sı gerekir.
  • Devletin ve toplumun devamını sağlayan hukuk kuralları, herkes tarafından benimsenmesi ve geçerli olması amacıyla birçok kuruluş tarafın­dan denetlenebilir ve düzenlenebilir.
  • Yasalar toplumun ihtiyaçları doğrultusun­da hazırlanır. İlgili komisyonlarda incelenir ve anayasaya olan uygunluğu tespit edilir. Üzerinde gerekli incelemeler yapılan yasa TBMM Genel Kuruluna sunulur.Milletvekillerinin oy çokluğu ile kabul edi­len yasa daha sonra cumhurbaşkanının onayına sunulur. Kabul edilirse resmî gazetede yayınlana­rak yürürlüğe girer. Cumhurbaşkanı tarafından kabul edilmez ise tekrar TBMM’ye gönderilir (Ve­to yetkisi).
  • Cumhurbaşkanı veto yetkisine rağmen ikinci defada kanunu onaylamak zorunda kalırsa kanunun iptali için Anayasa Mahkemesine başvu­rabilir.

YÜRÜTME

       Yürütme kanunları uygulama yetkisidir. Bu yetki ülkemizde anayasaya uygun olarak Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kuruluna verilmiştir.

Cumhurbaşkanı

Cumhurbaşkanı devletin başıdır. Bu sıfat­la Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliği­ni temsil eder. Anayasanın uygulanmasını, devlet kurumlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gö­zetir.

  Bazı Görevleri

  • Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni gerektiğin­de toplantıya çağırmak,
  • Yasaları yayımlamak,
  • Yasaları yeniden görüşülmek üzere Tür­kiye Büyük Millet Meclisi’ne geri göndermek (Ve­to yetkisi),
  • Anayasa değişikliklerine ilişkin yasaları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak,
  • Yasaların, anayasaya biçim ya da esas yönünden aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açmak,
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,
  • Başbakanı atamak ve istifasını kabul et­mek,
  • Türkiye Cumhuriyeti’ne gönderilecek ya­bancı devlet temsilcilerini kabul etmek,
  • Uluslararası anlaşmaları onaylamak ve yayımlamak,
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Başkomutanlığını temsil et­mek,
  • Millî Güvenlik Kurulunu toplantıya çağır­mak,
  • Üniversite rektörlerini seçmektir.
  • Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda da yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, cumhurbaşkanlığı­na vekillik eder ve cumhurbaşkanına ilişkin yetki­leri kullanır.
  • NOT: CUMHURBAŞKANLARIMIZ
  • Mustafa Kemal Atatürk
  • İsmet İnönü
  • Celal Bayar
  • Cemal Gürsel
  • Cevdet Sunay
  • Fahri Korutürk
  • Kenan Evren
  • Turgut Özal
  • Süleyman Demirel
  • Ahmet Necdet Sezer
  • Abdullah Gül
  • Bakanlar Kurulu
    Bakanlar Kurulunun diğer adı hükümettir. Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan olu­şur. Başbakan TBMM üyeleri arasından cumhur­başkanı tarafından atanır. Bakanlar başbakan tarafından belirlenir ve atamaları cum­hurbaşkanının onayına sunulur. Bakan atamasın­da meclis dışından bir kişi de seçilebilir.
    Hükümet, vatandaşların temel hak ve öz­gürlüklerini kullanabilmesi için yasaların işlemesi­ni sağlar.

 Bakanlar Kurulunun Bazı Görevleri

  • Vatandaşa iş olanağı sağlamak (fabri­kalar kurmak)
  • Vatandaşın güvenliğini sağlamak.
  • Yurdu iç ve dış tehditlere karşı koruyarak vatan bütünlüğünü korumak.
  • Vatandaşlarına hizmet götürmek( yollar, köprüler, barajlar vs. yapmak)
  • Tarım ve hayvancılığı geliştirmek.

Başbakanın Bazı Görevleri

  • Hükümeti kurmak.
  • Bakanlar arası işbirliği sağlamak.
  • Hükümet politikasını takip etmek.
  • Cumhurbaşkanın katılmadığı zamanlarda Milli Güvenlik Kuruluna başkanlık etmek.
  • Hükümet programının hazırlanmasını sağlamak

YARGI GÖREVİ

 Yargı yetkisi bağımsız mahkemelere ve­rilmiştir. Yargı organları kişiler arasında veya yö­netenlerle yönetilenler arasında çıkan uyuşmaz­lıkları yasalara uygun olarak çözümler.

 Devletin yargı görevini yürüten mahke­melerin tam bağımsız olmaları gerekmektedir.

 Anayasamıza göre yargı kararları da de­netlenebilmektedir. Bu nedenle yargıyı sağlayan organlar; 

  1. Normal Mahkemeler,
  2. Yüksek Mahkemeler olarak ayrılır.

** Anayasamıza göre, vatandaşlar mahke­me kararlarına karşı bir üst mahkemeye başvura­bilir. Sonuç, ilgili mahkemeye ve vatandaşa bildi­rilir. Böylece, uyuşmazlıklar adil bir şekilde çözü­me kavuşturulmuş olur.

 Anayasamızda belirtilen yüksek mahke­meler şunlardır:

  • Anayasa Mahkemesi
  • Yargıtay
  • Danıştay
  • Askerî Yargıtay
  • Askerî Yüksek İdare Mahkemesi
  • Uyuşmazlık Mahkemeleri.

          Ayrıca insan hakları çiğnenmiş vatandaşlar bütün iç hukuk yollarını denedikten sonra, hak ihlalleri ortadan kalkmazsa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kişisel olarak başvurup haklarını arayabilir­ler.

İlgili Kategoriler

Hukuk Ders Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir