SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ NEDİR?
Satınalma gücü paritesi (SAGP) ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak farklı para birimlerinin satın alma güçlerini eşitleyen bir değişim oranını ifade ediyor.
Bir kilogram domatesin ortalama olarak Türkiye’de 2 TL, ABD’de ise 2,5 dolar olduğunu varsayalım. Bu durumda yıllık geliri 10.000 dolar olan bir Amerikalı yılda (10.000 / 2,5 =) 4000 kg domates alabilir. Aynı miktar domatesi alabilmesi için bir Türk’ün yıllık gelirinin 8.000 TL olması yeterlidir. 1 dolar 1,8 TL’ye eşit ise Amerikalının geliri (10.000 x 1,8 =) 18.000 TL’ye, Türk’ün geliri ise (8.000 / 1,8 =) 4.445 dolara eşit olmaktadır. Amerikalı Türkiye’ye gelir de parasını TL’ye çevirirse bu parayla (18.000 / 2 =) 9.000 kg domates alabilir. Buna karşılık Türk, ABD’ye gider de parasını dolara çevirirse bu parayla (4.445 / 2,5 =) 1.778 kg domates alabilir.
Satınalma gücü paritesi bu iki kişinin ikisinin de gelirini kendi ülkesinde harcadığı varsayımını yapar. Bu durumda Amerikalı 10.000 dolarıyla, Türk ise 8.000 TL’siyle aynı miktar (4.000 kg) domates alabilmektedir. Bu durumda satınalma gücü paritesi şöyle formüle edilir:
SAGP (Türkiye / ABD) = 2 / 2,5 = 0,8 TL / Dolar
Buna göre bir kg domates için ABD’de 1 dolar ödemek gerekirken Türkiye’de 0,8 TL ödenmesi gerekmektedir. ABD’nin hem cari fiyatlarla hem de SAGP’ye göre aynı kişi başına gelire sahiptir. Bunun tek nedeni bu hesaplamalarda ortak para birimi olarak ABD doları kullanılmasından dolayıdır. Almanya ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerde gelirin satın alma gücü düşük, buna karşılık gelişme yolundaki ülkelerde yüksektir. Bu, bize yaşamın gelişme yolundaki ülkelerde daha ucuz olduğunu gösteriyor. Hesaplamaya esas alınan sepette ağırlık gıda maddeleri ve giyeceklerde olduğu için bu sonuç normaldir.