İŞLETMENİN İDDİALARI VE DENETİMİN HEDEFLERİ
- YÖNETİMİN İDDİALARI
1-Var Olma ve Oluşma; İşletme yönetimi finansal kaynaklarda yer alan varlık, yabancı kaynak ve öz kaynakların fiilen var olduğunu ve gelir/giderleri fiilen oluştuğunu iddia etmektedir. (Ör; Kasa hesabında görünen 20.000 TL fiilen kasamızda mevcuttur)
2-Bütünlük; İşletmenin ilgili dönemde yaptığı mali işlemlerin tamamının mali tablolara yansıdığının iddia edilmesidir. (Ör; işletmenin ilgili dönemde yaptığı tüm satışlar satışlar hesabına kaydedilmiştir.)
3-Haklar ve Yükümlülükler; Belirli bir tarihte bilançoda yer alan varlıkların gerçekten işletmeye ait olduğunu ve gözüken borçların da fiilen işletmenin yükümlülükleri olduğunu ortaya koymaktır.
4-Değerleme ve Dağıtım; Finansal tablolarda yer alan hesap bakiyelerinin olması gereken tutarlarda olduğu belirtilmektedir. (Örnek Doğru değerleme yöntemlerinin ve uygun amortisman oranlarının kullanılmış olması)
5-Sunuş ve Açıklama; İlgili hesapların finansal tablolarda uygun bir şekilde sınıflandırıldığı, tanımlandığı ve açıklandığı belirtilmektedir. (Ör; Vadesine 13 ay kalan bir borcun kısa vadeli hesap kalemlerinde değil uzun vadeli hesap kalemlerine gösterilmiş olması)
- DENETİMİN GENEL AMAÇLARI
1-Gerçeklik; Bilançoda yer alan varlık ve kaynaklar bilanço tarihinde müşteri işletmede gerçekten mevcut olmalı olmayan varlıklar ise varmış gibi gösterilmemelidir.
2-Bütünlük; Bilançoda yer alan varlıklar ve kaynaklar bilanço gününde müşteri işletmenin tüm varlıklarını ve kaynaklarını göstermeli ve hiç şey kayıt dışı olmamalıdır. Gerçek hasılat gelir ve gider işlemlerinin tamamı gelir tablosuna kaydedilmiş olmalıdır.
3-Sahiplik ve Yükümlülükler; Bilançoda yer alan varlıklar, bilanço gününde işletmenin mülkiyetinde olan varlıkları, bilançoda yer alan yükümlülükler ise o dönemin borçlarını göstermelidir.
4-Değerleme ve Gidere Dönüştürme; Varlıklar, borçlar, hasılat ve giderler mali tablolarda uygun tutarlarla ifade edilmelidir.
5-Sınıflandırma; İşlemlerin doğru hesaplara kaydedilmesi ve mali tablolarda doğru hesaplara doğru hesaplarda gösterilmesini ifade eder.
6-Zamanlılık; İşlemlerin doğru muhasebe dönemine kaydedilmiş olması gerektiğini ifade eder. Henüz gerçekleşmemiş hasılat, gelir ve giderler gerçekleşmiş gibi kaydedilmemelidir.
7-Açıklama; Mali tablolarda ve ya dipnotlarında yer alan bilgilerin gerektiği şekilde açıklanıp açıklanmadıklarıyla ilgilidir. (Örnek varlıkların rehinli olup olmadığının dipnotlarda açıklanması)
8-Kayıtsal Doğruluk; İşlemlerin doğru hesaplara, hesapların doğru taraflarına ve doğru tutarda kayıt edilmesi gerektiğini ifade eder.
ALACAKLARIN VE SATIŞLARIN DENETİMİNE İLİŞKİN DENETİM AMAÇLARI
- Alacak ve satışların fiili olarak gerçekleşmiş olması, (Gerçeklik)
- Tüm Alacakların Bilanço da, ve tüm satışların gelir tablosuna yansımış olması, (Bütünlük)
- Bilançoda yer alan alacakların işletmeye ait olması (Sahiplik)
- Alacakların ve Satışların uygun tutarlarda ifade edilmesi (Değerleme ve gidere Dönüştürme)
- Alacakların ve Satışların doğru hesaplara kaydedilmesi (Sınıflandırma)
- Alacaklar ve satışlar gerçekleştiği dönemlerde kayıtlara alınmalıdır (Zamanlılık)
- Alacaklara ve Satışlara ilişkin yeterli açıklamaların yapılmış olması (Açıklama)
- Alacaklara ve Satışlara ilişkin muhasebe kayıtlarının doğru tutulması (Kayıtsal doğruluk)
ÖNEMLİLİK VE RİSK
Önemlilik; Mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini etkileyen tutarlara önemlilik denir.
Önemlilik Düzeyi (Eşiği, Tutarı); Finansal tablolardaki yanlış beyanların kullanıcıların mantıksal kararlarını etkilemeyeceğine inandığı maksimum tutardır.
Önemlilik Tutarının Belirlenmesinin Faydaları;
- Denetim kapsamı daha iyi planlanabilir.
- Denetim testlerinin sonucu daha iyi değerlendirilebilir.
Denetçi önemlilik düzeyini üç aşamadan geçtikten sonra saptayabilir.
- Önemlilik hakkında ilk belirlemenin yapılması
- İlk belirlemenin hesap kalanları ve ya işlem sınıflarına dağıtılması
- Olası yanlış beyanların tahmin edilmesi ve toplamların ilk belirlemeyle karşılaştırılması
Önemlilik Düzeyi İle Kanıt Sayısı
Önemlilik düzeyi ile denetçinin toplaması gereken kanıt arasında ters orantılı bir ilişki vardır. Bir hesaba küçük tutarda önemlilik dağıtılmışsa daha fazla kanıt toplanması gerekir