DENETİM YÖNTEMLERİ

• Şekli Denetim ve Maddi Denetim

Şekli Denetim; Bir işletmede tutulmakta olan muhasebe kayıtlarının şekil açısından uygunluğunu araştırmaya yönelik bir denetim yaklaşımlarından biridir.

Maddi Denetim; İşletmeye ait varlıklarda değişiklik doğuran işlemlerin gerçeğe ve amaca uygunluğunu ifade eder.

• Aralıksız Denetim ve Örnekleme Yoluyla Denetim,

Aralıksız Denetim; Ele alınan bir zaman kesiti içerisindeki tüm işlemlerle ilgili kayıt ve belgelerin tek tek gözden geçirilmesidir.

Örnekleme Yoluyla Denetim; Belli bir zaman dilimi içerisinde ele alınan muhasebe kayıt ve belgelerinin tamamı yerine bunların belirli ölçütlere göre seçilen kısmı denetlenir.

• İleriye Doğru Denetim ve Geriye Doğru Denetim,

İleriye doğru Denetim; Denetimin muhasebe tekniğine uygun olarak belgelerden defter kayıtlarına ve mali tablolara doğru bir sıra izlenerek yapılmasıdır.

Geriye Doğru Denetim; Denetimin mali tablolardan başlayıp defter kayıtlarına ve oradan da belgelere kadar devam ederek yapılmasıdır.

• Doğrudan Denetim ve Dolaylı Denetim

Doğrudan denetim; Her bir muhasebe işleminin ayrı ayrı ve doğrudan doğruya incelendiği bir yöntemdir. Her bir işlemin kayıtlara doğru geçirilip geçirilmediği ayrı ayrı ele alınır.

Dolaylı Denetim; Aynı nitelikteki ve ya birbiriyle yakın ilişkisi bulunan hesaplar arasında toplam karşılaştırmaları yaparak bunlar arasında uygunluk araştıran bir yöntemdir.

ÇALIŞMA KÂĞITLARI

Çalışma Kağıtları, denetçinin denetlediği işletme ile ilgili olarak elde ettiği bilgileri uyguladığı denetim prosedürlerini, yaptığı denetim testlerini ve varmış olduğu sonuçları göstermek amacıyla kaydettiği her türlü yazılı belgedir.

ÇALIŞMA KÂĞITLARININ FAYDALARI

• Denetim raporunun hazırlanmasına esas teşkil eder,
• İç kontrol yapısı hakkında bilgi edinilmesinde yardımcı olur,
• Denetçinin görüşüne destek sağlamak,
• Denetçinin kendisini savunmasını sağlamada,
• Gelecek dönemlerdeki denetim çalışmalarında kılavuzluk,

İYİ BİR ÇALIŞMA KÂĞIDINDA OLMASI GEREKEN NİTELİKLER

• Konu ile ilgili olan bilgilere yer verilmelidir.
• Kayıt ve belgelerin doğruluğunu gösteren bilgi ele alınmalıdır.
• Temiz, okunaklı ve anlaşılır olmalıdır,
• Çalışma kâğıdının hazırlanmasına neden olan işin kısa bir özetine yer verilmelidir.
• İleri de kullanılabileceği düşünülen bilgiler yer almalıdır.

ÇALIŞMA KÂĞITLARININ TÜRLERİ VE DOSYALANMASI

Denetim çalışmaları sırasında düzenlenen çalışma kâğıtları içerdikleri bilgileri kullanma süresi bakımından 2 dosyada toplanır.

Sürekli Dosya

Gelecek dönemlerde yapılacak denetimlerde kullanılacak dosyaya sürekli dosya, amacı dönemler itibariyle değişiklik göstermeyen kalemlerle ilgili çalışma kağıtlarının her denetimde tekrar hazırlanmasına engel olmaktır.

Cari (Yıllık) Dosya

Denetimin yapıldığı dönemde hazırlanan çalışma kağıtlarının yer aldığı dosyaya cari (yıllık) dosya adı verilir.

SÜREKLİ DOSYADA BULUNANLAR 1-Ana sözleşme sureti 2-Toplantı tutanakları 3-Hesap planı ve muhasebe yönetmeliği 4-Kira kontratları, tapu sözleşmeleri 5-Faaliyet raporları 6-Vergi beyanname suretleri 7-Önceki yılların denetim raporu suretleri 8-İmza sirküleri 9-Organizasyon şeması

CARİ (YILLIK) DOSYADA BULUNANLAR 1-Denetim Programı 2-İç kontrol soru formu ve alınan notlar 3-Yeni yapılmış olan kontrat ve sözleşmelerin suretleri 4-Düzeltici ve sınıflandırıcı yevmiye kayıtlarının yapıldığı notlar 5-Hesap Analiz cetvelleri 6-Çalışma Mizanı, denetim raporu ve muhasebe raporlarının suretleri 7-Listeler ve yazışmalar 8-Analitik inceleme Tutanakları

Çalışma Kâğıtlarının Muhafazası

Çalışma kâğıtlarının mülkiyeti denetçiye aittir. 3. Kişilerle bu bilgileri paylaşamaz ve 10 yıl saklama mecburiyeti vardır.

İÇ KONTROL SİSTEMİ

İç Kontrol sistemi işletme varlıklarının korunmasını, muhasebe verilerinin doğruluğunun ve güvenilirliğinin kontrolünü, faaliyetlerin etkinliğinin geliştirilmesini ve yönetsel politikalara uygunluğunun desteklemede kullanılan politika ve prosedürlerdir.

Finansal Risk; Uygun olmayan yönetim politikalarının uygulanması ve yolsuzluk işlemleri sonucu, varlıkların kaybı olasılığıdır.

Muhasebe riskleri; Varlıklarla ilgili hesap verme yükümlülüğünün yerine getirildiği raporlarda ve kayıtlarda hata olma olasılığıdır.

İÇ KONTROL SİSTEMİNİN ESAS AMAÇLARI

1. İşletmenin varlıklarını korumak,
2. Muhasebe bilgilerinin doğruluk ve güvenilirliğini sağlamak,
3. Faaliyetlerin verimliliğini ve politikalara uygunluğunu sağlamak,
4. Kaynakların ekonomik ve verimli kullanımını sağlamak,
5. Yönetim tarafından belirlenmiş hedeflere ve amaçlara ulaşılmasını sağlama

İÇ KONTROL SİSTEMİNİN ÖZEL AMAÇLARI

• Yetki;
• Gerçeklik,
• Kayıtsal Doğruluk,
• Bütünlük,
• Sınıflandırma,
• Zamanlılık,
• Varlıkları koruma,
• Mutabakat,

İÇ KONTROL SİSTEMİNİN UNSURLARI

1. KONTROL ORTAMI

İşletme içi ve dışı unsurların oluşturduğu bir ortama, İç kontrol ortamı adı verilir.

İç kontrol ortamının oluşmasını etkileyen etmenler;

• Yönetimin düşüncesi ve yaklaşımı,
• Organizasyon yapısı,
• Yönetimin kontrol yöntemleri,
• İç denetim işlevi,
• Personel politikaları ve prosedürleri,
• Dış etkenler,

1. MUHASEBE SİSTEMİ

Etkili bir iç kontrol yapısının ortaya koyduğu hedefler;

• Kayda alınan işlemlerin gerçekten var olup olmadığı, (Gerçeklik)
• İşlemlerin verilmiş olan yetkiye dayanılarak yapılıp yapılmadığı, (Yetki)
• Gerçekleşen işlemlerin kayıtlara alınıp alınmadığı, (Kayıtsal Doğruluk)
• İşlemlerin uygun bir biçimde değerlenip değerlenmediğini, (Değerleme)
• İşlemlerin doğru hesaplara kaydedilip edilmediğini, (Sınıflandırma)
• İşlemlerin zamanında kayıt altına alınıp alınmadığı (Zamanlılık)
• İşlemlerin tablo ve raporlara gerektiği biçimde yansıtılıp yansıtılmadığı, (Kayıtsal Doğruluk)

1. KONTROL PROSEDÜRLERİ

DENETİMİN PLANLANMASI AŞAMASINDA İÇ KONTROL SİSTEMİ

                Denetimin Planlanmaması aşamasında iç kontrol sistemi hakkında edinilen bilgiler şu amaçlara ulaşmak için kullanılmalıdır;

• Olası hata ve yolsuzluk türlerini belirleme,
• Önemli hata ve yolsuzluk riskini etkileyen faktörleri belirleme,
• Maddi doğruluk testlerini planlama,

Denetçi iç kontrol yapısını 4 aşamada ele alarak inceler;

• İç Kontrol Yapısının tanınması; …………………………………….>     Denetimin planlanması aşamasında yapılır.
• İç kontrol yapısının ön değerlemesi,
• İç kontrol yapısının uygulamadaki etkinliğini test etme, bu üç tanesi denetim faaliyetinin yürütülmesi                      ………………………………………………………………………………………………… aşamasında yapılır.
• İç kontrol yapısının son değerlemesi

İÇ KONTROL SİSTEMİNİN YAPISININ TANINMASINDA YARARLANILACAK BİLGİ KAYNAKLARI

1. İşletmenin örgüt yapısı,
2. İşletmenin hesap planı ve muhasebe yönetmeliği,
3. İşletme yönetiminin yayımladığı genelge ve yönetmelikler,
4. İş tanımları ve açıklamaları,
5. İşletme elemanları ile yapılan görüşmeler,
6. Belge ve kayıtlar,

DENETÇİ İÇ KONTROL SİSTEMİ HAKKINDA BİLGİYİ BELGELEMEK AMACIYLA

• Not Alma Yöntemi (Muhtıra Yöntemi),
• Akış Şemaları Hazırlama Yöntemi,
• Anket (Soru Kağıdı) Yöntemi,

DENETİMİ PLANLAMA SAFHASINDA KONTROL RİSKİNİ DEĞERLEME ADIMLARI

• Kontrol Amaçlarını belirleme,
• Kontrol prosedürlerini belirleme,
• Kontrol zayıflıklarını belirleme ve değerleme,
• Kontrol riskini değerleme (saptama)

İlgili Kategoriler

Muhasebe Ders Notları