ÜRETİM YÖNETİMİ
– Üretim yönetiminin amaçları: Tüketici isteklerini fiyat, zaman, mekan, miktar ve kalite açısından en iyi şekilde karşılamak, Ürün stoklarını minimum düzeyde tutmak, Maliyetleri minimize etmek
– Üretim yönetiminin fonksiyonları: Ön planlama, Planlama, Kontrol
– Ön planlama aşamasında yer alan faaliyetler: Tüketici araştırması ve satış tahminleri, Ürün dizaynı ve ürün yerleştirme, Tesis yatırım politikalarının belirlenmesi, İş yeri düzeninin sağlanması
– “Planlama aşamasında yer alan fonksiyonlar dört temel üretim faktörüne dayanır ve literatürde üretimin 4M’si şeklinde tanımlanır” 4M’de: Malzeme, Makine, Metot, İşgücü yer alır.
– Çalışma Derecesi: Fiili Değer/Standart Değer formülü ile hesaplanır.
– Öğrenme eğrisinin temel prensibi Üretimde tekrar arttıkça zaman ve işçilik maliyetleri azalır.
– Sürekli (seri) üretim tipinin genel özellikleri: Düzenli ve yüksek talep, Yüksek kapasite kullanım kullanım oranı, Düşük ürün hizmet esnekliği
– Kesikli üretim tipinin özellikleri: Düzensiz talep, Üretim hızı düşüklüğü, Kalifiye işgücü kullanımı, Birim maliyetlerin yüksekliği
– Üretim sistemi ile ilgili kararları etkileyen faktörler: Kapasite, Stoklar, İşgücü, Kalite
– PERT/CPM (PERT/Kritik Yol) şebekesi kurulurken izlenmesi gereken aşama sırası: Planlama-Programlama-Maliyet Analizi-Ayarlamalar
– Fabrika düzenlemesini etkileyen faktörler: Talep, Üretim metodu, Kapasite durumu, Standartlar
– Proje tipi üretim sistemlerinden üretim programlaması PERT/CPM ile yapılır.
– Tam Zamanında (JIT) Üretim sistemi; Genellikle talepte çok büyük dalgalanmaların olmadığı sektörlerde kullanılır, Sıfır envanteri hedef alan bir üretim ve stok kontrol tekniğidir, Katılım ve grup çalışması temeline dayanır, Hatalı malı azaltmayı hedefler, İşçiye sorumluluk verilir, Az çeşitte, çok miktarda, düşük maliyette ve yüksek kalitede ürünler üretilir
– Stok kayıtları Malzeme İhtiyaç Planlamasının (MRP) girdileri arasında yer alır.
– Satın alma ile karlılığı arttırma yollarından birisi Satıcı firmaların sayısını azaltmaktır
– Malzeme nakli kapsamında yer alan faaliyetler: Fabrika içindeki ham madde taşımaları, Depolardaki yükleme faaliyetleri, Üretim bandındaki yarı mamulün ilerlemesi, Bürolardaki formların hareketi
– “Malzeme nakli planlamasında çalışmaların daha verimli yürütülmesini ve standartlara uymayı kolaylaştıran ilkelere göre hareket edilir” Bu ilkeler arasında Taşıma makinesinin ağırlığının, taşıdığı yüke oranı küçük olması yer alır.
– Malzeme naklinin verimliliğini etkileyen unsurlar: Taşınacak malzemenin şekli, Taşıma hızı, Taşıma sıklığı, Taşınacak malzemenin hacmi
– Kapasite seçimini etkileyen faktörler: Maliyetler, Talep, Fabrikanın yeri, Finansal kaynaklar, Teknolojik durum
– Kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler: Ham madde kaynaklarına olan uzaklık, Enerji maliyetleri, Pazara yakınlık, İşgücü maliyetleri
– Kuzeybatı Köşe Yöntemi kuruluş yeri seçiminde kullanılan ulaştırma modelidir.
– İstatistiksel kalite kontrolünde, ünite başına unsur sayısının kontrolü için kullanılan şema C şemasıdır.
– Toplam kalite yönetiminde kalite arttıkça maliyetler azalır.
– İş ölçümü teknikleri: Doğrudan ölçme, Faaliyet örneklemesi, Standart bilgilerin analizi, Analitik tahminler yöntemi
– Doğrusal proglamlama modelinin geliştirilmesinde izlenmesi gereken aşamaların sıralaması: Karar değişkenlerinin tespit edilmesi-Amaç fonksiyonunun yazılması-Kısıtlılıkların belirlenmesi
– Doğrusal programlamanın varsayımları: Doğrusallık, Toplanabilirlik, Sınırlılık
– Doğrusal programlama, MODI, Tam sayılı programlama, Kritik yol metodu kesin sonuç verir.
– Sayısal talep tahmin teknikleri: Regresyon analizi, Üssel düzeltme, Trend analizi, Tesadüfi faktör analizi, Korelasyon tekniği
– Bir proje kapsamında yer alan değişkenlerin nasıl ve ne derecede proje karlılığını etkilediğini inceleyerek kritik olan değişkenleri belirlemeyi amaçlayan analiz türü Duyarlılık Analizidir.
– Tecrübe ve sezgiye dayalı tahmin teknikleri: Anket yoluyla satış tahmini, Delphi tekniği, Nominal grup, Tüketicileri yönelik pazar araştırması
– Amaçlara ulaşma derecesine Etkililik denir.
– İşletmede hiçbir duraksama olmaksızın, yetenekli işgücü kullanılarak üretilebilecek maksimum üretim miktarına teorik kapasite denir.
– Bir üretim sürecinin farklı müşteri isteklerine kısa sürede yanıt verebilme yeteneği Esneklik denir.
– Aralarında öncelik bakımında bağımlılık bulunan çok sayıda işlemden oluşan bir işin programlanmasında kullanılan yöntemlerden biri PERT/CPM yöntemidir.
– En düşük maliyetlerin bulunması amaçlandığında kullanılan yöntemler: Lineer Programlama, Transport Modeli, Yükleme, PERT/Maliyet
– Bir zaman serisi analizinde kullanılan geçmişe ait bilgilerde değişmelere sebep olan dört eleman vardır. Bu dört eleman: Trend, Mevsimsel değişmeler, Uzun vadeli çalışmalar, Tesadüfi değişmeler
– Talep tahmininde kullanılacak yöntemin seçimi için dikkate alınması gerekenler: Bilimsellik derecesi, Verilecek kararın niteliği, Zaman, Karar vericinin niteliği
– Satışlardan elde edilen gelirle toplam maliyetin birbirine eşit olduğu ne kar ne de zarar noktasındaki satış miktarına Başabaş üretim miktarı denir.
– Bir bağımlı değişken ile bir veya birden çok bağımsız değişken arasında kurulan neden-sonuç ilişkisini veren analiz Regresyon analizidir.
– Üretilecek olan ürünlerin çeşidini, miktarını ve ne zaman üretileceğini gösteren tablo Ana üretim programıdır.
– İstatistik yöntemleri kullanılarak yapılan bir analizin geçerliliğini gösteren önem derecesine Anlamlılık düzeyi adı verilir.
– Stokları yıllık kullanım miktarlarına göre sınıflandıran stok kontrol yöntemine ABC sistemi denir.
– Başlangıç ve bitiş işlemleri ile onlar arasında yer alan faaliyetlerin sırasını gösteren diyagrama Ağ (şebeke) denir.
– Ekonomiklik (iktisadilik) oranı= Satış geliri/Maliyetler
– Verimlilik oranı= Çıktı değeri/Girdi değeri
– Yeterlilik derecesi= Fiili değer/Standart değer
– Ham maddelerin satın alınması, bunların ürünlere dönüştürülmesi ve onların bir dağıtım sistemi aracılığıyla dağıtılması faaliyetlerinin yönetimine Tedarik zinciri yönetimi adı verilir.
– Birbiriyle fonksiyonel ilişkisi olan ürünlere Ürün dizisi denir.
– Üreticinin kusursuz üretilmiş bir parti malı örnekleme hatası yüzünden reddetme riskine Örnekleme hatası denir.
– Bir birim ürün üretmek için gerekli olan parçaları ve bunların miktarlarını gösteren listeye Ürün ağacı denir.
– Aynı grupta olmakla birlikte birbiriyle aynı olmayan ürün cinslerine Ürün grubu denr
– Bir anonim şirketin, bir başka anonim şirketi tüm aktif ve pasif değerleriyle satın almasına Satın alma denir. (Diğer şirketin rızasıyla gerçekleşiyorsa)
– Bir üretim sisteminde mükemmele ulaşmaya, stok maliyetlerini minimize etmeye, üretim ve tedarik işlemlerini aksatmadan gerçekleştirmeye, kaliteyi arttırmaya ve iş gücünün katılımını sağlamaya dayalı yaklaşıma Tam zamanında üretim sistemi denir.
– Özellikle inşaat sektöründe görülen, ana işletmenin işin bir kısmını başka işletmelere devretme işlemine Taşeronluk denir.
– Herhangi bir ürünün üretilen bir biriminin işçilik ve maliyetinin üretim miktarı ile ilişkisini gösteren grafiklere Öğrenme eğrisi adı verilir.
– Ürünün taşınamayacak kadar büyük veya ağır olması durumunda makinelerin ürünün yanına taşındığı ve çevresinde uygun yerlere konumlandırıldığı yerleşim düzeni Sabit pozisyonlu yerleştirmedir.
– Bir malın bir dönem stokta bulundurulması nedeniyle katlanılan maliyete Stok tutma maliyeti denir.
– Bir firmanın stoklarının bir yıl boyunca kaç kez satılıp yerine yenisinin konulduğunu ifade eden ölçüt Stok devir hızıdır.
– Makinelerin cinslerine ve gördükleri işlere göre gruplandırılarak yerleştirildiği yerleşim düzeni Sürece göre yerleştirmedir.
– İki ya da daha fazla işletmenin belli bir ürün veya pazarda rekabeti ortadan kaldırmak ya da azaltmak amacıyla bir araya gelerek oluşturdukları yapıya Ortak girişim (joint venture) adı verilir.
– Ürünlerin bir siparişi veya sürekli bir talebi karşılamak için belirli miktarlardan oluşan partiler halinde üretildiği üretim şekline Parti tipi üretim denir.
– Eldeki makine ve tesislerin yalnızca belli bir veya birkaç çeşit ürünün üretimi için tahsis edildiği üretim tipi Sürekli üretimdir.
– Tüketicinin zaman miktar ve kalite bakımından özel olarak belirlediği bir ürünün üretildiği üretim tipi Siparişe göre üretimdir.
– Bir ana firmanın yurt dışında başka bir firmaya imalat sürecini, patentini ya da markasını belli bir ücret karşılığı ve belli bir süre kullandırma anlaşması Lisans anlaşması denir.
– Malzeme gereksinimini belirlemek için, ana üretim programı, ürün ağacı ve stok kayıtları bilgilerini kullanan tekniğe Malzeme ihtiyaç planlaması denir.
– Makinelerin bir ürünün ham madde halinden mamul halini alıncaya kadar izlediği rota üzerinde işlemlerin gerektirdiği sıraya göre dizildiği yerleşim düzenine Ürüne göre yerleştirme adı verilir.
– Satın alınan mal miktarı belli bir düzeye ya da tutara ulaştığında, toplam satış tutarı üzerinden sağlanan ek ürüne Miktar iskontosu denir.
– İşletmenin karının sermayeye oranına Karlılık denir.
– Başka işletmelerin yönetim ve denetimlerini ele geçirmek amacıyla o şirketin oy hakkına sahip hisselerini elinde bulunduran şirketlere Holding denir.
– Her bir faaliyet içinde sadece bir zaman faktörünün kullanıldığı büyük ve karmaşık projeleri programlamak, izlemek ve kontrol etmek için kullanılan tekniğe CPM denir.
– Bir ağ diyagramında izlenecek yollardan faaliyet süreleri toplamı en uzun yola Kritik yol adı verilir.
– Aynı üretim dalındaki girişimlerin rekabeti ortadan kaldırmak ya da azaltmak yoluyla pazarı etki altında bırakmak üzere bağımsız ve hukuksal varlıklarını koruyarak birleşmelerine Kartel denir.
– İki ya da daha çok kuruluşun hukuksal ve ekonomik bağımsızlıklarını yitirmeksizin belli bir amacı gerçekleştirmek üzere geçici olarak işbirliğine gitmelerine Konsorsiyum adı verilir.
– Bağımsız ve hukuksal varlıkları olan işletmelerin ortaklaşa bir yönetime girmelerini kabul etmelerinden doğan işletme kümeleşmesine Konsern denir.
– İki ya da daha çok işletmenin doğrudan tekel kurmak amacıyla hukuksal özelliklerini yitirerek sermaye ve yönetimlerini birleştirmesine Tröst denir.
– Bir kuruluşta üst yönetim tarafından kuruluşun genel politikasının bir parçası olarak belirlenen ve kuruluşun kalite ile ilgili hedeflerine Kalite politikası denir.
– Kalite yönetiminin uygulanması için kuruluş yapısı, sorumluluklar, işlemler, süreçler ve kaynaklardan oluşan düzene Kalite sistemi denir.
– Bir üretim ortamında malzeme üretiminin ve hareketinin yalnızca o malzemenin kullanıcıları tarafından yönlendirildiği sisteme Kanban sistemi adı verilir.
– Bir üretim sisteminin fiili üretiminin mevcut kapasiteye bölünmesiyle elde edilen ölçüye Kapasite kullanım oranı denir.
– Bir ürün ya da hizmetin kalite gereklerini karşılamak suretiyle yeterli güveni sağlaması için gereken planlı ve sistematik faaliyetler bütününe Kalite güvencesi denr
– İşletmelerde işleri ile ilgili sorunları tespit eden, inceleyen, çözen ve gönüllü katılımın esas olduğu üye sayısının 3-10 kişi arasında değiştiği gruplara Kalite kontrol çemberleri adı verilir.
– Bir işletmede kaliteye ilişkin olarak tüm bireyler tarafından paylaşılan değerlerin tümüne Kalite kültürü denir.
– Kalitesizliğe meydan vermemek için yapılan maliyetler Kalite (koruma) maliyetidir.
– Modelin verileri ve bu nedenle de buna ilişkin kararın sonuçları hakkında çok az belirsizliğin olduğu matematiksel modellere Deterministik model adı verilir.
– Kalite anlayışının tüm çalışanlara yayılmasını sağlamak amacıyla problemleri çözmek ve işlerin daha iyi yapılmasını sağlamak için bir araya gelen çalışma gruplarına Kalite çemberleri adı verilir.
– Kalite ile ilgili faaliyetlerin ve sonuçların planlanan düzenlemelere uyup uymadığının bu düzenlemelerin etkin olarak uygulanıp uygulanmadığının sistematik ve tarafsız olarak incelenmesine Kalite denetimi denir.
– Optimal kapasite seçimi, stok yönetimi ve denetimi, kuruluş yeri seçimi, teknoloji seçimi tasarıma ilişkin kararlar arasında yer alır.
– Partiler halinde gelen çok çeşitli girdilerin, her amaca uygun esnek olan işlem birimlerinden geçirilerek çok çeşitli parti çıktılarına dönüştürüldüğü üretim sistemi tipi Görev tipi üretim sistemidir.
– Çıktısı belli bir ürün çeşidi olan, işlem ünitelerinin yalnız bu amaç için düzenlendiği ve çok çeşitli girdilerin seri olarak sürece girdiği üretim sistemine tipi Akım tipi üretim sistemi adı verilir.
– Talep tahmininde kullanılan kantitatif modeller: Üssel düzeltme yöntemi, Regresyon analizi, Korelasyon analizi, Trend analizi
– Talepteki belirsizliği ve tedarik süresindeki gecikmeleri karşılamak amacıyla elde bulundurulan stoklara Emniyet stokları denir.
– Her bir stok kalemi için emniyet stoğu düzeyinin hesaplanması gerektiği yöntem Sabit sipariş miktarı yöntemidir.
– Süreç akış şemaları sembolleri standarttır ve genel kabul görmüştür.