Temel Kavramlar
– Her türlü iktisadi faaliyetlerin kişilerin serbest teşebbüsüne ve kişiler arasındaki serbest sözleşmelere bırakıldığı, üretim, tüketim, bölüşüm kararlarının devlet müdahalesi olmadan üretici ve tüketici arasında arz ve talebe göre belirlendiği ekonomik sisteme Serbest piyasa ekonomisi adı verilir.
– Özel girişimin temel unsurları: Özel mülkiyet hakkı, Seçme hakkı, Serbest rekabet, Kar elde etme hakkı
– Başlıca iktisadi faaliyetlerin devlet tarafından yürütüldüğü, üretim araçlarının devletin kontrolünde olduğu, yatırım, üretim ve tüketimin merkezi planlama ile yürütüldüğü ekonomik sisteme Planlı ekonomik sistem adı verilir.
– Girişimciyi yöneticiden ayıran en temel özellik ortaya çıkacak her türlü riski üstlenmektir.
– Başka bir malı üretmek, işletme kurmak ve yeniden alıp-satmak amacıyla mal ve hizmetleri alan kişi ya da kurumlara endüstriyel tüketici denir.
– Talebin oluşması için gerekli koşullar: Bir mala ya da hizmete duyulan istek ve ihtiyaç, Satın alma gücü, Satın alma isteği
– Üretimi için hiçbir çaba harcanmayan ya da örgütlenme gerektirmeyen doğada hazır olarak bulunan mallara Serbest mallar denir.
– Ekonomik mallar tüketim amaçlı kullanılmaz.
– Ekonomik faaliyetler sonucu üretilen mal ve hizmetlerin insan ihtiyaçlarını tatmin özelliğine Fayda denir.
– İşletmenin sürekliliğini sağlamak işletmenin genel amaçlarından biridir.
– İşletmelerin yakın çevre unsurları: İşletme sahipleri, Tüketiciler, Yöneticiler, Tedarikçiler
– Ön proje çalışmaları kapsamında yapılan araştırmalar arasında etik araştırmalar ve ticari araştırmalar yer almaz.
– Kuruluş karar sürecinde yatırım kararı alındıktan sonra fizibilite etüdü kapsamında projenin somutlaştırıldığı ve her türlü ayrıntının belirlendiği aşama Kesin projedir.
– Talep tahmininin yapılması fizibilite etüdünde ekonomik araştırmalar kapsamında ele alınan bir konudur.
– Kuruluş yeri seçiminde kullanılabilecek modern teknikler: Ulaştırma modeli, Dinamik programlama, Karşılaştırmalı yöntemler, Simülasyon
– İşletmenin mevcut yapısıyla belli bir dönemde gerçekleşen üretim kapasitesi fiili kapasitedr
– İşletmede belli bir dönemde “kullanılan kapasite” pratik kapasitesinin altında ise ortaya çıkan kapasite atıl kapasitedir.
– İşletmenin genellikle kendi sağladığı iç ve dış finansman olanaklarını kullanarak büyümesine İç büyüme denir.
– İşletmeler arasında karşılıklı güvene dayanan, yasal açıdan bağlayıcı olmayan, belli amaçların gerçekleşmesine yönelik yazılı ya da sözlü anlaşmalara Centilmenlik anlaşmaları adı verilir.
– Satış fiyatının indirilme oranına göre satış miktarındaki artış oranı daha yüksek ise işletmenin satış geliri artar. Bu durumda marjinal satış geliri pozitif değerler alır. Böyle bir işletmenin fiyat esnekliği birim ile sonsuz esneklik arasında değer alır.
– Önceden belirlenmiş olan standart üretim miktarının gerçek (fiili) üretim miktarına oranına Verimlilik denir.
– Belli bir dönemde elde edilen karın, aynı dönemde işletmede kullanılan sermayeye oranına Karlılık denir.
– Kaynakların iyi kullanılmasına karşılık hedeflerine ulaşılmadığı tespit edilen bir işletmenin etkililik düzeyi düşük, etkenlik düzeyi yüksektir.
– İşletmelerin varlık nedenini açıklayan ve kendilerini nasıl bir işletme olarak gördüklerini tanımlayan kavram Misyondur.
– Büyük miktarda sermaye ve uzmanlık gücü isteyen projelerin gerçekleştirilmesi amacıyla iki ya da daha çok işletmenin, proje süresince hukuki bağımsızlıklarını devam ettirerek bir araya gelmeleri ve proje sonunda bağımsız olarak iş yaşamına devam etmesi şeklinde görülen birleşmelere Konsorsiyum denir.
– İki ya da daha fazla işletmenin hukuki bağımsızlıklarını yitirmeden ekonomik ve finansal bakımdan tek yönetim altında birleşerek maliyetleri düşümek, teknik, üretim, pazarlama ve örgütlenme gibi konularda birbirlerini tamamlamak amacıyla yaptıkları dikey işbirliklerine Kartel adı verilir.
– İş değerleme yöntemleri: Sıralama yöntemi, Sınıflama yöntemi, Puan yöntemi, Faktör karşılaştırma yöntemi
– Kişilerin; başarıyı kendilerinden, başarısızlığı ise başkalarından bilme yanılgısına Öze yontan taraflılık adı verilir.
– İki veya daha fazla işletmenin, kendi faaliyetlerine devam ederken bir yandan da belirli bir iş alanında süreli veya süresiz olarak kaynaklarını ve faaliyetlerini birleştirip sermaye katılımı yoluyla yeni bir kimlik altında işletme kurmalarına Ortak girişim adı verilir.
– Duraklamalar sonucu ortaya çıkan kapasiteye Esnek kapasite denir.
– Mamulün üretiminin, dış pazarda yerel bir üreticiye yaptırıldığı strateji Sözleşmeli üretimdir
İŞLETME YÖNETİMİ
– Organizasyon içinde çalışanların belirli bir hedefi gerçekleştirmek üzere kendi arzularıyla davranmalarına Motivasyon denir.
– Örgüt içinde insanların doğasına ilişkin olarak çalışanları melek-şeytan, çalışkan-tembel, ileri görüşlü-dar görüşlü, sorumluluk sahibi-sorumsuz, siyah ve beyaz şeklinde değerlendiren yaklaşım X-Y Teorisidir.
– İşletmelerde çalışanların düşük üretim düzeylerini yukarıya çekmek ve bu sayede işletme ve çalışanların kazançlarını arttırmaya dayanan ücret sistemine Değişken parça başı ücret sistemi adı verilir.
– Ana (kök) ücret sistemleri: Değişken parça başı ücret sistemi, Grup parça başı ücret sistemi, Gantt ücret sistemi, Emerson ücret sistemi
– Özendirici ücret sistemleri: Halsey ücret sistemi, Rowan ücret sistemi, Emerson ücret sistemi, Değişken parça başı ücret sistemi
– İşi yapanlar ile işin nasıl ve ne şekilde yapılacağını planlayanlar arasında bir ayrıma giderek fonksiyonel formenlik fikrini ortaya kişi Taylor’dur.
– Bilimsel Yönetim Yaklaşımının ana ilkeleri: Yüksek çıktı elde etme, Koordinasyon sağlama, Bilimsel Yöntem ve Teknikler kullanma, Yüksek verim için çalışanların eğitilmesi
– Bürokratik organizasyon yapısının özellikleri: Fonksiyonel uzmanlaşmaya dayalı işbölümü, Açık bir şekilde belirlenmiş bir yapı, Örgüt içinde kişisel olmayan ilişkiler, Yeteneğe dayalı bir personel seçim ve terfi sistemi
– Açık bir sistem olarak örgütü ortak özellikleri: Enerji alma, Enerjiyi işleme, Çıktı, Feedback
– Uzmanlaşma ya da iş basitleştirmenin sağlayacağı yararlar: İşçiler ustalıklarını yalnızca bir alanda yoğunlaştıracakları için verimlilik artar, Karmaşık işlerin başarılması kolaylaşır, İşçilerin seçilme ve eğitim süreci kısalır, İşçiler belli bir alanda uzmanlaşacakları için kendilerinden daha etkili bir şekilde yararlanılabilir
– İşlevsel benzerlik ilkesinin kullanım derecesini arttıran etmenler: Personelin nitelikli olması, İşlevlerin birbirine benzerliği, Denetim yapma isteği, Güdüleme yapma isteği
– Eşgüdümlemede karşılaşılan sorunlar: Örgütün büyüklüğü ve karmaşıklığı, Zayıf ve güçsüz liderlik, Yönetim-danışman çatışması, Değişime direnç gösterme
– Etkili bir eşgüdümlemenin sağlanabilmesi için gerekli koşullar: Yetki ve sorumlulukları açığa kavuşturma, Liderlik becerilerini kullanma, Eşgüdüm sonuçlarını değerlendirme, Etkili bir iletişimi kolaylaştırma
– Örgütte benzer nitelikteki işlerin bir araya getirilmesi sonucu oluşan departmanların, organizasyon içinde ayrı ayrı bölümlendirilmesi sonucu ortaya çıkan bölümlere ayırma tipine İşlevlere göre bölümlere ayırma denir.
– İşlevlere göre bölümlendirmenin yararları: Uzmanlaşmayı kolaylaştırır, Benzer işlerin bir araya getirilerek yapılmasına yardımcı olur, Yöneticilerin işini kolaylaştırır, Kolay denetim
– İşlevlere göre bölümlendirme yönteminin örgüt büyüdükçe ortaya çıkan sakıncaları: Merkezden yönetim sorunu artar, Kontrol güçleşir, Eşgüdüm zorlaşır, Karar vermede gecikmeler yaşanır
– Yetki devrini arttıran unsurlar: Örgütün büyüklüğü, Örgütün karmaşıklığı, Mevcut personelin yetki devrine yatkınlığı, Coğrafi yayılma
– Denetim alanının daraltılmasına Çalışanların yeterli tecrübe ve uzmanlıklarının olmaması, Kullanılan teknolojinin karmaşıklığı, İşlerin birbiriyle ilişkili olması, Örgütün karmaşıklığı sebep olur.
– Matriks tipi bir örgütlenmenin sonucunda ortaya çıkacak sonuçlar: Kaynakların verimli kullanımı, Değişim ve belirsizlik koşullarında esneklik elde etme, Teknik kusursuzluk, Çalışanların güdülenmesi
– Doğan (biçimsel olmayan) örgütün sağlayacağı yararlar: Biçimsel yapıdaki eksikliklerin giderilmesine katkı sağlar, Biçimsel örgüt ilkelerinden sapmaları gidermeyi sağlar, Örgüt içi iletişimin gelişmesine sebep olur, Çalışanlara duygusal yönden destek sağlar
– “Cezalandırılan davranış tekrarlanmaz” anlayışı Sonuçsal şartlandırma yaklaşımı motivasyon teorisi kapsamında ele alınır.
– Bir iş o işi yapan için anlam taşımadığında, işi yapanın aynı düzeyde ve benzer becerileri gerektiren bir işe verilmesine İş değiştirme adı verilir.
– Bir işin içeriğinin ve o işe ilişkin sorumluluk düzeyinin, o işi yapan personelin motive olmasını sağlayacak bir biçimde değiştirildiği iş tasarım yöntemi İş zenginleştirmedir.
– İş özellikleri modelinin unsurları: Geri bildirim, Bağımsızlık, Görev kimliği, Görevin önemi
– Japon tipi örgüt modelinin unsurları: Yaşam boyu istihdam, Kollektif sorumluluk, İşçiye insan olarak bakan bütüncül görüş, Üstü örtülü kontrol mekanizmaları
– Amerikan tipi örgüt modelinin unsurları: Kısa süreli istihdam, Bireysel karar verme, Açık kontrol mekanizmaları, Uzmanlaşmış kariyer, Bireysel sorumluluk
– 7-S Modelinin unsurları: Stil, Strateji, Beceri, Sistemler, Personel, Yapı, Shared Values
– Davranışsal liderlik kuramları: Likert Kuramı, Yönetsel Diyagram Modeli, Ohio Eyalet Üniversite Modeli, Michigan Üniversitesi Önderlik Çalışmaları
– Durumsal önderlik teorisi kapsamında ele alınan modeller: Etkin Önderlik Modeli, Amaç-Yol Teorisi, Önderlik Doğrusu (Şeridi) Kuramı, Üç Boyutlu Önderlik Modeli
– Etkili önderlik koşulları: Önder öncülük yapmalıdır, Önder bütün durumu göz önünde tutmalıdır, Önder emir verirken mevcut kanallardan yararlanmalıdır, Önder uyulmayacak emirler vermemelidir
– Örgüt içinde yürütülen kontrol sürecinin temel aşamaları: Amaç, plan ve politikaların ışığında, standartların belirlenmesi, Yapılan faaliyetlerin değerlendirilmesi, Mevcut faaliyetlerin sonuçlarının önceden belirlenen standartlarla karşılaştırılması, Düzeltme kararı verme
– Etkili bir kontrol sistemi için gerekli koşullar: Örgütsel yapıya uygunluk, Düzeltici eylem gösterme, Esneklik, Duruma uygunluk
– Klasik yönetim anlayışının özellikleri: Emir-komutaya dayalı yönetim, Ödül-cezaya dayalı motivasyon, Kabul edilebilir hata düzeyi, Katı liderlik anlayışı
– Sistem yaklaşımı alt sistemler arası etkileşimi savunur.
– Aşağıdan yukarıya iletişimi etkileyen engeller: Örgütün büyüklüğü, Amirin davranışı, Astın statüsü, Her kademede bilgilerin değişikliğe uğraması
– İletişimi etkileyen teknik engeller: Zamanlama, Aşırı bilgi yükleme, Gürültü
– İletişimde karşılaşılan psikolojik güçlükler: Süzgeçleme, Duymak istediklerini duyma, Güven ve açıklık, Kıskançlık
– Etkili bir iletişim gerekli yöntemler: Geri bildirimde bulunma, Etkili dinleme, Alıcının dünyasına karşı duyarlılık, Sözlü anlatımın yanında eylemle açıklama
– Yöneticilerin zamanı etkili bir şekilde kullanma yolları: Kişinin kendini yönetmeyi bilmesi, Önceliklerin belirlenmesi, Kesintilerin ortadan kaldırılması, İşe yoğunlaşma
– Stres yaratabilecek örgütsel etmenler: Görev gerekleri, Rol gerekleri, Örgütsel yapı, Kişiler arası ilişkiler
– Bireysel stres kontrol yöntemleri: Zamanı etkili kullanma, Spor Yapma, Gevşeme, Sosyal destek sağlama
– Stresi kontrol altına almak için başvurulan örgütsel yaklaşımlar: İşe alma ve yerleştirme uygulamaları, Görevlerin yeniden düzenlenmesi, Örgütsel iletişimi sağlama, Çalışma koşullarının iyileştirilmesi
– Bir seçeneği tercih etmede kişinin ya da topluluğun zorlukla karşılaşması ve bunun sonucu olarak karar verme yetisinin kaybolmasına Çatışma denir.
– Bir örgütte çatışmaya sebep olan etkenler: Amaç farklılıkları, Algısal farklılıklar, Komuta-Kurmay ilişkileri, Aynı kaynağa bağımlı olma
– Örgütsel çatışmanın kontrol edilmesinde Kaçınma en az tercih edilen yöntemdir.
– Örgüt içi çatışmayı başka bir noktaya odaklanarak çözme girişimi Ortak düşman saptamadır
– Örgütsel krizin temel özellikleri: Örgütün varlığını tehdit etmesi, Krizin çözümü için yeterli bilgi edinememe, Acil çözüm gerektirmesi, Karar alıcılarda gerilm yaratması
– Krize sebep olan çevresel etmenler: Ekonomik sistemin durumu, Teknolojik gelişmeler, Siyasi oluşumlar, Uluslararası çevresel değişimler
– Çalışanların işlerinde uzmanlaşmaları, o işte ilerlemeleri ve zamanlar daha çok maddi ve sosyal kazanımlar elde etmelerine Kariyer denir.
– Çalışanların belli bir yerde toplanmadığı, değişik coğrafi bölgelerdeki işletmelerin bir ürün ya da hizmetin üretiminin belirli aşamalarından sorumlu olduğu, teknolojinin imkanlarıyla sürekli bir iletişim içinde bulunan ve sanki tek bir işletmeymiş gibi müşterilerine hizmet sunan örgütlere Sanal organizasyon adı verilir.
– Bir haberleşme sürecinde iletilen mesaj konusunda gelen olumsuz cevap ya da tepkiye Olumsuz geri besleme denir.
– Örgütün ihtiyaç duyduğu insan kaynağının tespit edilmesi, bu ihtiyacın hangi kaynaklardan karşılanacağının belirlenerek adayların bulunması ve bu adaylar arasından birtakım yöntemlerle işe uygun personelin seçimi ve işe yerleştirilmesi faaliyetlerine Kadrolama denir.
– Toplam kalite yönetimi düşüncesinin bir parçası olan sürekli iyileştirme, sürekli gelişim felsefesine Kaizen denir.
– İşletmenin bir mal veya hizmetin üretimin kendisinin yapması yerine, dışarıdaki işletmelerden satın almasına Dış kaynaklardan yararlanma denir.
– Yöneticilerin üstlenmiş oldukları görevi başarabilmeleri için birtakım bilgi, araç ve teknikleri kullanabilme becerisi Teknik beceridir.
– İdarecilerin organizasyon içinde tespit edilen amaçlara ulaşma için yazılı ve sözlü iletişim kanallarını kullanarak bilgi edinmesi Haberleşme becerisidir.
– Yöneticilerin, organizasyon içindeki ve dışındaki kişileri anlayabilmesi, bu kişilerle uyum içinde çalışabilmesi İnsan ilişkileri becerisidir.
– Yöneticilerin örgüt içindeki problemlerin çözülmesinde, birtakım iş olasılıklarının analiz edilmesinde rasyonel ve bilime dayalı anlayış ve yöntemleri kullanabilme becerisi Analitik beceri olarak ifade edilir.
– Yöneticilerin, karşılaştıkları farklı seçenekler arasından en uygun olanını seçebilme becerisi Karar verme becerisidir.
– Yöneticilerin, organizasyonun sahip olduğu yapıyı ve ilişkileri kavrayabilmesi ve örgüt içindeki her bir departmanın veya birimin örgütün temek amaçlarına ne ölçüde hizmet ettiğini değerlendirme becerisi Kavramsal beceridir.
– Değişken parça başı ücret sistemini geliştiren ve organizasyon içinde kullanımını sağlayan kişi Taylor’dur.
– Klasik yönetim ve organizasyon teorisi için Bilimsel Yönetim Yaklaşımını geliştiren ve bu yaklaşımın fikir babası olan araştırmacı Taylor’dur.
– Organizasyon içinde tamamlanmış veya tamamlanacak olan işleri gösteren ve projenin tüm aşamaları arasındaki ilişkileri belirten şemaya Gantt çizelgesi adı verilir.
– Öncülüğünü Fayol’un yaptığı ve klasik yönetim ve organizasyon teorisi içinde kendine yer bulan yaklaşım Yönetim Süreci Yaklaşımıdır.
– Fayol tarafından sınıflandırılan işletmedeki faaliyetler: Teknik faaliyetler, Ticari faaliyetler, Finansal faaliyetler, Muhasebe faaliyetleri
– Klasik yönetim teorisi içinde yer alan Bürokrasi Yaklaşımını geliştiren sosyolog Weber’dir.
– Örgüt içinde kullanılan yetkinin yasal olması gerektiğini, karizmatik veya geleneksel yetkinin kullanılmaması gerektiğini savunan sosyolog Weber’dir.
– Örgüt içinde çalışanların performansları ile çalıştıkları ortam arasında varolan ilişkileri test etmek amacıyla yürütülen çalışmalara Hawthorne Deneyleri adı verilir.
– Etkili planlamayı engelleyen etmenler: Zamanın genişliği, Yönetsel sorunlar, Planlama masrafları, İnsan etmeninin sebep olduğu sorunlar
– SWOT Analizinin unsurları: Örgütün güçlü yönleri, Örgütün zayıf yönleri, Örgütün karşılaştığı fırsatlar, Örgütün karşı karşıya kalabileceği tehditler
– Örgüt içinde hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığının belirlenmesine yardımcı olan araçlara Standartlar adı verilir.
– Karar almaya, kişilerin hareketlerine ve etkili olabilecek bir düşünceyi eyleme dönüştürmeye yardımcı olan genel nitelikli rehbere Politikalar denir.
– Kast ve Rozenweig’e göre planlamanın temel boyutları: Tekrarlanabilirlik, Zaman, Kapsam, Örgütsel düzey
– Bir örgütün, rakiplerini analiz etmesi ve rakiplerine göre konum almasını içeren, belirsizlik düzeyi yüksek olan üst yönetim tarafından uygulanan uygulamalara Strateji denir.
– Belirlenen stratejilere göre örgüt içinde her bir departmanın izleyeceği plan ve programlara ya da alt stratejilere Teknik denir.
– Amaçlara Göre Yönetim olarak bilinen yaklaşım Peter Drucker’e aittir.
– Örgüte yönelik uzun dönemli amaçların yöneticilerin ve çalışanların birlikteliğinde belirlendiği ve belirlenen bu amaçlara yönelik olarak eylem planlarının yine birlikte hazırlandığı, elde edilen sonuçların birlikte değerlendirilerek, sapmalara ilişkin düzeltici eyleme geçildiği yönetim yaklaşımı Amaçlara Göre Yönetim Yaklaşımı’dır.
– Planlama sürecinin temel ögeleri: Mevcut durumun değerlendirilmesi, Verilerin toplanması, Verilerin değerlendirilmesi, Planlamanın ne kadar bir süre alacağının tespiti
– Hedeflerin ve bu hedeflere ulaşmak için yapılması gereken uygulamaların belirlenmesi sürecine Planlama denir.
– Örgüt içinde amaçları belirlerken göz önüne alınması gereken unsurlar: Amaçlar açık olmalıdır, Amaçlar arasında eşgüdüm olmalıdır, Amaçlar iddialı olmalıdır, Astlar amaç belirlemeye katılmalıdır
– İstenen ilişkileri kurma yoluyla dış çevreyi denetleme yolları: Birleşmeler, Ortak girişim, Reklam, Halkla ilişkiler
– Çevredeki belirli alanlarda söz sahibi kimselerin örgütün karar mekanizmalarında görevlendirilmesine Kooptasyon denir.
– Örgütü etkileyen çevresel faktörler: İçinde bulunulan sektör, Örgüt içinde kullanılan ham madde, Teknoloji, Devlet
– Çevre ve örgüt arasında malzeme, kaynak, hizmet ve para akışını düzenleyen kurumlara Tampon kurumlar denir.
– Örgütün çevresindeki birey ve örgütlerle ilişki kuran, örgüt ile çevre arasındaki bilgi alışverişini gerçekleştirip planların ve faaliyetlerin eşgüdümlenmesini sağlayarak belirsizliği azaltan birimlere Sınır bağlantı rolleri adı verilir.
– Çevresinden birtakım girdileri alarak bunları işleyen ve enerjiye dönüştüren, nihayetinde bunları çıktılar biçiminde yine çevreye veren sistemlere Örgüt denir.
– Örgüt tiplerine ilişkin sınıflandırmalar: Otorite yapısına göre örgütler, Amaçlarına veya işlevlerine göre örgütler, Kullanılan teknolojiye göre örgütler, Denetim ve düzenlemeye dayanan örgütler
– Yönetimin örgüt içerisinde gerçekleştirmesi gereken yönetsel işlevler: Planlama, Örgütleme, Personel Alma, Bütçeleme
– Hawthorne Araştırmalarını yürütün kişilerden biri Elton Mayo’dur.
– Bir bütünün değerinin o bütünü oluşturan parçaların toplamından daha büyük bir değer ifade etmesine Sinerji (Holizm) denir.
– Organizasyon içinde farklı fonksiyonel bölümlerin formal yapıları ile bu bölümlerdeki yöneticiler arasındaki bilgi ve hissetmeye dayalı ayrılıklara Örgütsel farklılışma denir.
– Belli bir amacı ya da uygulamayı gerçekleştiribilmek için ortaya konan basamaklar serisine Usul denir.
– Örgüt içinde çalışanların davranışlarına yön veren, çok kesin ve açık bir biçimde belirlenmiş, kişiye takdir hakkı tanımayan düzenlemelere Kural denir.
– Organizasyon içinde yerine getirilecek bir faaliyetin diğer faaliyetlerden ayrılması ve bu faaliyetin belirlenmesine İşlev denir.
– Organizasyon içinde yapılacak işlerin tek bir kişi tarafından yerine getirilmesi yerine, işin küçük parçalar haline getirilerek o işin uzmanı tarafından yapılmasına İş bölümü denir.
– İş bölümü ve buna bağlı olarak uzmanlaşma konusunu sistemli bir şekilde inceleyen düşünür Adam Smith’tir.
– İşletmenin faaliyetlerini etkili bir biçimde sürdürebilmesi ve amaçlarına ulaşmasını sağlayabilmek için, örgüt içindeki tüm faaliyetlerin birbiriyle uyum içinde yürütülmesi, bir araya getirilmesine Eşgüdümleme denir.
– Birbiriyle bağlantılı ya da benzerlik gösteren fonksiyonların yönetilebilecek büyüklükteki birimler için biraraya getirilmesine Departmanlara ayırma denir.
– Bölümlere ayırma türleri: İşlevlere göre bölümlendirme, Ürüne göre bölümlendirme, Coğrafik bölümlendirme, Müşterilere göre bölümlendirme
– Birden çok ürün ya da hizmet üreten işletmelerde üretilen her bir ürüne yönelik olarak oluşturulan bölümlendirme tipi Ürüne göre bölümlendirmedir.
– Bir organizasyonun farklı coğrafi bölgelerde faaliyet göstermesi durumunda her bir kuruluşun ayrı ayrı gruplandırıldığı bölümlendirme tipi Yersel (Coğrafik) bölümlendirmedir.
– Coğrafik (yersel) bölümlendirmenin yararları: Yerel pazara daha iyi hizmet eder, Kullanılacak girdiler o bölgeden sağlandığında maliyet tasarrufu sağlar, Yerel satıcılardan yararlanma olanağı sağlar, Merkezi otoritenin iş yükünü azaltır
– Örgüt faaliyetlerinin, o faaliyetin iş akış proseslerine göre bölümlendirilmesine Sürece göre bölümlendirme adı verilir.
– Herhangi bir konuda karar alma ve buna bağlı olarak alınan kararın yerine getirilebilmesi için çalışanlara talimat verme hakkına Yetki denir.
– Organizasyonda hedeflere ulaşabilmek için çalışanlara birtakım görevler verilmesi bu görevleri başarmak için de çalışanların yetkiyle desteklenmesi sürecine Yetki devri denir.
– Personelin kendisine verilen yetki ile karar alamaması durumunda, sorunu üst yönetime iletmesine İstisna ilkesi denir.
– Personelin kendisine verilen işe ilişkin faaliyetlerin üstesinden gelme yükümlülüğüne Sorumluluk denir.
– Yetki ve sorumluluğa ilişkin ilkeler: Hesap verme ilkesi, Kumanda birliği ilkesi, Eşit yetki ve sorumluluk ilkesi, Dikey yetki zinciri ilkesi
– Bir organizasyonda bir çalışanın yalnızca bir yöneticiye karşı sorumlu olma ilkesine Kumanda birliği ilkesi denir.
– Bir yöneticinin emri altında bulunan çalışanları etkili bir biçimde yönlendirebilmesi ve kontrol edebilmesi için, o yöneticiye bağlanması gereken çalışan sayısını belirten ölçüte Denetim alanı denir.
– Örgüt içinde bir astında yalnızca bir amire karşı sorumlu olma ilkesinin istisnasını oluşturan örgüt modeline Matriks örgüt denir.
– İşlerin birbirine benzer olması, Örgütün durağan bir yapıda olması, İşlerin standartlaşmış olması, İşlerin basit olması denetim alanının arttırılmasına imkan verir.
– Çalışmaları gözlemlenen çalışanların, kendilerinin incelendiğini bilerek normalden farklı davranmalarına Hawthorne etkisi denir.
– İnsan doğasını açıklarken insanları olgun ve olgunlaşmamış insanlar olmak üzere ikili bir sınıflandırmaya tabi tutan kişi Argyris’tir.
– İnsan davranışlarının ve insana yönelik eleştirilerin McGregor’un X-Y kuramında olduğu gibi kesin yargılar içermeyeceğini, duruma göre değişebilecek özellik gösterdiğini savunan görüşe Z Kuramı adı verilir.
– İnsan ihtiyaçlarını varolma, aidiyet ve gelişme şeklinde üçlü bir ayrıma tabi tutan kuram Alderfer’e aittir.
– Motivasyonu sağlayan faktörleri sağlık etmenleri ve güdüleyici etmenler biçiminde sınıflandırmaya tabi tutan kişi Herzberg’tir.
– Motivasyon sağlamada kapsam kuramları içinde İhtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımı, VAG yaklaşımı, İkili etmen kuramı, İhtiyaçların yönlendirilmesi kuramı yer alır.
– Motivasyon sağlamada süreç kuramları içinde Eşitlik modeli, Beklenti kuramları, Amaç modeli, Davranış şartlanması yaklaşımı yer alır.
– Örgütlerde güdülemeyi sağlayacak araç ve teknikler: Para, İş rotasyonu, İş zenginleştirme, İş genişletme
– Etkin olan organizasyon ile etkin olmayan organizasyonları birbirinden ayıran yapısal ve davranışsal faktörlerin neler olduğu ile ilgili olarak dört farklı yönetim ve liderlik modelinden bahseden kişi Likert’tir.
– Örgütsel yapıda liderlik ve yöneticilik anlayışını istismarcı otokratik, yardımsever otokratik, katılımcı ve demokratik şeklinde bir sınıflandırmaya tabi tutan model Sistem 1-4 Modelidir.
– Başarma ihtiyacı teorisi (İhtiyaçların yönlendirilmesi kuramı) Mc Clelland’a aittir.
– Davranış şartlanması yaklaşımı Skinner’e aittir.
– X-Y Teorisine karşı bir görüş olarak geliştirilen Z teorisi Reddin’e aittir.
– Kişilerin şu ya da bu nedenle bir davranış sergilediklerini, önemli olanın, personele bu davranışı sonucunda verilecek ödül veya cezaya bağlı olarak, söz konusu davranışı tekrar etmesinin engellenmesi veya sağlanması olduğunu ileri süren görüşe Davranış şartlanması yaklaşımı denir.
– Organizasyon içinde yapılan işlerde verimi sağlamak için işlerin yapılış biçimini ve özelliklerini değiştirme sürecine İş tasarımı adı verilir.
– İş tasarım yöntemleri: İş değiştirme, İş genişletme, İş zenginleştirme, İş rotasyonu
– Japon ve Amerikan örgüt modellerinin özelliklerinin bir sentezi olarak ortayan çıkan örgüt modeline Z tipi örgüt adı verilir.
– French ve Raven’e göre gücün kaynakları: Biçimsel güç, Korkutma gücü, Ödüllendirme gücü, Uzmanlık gücü
– Etkin önderlik modeli Reddin’e aittir.
– Önderlik kuramları içinde davranış kuramlarından biri olan olan yönetsel diyagram modeli Blake ve Mouton’a aittir.
– Önderlik kuramları içinde durumsal önderlik modellerinden biri olan önderlik doğrusu kuramı Tannenbaum ve Schmidt’e aittir.
– Tüm örgütü ilgilendiren örgüt değiştirme çabalarına Örgüt geliştirme denir.
– Örgüt geliştirme modelleri: Ekip oluşturma, Amaçlara göre yönetim, Yönetsel diyagram yöntemi, Duyarlılık eğitimi (T grubu çalışmaları)
– Örgüt içinde çalışanların, yaptıkları davranışların diğer çalışanlar üzerinde yarattığı etkiyi düşünmelerini, onların düşüncelerine saygılı olmayı ve kendilerini onların yerine koymalarını sağlayan örgütsel etkililiği artırmaya yönelik örgüt geliştirme modeli T grubu çalışmalarıdır.
– Karar vermede kişiye yardımcı olan kestirme yollara Höristik denir.
– İletişimin unsurları: Gönderici, Alıcı, Kanal, Mesaj
– İletişimde yer alan kanal değişkenleri: Sözlü iletişim, Sözsüz iletişim, Yazılı iletişim, Elektronik araçlar
– Biçimsel (resmi) iletişim sistemleri: Aşağıdan yukarıya iletişim, Yukarıdan aşağıya iletişim, Yatay iletişim, Çapraz iletişim
– İletişimde kullanılan sözcüğün alıcı tarafından ne anlama geldiğiyle uğraşan bilim dalına Semantik adı verilir.
– İletişim sürecinde göndericiye ilişkin değişkenler: İletişim becerileri, Göndericinin ihtiyaçları, Tecrübe alanı, Makam
– İletişim sürecinde alıcıya ilişkin değişkenler: Tutum, Duygu, Taraflılık, Saygınlık
– İletişim sürecinde kanala ilişkin değişkenler: Mimikler, Hareketler, Sözcükler
– Etkili bir kontrol sisteminde yer alması gerekli koşullar: Sapmaları derhal bildirmesi, Yeterlilik, İktisadilik, Anlaşılabilirlik
– Karar verme sürecini etkileyen etmenler: İyi karar verme kaygısı, Dış çevrenin yapısı, Kararları doğru zamanda iletememe, Kararların iletilmesinde kullanılan yöntem
– Karar almada katılımın sağlayacağı yararlar: Farklı bakış açılarına sahip olma, Eşgüdüm sağlama, Genç yöneticilere tecrübe sağlama, Farklı fikirleri temsil etme
– Karar almada katılımın neden olacağı sakıncalar: Bireysel sorumluluktan kaçmaya yardımcı olması, Uzlaşma sağlayamama, Karar almada gecikmelerin yaşanması, Astların amirin düşüncelerini tekrarlaması
– Örgütsel çatışmaya sebep olan unsurlar: Bölümler arasındaki karşılıklı bağımlılık, Bölümler arasındaki amaçlardaki farklılıklar, Bölümler arasındaki algısal farklılıklar, Uzmanlara ihtiyacın artması
– Örgütsel çatışmanın yönetilmesinde kullanılan yöntemler: Sorun çözme, Kaynakların genişletilmesi, Kaçınma, Yumuşatma
– Örgütlerin krizle karşı karşıya kalmasına sebep olan etmenler: Ekonomik sistemdeki dönüşümler, Teknolojik gelişmeler, Kültürel değişim, Yasal değişiklikler
– Kariyer aşamaları: Oluşum, Gelişme, Çekilme, Sürdürme
– Kariyer kalıpları: Kararlı kariyer kalıbı, Geleneksel kariyer kalıbı, Kararsız kariyer kalıbı, Çoklu deneme kariyer kalıbı
– Kuralları öğrenme, telkin edilme ve eğitilme gibi bir örgütle ya da bazı alt birimlerde nelerin önemli olduğunun öğretilmesine Örgütsel sosyalizasyon denir.
– Bireysel kariyer amaçlarının ve bireyin bu amaçları başarması için gereken araçların belirlenmesi sürecine Kariyer planlaması adı verilir.
– Müşteri beklentilerine ve çevredeki değişime mümkün olduğunca çabuk cevap verebilmek amacıyla, organizasyon içindeki katma değer yaratmayan faaliyetler ve kadrolar elenerek ortaya çıkan örgüt tipi Yalın örgütlerdir.
– İşletmede yeni pozisyonların oluşturulması, eski pozisyonların tamamen ortadan kaldırılması veya diğerleriyle birleştirilmesi sürecine Yeniden örgütleme adı verilir.
– Mevcudu esas alarak geliştirmek yerine belli bir sürecin tamamını ele alarak her şeye sıfırdan başlama, işlerin yapılma şeklini yeniden ele alma sürecine Değişim mühendisliği denr
– Yöneticinin organizasyondaki ve toplumdaki yerini daha iyi kavramasını sağlamak üzere yetiştirilmesi eğitilmesi faaliyetlerine Yönetici geliştirme denir.
– Mevcut gerçekler, umutlar, hayaller, tehlike ve fırsatların bir araya gelmesiyle oluşan, örgütün bir bütün olarak geleceğinin tanımlanması için bilinenden bilinmeyene doğru bakışına Vizyon denir.
– Bir işletmede etkili stratejiler geliştirmeye, uygulamaya ve sonuçlarını değerlendirerek kontrol etmeye yönelik kararlar ve faaliyetler bütününe Stratejik yönetim denir.
– Bir mal veya hizmeti üretmek için yapılması gereken faaliyetlerin ve işe ilişkin kaynakların tek bir işletmenin bünyesinde toplanması yerine farklı işletmelere dağıtıldığı örgüt yapısı Şebeke organizasyondur.
– Bir işletmeyi diğer işletmelerden ayıran ve işletmenin rakipleri tarafından kolayca taklit edilemeyen bilgi ve becerilere Çekirdek (öz) yetenek adı verilir.
– Bir işletmede iş ve insan arasındaki ilişkileri belirleyen yapıya Organizasyon yapısı denir.
– Sürekli olarak yaşadığı olaylardan sonuç çıkaran, elde ettiği sonuçları yeni bilgilerin elde edilmesinde ve çevreye uyum için kullanan organizasyonlara Öğrenen organizasyon denir.
– Tüm örgütün etkinliğini arttırmak için uzmanlar yardımıyla çalışanların tutum ve davranışlarını değiştiren, planlı değişim çalışmalarına Örgüt geliştirme adı verilir.
– Bir işin yapılmasıyla ilgili olarak yer, zaman, şahıs ve usul gösteren kısa süreli uygulama planlarına Program denir.
– Geçici ve daimi nitelikte kurulabilen astlarla üstler arasında hem dikey hem de yatay ilişkilerin kurulduğu, fonksiyonel ve proje tipi örgüt yapılarının bir arada bulunduğu örgüt yapısı Matriks örgüt yapısıdır.
– Bir organizasyonu diğerlerinden ayıran, örgütün varolma nedenine Misyon denir.
– Açık bir sistemde, sistemi korumaya, sürekliliğini devam ettirmeye yönelik eğilime Negatif entropi denir.
– İşletmenin yönetiminde insan unsurunu ön plana çıkaran yönetim anlayışı Neo-klasik yönetim teorisidir.
– İşlerin çok küçük parçalara bölünerek, her görevi bir kişinin sürekli olarak yapma derecesine Uzmanlaşma derecesi denir.
– Bir örgütte bir kişinin başkalarına öneride bulunma hakkına Kurmay yetki adı verilir.
– Bir örgütün daha etkili bir biçimde çalışmak amacıyla işlerini, bu işleri yapan çalışanların sayısını, işletmedeki mevki ve hiyerarşik kademeleri azaltma sürecine Küçülme denir.
– Belirli kişisel ve grup amaçlarını gerçekleştirmek üzere bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesine Önderlik denir.
– İşletmelerde işi fiilen yapanların daha başarılı olmaları için ortam hazırlayan, çalışanların kariyerlerini geliştirmeleri için yardımcı olan yönetici tipi Kolaylaştırıcıdır.
– Bir işletmenin yatay, dikey ve coğrafik olarak yayılma durumuna Çapraşıklık derecesi denir.
– Bertalanffy tarafından geliştirilen, örgütü çeşitli parçalar, süreçler ve amaçlardan oluşan bir bütün olarak gören yaklaşım Sistem yaklaşımıdır.
– Holizm (sinerji) kavramı matematiksel olarak Ansoff tarafından tanımlanmıştır.
– Tek en iyi yol olmadığını, iyinin koşuldan koşula değişeceğini ve yönetim teorilerinin birlikte ele alınabileceğini savunan modern yönetim teorisi Durumsallık yaklaşımıdır.
– Teknoloji konusunda yapılan araştırmalar: Woodward’ın Araştırmaları, Perrow’un Araştırmaları, Aston Araştırmaları, Thompson’un Araştırmaları
– Bir işletmenin performansını artırabilmek için, kendisinden daha üstün performans gösteren işletmeleri incelemesi, onların yöntemleriyle kendi yöntemlerini kıyaslaması ve ortaya çıkan sonuçları kendi bünyesinde uygulamasına Benchmarking adı verilir.
– Farklılaşma ve seri üretim ile müşteri istek ve beklentilerine uygun özel nitelikli üretimi bir araya getiren yaklaşım Seri Uyarlamadır.
– Sosyal öğrenme kuramının öncüsü Bandura’dır.
– Amirin, bir çalışanın performans düzeyindeki düşüklüğü sadece bu kişinin tembel oluşuyla açıklaması Temel yükleme hatasına örnek olarak gösterilebilir.
– Hareket etüdü ve iş ölçümü olmak üzere iki ana teknikten oluşan kavram İş etüdüdür.