İŞ İLİŞKİSİNİN ÜCRET YÖNÜNDEN DÜZENLENMESİ ÜCRETİN TANIMI VE UNSURLARI
Ücret: Bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya 3.kişiler tarafından sağlanan para ile ödenen tutardır. Ücretin üç tane unsuru vardır:
a. Bir iş karşılığıdır
b. Parayla ödenen tutarı kapsar
c. İşveren veya 3.kişilerce sağlanan parasal tutardır
ÜCRET SİSTEMLERİ :
a.Zamana Göre Ücret: Ücretin saatlik, günlük, haftalık, aylık gibi bir zaman karşılığı ödenmesidir. En sık kullanılan ücret sistemidir.
b.Akort Ücret: Üretilen her parça mala karşı ödenen belli birim ücrettir. İşveren tarafından işçiye yapabileceğinden az iş verilirse; aradaki ücret farkı zaman esasına göre işverence telafi edilir.
c.Götürü Ücret: Yapılan işin sonucuna göre ödenen ücrettir.
d.Primli Ücret: İşçinin çalışma gücünü arttırmak için yaptığı başarılı iş için ödenen EK ücrettir.
e.Yüzde Usulüyle Ücret: Genelde otel, lokanta gibi yerlerde uygulanır. İşçinin ücretini 3.kişiler öder. Ücret asgari ücretin altında kalırsa aradaki fark işverence tamamlanır.
f.Komisyon Ücret: İşçinin sattığı mal miktarına göre ya da yüzdeli hisse olarak hesaplanarak ödenen ücrettir.
g.Kardan Pay Alma: İşçilere aidiyet duygusu kazandırmak için uygulanan sistem EK ücrettir.
ÜCRETİN TESPİT EDİLMESİ
İş sözleşmesinin tarafları ücreti istedikleri gibi belirleyebilirler. İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile belirlenen sözleşmede hüküm bulunmayan durumlarda ise işveren asgari ücretten az olmamak üzere emsal ücreti ödemekle yükümlüdür.
Ücretin saptanması aşamasında; İşin maliyeti ,İşçinin tecrübesi ,Örf ve adetler,Kıdem,eğitim vb. dikkate alınması gereken unsurlardır.
ASGARİ ÜCRET
- En geç 2 yılda bir tespit edilmek zorundadır
- Asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenir
- Asgari ücret tespit komisyonu ÇSG Bakanı’nın çağrısı üzerine toplanır
- AÜTK en az 10 üyesinin katılımıyla toplanır. Toplam 15 Üyeden oluşur.
- AÜTK kararları kesindir.
ÜCRETİN ÖDENMESİ
- Ücret TL olarak ödenir
- İşyerinde veya bir banka hesabına ödenir
- En geç ayda bir ödenir. Bu süre toplu iş sözleşmeleri ya da iş sözleşmeleri ile 1 haftaya kadar indirilebilir.
Uyarı: İşçinin ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmez ise işçi iş görme borcunu yerine getirmeyebilir. Borçlar Kanununa göre işçiye avans da verilebilir.
Ücret Hesap Pusulası
Ücretin ödendiğini işveren ispatlamak zorundadır. Buna göre işveren, işçiye işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde ücret hesabını gösteren imzalı ve işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermekle yükümlüdür.
ÜCRETE İLİŞKİN ZAMAN AŞIMI VE FAİZ:
İşçi ücretlerinin zaman aşımı süresi 5 Yıldır. Gününden ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
ÜCRETİN KORUNMASI
- Aylık ücretin 1 / 4’ ünden fazlası haczedilemez. Ancak nafakada ücretin tamamı haczedilebilir
- İşverenin iflâs anlaşması ilan etmesi aciz vesikası alınması veya iflas gibi hallede işçilerin son 3 aylık ücretlerini karşılamak amacıyla işsizlik sigortası kapsamında ayrı bir ücret garanti fonu kurulmuştur
NOT: İşçinin çalıştığı iş yerinde 1 haftadan fazla süreyle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması halinde 1 haftaya kadar her gün yarım ücret ödenir.
ÜCRET KESİNTİSİ
Ücretten ceza kesintisi yapılabilir. Bu kesinti 2 günlük ücretten fazla olamaz. Bu kesintiler 1 ay içinde ÇSGB’nın belirlediği bankaya yatırılır. Bu paralar işçinin eğitim ve sosyal hizmetleri için harcanır.