ÇARPAN,HIZLANDIRAN,SÜPER ÇARPAN:
Basit Çarpan: Otonom yatırımlardaki artış istihdamda ve dolayısıyla MG’de de bir artışa neden olur. Fakat MG’deki artış çarpan etkisi sonucu yatırımlardaki artıştan daha fazla olur. Çarpan’ın büyüklüğü ekonomideki marjinal tüketim eğilimine (c) bağlıdır, c artarsa, formüldeki paydanın değeri azalacağından k değeri büyür!
Ayrıca c+s = 1 ‘den hareketle çarpanın marjinal tasarruf eğilimine(s) de bağlı olduğu, s’nin tersi olduğu ortaya çıkar.
k = 1 / 1-c veya 1 /s
Süper Çarpan: Otonom yatırımlardaki artışla basit çarpanın neden olduğu daha fazla MG artışı yeni yatırımları uyarır ve uyarılmış yatırımlar harekete geçer. Sonuç itibariyle otonom yatırımlarda yaşanan artış basit çarpandan daha büyük bir etki yaratır ki buna süper çarpan denir. Marjinal tüketim eğilimi
- ve marjinal yatırım eğilimi (a) bağlıdır.
k =1/1 -c- a
HIZLANDIRAN
Tüketim mallarına olan talep artışı, uyarılmış yatırımları da tetikler ve yatırım mallarına olan talebi de artırır. Hızlandıran etkisinin sonucunda yatırım mallarının talebindeki artış, tüketim mallarının talebindeki artıştan daha fazla olur. Peki ne kadar fazla?
1 birim tüketim malı elde edebilmek için ne kadar sermaye gerekir sorusunun cevabını sermaye(K)- hasıla(H) oranı belirler. A = K/H
Örneğin; 5 birim ilave hasıla için, 10 birim sermaye gerekliyse: A = 10/5 = 2 yani tüketim mallarına olan talep 1 birim arttığında yatırım malları talebi 2 birim artmalıdır.
İkame Yatırımları: Mevcut sermaye stokunun (K) yıpranma payına göre yapılır. Sermaye stokunun ömrü 10 yıl ise her sene K/ 10 oranında ikame yatırımı yapılmalıdır.
Bir ekonomide yıllık toplam yatırım miktarı uyarılmış yatırımlar ve ikame yatırımların toplamıdır. PARİTE:
Bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimine karşı değeridir. Yazılış şekilleri EUR/USD, USD/TL gibi.Her iki yönden de işlem yapılabilir. Birbirlerinin oranlamasıyla hesaplanır.