Realizm (Gerçekçilik)
XIX. yüzyılın ikinci yarısında romantizmin aşırı duygusallığına tepki olarak ortaya çıkmıştır.
1857 yılında Gustave Flaubert’in Mademe Bovary adlı romanıyla, realizmin romantizm karşısında üstünlük sağladığı kabul edilmektedir.
- Gerçekçi olma: Realizmde duygu ve haller yerini toplum ve insan gerçeklerine bırakır. Yaşanan ve gözlenen gerçek tüm çıplaklığıyla anlatılır.
- Gözlem: Gözlem, araştırma ve belgelere dayanarak, yaşananı nesnel bir şekilde aktarmayı amaçlarlar.
- Çağdaş insanı anlatma: Her toplumdan insanı ayrım yapmaksızın anlatmakla birlikte daha çok alt tabakaya yönelmişlerdir.
- Eleştirel gerçeklik: Çeşitli açıdan ele aldıkları insanı, olayları eleştiri süzgecinden geçirirler ve eserlerine bu şekilde yansıtırlar.
- Toplumcu gerçekçilik: Eleştirilen durumdan çıkış yöntemleri aranır.
- Tasvir: Bu akımda gerçeğin anlatılması için kişilerin psikolojileri, onların kişiliklerini etkileyen çevrelerinin tanıtımı, içinde bulundukları ortam ayrıntılarıyla anlatılır. Bu yüzden realizm için vazgeçilmez anlatım yöntemlerinden biridir.
- Nesnel olma: Eserlerde yazarlar kendi duygu ve düşüncelerine yer vermezler.
- Olayları sınırlama: Eserlerinde daha çok yaşamın olağan olaylarına yöneldikleri için çok basit bir konu bile ele alınıp işlenir. Olaylar anlatılırken eserde tesadüfe yer verilmez.
- Üslup: Gerçekçi yazarlar biçim güzelliğine çok önem vermemiş, dilde ve anlatımda süsten, özentiden kaçınmışlardır.
- Realizmin ortaya çıkardığı diğer kavramlar ise pozitivizm ve determinizmdir. Pozitivizm, modern bilimi temel alan dini ve mistik düşünce tarzını reddeden dünya görüşüdür. Determinizm ise, olup biten her şeyi bir nedene bağlayan, deneyi, ispatı ön planda tutan görüştür.
Realist sanatçı ve eserleri:
Stendhal / Kırmızı ve Siyah
Balzac / Goriot Baba, Vadideki Zambak
Gogol / Ölü Canlar
Charles Dickens / Oliver Twist, Antika Dükkanı, Büyük Ümitler
Turgenyev / Babalar ve Oğullar
Flaubert / Madame Bovary, Üç Hikaye
Dostoyevski / Suç ve Ceza, Budala, Karamazof Kardeşler, Kumarbaz
Tolstoy / Savaş ve Barış, Anna Karanina
Maupassant / Güzel Dost, Ölüm Kadar Acı
Daniel Defoe / Robinson Crusoe
Çehov / Hikayeler
Maksim Gorki / Ana, Üç Kişi
Ernest Hemingway / Silahlara Veda, Çanlar Kimin İçin Çalıyor, İhtiyar Balıkçı
Türk Edebiyatında ise:
Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası
Samipaşazade Sezai / Zehra
Nabizade Nazım / Kara Bibik
Halit Ziya / Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar
Yakup Kadri Karaosmanoğlu / Kiralık Konak, Yaban
Memduh Şevket Esendal / Ayaşlı ve Kiracıları
Reşat Nuri Güntekin / romanlarıyla
Refik Halit Karay / romanları ve hikayeleriyle
Sait Faik Abasıyanık / roman ve hikayeleriyle