ULUSLAR ARASI İLİŞKİLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

ÜNİTE -1 SİYASET BİLİMİNDE BİLİMSEL KAVRAMLAŞTIRMA VE ÖLÇÜ

• Olgu (fenomenin) veya olayın (event) anlamlandırılması için zihnimizde yaptığımız canlandırma àKavramlaştırma.
• Fransız İhtilalinin özelliklerini tanımlamada bulunmak için atılan ilk adım à Kavramlaştırma.
• Siyasal olgu ve olaylara verilen ad àKavram.
• Ampirik Dünya àBeş duyu ile varlığı saptanan.
• Duyular ile algılanamayan dünyanın varlığını işaret eden düşünür àPlaton.
• Kavramları; soyut tanımlama, betimleme ve tasavvur olmadan çıkaran şey àDil ile etkileşim.
• Bilimsel kuramları yanlışlanabilirlik àK.Poper.
• Bilimsel araştırma konularına yeni kavramsal anlayış, bakış açısı ve yaklaşımlar getirilmesi àAkademik özgürlük.
• Siyaset biliminde bilimsel kavramların zihinsel bulanıklığa yol açmayacak bir sadelikte ifade edilmesini Philip Shively àTek boyutlu olması keyfiyeti kavramı ile açıklar.
• Siyaset biliminde belirgin bir olguyu tanımlayan kavram àGörece Yoksunluk.
•  Bir ortamda yaşayan bireyin etrafındaki topluluklara atfen kendisini toplumda bir mevkiye koymasına àAtıf grup denir.
• Demokrasi kavramının çok boyutlu olmasından dolayı siyaset bilimi araştırmalarında kullanılmaması gerektiğini savunan siyaset bilimci àRobert Dahl.
• Görece Yoksunluk Duygusu àKişinin gözünde bazıları kendisine göre daha çalışkan bazılarının temel olması buna göre sınav sonunda öğretmenin kendisini geride bıraktığını, haksızlığa uğradığını düşünmesi durumu.
• Robert Dahl siyaset biliminde demokrasi kavramının muğlâklığı nedeniyle àPoliarşi kavramını önerir.
• Uluslar arası ilişkilerde ulusal çıkar kavramının on dört anlamı olduğunu kullanılmasının sıkıntı yaratacağını savunan düşünür àİnis L.Claude.
• Bilimsel Kavram àBir veya birkaç denence yardımıyla bir olgunun ortaya çıkış, değişim ve yok oluş nedenlerini ortaya koyan önermelerdir.
• Sonuç durumundaki değişkenler àBağımlı değişken.
• Neden konumundaki değişkenler àBağımsız değişkenler.
• Bağımlı değişken ile bağımsız değişken arasındaki ilişki àNedensellik ilişkisi.
• Nedensellik ilişkisinin matematiksel olarak ifadesi à Y=f(x).
• Bir bilimsel denence her zaman her yerde aynı verilere ulaşmamızı sağlıyorsa matematiksel olarak à Y=f(x) şeklinde ifade edilir.
• Bir bilimsel denence her zaman her yerde aynı verilere ulaşmamızı sağlamıyorsa matematiksel olarak à Y=f(x)+e şeklinde ifade edilir.
• Ölçmek àBir olgu ve olayı bir rakamla etiketlemeye denir.
• Nominal ölçüm düzeyi àOlguları diğer olaylardan sistemli olarak ayırmak, adlandırmak için yapılan rakamsal etiketlemedir.
• Nominal ölçüm düzeyinde kullanılan ölçekler àSıralama, aralık ve oransal ölçeği.
• Sıralama ölçeği àNominal ölçümde temel sınıflandırma ilkelerine sadık kalınarak yapılan sıralamadır.
• Aralık ölçeği àKategoriler veya gözlem birimleri arasındaki aralıkların eşit olduğunu kabul ettiğimiz durumlar.
• Oransal ölçek àAralık ölçeğinin özelliklerine ek olarak kategoride belirli bir niteliğin bulunmaması tanımını yapabiliyorsa ve matematiksel hesaplamayı da yapma olanağı bulduğumuz ölçektir.
• Kavramın işlemselleştirilmesi àSiyaset biliminde zihinsel olguların ölçüm süresinde, dolaylı gözlem için gerekli ölçüm araçlarını geliştirme sürecidir.
• CINC puanları itibariyle şuanda dünyanın en güçlü devleti àABD.
• Geçerlilik àBir ölçeğin gerçekten ölçmek istenilen olgu veya eşyayı ölçmekte olduğunu kabul etmesidir.
• Ölçüte ilişkin geçerlilik àDaha önceki araştırmalarda kullanılan ölçek ile yeni geliştirdiğimiz, mantıken geçerliliğinden emin olduğumuz ölçeğin görgül olarak ilişkilendirilmesidir.
•  İçerik geçerliliği àBir ölçeğin mantıken ölçmek istediğimiz bir kavramı ölçüp ölçmediğini değerlendirmesidir.
• Yapılanma geçerliliği àBir ölçeğin ölçmek istediği kavramı ölçmesi ve geliştirilen ölçeği kullanmak suretiyle onun temsil ettiği ve kavramın temel rol oynadığı bir kavramın görgül olarak sınanması.
• Güvenilirlik àBir ölçeğin ölçmek istediğini hatasız ölçmesi, istikrarlı olması ve her ölçümde aynı kesin sonuçları vermesidir.
• Aynı ölçeğin üst üste kullandığından farklı sonuçlar vermesi ölçümde àGüvenilirlik sorununu doğurur.
• Güvenilirliğin saptanması için ölçeğin aynı gözlem birimlerine àSınama ve yeniden sınama denir.
• Bilimsel önermelerle bilimsel olmayan önermelerin arasındaki en önemli fark àBilimsel önermeler görgül gözlemle yanlışlanabilirler.
• Ölçme için ilk adım àGörgül olarak gözlenen bir niteliğin farklı kategoriler halinde sınıflandırılmasının yapılmasından ibarettir.
• Bilimde görgül gerçekle ilgili bir kavram oluşturduğumuzda onu àBaşka bilimsel araştırmalarda kullanılmasını sağlamak için iletiriz.
• Bilimsel kavramlar àEtrafımızda görgül olgulara zihnimizde uygun gördüğümüz tanımlamalar hatta etiketlerdir.
• Bilimde kavramların tanımları àSerbestçe yapılır ve değiştirilir; bu konuda bir sınır olması bilimsel düşüncenin sınırlanması hatta yok olması demektir.
• Bilimsel dil àYalın olmak ve kullanılan kavramların tek bir anlam içermesi ve ima yoluyla da olsa çok anlamlı bir içerikte olmaması esastır.
• Bilimde kavramlar àGenellikle neden-sonuç bağlamında kullanılan değişkenler olarak ele alınmaya yatkındırlar.

ÜNİTE -2 NEDENSEL İLİŞKİLER, ARAŞTIRMA KURGULARI, DENEYSEL YAKLAŞIMLAR VE ULUSLAR ARASI İLİŞKİLER

• Deneysel yaklaşımların, siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler alanında uygulanmaya başlama zamanı à1990.
• Tümdengelim àGenelden özele doğru belirli bir gözleme ulaşama yöntemidir.
• Tümevarım àBelirli bir durumdan genele ulaşma yöntemidir.
• Araştırma Kurgusu àBir araştırmacının bir soruyu nasıl çalışacağını belirten plan ya da tasarı yapmasıdır.
• Araştırma Kurgusunun amacı àİki değişken arasındaki nedensellik ilişkisini saptama.
• Bir siyasi partinin derinlenmesine incelenmesi àNitel yaklaşım.
• Tek vaka analizi àFarklı veri toplama teknikleri ile bir olayın verileri toplanıp incelenmesi.
• Birden fazla olayın incelendiği araştırmalar àKarşılaştırmalı vaka analizi.
• Vaka analizi çalışmalarında bilimsel ve nedensel çıkarım konusunda en çok vurgulanan eksicilik àOlasılıklı yanıtlar içermemesi.
• Anket àKişilerin analizini yapmak için kullanılır.
• Analize konu olan kişi değil de millet, devlet, parti etnik grup ise bu analize à Kümeli analiz denir.
• Periyodik zaman aralığında kişiler ya da kümeler analiz ediliyorsa àBoylamsal analiz.
• Nicel yöntemlerin aş anlamlısı àİlişkisel yöntemler.
• Nicel yaklaşımların temel çeşitlerinden àKısımlar arası analiz nedenselliğin ispatlanmasında en zayıf alandır.
• 2012’de Türkiye’de kişilerin terörizmle mücadele uğruna bireysel hak ve özgürlüklerinden ne derece feragat etmeyi kabul ettiklerini anlamaya yönelik çalışmayı yapan kişi àMerolla.
• Uluslar arası ilişkilerin ilk olarak geliştiği yer àABD.
• Deutsch àİki kişilik laboratuar deneyleri yaparak kişilerin çatışma ortamlarında nasıl karar verdiklerini incelemiştir.
• Pilisuk-Deustch àİki katılımcı deneysel yaklaşımlarını kullanarak katılımcılara Mahkûmların Açması oynatmıştır.
• Uluslar arası silahlanma kontrolüne dair müzakereleri sadece erkelere deneyle laboratuar ortamında canlandırtıp ABD ve Sovyet liderleri gibi davranmalarını isteyen bilim insanı àBonham.
• 1995’te iletişimin tarafların düşmanlarına karşı hissettikleri korkuları azalttığını bulan àMajeski-Fricks.
• Druckman àMüzakere ile ilgili deneylerin daha sofistikçe örneği olarak bilinen sera gazı salınımı müzakerelerini deneyleyen kişidir.
• Beer à1987’de ki çalışmasıyla kişilik özelliklerinin uluslar arası arenadaki gelişmelerle nasıl bağlantılı olduğunu anlatmaya çalışan, çalışmayı yapan kişidir.
• Alex Mintz-Nehemiah Geva deneysel yaklaşımını kullandığı alan àDış Politika.
• Demokratik barış paradigmasını test eden kişi àAimintz ve N.Geva.
• Demokratik barış paradigması àDemokratik devletlerin birbirleri ile savaşmayacağını savunan paradigmadır.
• Deneysel yaklaşımları diğer yöntemlerden ayıran özellik àKontrol grubu.
• Dâhili geçerlilik àBir deneyde gözlemlenen neden-sonuç ilişkisinin gerçekten deneye konu olan uyarandan ya da bağımsız değişkenden kaynaklandığı olgusudur.
• Harici geçerlilik àDeney sonucu saptanan bulguların farklı ortamlarda ve farklı örneklemler için geçerli ve genellenebilir olmasıdır.
• Deneysel kurguda deneklerin rastgele dağıtılarak bazılarının kontrol grubuna bazılarının deney grubuna gelmesi àRastgele atama.
• Deneysel kurguda araştırmaya başlamadan önce etik kurallara uygunluk açısından katılımcılara yapılan araştırma ile ilgili bilgi verilmeli ve yazılı onayları alınmasına àAydınlatılmış onay denir.
• Deneysel araştırmalarda etik kurallarının ilk defa àABD’de Fergi hastalığı takibi olayından sonra uygulanmasına karar verilmiştir.
• Solomon dörtlü grup kurgusu àÖncül test-deney sonrası test kontrol grubu kurgularından oluşan kurgudur.
• Deney sonucunda beklenti etkisinin bulguları etkilediğini ispatlayan kişi àRosenthal.
• Beklenti etkisi probleminin kesin çözümü àİki taraflı körlük yöntemi.
• Ekolojik geçerlilik àBir deneyin bulgularının ne kadar deneye konu olan kişileri yansıtıp yansıtmadığını anlamak için bakılır.
• Simülasyon àGerçek yaşamda ki bir ortam veya olayın bilgisayar üzerinde taklit edilmesidir.
• Ortaklığın gelişmesi adlı eseri ile mahkumların çıkmazı oyununu simülasyon ile canlandıran kişi àRobert Axelrod.
• 1.Dünya Savaşı sonrası konferans ile Lozan Konferansını simülasyon ile karşılaştıran ikili àBeriker-Druckman.
• Simülasyon àÇeşitlilik-Uzantı boyutunda değerlendirilir.
• Simülasyon yöntemi ile küresel bir otoritenin olmadığını varsayarak devletlerarasında güç dengesinin nasıl otomatik ortaya çıktığını araştıran kişi àRichard Stoll.
• Taklit edilen senaryo sayısının kısıtlı olduğu simülasyonlar àDar kapsamlı.
• Horoz dövüşlerinin köylüler arasında nasıl bir ortak kültür ve gelenek oluşturacağını katılımcı gözlemle inceleyen kişi àClifford Geertz.
• Güney Afrika da ki etnik kimliğin bir ülkede yaşayan etnik gruplar arasındaki çıkan çatışmalar üzerindeki etkisini doğal ve saha deneyleri ile inceleyen ikili àAdam Horris-Michael Findley.
• Doğal deneyleri diğer deneylerden ayıran en önemli özellik àBağımsız değişken ya da uyaran şans eseri ortaya çıkar.

ÜNİTE -3 ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ

• Örneklem àHedefi kitleyi temsil amacıyla araştırma amaçlarımıza uygun olarak seçilmiş öğelerdir.
• Örnekleme àÜzerinde gözlem ve ölçümlerin yapılacağı örnek öğelerini seçme sürecidir.
• Çalışma evreni àBilimsel çalışmamızda üzerine eğildiğimiz öğelerin toplamıdır.
• Örnek liste àHedef kitle içinde yer alan öğelerin seçilecek örnek içine dahil olma olasılığı olanların listesi.
• Kapsam dışı àHedef evrenimizde olup da örnek listemizde giremiyorsa bu durumdaki öğelerdir.
• Yinelenme àÖrnek listemizdeki birden fazla öğenin hedef kitlede aynı öğeye karşılık gelmesi olarak tanımlanan kapsam sorunudur.
• Güncelleme àÖrnek listelerin kullanımında karşılaşılan sorunlardan en önemlisidir.
• Kurum listelerinde ki sorunlardan en önemlisi àKurumlara ulaşılacak adres ve telefon numaralarının güncel olmaması.
• Olay listelerinde en çok görülen sorun àYenilenme Sorunu.
• Örneklemi nasıl seçelim sorusuna en iyi cevap àRastsal örneklem seçimi.
• Kota örneklem àHedef kitledeki temel bazı özellikler temelinde grupların örnekleme alınması ile oluşan yaş, cinsiyet, eğitim gibi özelliklere göre seçilen örneklemdir.
• Uzman öğe örneklemi àKısıtlı sayıda gözlem yapacak ve yoğun bir derinlemesine çalışma yürütülecek niteliksel çalışmalarda başvurulan örneklemdir.
• Elverişlilik örneklemi àSeçilen öğelerin herhangi bir hedef kitleyi yansıtma yeteneğinin olduğuna kendimizi ikna etmemiz sonucu oluşan örneklemdir.
• Rastsal örnekleme mantığı àHedef kitledeki öğelerin örnekleme seçilme şanslarının eşitliği.
• Rastsal örnekleme yöntemini hedef kitledeki tüm öğelerin örnekleme seçilme şanslarının eşit olduğu yöntem olarak tanımlayan ikili àMoser-Kalton.
• Örnekleme seçilme şanslarının eşitliği prensibine uyan rastsal örneklem seçiminin avantajı àYüksel temsil gücünün olması.
• Standart sapma àBir dağılımın ortalama etrafında ne derece yayık bir şekilde dağıldığının ölçütüne denir.
• Örneklem dağılımı àBir istatistiğin kuramsal olarak mümkün olan tüm değerlerinin eşit örneklem büyüklüğünde mümkün olan tüm örneklemler içindeki dağılımdır.
• Örneklemin büyüklüğünü belirleyen unsur àProjenin bütçesidir.
• Referans noktası olarak kullanılan rastsal örneklem àBasit rastsal örneklem.
• Katmanlı örnekleme àHedef kitlesinin türdeş (homojen) alt gruplara ayırıp her birinden gerekli büyüklükte örnekleme yoluyla toplam örneklemi oluşturan örneklemdir.
• Küme örneklemi àHazırlanan listeden birincil örneklem ve ikincil örneklem oluşturulup ölçümlerin yapıldığı örneklemdir.
• Rastsal örneklemde àHedef kitledeki her öğenin seçilme şansı eşittir.
• Küme örnekleminin mantığı àHedef kitleyi coğrafi alt gruplara ayırır ve oradan seçim yapar.
• Katmanlı örneklemin mantığı àHedef kitlenin alt gruplarından birbirine gözlemler arasından seçim yapar.

ÜNİTE -4 VAKA ANALİZİ

• Vaka analizi àBir olgunun veya olayın derinlemesine ve detaylı incelenmesidir.
• Vaka analizi àSiyaset bilimi ve uluslar arası ilişkilerde nitel araştırma yöntemlerinden en çok kullanılan yöntemdir.
• Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu eserinde kapitalizmin Kuzey Avrupa’da Güneye göre daha gelişmiş olduğunu vaka analizi ile belirleyen kişi àMax Weber.
• Vaka analizini diğerlerine göre hiç kullanmayan kişi àBonham.
• Ekonomik kalkınma ile demokrasi arasında tespit edilen korelasyon dolayısıyla varsayılan ilişkinin anlamlı olup olmadığını vaka analizi ile araştıran kişi àB.Moore.
• Vaka analizi çeşitlerinden en benzer ve en farklı sistem tasarımlarıyla ismi özdeştiren İngiliz filozof àJ.S.Mill.
• Vaka analizinin tasarımını belirlerken kullanılan olgu àCevabı aranan sorular.
• En benzer sistem tasarımı àTüm bağımsız değişkenlerde birbirine benzeyen ama ilgilenilen bağımlı değişkende farklılık gösteren vakalar bir arada ele alınır ve sonuçtaki farklılığa sebep olan etkenin ne olduğunu arayan vaka analizi çeşididir.
• En benzer sistem tasarımı àMill’in farklılık yöntemi adıdır.
• En benzer sistem tasarımında araştırmacı àFarklı olan ve dolayısıyla bağımlı değişkeninde farklılığının nedeni olan bağımsız değişkeni arar.
• Sistem tasarımı àBir araştırmada bağımsız değişken olan etnik yapı ile benzer olan bağımlı değişken olan demokrasiye farklılık gösteren vakaları karşılaştırmalı olarak inceleyen tasarımdır.
• J.S.Mill’in müstakil bir yöntem olarak ortaya koyduğu b yöntemi àMill’in uyuşma yöntemi.
• J.S.Mill en farklı sistem tasarımına istinaden àUyuşma Yöntemini geliştirmiştir.
• En farklı sistem tasarımı àFarklı fakat aynı sonuca sahip olan vakalar arasında bir bağımsız değişkende ortaklık olması, o bağımsız değişkenin ilgilenilen sonuncun sebebi olduğuna işaret eden tasarımdır.
• En benzer ve en farklı sistem tasarımlarının ortak eleştirileri àAynı sonuca varan farklı neden-sonuç zincirlerini dikkate almamak.
• ABD’de pasif Fransa ve Türkiye’de dışlayıcı laiklik modellerinin hakimiyetini karşılaştırdığı çalışmada en benzer ve en farklı sistem tasarımını aynı anda kullanan kişi àAhmet KURU.
• Almanya, Rusya, Türkiye’de devletin etnik siyasetinde ortaya çıkan siyaset değişikliklerinin sebeplerini en farklı ve en benzer sistem tasarımını bir arada kullanan kişi àŞener AKTÜRK.
•  En farklı ve en benzer sistem tasarımlarının kullanımında dikkat edilecek husus àYöntemin araştırmanın amacına uygun olması.
• Özel bir olayın ve olgunun derinlemesine araştırılmasında kullanılan analiz àTek vaka analizi.
• 1960’larda en popüler olan Modernleşme Kuramı àEn olası vaka analizi ile açıklanabilir.
• En az olası vaka analizi àBelli konuda ele alınan bir kuramın tahminlerinin gerçekleşme ihtimalinin en düşük olduğu vaka analizidir.
• Arie Kacawicz’e göre uluslar arası ilişkilerde en iyi tek vaka analizi yapan kişi àG.Aliison.
• Sapkın Vaka àBağımsız ve bağımlı değişkenler arasında keşfedilmiş korelasyonlara, ters bir durum arz eden vakadır.(tek vaka analiz türüdür.)
• Kritik Vaka àBir kuramı açıklarken aynı türden bir kuramı açıklayamama durumunda kullanılan vaka türüdür.
• Soğuk savaşı hepimiz kaybettik eseri ile kritik vaka örneği oluşturan ikili àR.N.Lebow-J.G.Stein.
• Gerçekçilik, liberalizm ve inşacılık gibi uluslar arası ilişkiler kuramlarının tamamı için kritik vaka olarak gösterilen olay à1.2.Dünya Savaşı.
• Vaka içi analiz prensibi àBağımlı değişkene sebep olan etmenin dağılımdaki değişiklere göre ayrımı.
• Süreç takibi yöntemi àBağımlı değişkene neden olduğu sanılan bağımsız değişkenlerin adım adım nasıl o sonuca sebep olduğunun izlenmesidir.
• Süreç takibi yönteminin önemini vurgulayan ikili àA.Bennett-A.George.
• Süreç takibi àNedensellik ilişkisini çözmek için gereklidir.
• Doğal Deney àZaman, mekân, çevresel ve bağlamsal etmenlerin aynı olduğu sadece değişken etkisi farklı olan iki ya da daha fazla vakanın karşılaştırmalı incelenmesidir.
• Türkiye’de 1923-1938 yıllarında inkılâpların nüfus üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan yöntem àDoğal deney.
• Siyaset biliminde doğal deneyi muadili olarak kullanan yöntem àKarşı olgusal yürütme deneyi.
• Karşı olgusal yürütme deneyi àBirbirine benzeyeni iki tarihi vaka olmadığı zaman kontrollü bir karşılaştırma içi var olan bir vakayla icat edilen bir vaka eşleştirmesi suretiyle yapılan deneydir.
• Tipolojik Kuramlar àFarklı bağımsız değişken kombinasyonlarının her biri için belli bir bağımlı değişkeni öngören kuramlardır.
• Vaka analizlerinin zaman boyutunu dört doğal afet metaforu ile açıklayan kişi àP.Pierson. (deprem, göktaşı, tornado, küresel ısınma)
• P.Pierson Amerikan siyaset bilimini eşleştirdiği metaforu àTornado.
• P.Pierson dinozorların neslinin tükenmesini àGöktaşı ile açıklar.
• P.Pierson’un sebep ve sonucun çok uzun sürede yayılarak kendini gösteren nedensellik örgüsü àKüresel ısınma.
• Vaka içi analizlerde gözlem sayısını artırmak için àAnaliz edilen vaka ilgilenilen değişkenlerin dağılımına göre dönemlere ayrılır.

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF AÖF Ders Notları