AÖF Arapça bazı Terimlerin kısa anlamları

[mtnndrglbnzr]

ARAPCA BAZI TERIMLERIN KISACA ANLAMLARI...
Arapça Dil Bilgisi Terimler
Hemze : harekeli elif (harekesi yoksa uzatan elif?tir)
Harf-i med : uzatan harf (ler)
Harf-i târif :isimlerin ba na gelen şı belirtme edat ıd ır ( لا; ), kelimenin sonundaki
tenvini dü şürür
Marife : belirli bir nesneyi gösteren isim (ba şında harf-i tarif olan isimler, alemler
[özel isim], zamirler, ism-i mevsuller, ism-i i şaretler, marife isme muzaaf olan isimler)
Nekra : belirsiz bir nesneyi gösteren isim (ba şında لاbulunmayan ve di ğer marife
şartlar ın ı ta şımayan isimlerdir; ayn ı zamanda adedinin bir tane oldu ğunu belirtir)
Müzekker : hakikî veya lafzî erkek varl ıklara delalet eden kelimeler
Müennes : hakikî, lafzî veya semaî di şi varl ıklara delalet eden kelimeler
Müfred : tek varl ığa delalet eden isim (cümle olmay ıp tek kelimeden ibaret oldu ğunu
da belirtir)
Tesniye / Müsenna : iki varl ığa delalet eden isim
Cemi : ikiden fazla varl ığa delalet eden isim
Cemi Müzekker-i Sâlim erkek ço ğul (müfred-müzekker kelimenin sonuna ن و
ilavesiyle yapıl ır)
Cemi Müennes-i Sâlim di şi ço ğul (müfred-müennes kelimenin sonuna آ تilavesiyle
yapıl ır)
Cemi Mükesser Kır ık Ço ğul (kelimenin müfredinde de ği şiklik yap ılarak elde edilir)
Harf yalnız ba şına bir manâ ifade etmeyen, isim ve fiille birlikte bir anlamı olan
kelime
İsim zamana ba ğl ı olmadan kendi ba şına bir manâs ı olan kelime
Fiil zamana ve şahsa ba ğl ı olarak bir i ş ve olu ş bildiren kelime (mazi,
Muzari/ İstikbal, Emir)
Fâil : özne (fiil cümlesinde bu ad ı al ır)
Meful : nesne
Mefûlün bih : düz tümleç
Mübteda özne (isim cümlesinde bu ad ı al ır)
Haber mübtedanın durumuna dair bilgi veren kelime, cümle veya Şi bh cümleler
izâfet isim tamlamas ı (bir ismin ba şka bir isme nisbet edilmesi) (Muzaaf ve
Muzaafun ileyhten müte şekkildir)
Muzaaf : tamlanan (ba şına لا, sonuna tenvin, tesniye veya cemi? nûnu almaz)
Muzaafun ileyh : tamlayan (daima mecrurdur; belirtisiz isim tamlamas ında nekra
olarak gelir)
Meftûh fetha ile harekeli harf
Meksûr kesra ile harekeli harf
meczûm sükunlu harf
Ref / Merfû son harfinin harekesi ötre / damme olan kelime (Fâil, Mübteda, Haber)
Nasb / mansub son harfinin harekesi üstün / fetha olan kelime (mefûlün bih, hal
Cer / Mecrur son harfinin harekesi esre /kesra olan kelime (harf-i cerli isim, mileyh)
Câr önüne geldi ği ismin sonunu kesral ı yapan (harf-i cerler)
Şi bh-i cümle cümle benzeri (câr ve mecrûrdan yahut zarftan olu şur)
s ıfat / nat bir ismi niteleyen kelime
Mevsuf / Menût nitelenen kelime
İrab kelimenin sonundaki harf ve hareke de ği şikli ği
Murab iraba tâbi kelime (son harfinde de ği şiklik kabul eden)
Mebnî : cümledeki konumu ne olursa olsun, son harfinin harekesi de ği şmeyen
kelime
Gayrul-munsar ıf sonuna kesra ve tenvin kabul etmeyen, kesra yerine fetha ile
mecrur olan isim (Memnû mines-sarf da denir)
Sarf şekil bilgisi, morfoloji (istenilen manay ı elde etmek için kelimenin ald ığı
şekillerden bahseden ilim dal ıd ır, sadece isim ve fiil kapsamı alan ına girer)
Tasrîf çekim (bir kelimenin bir şekilden di ğer bir şekle konmas ı)
Nahiv : söz dizimi, sentaks (kelimenin cümle içindeki durumunu ve bu duruma göre
i?rabın ı inceleyen bilim dal ıd ır)
Belâgat : meramın iyi suretle düzgün ve sanatl ı sözlerle ifadesi
vas ıl okurken kelimeler aras ında durmay ıp, birbirine ba ğlamak
vak ıf okurken durmak, kelimeleri birbirine ba ğlamay ıp ay ırmak (kelimenin son
harekesi hazfolunur)
İbdâl : bir harfin yerine ba şka bir harf getirmek
İdgâm : aynı iki harf yan yana gelirse, kolay okuyup yazmak için bu iki harfi bir harf
olarak yaz ıp şeddelemek
İzhâr : aynı iki harf yan yana geldi ğinde şeddelemeden ay ırmak
zâid harf kelimeyi meydana getiren kök harflerden ba şka, çe şitli sebeplerle
kelimelere ilave edilen harf /-ler
Mutasarr f : çekim kabul eden isim (müfred iken müsenna, ı cemi? yap ılabilmesi gibi)
Gayr-ı mutasarr ıf : çekim kabul etmeyen isim
Câmid : hiçbir kelimeden türememi ş isim
Mü ştâk : bir fiilden veya ba şka bir isimden türemi ş isim
Alem : özel isim
Malûm : i şi yapanın belli oldu ğu, faili zikrolunan fiil
Meçhul : i şi yapan ın belli olmad ığı fiil
Lâz ım : geçi şsiz fiil (failin yapt ığı i ş kendi üzerinde kalan; kimi, kime, neyi, neye gibi
sorulara ihtiyaç hissettirmeyen fiiller) (mefulün bihini ancak harf-i cer yard ımı ile al ır)
Müteaddî geçi şli fiil (failin yapt ığı i ş kendi üzerinde kalmay ıp ba şkas ına etki eden,
yani cümlenin anlamın ın tamamlanmas ı için nesneye ihtiyaç duyan fiiller) (Mefulün
bihini do ğrudan do ğruya -Harf-i cersiz- al ır)
Mücerred kök (aslî) harflerinden ibaret olan fiil
Mezid : kök harflere baz ı ekler getirilerek yap ılan fiil
Gâib : üçüncü şah ıs (yanımızda ve kar şım ızda bulunmayan müzekker)
Gâibe : üçüncü şah ıs (yan ımızda ve kar şımızda bulunmayan müennes)
Muhâtab : ikinci şah ıs (kendisiyle konu şulan müzekker)
Muhâtaba : ikinci şah ıs (kendisiyle konu şulan müennes)
Mütekellim : birinci şah ıs (konu şan müzekker veya müennes)
Sülasi : kökü üç harfli fiil
Rubai : mücerred kökü dört harfli fiil (ilavesiz)
Rubai mezid dört harfli (sülasi fiile bir harf ilavesiyle)
humâsî : be ş harfli (sülasi fiile iki harf / rubai mücerred fiile bir harf ilavesiyle)
Sudâsî : alt ı harfli (sülasi fiile üç harf / rubai mücerred fiile iki harf ilavesiyle)
Sahih : fiil illet harfi bulunmayan
Mutel : fiil illet harfli fiil
İsm-i fâil : etken s ıfat-fiil (fiilden türeyip, i şi yapan ı gösterir)
İsm-i meful : edilgen s ıfat-fiil (fiilden türeyip, yap ılan i şten etkilenen ki şi veya
nesneyi gösterir)
İsm-i maksûr : sonunda elif-i maksûre ( ي şeklinde yaz ılmış elif) bulunan ve sondan
bir önceki harfinin harekesi fetha olan isim
ism-i menkûs : son harfi ي olup, sondan bir önceki harfinin harekesi kesra olan isim
sm-i memdûd : son harfi hemze ve bir önceki İ harfi zâid elif olan isim
Sâlim fiil aslî harflerinde illet harfi, hemze ve şeddeli harf bulunmayan fiil
Mehmûz : fiil aslî harflerinden biri hemzeli olan fiil
Muzaaf fiil : son iki harfi ayn ı olup, idgam yap ılarak şeddelenmi ş fiil
Misâl fiil: aslî harflerinden birincisi ?vav? veya ?yâ? olan fiil
Ecvef fiil : aslî harflerinden ortadaki illet harfi olan (elif, vâv, yâ) olan fiil
Nâk ıs fiil : aslî harflerinden sonuncusu illet harfi olan fiil
Lefif fiil : aslî harflerinden ikisi illet harfi olan fiil
Emir : bir i şin yapılmas ın ı istemek
Nehiy : bir i şin yapılmamas ın ı istemek, yasaklamak (olumsuz emir) (misal: tembellik
yapma!)
Nefy : olumsuzluk (misal: tembellik yapmıyor)
Câmid fiil : (donuk fiiller) yaln ızca bir zaman ı veya bir / birkaç şahs ı bulunan fiiller
Taaccüb fiilleri : bir şey kar şıs ında duyulan hayret ve şa şk ınl ığı anlatan camid
isimler
Masdar : i ş ve olu şu, şahsa ve zamana ba ğl ı olmadan anlatan kelime
Sıfat-ı mü şebbehe : ism-i fâil nevinden olup, türedi ği fiilin ifade etti ği güzellik,
çirkinlik, sakatl ık ve kusurluluk gibi s ıfatlarda ve baz ı duygularda devaml ıl ık ifade
eden mü ştak kelime (genellikle laz ım fiilden türetilir)
İsm-i tafdîl : (üstünlük s ıfat ı) renk, şekil ve sakatl ığa delalet etmeyen, vas ıflar ı ve
nitelikleri ayn ı olan iki şeyi mukayese eden veya bir varl ıktaki bir vasf ın ba şka
varl ıklardan daha üstün oldu ğunu gösteren isim (fiilden türetilir)
İsm-i tasgîr : (küçültme ismi) küçüklük ve azl ık ifade etmek, sevgi veya hor görmeyi
ifade etmek için kullanılan isim (isimden türetilir)
İsm-i mensûb : bir yere, bir aileye, bir mesle ğe, bir din veya Mezhebe yahut
herhangi bir şeye mensub : olmay ı bildiren, isimden türeyen ve sonu (mâkabli
meksur) ?çift yâl ı isim
İsm-i zaman ve mekân bir fiilin vukû buldu ğu yeri ve zaman ı gösteren isim (fiilden
türetilir)
İsm-i âlet : âlet ismi (i şledi ği i şi ifade eden fiilden yap ıl ır; müteaddî-sülasî fiilden
türetilir)