Tüketim Toplumu Özet

[notcu]

TÜKETİM TOPLUMU ÜNİTE 7
Tüketim toplumu, 18. Ve 19.yy’da Sanayi Devrimi ve kapitalizmin gelişmesi sonucu, seri ve standart ürünlerin daha geniş coğrafi alanlardaki pazarlara ulaşma olanağına kavuşması ile oluşmuştur.
Veblen ve Simmel’in önerdiği kavram olan süzülme, yukarıdan aşağıya, aşağıdan yukarıyla olduğu kadar çapraz da olabilmekte ve sosyal sınıflar ve kesimlerde her yönde oluşabilir.
TÜKETİM TOPLUMU KAVRAMI VE GELİŞİMİ
Değişim iki aşamada gerçekleşir:
 İnsanın yalnızca tüketici olduğu dönem: Tarım devrimi öncesinde çok uzun yıllar boyunca sadece tüketerek yaşanmıştır.
 İnsanın hem tüketici hem üretici olduğu dönem. Bu aşama kendi içinde ayrılır.
- Tüketiciliğin ağır bastığı tarımsal devrim sonrası dönem.
- Üreticiliğin ağır bastığı sanayi sonrası dönem
- Tüketiciliğin ağır bastığı ve şu an için yaşadığımız bilgi teknolojisi dönemi
Üreticiliğin ağır bastığı dönem sonrasını açıklayan kırılma noktalarını iki döneme ayırırız:
 Birincisi I. ve II. Dünya Savaşları sonucunda barış ortamına giren ve tüm kapasitesini toplumların ihtiyaçlarını tatmin edecek üretime ve bu üretimin tüketimine yönelten yeniden yapılanmadır.
 İkinci dönem ise 1980’lerde başlayan ve günümüze kadar gelen yeni üretim biçimleri ve tüketim tarzlarının oluşturduğu, imaj döneminin ve görselliğin öne çıktığı, biçimin özden önemli sayıldığı yılları içerir.
Bu durum ürün ile ilgili 3 tür değer olan kavramların da değişmesine neden olmuştur:
 Mübadele değeri; ürün için belirlenen parasal değeri ifade eder.
 Kullanım değeri; ürünün nasıl kullanıldığıyla ilgilidir.
 Bağlantı değeri; tüketicinin ürün ve o ürünün markasıyla birlikte oluşturduğu ve bunlarla çevresiyle iletişime geçebildiği değerdir.
Tüketim toplumunun özellikleri
 Tüketim toplumu durağan bir kavram değildir.
 Tüketim toplumunun var olabilmesi için tüketim piyasa koşullarında, fiyat-mübadele ilişkilerinde profesyonel yöneticilerin yönetimde sunulması ve tüketiciler tarafından tüketilmesi isteği ve tüketim yeteneği gerçekleştirilmesi gerekir.
 Tüketim toplumu, tüketim kültürü ve tüketim eylemleri ile bağlantılı bir kültürü anlattığında, her toplumun her dönemde tüketim kültürü vardır.
 Boş zaman ve tüketim, tüketim toplumunu oluşturan önemli faktörlerdendir. Endüstriyel kapitalizm, kapitalist zihniyetin Protestan ahlakında olduğunu öne süren Weber’e göre; Modern Endüstriyel Kapitalizm, gelişen endüstriyel teknolojinin bürokratik bir örgütlenme araçlığı ile en fazla kar elde etmeyi amaçlayan modern işlemlerin olduğu, burjuva sınıfının geliştiği, kentleşme ve pozitif hukuk sisteminin var olduğu kapitalizmdir.
 Tüketmek için çalışmak ve üretmek gerekmekte ve böylece satın alabilecek ürün ve hizmetleri bulabilmek olanaklı olabilmektedir.

Reklam konusundaki gelişme dönemleri şöyle özetlenir:
 Dünya savaşları öncesi dönem ( kitle iletişim öncesi ortam): Fordist dönemi içerir.
 Reklam ve kitlesel satışın geliştiği 1950-1990 dönemi: Kitlesel izleyicilerin oluşturduğu ve varlıklı ya da yoksul herkesin TV, radyo ve gazetelere ulaşabildiği dönemdir.
 Büyük dönüşüm yıllarının habercisi 1990’lı ve özellikle 2000’li yıllar
TÜKETİM TOPLUMLARINA YÖNELİK ELEŞTİRİLER
Sol siyasi düşünceye göre; tüketimin emek ve işçi sömürüsüne dayandığı öne sürülür. Eşitsizlik, sevgisizlik, güvensizlik gibi olguların sebebinin tüketim toplumlarında oluşan bencillik olduğunu ve bu durumu sürekli hale getirmesinden kaynaklandığı ileri sürülür.
Üst kültür ve aristokrat anlayışına göre; kitle tüketimi ve onun yarattığı tüketim kültürü, basitliğe ve ortalama zevklere hitap eder.
Tüketim tutkusunun insanları manevi değerlerden uzaklaştırdığı ve ahlaksızlığı yaygınlaştırdığı düşüncesine göre; gelişmiş ülkelerin ya da varlıklı sınıfların tersine, onlara öykünerek gelişmekte olan toplumlar ve sosyal sınıfların ihtiyaçlarından fazla tüketmeleri sosyal, kültürel ve ruhsal sorunlar yaratmaktadır. Suça eğilim, savurganlık gibi.
Bilinçli tüketici özellikleri:
 Kendine güveni artmış kişidir. Ürün çeşitliliği güven arttırır. Akıllı tercihler yapılır.
 İyi bilgilendirilmiştir.
 Tercihler bağımsız ve tutarlıdır.
 Pasif değildir, tüketimle ilgili konulara dâhil olur ve kontrol eder.
 Pazarda daha çok yer almak, görülmek ister.
 Sosyal medya ile tüketici özürlüğü ve egemenliği hüküm sürer.
KÜRESEL KRİZ VE SONRASI
Son küresel kriz ile birlikte dünyada yeni bir tüketim bilinci gelişiyor. Dünya savaşları sonucu oluşan gelişmelerle birlikte ortaya çıkan refah toplumu ve bolluk ekonomilerde tutumluluk terk edilmeye başlanmış ve anlık hazlar, tatminler yaratmaya aracılık eden tüketim ön plana çıkmıştır.