Arkeoloji nedir?
Arkeoloji tarihimizi geçmişimizi aydınlatmak daha iyi anlamak amacıyla yapılan çalışmalardır. Hititlerin başkenti Çorum’da hala devam eden çalışmalar vardır.
Arkeoloji, tam kelime karşılığı olarak kazı bilimi veya kazıbilim demektir. Kazı vb. yöntemlerle ortaya çıkarılan tarihi yapıtları kültürel, sanatsal ve tarihsel yönden inceleyen bir bilimdir.
Türkçeye yanlış bir şekilde “kazıbilim” olarak girmiş olsa da kazı, arkeolojik araştırma yöntemlerinden sadece bir tanesidir. Arkeoloji kendi içinde birçok bölüme de ayrılmıştır.
Şanlıurfa – Göbeklitepe, Truva Antik Kenti – Çanakkale, Zeugma – Gaziantep bunlardan birkaçıdır.
Yakın tarihe baktığımızda (2011) yapılan kazı ve çalışmalar sonucunda oluşturulan Zeugma Mozaik müzesi (Gaziantep) dünyanın ikinci büyük mozaik müzesi olmuştur. Güncel bilgi olarak bunu örnek verebilirim.
İlk akla gelen bilimsel olarak kazı bilimidir. Arkeoloji, geçmişte yaşamış uygarlıkları, yazılı ve yazısız belgelerle birlikte, mimari kalıntılara ve maddi kalıntılara bakarak inceleyen bilim dalıdır. Aslında Arkeoloji; “ Biraz hayal, biraz masal ve en önemlisi de geçmişteki gerçeklerin yoğrulması sonucu ortaya çıkan sentezin” adıdır dense yanlış olmaz.
Arkeoloji ile ilgili tanımları çoğaltmak mümkündür. Örneğin; Eski zamanlardan kalma örenleri, anıtları, sanat eserlerini ve her türlü eşyayı araştırma, bulma inceleme, yorumlayıp açıklama bilimidir.
Arkeoloji kazı bilimi demektir. Geçmişte yaşamış toplumlar hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Bu toplumların mimari yapıları yaşam tarzları kullandıkları eşyalar hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Arkeoloji tarihe de kaynak bir bilim dalıdır
Kazı bilimi olarak dilimize yerleşse de kazı arkeoloji yöntemlerinden sadece biridir medeniyetlerin kültürü yaşam tarzı vb. hakkında bilgi verir. Arkeoloji araştırmaları bilimsel temellidir tarih coğrafya sanat edebiyat gibi birçok alanda da yardımcı kaynak olarak kullanılır
Arkeoloji, eski zamanlardan, eski uygarlıklardan kalma yapıları, şehir kalıntılarını, anıtları, eşyaları ve sanat eserlerini bulup inceleme bilimidir. Bu yüzden, eski çağlar konusunda bilinenleri doğrulayarak ya da yanlışları düzelterek, bilinmeyenlere de ışık tutarak tarihe yardımcı olmuştur. Bir bakıma arkeoloji için tarihi masal olmaktan kurtaran bilim denebilir.
Anadolu’da ilk kazı 1871’de Truva’da yapıldı. O tarihten I. Dünya Savaşı’na kadar süren dönemde Alacahöyük, Kargamış, Boğazköy, Zincirli, Sakça gözü kazılarında önemli kalıntılar ortaya çıkarıldı. Genel olarak yabancıların yönettiği bu kazılarda bulunanlar, ne yazık ki, yurttan dışarı götürülüp başka ülkelerin malı yapıldı. I. Dünya Savaşı’ndan sonra yürütülen kazılar Anadolu’nun Doğu ile Batı arasındaki yerini belirlemekte ve Hitit, Frigya uygarlıklarına ışık tutmakta yararlı oldu.
Arkeoloji kazıbilimi olarak bilinir. Asıl olarak insanların kültürel geçmişi mi kültürel değişimlerini ve birbirleriyle ilişkilerini inceler.
Arkeoloji bilimi insan tarafından yapılmış elle tutulan her eseri inceleyerek her biriyle insanlık tarihinin dönemini ortaya çıkarmaktır. Kazı çalışmaları günümüzde hızla yapılmaktadır.